Logboek 2025/4 Herfst, 3 oorlogen+Trump

Opening nieuwe Lingehaven met prinses Margriet en burgemeester Leen Vleggeert, 18 mei 1988. Erachter staat ons pand ingepakt in rode en witte bekleding.

Direct naar

het laatste

verslag

Hier begint het vierde kwartaal van 2025. Ze vliegen steeds sneller langs. Onze Dulce ligt veilig in de Mercatorhaven in Oostende, wachtend op het 2e seizoen van 2026 als we nog één keer langs de Engelse zuidkust willen toervaren. Als je daaraan denkt duurt een  halfjaar opeens weer erg lang. Voor die tijd zullen we een paar keer gaan kijken in de Belgische badplaats of alles in orde is.

De foto hierboven dateert van 8 mei 1988, toen prinses Margriet de opgeknapte Lingesluis en de Lingehaven kwam openen. Hare hoogheid maakt op de foto een ferme stap over een putje. Ze wordt begeleid door de toenmalige burgemeester van de stad, Leen Vleggeert. Ik heb goede herinnerlngen aan hem. Aan de overkant zie je dat de voorganger van ons huidige appartementengebouw is ingepakt met vakken van rode en witte bekleding. Het oude pand staat er nog wel, want bovenaan zie je een paar stukken van het dak, maar het zal er misschien erg verlopen hebben uitgezien. Een slooppand, niet toonbaar voor hoog bezoek. Binnen een paar jaar werd het daadwerkelijk gesloopt en op de eeuwenoude fundamenten werd in 1991 het huidige pand opgetrokken. Het lijkt of het voetgangersbrugje, dat langs de havenzijde naar de sluis leidt, weggehaald is.

(Copyright: Euronews)

Woensdag 01-10-2025

Terwijl Poetin zijn hybride oorlog tegen Europa verder opvoert en het lidmaatschap van de grootste partij in het NAVO-bondgenootschap sinds het aantreden van Trump op losse schroeven is komen te staan, vergaderen de EU-leiders vandaag op een informele top in Kopenhagen over antwoorden op de groeiende dreiging van Rusland. Opmerkelijk omdat de EU geen militaire defensie-organisatie is zoals de NAVO, maar dat lijkt geleidelijk te gaan veranderen nu velen beseffen dat we onszelf zullen moeten redden tegen de agressieve kernmacht op ons continent. Dat moet gebeuren met een paar onwillige partners in de eigen gelederen - Hongarije en Slowakije - en een groeiend, rechtspopulistisch sentiment in tal van lidstaten. In die kringen staat men veelal kritisch tegenover het uittrekken van meer geld voor defensie.

     'The challenges for European leaders in Copenhagen is to find a deterrence equilibrium with an increasingly risk-seeking Russian leadership that allows for the effective management of such incidents, short of them spiraling into a crisis or then potentially into conflict', zegt de defensie-analist Rafael Loss van de European Council on Foreign Relations deze week in Politico. Juist nu er steeds vaker berichten komen over het inzakken van de Russische economie als gevolg van de oorlogsinspanningen en je mag aannemen dat men in het Kremlin zich daar steeds meer zorgen maakt, is het van belang dat Europa gepaste tegenmaatregelen verzint, die niet tot een all-out oorlog mogen leiden. 'And yet this more dangerous phase of European politics is strewn with potential disasters. Privately, government officials have expressed worries about the prospect of a “Franz Ferdinand moment,” where a sudden escalation threatens to drag the continent into conflict, like the 1914 assassination of the archduke that triggered World War I', schrijft Politico in hetzelfde nummer. Nu heeft Brussel de oprichting van een 'drone-muur' bedacht, onderdeel van een 'eastern flank watch', een collectief schild langs de Europese oostgrenzen dat Russische drones moet detecteren, volgen en onderscheppen. Ze willen de drone-muur financieren met bevroren Russische tegoeden ter waarde van 140 miljard euro, die als renteloze lening aan Oekraïne wordt verstrekt. De aanleg kost wel even tijd, want het schild moet nog wel ontwikkeld en opgezet worden met de hulp van inmiddels zeer ervaren Oekaïense deskundigen. Is die tijd er nog wel?

In de VS gaat vandaag de gevreesde shutdown van de overheid in, nu Democraten en Republikeinen het in het Congres niet eens konden worden over de begroting voor volgend jaar. Het is de eerste keer sinds de langste shutdown ooit van 34 dagen in 2019, tijdens Trumps eerste termijn. De Democraten eisen dat de president de ernstige bezuinigingen op de gezondheidszorg intrekt, die zo'n tien miljoen Amerikanen zullen treffen (Obamacare en Medicaid). Trump dreigt inmiddels met massa-ontslagen van Amerikaanse ambtenaren tijdens de shutdown. ‘En het zullen allemaal Democraten zijn’, zei hij. Trump hield gisteren met Pete Hegseth, zijn minister 'van Oorlog' (nieuwe naam), een mysterieuze vergadering met 800 generaals van het Amerikaanse leger. Die moeten zich volgens beiden voorbereiden op 'de binnenlandse oorlog', hun gezichtsbeharing afscheren en werken aan hun 'krijgersethos'. Behalve de Nationale Garde willen ze ook het leger gaan inzetten in grote steden die door Democraten worden bestuurd. Dat is in strijd met de Constitutie.

Orkaanseizoen 2025. Orkaan Humberto nam vandaag zijn draai om Bermuda en neemt in kracht af op zijn tocht over de oceaan. De restanten zullen dit weekeinde bij ons aan de kust harde wind en veel regen brengen. Boven het noorden van de Britse eilanden is zelfs een storm mogelijk, die dan als eerste herfststorm de naam Amy zal krijgen. Versterkt door de zware branding van Umberto veroorzaakte Orkaan Imelda op de Outer Banks van de staat North-Carolina hoge golven en zware windstoten. Daardoor stortte een vijftal strandhuizen in elkaar. Hier staat er een fimpje van. Imelda zal later vandaag over Bermuda trekken.

Het is een zonnige herfstdag, met een lichte zuidenwind en een temperatuur van 16 graden. Normaal voor de tijd van het jaar. September was een warme maand. Gemiddeld 15,1 graden tegen 14,7 graden in de laatste 30-jaarperiode (1991 - 2020). Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 02-10-2025

Op de weerkaarten van Europa zijn vandaag twee voormalige orkanen te zien. Ze hebben het ver geschopt, naar men aanneemt door het recordwarme oppervlaktewater in de oceanen. Ex-Gabrielle bracht zware regens en overstromingen in de regio Valencia en op Ibiza, daarna op de Balkan en nu over de Egeïsche Zee en het westen van Turkije. Ex-Humberto duikt op in het westen van de kaart, ten noorden van de Azoren. Hij zal zijn cyclonale beweging versterken met de warmte-energie van het oceaanwater en dit weekeinde met stormkracht het noorden van de Britse eilanden treffen. We krijgen er veel regen en wind van mee, vooral op zaterdag, maar het wordt zondag wat getempert door het talmende hogedrukgebied, dat vanaf de oceaan traag naar de Golf van Biscaje migreert. Het is goed dat we die zondag in Oostende even bij de boot gaan kijken.

     Orkaan Imelda is inmiddels vlak na orkaan Humberto Bermuda gepasseerd. Ze trof het eiland als categorie 2 orkaan met hevige regen en wind en trekt nu als haar beide voorgangers oostelijk richting Europa. Onderweg zwakt ze snel af tot een extra-tropische storm. Er verschenen twee nieuwe depressiekernen in de oceaan, eentje bij de punt van Florida en de andere zuidwestelijk van de Kaapverden. Ik moet nog zien of er veel van komt.

Het Duitse blad Der Spiegel bemachtigde een memo van de overheid, waarin staat waar over welke lokaties de onbekende drones vorige week in de Bondsrepubliek vlogen. 'Verdáchtige Drohnen spähten offenbar kritische Infrastructur aus'. De drones werden gezien in de deelstaat Sleeswijk-Holstein boven een parlementsgebouw, een marinewerf, een energiecentrale en het Academisch Medisch Centrum van Kiel. Het memo vermeldt verder dat de toestellen in formatie vlogen van een 'dronenetwerk met een moederdrone'. De politie zegt dat de onbemande toestellen parallel aan elkaar vlogen om het gebied en 'kritieke infrastructuren' in kaart te brengen.

     Ondertussen haalden Franse militairen gisteren de kapitein en de stuurman van een tanker uit de Russische schaduwvloot. De twee mannen worden verdacht van betrokkenheid bij de drone-incidenten in Denemarken. het schip heet Boracay en vaart onder de vlag van Benin. Het ligt al enkele dagen voor de Franse westkust voor anker. De Boracay staat op de zwarte lijst van de EU van schepen waarmee Rusland sancties probeert te omzeilen. De tanker was onderweg van de Russische oliehaven Primorsk aan de Baltische Golf naar India met 750 duizend vaten ruwe olie, en zou instructies van de Franse marine hebben genegeerd en niet de juiste papieren kunnen tonen.

     Inkomsten uit de export van olie en gas zijn de belangrijkste bron van inkomsten voor Rusland, dat daarmee de oorlog kan financieren. Trump overweegt nu de levering van lange-afstand Tomahawk-kruisraketten aan Oekraïne. Die hebben een bereik tot 2500 kilometer, waarmee een groot deel van de energie-infrastructuur - raffinaderijen, pijpleidingen en energiecentrales - van Rusland kan worden uitgeschakeld. Vooruitlopend daarop besloot Trump vandaag om de informatie over langeafstandsdoelen in Rusland te gaan delen met Oekraïne.

Dag van wolken en zon met lichte wind uit het zuiden en een temperatuur van 16,5 graden. Ik maak een afspraak met de installateur voor de jaarlijkse servicebeurt van onze cv-installatie. Daarna rijd ik naar Leerdam om oogfundusfoto's te laten maken voor de contrôle van mijn ouderdomsdiabetes. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 03-10-2025

In september was er een verdere stijging van de gemiddelde temperatuur in de lagere atmosfeer van de aarde, gemeten door satellieten. Van +0,39 graden in de maand augustus naar +0,53 graden ten opzichte van de periode 1991 - 2020. Hm, zoveel had ik niet verwacht. De opwarmingstrend over de periode 1979 - 2025 blijft +0,16 graden per 10-jaar, te splitsen in +0,22 graden boven landmassa's en +0,13 graden boven de oceanen. De kans op een afkoelende La Niña in het laatste kwartaal van 2025 lijkt groter te worden. 'A transition from ENSO-neutral to La Niña is likely in the next couple of months, with a 71% chance of La Niña during October - December 2025', zei het Climate Prediction Centre van de NOAA vorige maand.

In Moldavië liep het goed af. Daar won de pro-Europese regeringspartij de parlementsverkiezingen, maar of het dit weekeinde in Tsjechië goed afloopt? Daar dreigt een verkiezingsoverwinning van multimiljonair en rechtspopulistische oud-premier Andrej Babis. Hij wil de belastingen verlagen, de klimaatmaatregelen afschaffen en minder steun aan Oekraïne geven. Mogelijk heeft hij voor een meerderheid de steun nodig van de extreemrechtse SPD, die referenda eist over het EU- en NAVO-lidmaatschap en de Oekraïense vluchtelingen het land uit wil zetten. Er is, anders dan in Hongarije en Slowakije, een rem op al te rechtse plannen vanwege een riante meerderheid voor de huidige, pro-Europese regeringscoalitie in de senaat van het land. Dat kan in Praag echter ook tot een permanente impasse leiden zoals in meerdere EU-landen (o.a. Frankrijk en ons eigen land).

Vannacht loopt de termijn af voor Hamas om in te stemmen met het 20-puntenplan van Trump voor Gaza. Zoals verwacht zijn er tegenstellingen binnen de terreurbeweging. Het militaire deel van Hamas vreest dat als het de resterende Israëlische gijzelaars vrijlaat, Israël de oorlog weer zal hervatten. Dan zou de beweging zijn voornaamste troefkaart in één keer kwijt raken. Een lastig dilemma. De leiding vraagt nu om meer tijd om op het voorstel te reageren.

     In De Volkskrant van vandaag verwacht Rob Vreeken dat Hamas niet veel anders rest dan een antwoord met voorwaarden. Dus een 'ja, mits' of een 'nee, tenzij'. Dat impliceert verder onderhandelen, niet onredelijk, maar die optie gaven Trump en Netanyahu niet. Bij de presentatie in Het Witte Huis wekten ze 'de stellige indruk er niet over te peinzen nog maar één komma' te willen wijzigen. Hun voorstel is de facto een dictaat dat, wanneer het niet in zijn huidige vorm wordt aanvaard als afwijzing wordt opgevat. ‘De hel zal losbreken’, zei Trump immers. Misschien is dat de bedoeling, want het levert Netanyahu een zeer gewenst groen licht om zijn genocide voort te zetten en de uitdrijving van de Gazanen te voltooien. 

Vannacht viel regen, vanmorgen is het grijs bewolkt en droog. We krijgen een bouwkundige inspectie van ons gebouw, die moet leiden tot een meerjarenonderhoudsplan van de VVE. Het is een essentieel element van goed VVE-beheer en onder andere een voorwaarde bij banken voor het verstrekken van een hypotheek. Dat is voor toekomstige bewoners van belang. Naar het begin van dit kwartaal

Het regenfront van ex-orkaan Humberto trekt vanmorgen over ons land. (radar: Weeronline)

Zaterdag 04-10-2025

Er valt vannacht veel regen; ongeveer 15 mm. Vanochtend regent het nog zoals je hierboven kunt zien en er stond een krachtige wind Bf 6, maar die neemt alweer af. Het KNMI stelt wel code geel in voor windstoten in het hele land. Het is bewolkt maar na half elf komt de zon tevoorschijn.

     Het gaat om de restanten van ex-orkaan Humberto. Op de Atlantische Oceaan heeft een kerndepressie bij de Kaapverden 40 tot 60 procent kans op cyclonale ontwikkeling. Helemaal westelijk op de MetDesk WX-weerkaart van Europa verschijnt op de Atlantische Oceaan ex-orkaan Imelda als extra-tropische storm. Of zij ook Europa gaat halen is nog niet zeker. Op de orkaanwebsite van NOAA staat: 'The U.S. government is closed. However, because the information this website provides is necessary to protect life and property, this site will be updated and maintained during the federal government shutdown.'

Er lijkt schot te komen in het stoppen van de ellendige Gaza-oorlog. Toch is het een dubbeltje op zijn kant. Gisteravond kwam Hamas met zijn antwoord op het 20-puntenplan van Trump: de beweging is bereid om meteen alle Israëlische gijzelaars vrij te laten in ruil voor 2000 vrij te laten Palestijnen, maar wil praten over andere punten. Trump was ermee ingenomen, want op zijn  op zijn Truth Social schreef hij. 'I believe they are ready for a lasting PEACE. Israel must immediately stop the bombing of Gaza'. Over het inleveren van al hun wapens, zoals in het voorstel staat, zegt Hamas niets.

     De internationale reacties zijn vanmorgen positief. Trump riep Israël anderhalf uur na het antwoord van Hamas al op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Netanyahu richtte zich in zijn reactie puur 'op het uitwerken van de eerste fase van Trumps plan, de onmiddellijke vrijlating van alle gijzelaars door Hamas'. Over een staakt-het-vuren zei hij niets, maar de Israëlische legerradio meldt dat de IDF al opdracht ontving de aanvallen in Gaza-stad af te schalen en alleen nog defensieve operaties uit te voeren. Toch doet Israël ook vandaag aanvallen in Gaza. Midden-Oostenexpert Paul Aarts zegt tegen NU.nl dat de Israëlische  bezetting op een andere manier simpelweg door zal gaan en dat het 20-puntenplan de Palestijnen nauwelijks soelaas zal bieden. 'Maar Trump kan dat niets schelen. Hij wil claimen dat hij vrede heeft gesloten. Dan heeft hij weer een stapje gezet richting de Nobelprijs voor de Vrede'. De onderhandelingen over een definitief akkoord gaan morgen van start in Egypte. Delegaties van Israël en Hamas zijn onderweg of al aangekomen, melden Israëlische en Arabische media.

Al dagen geniet ik van het boek 'Perfect Symmetry' (1985, Simon & Schuster) van de fysicus Heinz R. Pagels, dat ik antiquarisch via Boekwinkeltjes.nl op de kop tikte in de vertaling van Govert Schilling: 'Volmaakte Symmetrie' (1988, Contact). Helaas overleed Pagels in 1988 door een tragische val bij het bergbeklimmen. Hij was een begenadigd uitlegger van de razend moeilijke zaken in de elementaire fysica zoals het belang van symmetrieën, de associatie van velden en quantumdeeltjes, en de noodzaak van het bestaan van anti-materie. Elke dag tien pagina's; dan moet ik stoppen.

's Middags haalt de westenwind verder aan. Een tijdlang is het ook hier stormachtig, windkracht 8. De enorme kroon van de esdoorn aan de overkant schudt wild heen en weer. Vooral in de noordelijke helft van het land trekken regenbuien over. De harde windstoten zorgen voor omgewaaide bomen, honderden uitgevallen vluchten op Schiphol en andere schade. Even na drie uur valt ook bij ons een korte, felle bui. Daarna schijnt de zon weer. Er zal ergens een regenboog zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Oostende, Mercatorhaven. Extra beveiliging voor de genua.

Zondag 05-10-2025

Uiteindelijk viel er gisteren bij ons bijna 18 mm regen. Amy c.q. ex-orkaan Humberto werd bovendien een echte storm; tussen 5 en 6 uur gistermiddag woei het in IJmuiden een uur lang gemiddeld windkracht 9. Het is de vierde storm dit jaar en de tweede herfststorm. Enkele tientallen kilometers uit de kust bij Zandvoort woei vannacht een tankschip met stookolie van zijn anker en dreigde in een windmolenpark te drijven. Rond 23.15 uur lukte het de Kustwacht om een sleepverbinding te maken met de tanker. Het schip wordt nu naar een veilige plek gesleept en op positie gehouden.

     Ook vanochtend buien, maar minder wind. Door de harde stormwinden van gisteren zijn er vandaag her en der langs de kust problemen met opgestuwd zeewater, met name langs de Waddenkust en in Vlaardingen aan de Nieuwe Waterweg. Even na half elf rijden we af: ruim 210 kilometer op en neer naar Oostende. Onze route is over A27 langs Breda, dan Antwerpen en Gent. Af en toe voelen we flinke windstoten en bemoeilijken korte slagregens het zicht. Op de A27 zien we dat de weg aan de andere kant dicht is bij knooppunt Hooipolder; we zullen dus een andere route terug moeten nemen. Er zijn geen files op de ringweg Oost rond Antwerpen. Voor onderweg heeft Anna een thermoskan warme koffie en boterhammen.

     Om kwart voor één zijn we in Oostende bij de Mercatorhaven. Het is druk in de binnenstad. Inmiddels schijnt de zon maar nog steeds staat die harde westenwind door. De beide parkeerplaatsen aan de Kapellenbrug voor zeilers die hun boot willen uit- of inladen zijn bezet door de vrachtbussen van marktkooplui. Je mag er maximaal een halfuur staan maar die bussen staan er uiteraard al veel langer. Met enige moeite manoevreer ik ons autootje erachter en leg een briefje achter de voorruit waarop staat dat we spullen uit onze boot komen halen. De buren van het schip naast ons zijn er niet. Onze Dulce ziet er van alle regens schoon uit. Meteen vinden we de achtergelaten autopapieren in de binnenzak van een jasje. Dat is alvast in orde. Dan bind ik met een extra lijn de genua flink vast, zodat er nóg minder kans is op afrollen door harde wind. Want die valt ook hier in de haven af en toe hard uit.

     Voor de terugweg kiezen we een andere route in verband met de stremming bij Hooipolder. Over de A34 en de westkant van de Antwerpse ring en dan via Zelzate, Bergen op Zoom en Dordrecht. De route die Michel onlangs nam toen hij en Barbara ons kwamen ophalen. Het is een wat langere maar tevens een rustiger route. Dit keer met meer zon dan vanmorgen, maar ook met enkele filnke buien. Om half vijf thuis, een dikke vijf uur rijden maar we hebben onze autopapieren weer en een zorg minder over de boot.

Voor de derde keer is er in Amsterdam een massaal Rode Lijnprotest tegen de genocide van Israël in Gaza. De twee vorige keren namen er 100.000 resp. 150.000 mensen aan deel. Volgens de organisatoren waren het er nu zeker 250.000. 

Maandag 06-10-2025

Toch even kijken, dacht ik, toen het bericht hierboven op FB zag staan. Dat was mede omdat het FB-account JAMES WEBB SPACE TELESCOPE waarop het stond, niet een onzin-account is. De leden kunnen er berichten op zetten over de ruimtetelescoop en zijn talrijke ontdekkingen. Maar de Turkstalige meneer Arcan Serifoglu, die het plaatste, is duidelijk op sensatie uit. Waar gaat het om? Op 1 juli 2025 ontdekte een automatisch programma dat naar aardscheerders speurt een object op 670 miljoen kilometer dat het binnenste deel van ons zonnestelsel binnenvloog. Na het bepalen van zijn baan bleek het inderdaad een interstellaire komeet die kreeg de naam 3I/ATLAS, omdat het tot dusver het derde object is, waarvan kon worden vastgesteld dat het van buiten het zonnestelsel komt. Vandaar '3I'. 'ATLAS' is de afkorting van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) station at Río Hurtado, Chil1, dat aardscheerders opspoort. De beide eerdere lichamen uit de diepten van het heelal waren de sigaarvormige  1I/ʻOumuamua in 2017 en 2I/Borisov in 2019. 3I/ATLAS zal de aarde niet treffen; hij komt niet dichter bij de aarde dan een afstand van 270 miljoen kilometer en viegt dus helemaal niet 'towards earth'. Het is een actieve komeet met een solide ijskern, met een diameter ergens tussen 320 meter en 5.6 kilometer, en een coma, dat wil zeggen een wolk van gas en ijs dat uit de kern ontsnapt door de warmtestraling van de zon, ook al is die ver weg.

     Dus geen buitenaards ruimteschip. De komeet volgt een wijde bocht als een hyperbool om de zon heen maar hij vliegt te snel om ingevangen te worden door de zwaartekracht van de zon. Men heeft berekend dat hij uit de richting komt van de kern van de Melkweg. De astronomen denken verder dat hij ouder is dan onze zon en zijn planeten (ca. 5 miljard jaar); men schat zijn leeftijd op 7,6 tot 14 miljard jaar, zijnde de leeftijden van de sterren in het centrum van de Melkweg.

     Toch waren er meer speculaties. Op 16 juli 2025 publiceerde Avi Loeb samen met astronomen van het Initiative for Interstellar Studies een artikel 'Is the Interstellar Object 3I/ATLAS Alien Technology?'. Overigens als een pedagogische oefening, omdat 'this object could be technological, and possibly hostile as would be expected from the 'Dark Forest' resolution to the 'Fermi Paradox''. Het 'Dark Forest' is de dichtbevolkte kern van de Melkweg met zeer oude sterren en sterrenstelsels. Loeb en zijn groep kregen een storm van kritiek op hun artikel. Al eerder overwoog Loeb dat de sigaarvormige 1I/ʻOumuamua ook een buitenaards ruimteschip zou kunnen zijn. Op zijn blog schreef Loeb later over zijn hypothese: 'the most likely outcome will be that 3I/ATLAS is a completely natural interstellar object, probably a comet'.

Het is vandaag bewolkt met af en toe wat hele lichte miezer. We gaan voor het eerst na de zomer weer naar de sportschool. Vijf maanden geen sport, het is te merken. Ik zet alles een kwart lager. Dat bouw ik de komende weken wel opnieuw op. Goed dat we die discipline weer starten. Van mijn huisarts krijg ik de uitslag van de oogfundusfoto's van vorige week: 'Geen zichtbare retinopathie'. Mooi zo, mijn ouderdomssuiker is blijkbaar goed gereguleerd en tast de bloedvaten van mijn netvliezen nog niet zichtbaar aan. Naar het begin van dit kwartaal

Links de golffunctie van een quantumdeeltje met energie E. De muur heeft een hogere energie Epot dan het deeltje (anders zou het er overheen kunnen) Vanwege E < Epot moet het deeltje in de muur dalen en krijgt het aan de andere kant een lagere amplitud

Dinsdag 07-10-2025

Vandaag krijgen de Amerikaanse fysici John Clarke, Michel J. Devoret en John M. Martinis de Nobelprijs voor natuurkunde. Ze krijgen hem voor hun onderzoekswerk naar het tunneleffect in de quantummechanica. Iets dat in de klassieke natuurkunde onmogelijk is, kan wel in het microdomein van de quantumfysica. Dat komt omdat die 'statistisch' van aard is en werkt met waarschijnlijkheden. Al is de kans miniem, een deeltje kan toch aan de andere kant van een dikke muur opduiken omdat zijn golffunctie nooit nul wordt. Dat heeft alles te maken met het onzekerheidsbeginsel van Heisenberg uit 1927. De vraag bleef altijd of het effect beperkt was tot het microniveau van de quantumdeeltjes, of dat het ook in onze macrowereld gold. De drie onderscheiden fysici bewezen dat pas in 1985 met behulp van een stroomcircuit van supergeleidend materiaal, dat onderbroken werd door een niet-geleidend stuk. Tot ieders verbijstering liep de stroom gewoon door alsof er geen barrière was. Hoewel niemand het begreep werd de quantumfysica al decennialang op grote schaal gebruikt bij onder andere mobiele telefoons, computers, camera's, glasvezelverbindingen. De ontdekking door de drie gehonoreerde fysici gaf een grote impuls aan de ontwikkeling van quantumcomputers. Maar begrijpen? Dat doet niemand.

Vandaag een tamelijk aangename dag, 18 graden, nauwelijks wind meer en soms wat zon. Ik tref vanmorgen een website die door Rijkswaterstaat, de waterschappen en dergelijke werd opgezet: 'Leven met water'. Daar zit een pagina in over hoe je je kunt voorbereiden op wateroverlast. Sindsdien peins ik erover om de voorzieningen voor een waterkerend schot aan te brengen bij onze voordeur. Dat is de enige plaats waar een watervloed van om en nabij een halve meter binnen zou kunnen dringen. Nu zit het bij ons zo dat ons gebouw weliswaar op dijkhoogte staat, maar wij wonen op de begane grond. Je mag echter verwachten dat de coupure van Buiten de Waterpoort bij hoog water in de Merwede ruim tevoren afgesloten wordt, net als andere openingen in de stadswal zodat de binnenstad niet onder loopt, maar je weet het maar niet. Anna vindt het niet nodig. Ik ga toch eens uitzoeken wat de aanleg van zo'n schot kost. In elk geval komt er een droge periode aan. De komende tien tot veertien dagen geen regen. Voor vanavond kookt Anna ouderwetse erwtensoep met rookworst en speklapjes. Naar het begin van dit kwartaal

De electrische veerponten van Riveer bij Buiten de Waterpoort. Er achter de Merwede,

Dinsdag 08-10-2025

Trump is er toch niet van overtuigd om aan Oekraïne Tomahawk-kruisraketten te gaan leveren. Na zijn eerdere toezegging vreest hij nu opeens escalatie. De man is volkomen onbetrouwbaar en dat is ernstig. Het ISW suggereert dat hij onder de indruk raakte van de laatste uitspraken van Poetins woordvoerder Peskov, die eergisteren zei dat het sturen van Tomahawk-kruisraketten naar Oekraïne 'een ernstige escalatie' zou betekenen. Hij wees erop dat deze rakettten kernladingen kunnen dragen. Een paar dagen eerder had Poetin zelf al gewaarschuwd dat 'de positieve trend in de verhoudingen met de VS' zou stoppen, maar dergelijke 'rode lijnen' stelde het Kremlin ook al bij eerdere leveringen van raketten met kortere dracht zonder gevolgen liet passeren.

     In zijn huidige toestand is de oorlog in een andere fase gekomen. De strijd aan de fronten is gestagneerd, daar kan geen van beide partijen een beslissend offensief uitvoeren. Het front is een brede, vage zône geworden, las ik ergens, waar de partijen met drones elkaar optimaal in de gaten kunnen houden en aanvallen snel kunnen pareren. De soldaten durven slechts in kleine groepjes het gebied in. Dus kiezen de partijen een andere koers en grijpen naar lange-afstandwapens: kruisraketten en grotere drones, waarmee ze pogen de vitale infrastructuur voor de leverantie van brandstof en materieel te vernietigen (Oekraïne) of de bevolking met terreurbombardementen op steden en energiecentrales murw en oorlogsmoe te maken (Rusland). De Tomahawks zijn met een bereik van 2500 kilometer voor Kyiv derhalve essentieel. Door de vernietiging van oliedepots met langeafstand-drones kampt Rusland nu al met een brandstoftekort van 20 procent, melden diverse nieuwsbureaus. Volgens door BBC geverifieerde video’s staan er lange rijen bij benzinestations in het land.

     Wat doet Europa nu Trump geen Tomahawks leveren zal? Springen de EU en de NAVO in het gat? Nee. De Duitse Taurus-kruisraket zou een alternatief zijn. Die heeft een bereik van 500 kilometer; overigens beduidend minder dan de Tomahawk. Zelensky vraagt er al jaren tevergeefs om. Frankrijk en het VK leverden wel dergelijke wapens. De SPD was en is mordicus tegen; de partij wil geen escalatie. Oekraïne lijkt zeer recent erin te slagen om zélf lange-afstandraketten te maken, zoals de Flamingo kruisraket. Die zou doelen op 3000 kilometer kunnen raken en eind van dit jaar tegen Rusland ingezet gaan worden. Dan kan men er 50 per maand maken.

Stil en grijs bewolkt, deze dag, met soms wat miezerregen. Temperatuur op het middaguur 15,4 graden. Anna gaat naar het stadhuis voor de vernieuwing van haar paspoort. 's Middags rijden we naar de beddenwinkel van slaapspecialist Okhuizen in Leerdam. Een zeer klantvriendelijke zaak, volgens kenners. Dat blijkt te kloppen. We willen na bijna vijftien jaar van ons tweepersoonsbed af voor twee éénpersoonsbedden, waar je tussendoor kunt lopen. Binnen een uur waren we er uit, eenvoudige Aupings, electrisch verstelbaar, met koudschuim matrassen. Waarschijnlijk onze laatste bedden in deze wereld. Over een week of zes kunnen ze er zijn. De firma zal eerst ons oude bed afvoeren met de matrassen. Daarna moet er eerst nieuwe vloer in de slaapkamer en dan pas de nieuwe bedden. Voor de kerst kan het in orde zijn. Naar het begin van dit kwartaal

De gele lijn waarachter Israël zich in eerste in stantie zal terugtrekken. Kaart van Trump op Truth Social.

Donderdag 09-10-2025

Het nieuws wordt vanmorgen overheerst door de aangekondigde vredesdeal tussen Hamas en Israël in Gaza, en de eerste fase die dit weekeinde moet ingaan. Dan worden alle resterende gijzelaars vrijgelaten. In ruil daarvoor zou Israël 250 levenslang gestrafte Palestijnse gevangenen en 1.700 gevangen inwoners van Gaza vrijlaten en weer hulp toelaten tot het gebied. Trump kreeg in Washington tijdens een persconferentie een briefje met het nieuws uitgereikt en kon het trots aankondigen. Hij zei dat hij 'zojuist een briefje overhandigd kreeg van minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, waarop staat dat we dicht bij een deal zijn en dat ze me daar snel nodig zullen hebben'. De situatie is nog onoverzichtelijk.

     Vanmiddag om 16 uur NL-tijd zal het Israëlisch kabinet bijeen komen om de deal te bekrachtigen, maar later zegt de extreemrechtse Israëlische minister van Financiën Bezalel Smotrich dat hij de vredesdeal niet zal steunen en dat 'Hamas moet worden vernietigd nadat alle gijzelaars zijn vrijgekomen'. De correspondent van De Volkskrant in Israël zegt zelfs dat Netanyahu na het vrijlaten van de gijzelaars het vredesplan alsnog kan laten mislukken. Die optie noemde ik ook een paar dagen geleden. Wat daar eveneens op wijst is dat het kabinet van Israël vanmiddag alleen zal stemmen over fase één, de vrijlating van gijzelaars en gevangenen, en niet over het volledige akkoord. Dus als dat inderdaad zo is, dan snap ik wel dat de BBC-correspondent verwacht dat het hele kabinet van Israël zeker met deze fase zal instemmen. En niet meer dan dat. De gijzelaars zijn straks bevrijd en de regering in Jeruzalem houdt de handen vrij om de genocide gewoon door te zetten, alsof het zo bedoeld was, en Trump heeft verder niets bereikt. Ik vermoed dat hij een zeperd haalt.

     Overigens geldt de scepsis over het akkoord ook de verdere medewerking van Hamas. Velen denken dat de beweging niet bereid zal zijn tot de vereiste totale ontwapening in fase twee en de komst van een internationaal bestuur voor Gaza, dat onder curatele staat van de onberekenbare Trump. De instemming met fase één kan meerdere motieven hebben. De terugkeer van bijna 2000 strijders uit Israëlische gevangenschap is er een van. Hamas was duidelijk met zijn rug tegen de muur gezet. Mogelijk was de waarde van de gijzelaars afgenomen, omdat de terreurbeweging niet meer in staat was hun gevangenschap in het verwoeste Gaza veilig te continueren. Tenslotte zouden de Arabische financiers zoals Qatar en bevriende staten als Egypte en Turkije hebben gedreigd hun onontbeerlijke steun te staken, als Hamas niet zou meewerken.

Vandaag wordt de Nobelprijs voor de Literatuur 2025 toegekend aan de Hongaarse auteur László Krasznahorkai (1954). Ik ken zijn werk (nog) niet, maar had erover gelezen en een halfjaar geleden zijn laatste roman gekocht: 'Herscht 07769' uit 2021 (Ned. vert, 2023, Wereldbibliotheek).

We hebben een grijze dag zonder wind. 's Ochtends schijnt een enkele keer de zon. Met 19 graden is het wat warmer dan gisteren, maar vanaf nu zal het kouder worden. Zoals ieder jaar voorspellen weer heel wat lieden een strenge winter voor 2025/2026. Bijvoorbeeld weerman Dennis Wilt van de 538 Ochtendshow. Volgens hem is de kans op streng winterweer dit jaar groter dan normaal. Radio-dj Tim Klijn van 538 ziet het aan de vele eikels aan de bomen. Die wijzen op een strenge winter. Weerman Wilt vindt dat onzin en dat is het ook. Maar 'andere signalen zijn best wel serieus dat we hoge drukgebieden krijgen in de buurt van Scandinavië. Dat zorgt ervoor dat bij ons de wind uit een oostelijke richting gaat komen, met hele koude lucht afkomstig uit bijvoorbeeld Rusland. En ja, dat kan best een mooie periode van winterweer worden'. Kan wel, hoeft niet.

     Sinds we gisteren nieuwe bedden hebben gekocht staat Facebook bij mij vol advertenties voor bedden en beddengoed. Hoe is dat mogelijk? Word ik afgeluisterd door mijn laptop? Anna zegt dat zoiets vaker gebeurt. Tja, ik heb wel via Google naar beddenwinkels gekeken. Dat moet het zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 10-10-2025

Op dit moment circuleren er geen orkanen op de noordelijke Atlantische Oceaan maar wel twee stormen, Jerry bij de Bovenwindse Eilanden en Karen opmerkelijk hoog in het noordoosten. Beide leveren in de prognoses geen problemen op; ze komen nergens aan land en blijven op de oceaan. Karen is intussen een subtropische storm geworden. Misschien bereiken de restanten Europa nog na het weekeinde. De voormalige orkaan Imelda is in elkaar gezakt en heeft ons continent niet gehaald.

Gelukkig krijgt Trump de Nobelprijs voor de Vrede 2025 niet. Die beschamende keus bleef de wereld bespaard. Misschien heeft het Nobelcomité gedacht dat het niet slim is om de prijs nu al aan de Amerikaanse president te geven, zodat hij zich het komend jaar mogelijk extra voor de wankele vrede blijft inspannen om in 2026 opnieuw een kans te maken. Maar zo zat het niet, lees ik, het Nobelcomitë zou de prijs al vóór het rommelige vredesplan tussen Hamas en Israël hebben toegewezen aan de Venezolaanse oppositieleider María Corina Machado voor haar niet-aflatende strijd voor democratie en tegen de dictatuur van Maduro.

     Intussen is in Gaza het staakt-het-vuren van de 1e fase van het vredesplan ingegaan. De IDF kondigde om elf uur Nederlandse tijd aan dat het zich had teruggetrokken achter de afgesproken gele lijn. Veel Palestijnen keren terug naar hun verwoeste steden in het noorden. Nu zal Hamas binnen 72 uur alle levende en dode gijzelaars moeten vrijlaten.

Vanochtend eerst zon, maar al gauw drijft bewolking binnen. Ik heb zo'n ochtend dat van alles mis gaat. Op de sportschool blijkt dat ik mijn toegangspasje vergeten ben. Dan kun je niet inloggen op het biocircuit. De code weet ik na vijf maanden niet meer, dus terug naar huis, want ik wil vandaag echt sporten. Thuis blijkt dat het pasje in een andere jas zit, de jas die ik vorige keer aan had. Tweemaal het biocircuit en weer naar huis. Thuis blijkt dat ik mijn telefoon bij SportCity liet liggen. Dus weer op en neer. Gelukkig ligt hij er nog. Ondertussen merk ik aan mijn rijgedrag dat ik gestressd raak. Mijn vader had dat vroeger ook wel; mijn moeder noemde dat in het Fries 'rimpen'. 'Jelle, do bist wer rimpen'. Dan stootte hij in zijn haast dingen om, sneed zich bij het scheren, vergat van alles en reed te hard.

     We zijn er nog niet. Sinds vanmorgen doet onze televisie het niet. Na de sport ga ik ermee aan de slag. De televisie c.q. de mediabox van onze glasvezelprovider Odido blijkt zomaar opeens niet meer te zijn verbonden met ons WiFi-account van Odido. Ik loop eerst de gebruikelijke zaken na: aan/uitzetten van de mediabox en resetten van de Wifi-router helpen vaak, maar nu niet. Het devies luidt: rustig blijven, niet stressen. Ik bel de helpdesk van Odido en tref een eveneens rustige jongeman. Hij ziet twee oplossingen: (1) de oude Ziggo-kabel in huis gebruiken (die ligt er nog), of (2) het WiFi-signaal opnieuw instellen. Er gaat me een licht op. Ik dacht al sinds we in Gorcum terug zijn af en toe bij mezelf de televisie direct via die oude kabel te verbinden met de router. Dan krijg je een beter signaal dan via WiFi. Zo gezegd, zo gedaan, het effect is indrukwekkend: de tv springt meteen aan en de beeldkwaliteit is veel beter dan eerst. Grappig: ook hij weet niet waarom het WiFi-signaal eigenlijk uitviel. Naar het begin van dit kwartaal

In alle vroegte (foto van gisterochtend).

Zaterdag 11-10-2025

Gisterochtend maakte het CPB de doorberekening openbaar die het samen met het PBL heeft verricht van de verkiezingsprogramma's van tien partijen. PVV, SP, Partij voor de Dieren, FvD en Denk dienden hun programma's niet in. De uitkomsten tonen een duidelijk beeld: de uitgaven voor defensie stijgen sterk om de NAVO-norm te gaan halen en dat gaat vooral ten koste van de gezondheidszorg. Niet best in een tijd van dubbele vergrijzing (meer ouderen en relatief meer ziekte). De meeste partijen laten de halvering van het eigen risico niet doorgaan; VVD, CDA en Ja21 verhogen het zelfs. Dat zal tot aan de verkiezingen aardige debatten opleveren, want alleen GL-PvdA en BBB laten de halvering intact. Zes partijen verhogen de eigen bijdrage aan de verpleeghuiszorg en zeven partijen bezuinigen op het basispakket door er geen nieuwe medische behandelingen meer in op te nemen. CPB-directeur Pieter Hasekamp waarschuwde al direct dat deze keuze op langere termijn grote consequenties heeft voor de toegankelijkheid van de zorg voor lage inkomens, en voor de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg. Het volk heeft op 29 oktober dus echt iets te kiezen.

     NOS Nieuws komt met een vergelijkbare analyse wat betreft het klimaatbeleid van de partijen die aan de doorrekeningen meededen. Ook daar constateren CPB en BPL een duidelijke links/rechts-tegenstelling. 'Vooral linkse en progressieve partijen willen meer doen om de Nederlandse klimaatdoelen te halen. Middenpartij CDA doet dit in mindere mate. BBB en JA21 kiezen er juist voor om minder in te zetten op klimaat dan het huidige kabinet'. Na ons de zondvloed.

Trump trok zich in januari, op de eerste dag van zijn tweede termijn, terug uit de Parijse Klimaatakkoorden van 2015, waarmee de wereld belooft de opwarming liefst beperkt te houden tot 1,5 graden boven pre-industrieel niveau. Klimaatmaatregelen in de VS worden ingetrokken. Maar hij doet meer. Hij valt zelfs het klimaatbeleid van andere landen aan. Gisteren dreigde de VS met sancties tegen landen die volgende week op de vergadering van de International Maritime Organisation (IMO) vóór klimaatafspraken stemmen op het gebied van de wereldwijde scheepvaart. De ledenlanden stemmen dan over het zogenoemde Net Zero Framework (NZF), dat als doel heeft de wereldwijde uitstoot van CO2 door de sector te verminderen. De scheepvaartsector is verantwoordelijk voor 3 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Het zijn met name grote oliebedrijven en vervoerders van olie die dwarsliggen bij de nieuwe maatregelen, zoals Frontline uit Cyprus en Bahri uit Saoedi-Arabië, schreef Reuters in augustus.

     Pikant is dat de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KNVR) zich eerder achter het voorstel schaarde en dat Nederland een van de landen is die in april van dit jaar instemden met een voorlopige versie van het NZF. Bij de sancties gaat het bijvoorbeeld om het weren van in die landen geregistreerde schepen uit Amerikaanse havens en het opleggen van boetes. Ook politici en beleidsmakers die zich ‘achter het activistische klimaatbeleid' scharen, kunnen mogelijk strafmaatregelen verwachten zoals visumbeperkingen. Wat gaat onze demissionaire regering volgende week stemmen?

Het is een dag die zijn grijsheid niet verliest. Geschikt als 'technische dag', zei ik vroeger en ging wat klussen. Dus ook vandaag. Ik loop naar de Praxis en koop 5 meter internetkabel. Die moet de mediabox van de televisie op onze slaapkamer direct verbinden met de glasvezelrouter van Odido. Hij krijgt zijn signaal nu draadloos via de WiFi van de glasvezelprovider. Anders dan de kabel in de woonkamer kan de oude Ziggo-kabel hier geen dienst doen, want er zit een ander soort eind aan. Een F-connector, die hoort bij een coaxkabel en ik wil een UTP-connector. De coaxkabel loopt door de muur en de gang naar de meterkast, waar de router staat. Het kost enig vernuft om hem te verwijderen en de UTP-kabel door de gaten te trekken, maar het lukt. Het tv-beeld blijkt nauwelijks beter geworden dan via WiFi. Ik zie het althans niet. Je kunt niet alles hebben. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 12-10-2025

Sinds het begin van het weblog, dus al bijna twintig jaar, houd ik op een aparte locatie op de homepage de belangrijkste kengetallen van het veranderend klimaat bij. Het gaat bijvoorbeeld om de laatste gegevens over de CO2- en methaan-concentraties in de atmosfeer, die gemeten worden door het Mauna Loa observatorium op Hawaii, en de gemiddelde wereldoppervlaktetemperatuur, de gemiddelde zeespiegelstijging sinds 1993, de minimum-omvang van het arctisch zee-ijs en de mate van opwarming van de oceanen sinds 1955. Die ontleen ik aan Amerikaanse wetenschappelijke sites zoals de 'Trends in Greenhouse Gases' van NOAA (hierboven) en de 'Climate Change Vital Facts' van NASA. Een belangrijke reeks om gobal warming bij te houden. Maar dat kan nu niet meer. De websites worden niet meer bijgehouden dankzij de shutdown van de overheid door een halsstarrige Trump. De wereld vaart blind de toekomst in. De bezuigingen op de gezondheidszorg voor miljoenen Amerikaanse burgers is belangrijker.

     De shutdown duurt nu 11 dagen. Drie shutdowns duurden langer: 21 dagen in 1996 onder Clinton, 16 dagen in 2013 tijdens Obama en 35 dagen in 2018/2019 onder Trump 1. Er is geen enkel uitzicht op een akkoord tussen Democraten en Republikeinen. Ondertussen ontsloeg Trump 4000 ambtenaren, vooral bij de ministeries van Financiën en Volksgezondheid. Dat gebeurde nooit tijdens de eerdere shutdowns, maar de president wil de Amerikaanse overheid in snel tempo kleiner maken. Amerikaanse vakbonden stellen dat de ontslagen tijdens een shutdown illegaal zijn en hebben een zaak aangespannen. Een rechter buigt zich komende woensdag er over.

We houden een rustige zondag. Ook vandaag is het overwegend bewolkt met een enkele keer zon. Het wordt 18 graden. Vanavond eerst Nederland - Finland en later het eerste politieke debat op RTL voor verkiezingen van 29 oktober. In de plaats van Wilders komt Jetten. Naar het begin van dit kwartaal

Verdeling van de verschillende rotaties van 13 miljoen sterrenstelsels over de hemel, gemeten door de DESI Legacy Survey. Bij het Goods-S veld roteren een groot aantal stelsels met de klok mee (afb: Monthly Notices)

Maandag 13-10-2025

In De Volkskrant van vorige week poetst de wetenschapsredacteur George Van Hal weer eens de theorie op dat het universum is ontstaan in een zwart gat. De aanleiding is wel curieus: 'Wie naar het recente wereldnieuws kijkt, kan soms het gevoel bekruipen dat we zijn afgedaald in een diep, zwart gat', schrijft Van Hal, maar de echte aanleiding ligt in recente observaties van de James Webb Ruimtetelescoop (JWST). Daaruit blijkt dat de meerderheid van de spiraalsterrenstelsels in onze kosmos dezelfde kant op draait. Ze zouden dezelfde draairichting hebben meegekregen als het oorspronkelijke zwarte gat, dat ook in één richting ronddraait. Die gedachte werd ontleend aan een artikel uit februari van dit jaar in het prestigieuze blad Monthly Notices of the Royal Society: 'The distribution of galaxy rotation in JWST Advanced Deep Extragalactic Survey'. De JWST verricht de laatste periode baanbrekende observaties van het hele vroege heelal van ongeveer 13 miljard jaar geleden. Daar ontdekte men verrassend volwassen sterrenstelsels met een zeer hoge roodverschuiving. In surveys van het diepe heelal niet ver van de galactische pool van ons Melkwegstelsel bleek dat het aantal spiraalsterrenstelsels dat in tegengestelde richting aan het Melkwegstelsel draait ongeveer 50 maal groter is dan het aantal dat met de spiraal van de Melkweg mee draait.

     Het idee dat de oerknal ontstond in een zwart gat wordt uitgewerkt in mei 2025 in de Physical Review D en vond al eerder zijn weg naar meer populaire publicaties als deze in Space.com: 'Is our universe trapped inside a black hole? This James Webb Space Telescope discovery might blow your mind'. Maar waar komt het oer-zwarte gat vandaan, waar ons universum in zou zijn geboren? De gedachte is niet nieuw. Eigenlijk is het een variant op het idee van de oerknal als singulariteit en de theorie van het multiversum, die stelt dat er ontelbare universa naast het onze bestaan, die volledig van elkaar gescheiden zijn en voor elkaar onbereikbaar. Het gaat om singulariteiten, die ontstaan als spontane, ultrakorte quantumfluctuaties in het absolute niets, die meteen weer annihileren. Sommige weten aan dat lot te ontkomen en kunnen uitdijen tot universa, ieder met eigen natuurwetten. Een singulariteit als concept lijdt aan het euvel van oneindigheid; het is een punt van oneindige dichtheid en volume waarmee de fysica niets kan. In de natuurkunde vat men het bestaan van oneindigheden in theorieën vaak op als onvolkomenheden, die door verdere ontwikkeling van de wiskunde overwonnen kunnen worden. Dat gebeurde onder andere in de jaren zestig en zeventig met de ontwikkeling van de electrozwakke veldtheorie. Daarin kon men de oneindigheden hanteerbaar maken met de wiskundige technieken van 'renormalisatie' en met ijkvelden. (Snap ik niets van). Daarbij kwam ook het theoretisch bestaan van het Higgsveld en het Higgsdeeltje aan het licht. Dat werd daadwerkelijk gevonden bij CERN in Zwitserland op 4 juli 2012.

     Ik ben gematigd sceptisch over het multiversum, maar neem het als optie wel serieus. Pas geleden las ik ergens in de sociale media steun voor een theorie die zegt dat onze ziel bij onze dood naar een andere kosmos uitwijkt. Daar kom je iedereen weer tegen. Kijk, dat bedoel ik dus niet.

Een dag met veel nieuws. Historie in beweging. De eerste fase van het vredesplan voor Gaza lijkt succesvol. IDF trok zich terug achter de gele lijn, de gijzelaars werden vrijgelaten en ook de 1950 Palestijnse gevangenen. Onder grote bijval spreekt Trump de Knesset toe en heeft het over 'een nieuw tijdperk van vrede' en 'het begin van een gouden tijdperk' terwijl van het 80-jaar oude conflict nog niets is opgelost. Uitvoerig klopte de president zichzelf op de borst en sprak uitvoerig over wat hij naar eigen zeggen allemaal had bereikt. De voorzitter van de Knesset gaat hem voordragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Trump vraagt zijn collega-president Herzog om premier Netanyahu gratie te verlenen in het proces dat tegen hem loopt wegens de verdenking van fraude, corruptie en omkoping, van onder andere tonnen aan het achterover drukken van luxecadeaus en pogingen tot beïnvloeding van Israëlische media. ‘Sigaren en wat champagne, wat maakt het uit?’, zei Trump. Zo helpen de autocraten elkaar.

     Trump gaat nu naar Sharm-el-Sheikh in Egypte voor een conferentie over vrede in Gaza, waar 20 wereldleiders aanwezig zijn (onder wie Schoof), terwijl de belligerenten Israël en Hamas beiden afwezig zijn. Daar komt natuurlijk niets van terecht zodra het niet meer over medailles en onderscheidingen gaat maar over de twee-staten-oplossing. Het is een vertoning maar in elk geval zijn de resterende gijzelaars vrij, de gevangenen thuis, en zwijgen de wapens een tijdje en gaat er hulp Gaza in.

Iets meer zon vandaag, maar voor de rest is het grijs. Het wordt net geen 15 graden. In de haven liggen meerdere passantenboten. Het is immers herfstvakantie in het zuiden. Ook met groepen toeristen van riviercruise-schepen is het druk. Omstreeks kwart over één breekt er een grote brand uit in het schoolgebouw, dat al jaren leeg staat in de straat waar Tessa woont. Daar werd allang voor gevreesd. Het is gelukkig niet bij haar voor het huis.

     Onze vaste monteur komt langs voor de jaarlijkse beurt van de cv-installatie. Die is in orde. Het toestel is nu vijftien jaar oud; dat is de gemiddelde leeftijd voor een gasverwarming. Ik pieker over van-het-gas-afgaan met een waterpomp. Dan moet er een hydro-unit in huis komen en een buiten-unit aan de gevel. Dat is niet eenvoudig in een appartementengebouw met een VVE en in een binnenstad met monumenten. Naar het begin van dit kwartaal

Zo zou het eruit zien: de waterpoort op onze muur. Tot 1893 stond hij 40 meter verderop in de opening rechts.

Dinsdag 14-10-2025

De buren kwamen er achter dat er een idee bestaat om een afbeelding van de in 1893 jammerlijk gesloopte Waterpoort op de gevel van ons gebouw aan te brengen. Het idee verscheen een dag of vier geleden hier op de FB-site van Nieuw Gorinchem om de meningen te peilen. De initiator is de Gorcummer Peter Muilwijk, de beheerder van dat account. Je ziet daar dat er nogal wat bijval is in de stad. Ook de AD/Rivierenland-columnist Roy Grünewald, oud-directeur van het beklagenswaardige ex-theater 'De Nieuwe Doelen', schaarde zich gisteren in de krant erachter. Met ons heeft nog niemand gepraat.

     Tja, wat vind ik ervan? De voorkant van de prachtige Waterpoort werd na de sloop weer opgebouwd tegen een muur van het Rijksmuseum. Ik ben er een keer gaan kijken, zie de foto hier. Soms zeggen mensen dat 'we' hem terug moeten halen. Dat lukt natuurlijk nooit. Tien jaar geleden heb ik me een halfjaar ingespannen voor de bouw van een historisch verantwoorde replica van de poort op de oorspronkelijke plek in de stadswal. Dat is rechts op de foto hierboven. Gorcum Actief, een van de partijen in de gemeenteraad, nam het toen zelfs op in het verkiezingsprogramma, maar zette het helaas niet door. Ik had zelfs een financiering voor de herbouw bedacht: eindelijk eens toeristenbelasting invoeren. Een toenmalige wethouder beaamde dat het genoeg zou opbrengen. Maar er was ook veel tegenstand: 'het circus kan er niet door', 'de brandweer kan er niet door', en dergelijke. Daar kun je natuurlijk oplossingen voor bedenken, zoals een verdiepte doorrit en de poort was/is zelf al behoorlijk breed en hoog, voerde ik aan. Ik raakte zelfs in een verhitte polemiek - ik meen op FB - met 'de lach-of-ik-schiet-komiek uit Woudrichem' (zoals ik hem noemde) Chris Poldervaart. Alles vergeefs, het mooie plan sloeg niet aan. Je trekt aan een dood paard, zei men. Wel stelde de gemeente een jaar of wat terug een toeristenbelasting in, maar niet (deels) voor de Waterpoort.

     En nu keert de poort dus terug als slap aftreksel op de muur van ons pand. Enerzijds spreekt het idee me wel aan. Het aardige is dat je, als je uit de stad komt lopen, de poort kunt zien vlak naast de plek waar hij stond, 40 meter verderop. Maar. anderzijds zo denkt niet iedere bewoner bij ons erover. Waarom werd er eigenlijk niet eerst met ons gesproken? Wie staat garant voor het noodzakelijk onderhoud? Wie maakt het schoon? Wat gebeurt er als het pleisterwerk gaat bladderen? Terechte vragen. Er staat overigens al een prachtig gedicht uit de Poëzieroute op een andere plek op onze gevel. Wordt het niet erg druk op onze muren? Verdeeldheid dus, ik geloof niet dat de VVE ermee zal instemmen. En tenslotte is het inderdaad maar een mager plan. De bouw van een verantwoorde replica, dat is pas een echt goed plan! Wie weet kan een van de hotels in de buurt er een fraaie mogelijkheid tot overnachten in maken? Ooit was het trouwens een woninkje voor een gezin. Een raar idee? De Dalempoort is nog steeds bewoond. Dus kan zo'n poort ook inkomsten opeleveren die een stukje van de financiering kunnen zijn. Tegenwoordig hebben we als 'Mooiste Vestingstad' toch toeristen genoeg? Of een vergaderzaaltje dat je kunt afhuren? Van het naastgelegen en momenteel gesloten Merwezicht misschien? Dat zijn in mijn ogen betere ideeën. Nota bene: de bouwtekeningen zijn er nog!

De uitslaande brand in het oude schoolgebouw bij Tessa in de straat werd in anderhalf uur geblust. Ze hebben er geen last van ondervonden; de brand was aan de andere kant van het pand. De oorzaak is nog niet bekend. Het vuur zou begonnen zijn boven de hoofdingang en woekerde vooral op een bovenverdieping. Veel bedrijfjes en ateliers zaten tijdelijk in het pand, zoals van ondermeer - nota bene - dezelfde Chris Poldervaart die ik hierboven noemde. Onze polemiek hebben we allang bijgelegd, maar ik wist niet dat hij een atelier in die school had. Waarschijnlijk is er veel schade door vooral bluswater. Het gebouw staat op de nominatie voor sloop volgend voorjaar. Dan moeten er op die plek woningen worden gebouwd.

Opnieuw een rustige, grijze dag. Hoogste temperatuur: 15,7 graden. We hebben de CV nog nauwelijks aan gehad, maar de komende dagen wordt het langzaamaan kouder. Braaf naar de sportschool vanmorgen. DHL bezorgt ons nieuwe beddengoed: kussenslopen en dekbedden die in zijn geheel in de wasmachine kunnen. Lekker gemakkelijk. Vooruitlopend op de komst van de nieuwe vloerbedekking en bedden verhangen we de kunst op de slaapkamer, zodat het geheel beter kleurt bij de nieuwe look. Leuk om samen mee bezig te zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Het is al veel meer herfst dan op de foto van 30 september.

Woensdag 15-10-2025

We zitten dik in de herfstkleuren bij ons op het Eind. Heel wat meer dan op de foto van 30 september. De reeks rustige dagen is vandaag nog niet op. De temperatuur komt vanmiddag niet verder dan 13,6 graden en er is totaal geen wind. Zal deze herfst geen stormen kennen? Vast wel. Die komen na deze stille dagen. Er is een grappig herfstgedicht van M. Vasalis. Een groepje verregende kalkoenen staat verwaaid en tamelijk boos bij elkaar in een plantsoen. In Groningen komt dat voor. En zie:

De wind schuift in de glazen wolken
lichtende wakken hemel open
en wervelt glinsterende kolken
omhoog uit gele bladerhopen.
Als gevallen englen hokken
door geen zon meer te verzoenen
in een somber dreigend mokken
daar mijn broeders de kalkoenen.

Uit: M. Vasalis, 'Herfst' in 'Parken en Woestijnen', 1940.

Ik maak me op om definitief over te schakelen op mijn nieuwe Asus-laptop met Windows 11, nu Windows gisteren is gestopt met het leveren van de updates voor Windows 10 op de oude Lenovo G70. Die is zó oud - bijna tien jaar - dat je Windows 11 er niet eens op kan zetten. Dus ik moet wel over en daarom staan er nu op mijn bureau voor enige tijd twee laptops naast elkaar, zodat ik de overgang in alle rust kan uitvoeren. Bovendien wil ik proberen om van de WiFi af te komen en na de beide televisies ook de Asus met een kabel te verbinden met glasvezel. Er ligt al vele jaren zo'n kabel op de lange route naar de studeerkamer, maar die heb ik ooit dermate fraai weggewerkt in de boekenkasten dat het nu  een hele toer is om het verloop ervan en de onderbreking op te sporen. Voorts moet ik de nodige bestanden overzetten. Ach, ik heb alle tijd. We doen samen boodschappen voor de dagen tot en met het weekeinde. Vanavond leuk bezoek: we krijgen Joop & Tonny langs.

Een dag of wat geleden werd een depressiekern bij de Kaapverden een tropische storm. Hij kreeg de naam Lorenzo. Lorenzo heeft de moed verloren. De storm komt maar langzaam vooruit en de verwachting luidt dat hij dezer dagen alweer uiteen zal vallen. Naar het begin van dit kwartaal

In ons geveltuintje naast de sluis bloeit de Choisya ternata.

Donderdag 16-10-2025

De nacht bracht lichte regen, de ochtend wolken, soms wat motregen en een straaltje zon. Het wordt toch nog ruim 15 graden. Op het stadhuis halen we Anna's nieuwe paspoort af en daarna bezoeken we vijf zaken voor vloerbedekking. We zoeken laminaat voor onze slaapkamer in de kleur van de houten vloeren in de woonkamer, de keuken en de gang. Het valt tegen, ze hebben alleen maar lichte kleuren, grijs of beige. Dan niet. Morgen gaan we toch maar op jacht naar een houten vloer. In ons geveltuintje bloeit de Choisya ternata met delicate, witte bloempjes. Hij bloeide al eerder dit jaar en is winterhard. Een wandelaarster maakte er een foto van. Verder geen nieuws.

In de aanloop naar de verkiezingen werpt extreemrechts zich op acties tegen de komst van nieuwe AZC's in het kader van de spreidingswet, die een eerlijke verdeling van de asielopvang over alle gemeenten beoogt. De actievoerders zijn leden van soms openlijk nationaal-socialistische groeperingen die zich in meerdere steden en dorpen manifesteren, vaak met geweld. Eergisteren werden nog meerdere actievoerders gearresteerd, die met stenen en vuurwerk gooiden bij de gemeentehuizen in Uithoorn en Houten. Vandaag verspreiden ze nepnieuws als dat er nieuwe AZC's zullen komen in Valkenswaard, Eersel en Breskens. Mensen zouden zich voordoen als medewerkers van de gemeente om zogenaand inwoners te informeren over nieuwe opvanglocaties. Valse geruchten en geweld, beproefde methoden van het fascisme. Het steekt weer de kop op.  Naar het begin van dit kwartaal

Gamma-kaart van onze Melkweg, gebaseerd op zestig maanden aan gegevens van NASA-satelliet Fermi. © NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration.

Vrijdag 17-10-2025

Sinds het begin van de jaren 80 wordt met toenemende intensiteit gezocht naar donkere materie. Het bestaan ervan is nog altijd hypothetisch. Er zou in het heelal vijfmaal zoveel van zijn dan van gewone materie, maar de donkere materiedeeltjes reageren haast nergens mee, ook niet met de fotonen van licht. Dus zien we ze niet. Alleen oefenen ze zwaartekracht uit op gewone materie en dat verraadt hun bestaan. In grote halo's rond planeten- en sterrenstelsels houden ze die enorme structuren in stand. Donkere materie zou al heel vroeg tijdens de oerknal zijn ontstaan.

     Al tientallen jaren denkt men dat de raadselachtige, diffuse gloed van gammastraling, die bij het centrum van de Melkweg wordt waargenomen, veroorzaakt zou kunnnen zijn door deeltjes van donkere materie die op ekaar botsen. Of van snel ronddraaiende neutronensterren. In het nieuwste nummer van de Physical Review Letters staat een artikel (betaalmuur) van een internationale groep onderzoekers. Ze gebruikten supercomputers om met simulaties kaarten te ontwerpen van de regio's waar de donkere materie in ons Melkwegstelsel zich zou moeten bevinden. Omdat volgens de theorie donkere materie zo oud is als het universum, hebben ze voor het eerst rekening gehouden met de ontstaansgeschiedenis van de Melkweg, die 13,8 miljard jaar oud is. In de eerste miljard jaar daarvan werden talrijke kleine sterrenstelsels met donkere materie opgeslokt, die mede fungeerden als bouwstenen van de jonge Melkweg, schrijft Astronieuws. Ook donkere materie werd meegesleept naar het centrum, waar in het computermodel veel van die deeltjes tegen elkaar botsten. Toen ze in de analyse hun gesimuleerde kaarten over de echte kaarten van de gammastraling van het Melkwegcentrum projecteerden, kaarten die afkomstig waren van de Fermi Gamma-ray Space Telescope van NASA, bleken ze overeen te komen. Het lijkt er dus op dat de overtollige gammastraling in het Melkwegcentrum inderdaad afkomstig kan zijn van donkere materie, maar het is nog geen bewijs. De andere optie, die van de snel rondtollende neutronensterren, is nog steeds mogelijk, al zouden er daarvoor meer milliseconde-pulsars in het heelal moeten zijn dan er tot nu toe zijn waargenomen.

     We moeten nu wachten op de Cherenkov Telescope Array, aldus Astronieuws, een enorme nieuwe telescoop voor de detectie van gammastraling. Astronomen hopen dat de nauwkeurige kaarten die dit instrument zal maken uitsluitsel kunnen geven over de oorsprong van de gammastraling in het Melkwegcentrum.

Het is een stille, grijze herfstdag. De zoveelste op rij. Het werd ruim 13 graden. Dit weekeinde zal de herfst opnieuw uitbreken met regen en harde wind. We gaan naar de sportschool en rijden 's middags langs een mooie route over de rivierdijk naar een leuk, ambachtelijk bedrijfje, De Houtsnip in Vuren, om te praten over een houten vloertje in onze slaapkamer. Anna kende de naam van de firma. We komen er snel uit en volgende week komen ze even kijken. Dan krijgen we een offerte op maat. Naar het begin van dit kwartaal

Samengesteld beeld van de infraroodemissie (zwart-wit) met de radio-emissie (kleur). Het donkere object met lage massa bevindt zich in de opening in het heldere deel van de boog aan de rechterkant. Credit: Keck/EVN/GBT/VLBA

Zaterdag 18-10-2025

Gisteren ging het over de jacht op donkere materie, vandaag weer. Het grote probleem is dat je het niet kunt zien met electromagnetische straling zoals zichtbaar licht, maar ook niet met andere frequenties. De enorme donkere massa's in het heelal kan men alleen indirect ontdekken door de sterke zwaartekracht die ze uitoefenen. Een andere indirecte methode om ze aan te tonen is met behulp van zwaartekrachtlenzen, dus met een vergroting via de zwaartekrachtbuiging van de ruimte door een voorliggend object, meestal een nabij sterrenstelsel. Soms ontstaat daar een Einsteinring, die je prachtig uitgebeeld ziet in een filmpje op Wikipedia. Met dergelijke technieken probeert men ook opeenhopingen van donkere materie te 'zien'. Daarbij combineert men verschillende radio-observatoria met elkaar.

     Onlangs werd dat uitgevoerd met een wereldwijd netwerk van radiotelescopen, gecoördineerd door het Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE) bij ons in Dwingeloo. Zo verkrijgt men als het ware een virtuele supertelescoop ter grootte van de aarde zelf. De resultaten waren opzienbarend. De wetenschappelijke publicatie stond in Nature Astronomy van 9 oktober jl. Op de afbeelding hierboven zie je dat in beeld, waarbij de zwart/wit-beelden van de infraroodemissie werden gecombineerd met de kleurenbeelden van de radio-emissie. Even dacht ik dat de zwarte plekken in het beeld de donkere materie was, maar nee, juist niet. Het gaat om de gekleurde boog aan de rechter- en de bovenkant. Die wordt veroorzaakt door het krachtige lenseffect van de zwaartekracht van het voorliggende sterrenstelsel JVAS B1938+666. Het lenseffect werkt als een zwaartekrachtboog, waardoor het achterliggende, zeer verre object wordt uitgesmeerd. Het betreft een zeer oud radiosterrenstelsel. Daarin ziet men op twee plaatsen een verstoring, aangeduid met 'x'.

Afbeelding uit besproken artikel.

Het rechtse van beide objecten markeert een uitsparing in de zwaartekrachtboog, waarschijnlijk een klonter of een halo van donkere materie op tien miljard lichtjaren afstand. Die halo heeft een miljoen keer grotere massa dan onze zon. In het meer gedetailleerde kader rechtsboven zie je de uitsparing in de boog (onder de 'x') verbluffend duidelijk. Rechtsonder geeft de zwarte, onderbroken cirkel de waarschijnlijke omvang aan van de enorme klodder donkere materie.

     Het nu gevonden object heeft ondanks zijn zwaarte de laagste massa die ooit met deze techniek werd gevonden. Volgens de ontdekkers komt hun vondst overeen met de ‘koude donkere materie-theorie’, waarop veel van het begrip van hoe sterrenstelsels ontstaan is gebaseerd. Ze gaan nu ook in andere delen van de hemel op zoek naar dergelijke donkere objecten met een lage massa. (Met dank aan dit artikel op Astronomie.nl).

Gisteravond zei onze dubbel-demissionaire defensieminister Ruben Brekelmans bij het tv-programma van Sven Kockelmann dat de VVD niet in een kabinet van GroenLinks-PvdA, CDA en D66 wil stappen. Hij gaat verder dan zijn partijleider Yesilgöz. 'Het hele linkse blok' is voor hem taboe. De PVV en GL/PvdA waren al afgewezen. Wat blijft er nog over voor de lberalen om mee te regeren? Vandaag haalt Joost Hoebink, de onverkiesbare nummer 33 op de VVD-kieslijst, fel uit naar het partijbestuur. ‘Als ons land na de afgelopen twee jaar iets nodig heeft, is het een stabiel middenkabinet met een ruime meerderheid in beide Kamers’, schrijft Hoebink op Linkedin. Datzelfde zegt Tom-Jan Meeus vandaag in zijn NRC-email-Nieuwsbrief 'Machtige Tijden' (betaalmuur): 'Als kiezers en politici blijven radicaliseren, plaatst dat de democratie uiteindelijk voor steeds heftiger dilemma's'. De VVD blijft zich echter isoleren. Op een campagnetoespraak in Oosterhout zegt Yesilgöz vandaag opnieuw niet in een kabinet met Timmermans te zullen stappen. 'Een centrumrechts kabinet is nog wel mogelijk. (...) We hebben nog maar een paar zetels nodig'. Ze neemt een grote gok. Wil ze alle echte liberalen nog even voor 29 oktober de partij uit jagen?

Aardige dag, 12 graden, geen wind en wat meer zon dan de vorige dagen. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 19-10-2025

Een zaterdagavondse foto. Vandaag, zondag, is Floor jarig, ze wordt 47 jaar, er is zon, er zijn wolken en wandelaars en het wordt weer een graad of 12. Voorlopig voor de laatste keer, want het lijkt erop dat regen en wind tot het eind van november onafgebroken ons deel zullen worden. Eind oktober zijn er verkiezingen, die naar alle waarschijnlijkheid opnieuw niets zullen oplossen en de stagnatie plus de tegenstellingen in politiek en samenleving zullen verergeren. Golven van onverantwoordelijkheid, onkunde, geweld en populisme spoelen over de wereld.

Ik lees een boek uit dat in optimistischer tijden werd geschreven en me veel plezier deed: 'Volmaakte Symmetrie' van de Amerikaanse natuurkundige Heinz R. Pagels, in de Nederlandse vertaling van Govert Schilling (Contact, 1988). In hetzelfde jaar overleed Pagels door een tragische val in de bergen. De ontdekking in 1997 van de versnelde uitdijing van het universum, die 7 miljard jaren geleden op gang kwam, en de identificatie van het Higgsdeeltje (2012), de nieuwe inzichten in quantumverstrengeling en de opkomst van de quantumcomputer, en de baanbrekende successen van de James Webb ruimtetelescoop heeft hij niet meer kunnen meemaken. Wat jammer. Ondanks het relatieve optimisme van de jaren 70 en 80 en de snelle ontwikkelingen van de kosmologie in die tijd was hij somber over het perspectief voor wereld en universum. Voor 'de persoon die naar rede luistert' bestaat er geen uitweg 'omdat uiteindelijk al het leven vernietigd zal worden'.

     Ik blijf aan het eind van het boek hangen aan een lang citaat uit 'A Free Man's Worship' (1903) van Bertrand Russell (Nobelprijs 1950). Hij schreef het boek nog voor de relativiteit van Einstein (1905, 1915) en de ontwikkeling van de quantumfysica in de jaren '20. In de vertaling van Schilling:

'Dat de mens het product is van oorzaken die het eind van wat zij tot stand brachten, niet voorzagen; dat zijn oorsprong, zijn groei, zijn hopen en angsten, zijn liefdes en overtuigingen niet meer zijn dan het resultaat van toevallige rangschikkingen van atomen; dat geen vuur, geen heldendom, geen intense gedachten of gevoelens het leven tot voorbij het graf kunnen bewaren; dat alle inspanningen van de eeuwen, alle devotie, alle inspiratie, alle zonneklaarheid van de menselijke geest bestemd zijn gedoofd te worden in de onmetelijke dood van het zonnestelsel; en dat de gehele tempel van de menselijke prestatie onvermijdelijk bedolven zal raken onder de puinhopen van een geruïneerd heelal; al deze zaken zijn, zo niet buiten kijf, dan toch nagenoeg zo zeker dat geen enkele filosoof die ze verwerpt, erop kan hopen stand te houden. De woonplaats van de ziel kan alleen veilig gebouwd worden op het schavot van deze waarheden; op de stevige basis van onverzettelijke wanhoop'.

Daar moet je wel even bij stilstaan en een tijdlang over peinzen. Zo ook over wat een paar wat kortere regels verderop. Daar staat een citaat van de Amerikaanse fysicus en Nobelprijswinnaar Stephen Weinberg (opnieuw in de vertaling van Schilling), waarschijnlijk uit diens vermaarde boek over de oerknal 'The First Three Minutes' (1977, 1984):

'...hoe meer we over het heelal weten, des te duidelijker wordt het dat het heelal doelloos en zonder betekenis is.'

Ik voel een licht protest: zelfs dát kunnen we niet weten. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 20-10-2025

Het is af en toe irritant hoezeer alarmisme hoogtij viert op de (sociale) media. Veel nieuws wordt opgeklopt en aanzienlijk spectaculairder gemaakt dan het verdient. Dat trekt lezers en is goed voor de oplage, de hits en de kijkcijfers. Soms check ik het, speciaal als het om fysica of astronomie gaat. In 99,9 procent van de gevallen is er niks bijzonders aan de hand. Het bericht hierboven is er een voorbeeld van, overigens een nog tamelijk gematigd. Het betreft de ontdekking op 15.000 lichtjaren afstand in de Melkweg van een merkwaardige ('mysterieuze') 'long period radio transient' (LPT), het stellair object ASKAP J1832-0911 dat een afwijkend knippersignaal uitzendt. Afwijkend van alle andere LPT's die tot dusver gevonden werden. Het signaal werd eind mei 2025 gerapporteerd en bestaat uit zowel radiogolven als röntgenstraling, dat iedere 44 minuten gedurende twee minuten uitgezonden wordt. Astronomen vermoeden dat het óf om een magnetar gaat, een neutronenster met een zeer zwaar magnetisch veld, óf een witte dwergster, een ingestorte ster zoals onze eigen zon ook zal worden na vijf miljard jaar.

     Het verlangen om een einde te maken aan onze kosmische eenzaamheid is natuurlijk groot. Velen verwelkomen de finale oplossing van de Fermi-paradox: 'Als er zo veel buitenaardse beschavingen in de Melkweg zijn, waarom is er dan geen bewijs, zoals sondes, ruimteschepen of radio-uitzendingen?' Misschien bevat het signaal Van ASKAP J1832-0911 een codebericht, dat we kunnen ontcijferen. Een bericht van een buitenaardse intelligentie, maar de kans is veel groter dat het om een ronddraaiend en stralend object gaat. Ietwat teleurstellend is vanzelfsprekend - stel dat het een bericht is - dat een eventueel antwoord van de aarde 15.000 jaren onderweg zal zijn, evenals een reactie daarop. Dan zijn we 30.000 jaren verder.

De shutdown van de Amerikaanse federale overheid gaat vandaag zijn 20ste dag in. Daarmee staat hij op de derde plaats. Datagraver houdt het hier bij op Mastodon. Alleen de shutdowns van 1996 tijdens Clinton (21 dagen) en die van 2019 tijdens Trump 1 (35 dagen) waren langer. Ettelijke duizenden overheidsmedewerkers werden ontslagen. Dat waren vooral medewerkers van de ministeries van zorg, onderwijs en financiën. Een federale rechter verklaarde inmiddels dat de ontslagen politiek gemotiveerd en niet goed doordacht zijn. De rechtbank meent dat de ontslagen uiteindelijk onwettig zullen blijken. Daarom mogen ze voorlopig niet definitief worden en mogen er ook geen nieuwe ontslagbrieven worden verstuurd.

Toch nog ruim 16 graden vandaag. Gisteravond en vannacht veel regen, de barometer is steil gedaald, het lagedrukgebied ten westen van Ierland trekt in onze richting. Op de oceaan is een depressiekern verschenen die tussen de boven- en benedenwindse eilanden door naar het Caribisch gebied en het schiereiland Yucatan trekt. Hij heeft meer dan 60 procent kans op cyclonisatie en zal dan een tropische storm met een naam worden.

     Anna krijgt bezoek van haar vriendin van de Schuttersgracht en ik begin aan het boek van een collega van Heinz R. Pagels, Alan Guth, net als ik nu 78 jaar. Hij stond in de jaren 70 en 80 mede aan de basis van de theorie over de kosmische inflatie van het prille heelal, vlak vóór de oerknal. Zijn beroemde boek 'The Inflationary Universe' uit 1997 werd in Nederlandse vertaling uitgegeven als 'Het Uitdijende Heelal' (Contact, 1998). Ik vond het bij een boekenantiquariaat. Net als Pagels legt hij goed uit, maar iets strenger. Wel maakt hij me meteen in hoofdstuk 1 en vervolgens in een aparte bijlage glashelder duidelijk waarom een zwaartekrachtveld noodzakelijkerwijs negatieve energie bezit. Dat is cruciaal voor het ontstaan van het universum uit een quantumfluctuatie in het 'niets'. Wie weet durf ik er eens iets over te schrijven. Naar het begin van dit kwartaal

De Lingehaven met vanaf het Eind zicht op de Kriekenmarkt. Ons autootje staat helemaal rechts geparkeerd. (foto: Caroline Verdonk).

Dinsdag 21-10-2025

Het regende langdurig gisteravond en vannacht. Oostelijk van Gaasterland ontstond om kwart voor zeven een ware wervelstorm, een tornado dus, ten zuiden van Sneek. Geen grote, maar toch eentje met windsnelheden tot 100 km/uur en hij bleef 'zeldzaam lang' intact en trok met 75 km/uur van Spannenburg over het Prinses Margrietkanaal naar het Koevordermeer bij Langweer.

Woensdag 22-10-2025

Volgens de laatste prognose zal de storm morgen langs de kust van België en Nederland staan, maar in het binnenland valt het wel mee. Veel weermodellen verwachten langs de kust windkracht 9. Op Windfinder verwacht men in de nacht van donderdag op vrijdag 45 knopen wind (Bf 9) met windstoten tot 57 knopen. Je ziet ook dat er een splitsing ontstaat en dat het zwaarste deel over de Golf van Biscaje en over Frankrijk naar de Côte d'Azur zal trekken. Op de windkaart van morgennacht (hierboven) zie je dat deel rechts onderaan al bij de Middellandse Zee. Ik houd het in de gaten.

Vandaag is het een rustige dag. Droog met zon, wolken, bijna 15 graden en vrijwel geen wind. De stilte voor de storm, zeg maar. Dat klopt echter niet, die stilte komt pas morgenmiddag. Het is de windstille depressiekern die dan vlak voor de storm overtrekt.

     We krijgen vanochtend gezellig bezoek van mijn broer Wiebe en zijn vrouw Marina. Er is zoveel bij te praten - foto hier - want we zagen elkaar enige jaren niet en zijn het erover eens dat zulks niet goed is. De ex van Wiebe vond bij het opruimen van haar huis een oude blokkendoos uit mijn kleuterjaren. Die hebben ze voor me meegenomen. Hij werd begin jaren vijftig door mijn grootvader - Pake Wiebe - voor me gemaakt in zijn timmerschuurtje in Rijs, Gaasterland. Verdraaid, ik herinner me hem heel goed, we woonden toen op de oude Tijnjedijk in Leeuwarden. Ach, de door Pake zelf samengestelde doos, de lange en korte stukken, de poortjes, de zuiltjes, de hoekjes, op een paar kleine stukken na zit alles er nog in (foto hier). Op twee stukken staat in potlood mijn naam in blokletters. Heb ik dat gedaan? Of mijn vader? En wat maakte ik ermee? Wegen en garages voor mijn Dinky Toys, op de vloer van de kamer. Je eigen wereld scheppen en erin opgaan. Meer dan vijfenzeventig jaar geleden, een reis door de tijd gemaakt en tenslotte teruggekomen, het ontroert me.

     We lunchen met zijn vieren in de verwarmde serre van het 't Oude Stadthuys op de Grote Markt en daarna lopen we met ze mee naar hun auto op de parkeerplaats van Buiten de Waterpoort. Na hun vertrek kijk ik, nu we toch in de buurt zijn, even naar het gedicht 'De waterpijp' van Jules Deelder op het atelier van de clavecimbelbouwer. Lokatie 19 van de Poëzieroute. Verdomme, een onverlaat heeft er graffitti op gekalkt (foto hier). Hm, eigenlijk is het niet eens helemaal ongepast. Toch zien hoe we dat eraf moeten krijgen.

Er is veel zon in de middag. De komende storm kreeg inmiddels van de Franse weerdienst de naam Benjamin. Het KNMI heeft voor donderdagavond en vrijdagochtend code oranje afgegeven vanwege harde windstoten langs de Nederlandse kust. Het Belgische KMI geeft voor morgen code geel voor het hele land. Tijdens de storm trekt er ook een intensieve regenzône over. Vóór die tijd hopen we morgenmiddag al aan boord van Dulce te zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce vanavond in de Mercator Marina in Oostende. Storm Benjamin neemt af.

Donderdag 23-10-2025

Vandaag naar Oostende. Maar eerst komt een jongeman van De Houtsnip in Vuren de maten en onze verlangens opnemen voor onze slaapkamer. Daar willen we hout op de vloer, net als in de gang, de keuken en de woonkamer. Hij is snel klaar, zodat we even na half elf afrijden. Het is bewolkt maar droog. We nemen de relatief rustige route over Bergen op Zoom, Zelzate en Maldegem, 220 kilometer. Dus langs de noordkant van Antwerpen, geen files en éénmaal een omleiding wegens werkzaamheden. Na Brugge op de A34 valt de wind helemaal weg en breekt de bewolking. Enige plekken blauwe lucht in de hemel verrasssen ons, het wordt opeens zeer vriendelijk weer. Zonlicht strijkt genadiglijk over de velden. Het is duidelijk: we zitten in de kern van de depressie, het oog van de storm. Mooi om weer eens mee te maken. In het zuiden en zuidwesten hopen de donkere wolken zich op, we zien iets van een rolwolk. Daar zit de storm. Precies als we Oostende binnen rijden, verandert het ineens. De eerste regen is nog kalm. De Vindictivestraat is afgesloten voor een markt. We rijden om de binnenstad heen naar de Visserskade, waar we de parkeergarage opzoeken. Met onze koffertjes lopen we snel naar de Mercator marina.

     We kennen de toegangscode nog. Onze Dulce ligt er prima bij. We brengen de bagage naar binnen, schuiven de gordijntjes open en zetten de stroom en de kachel aan. Dan is het lekker warm wanneer we terugkeren van een bezoek aan Delhaize voor wat victualiën. Kritisch kijk ik naar alle banden en touwen waarmee ik de genua heb gezekerd. Ziet er goed uit, maar ik zal het vanavond tijden de passage van storm Benjamin goed in de gaten houden. Op de Kapellenbrug valt ons op dat de meeste zeiljachten ondanks de waarschuwing van het havenkantoor hun grootzeilen gewoon op de giek hebben liggen en hun genua's om het voorstag. Dat stelt ons wat gerust, kennelijk durven ze dat aan. Op het parkeerterrein bij de supermarkt breekt opeens de storm los. Windvlagen doen aan de overkant de jachten hellen en de wanten gillen, binnen enkele minuten striemen regenvlagen ons in het gezicht. Ik grijp op tijd mijn pet vast. Snel rennen we de supermarkt in. Wat wijn, wat pasta, wat knoflookworsten voor vanavond. Want uit eten gaan we liever niet als de storm vanavond aantrekt.

     Weer terug aan boord is het aangenaam warm. Windvlagen schudden aan het schip en korte slagregens rammelen aan de ramen. Op Windfinder zien we dat het tegen 17.00 uur 47 knopen zal waaien (op de pier), dat is Bf 9 tot 10, met windstoten tot 60 knopen (Bf 11). Het zwaartepunt van Benjamin werd om middernacht verwacht, maar ligt flink eerder. We richten ons comfortabel en gezellig in. Zo is het goed uit te houden. Ondertussen - het is 16.15 uur, waait het bij ons beduidend minder hard: circa 30 knopen. De wind ruimt bovendien verder naar het westnoordwesten en dan krijgen we van de hoge gebouwen naast ons meer luwte. Kort na 17 uur melden de Belgische weerstations dat het hoogtepunt van de storm voorbij is. Nu krijgt Nederland het voor zijn kiezen. Achteraf kun je zeggen dat we best thuis hadden kunnen blijven, maar dat weet je nou eenmaal niet van tevoren. We maken het gezellig in de kajuit met waxinelichtjes en een glas wijn.

Wat een verrassing voor de vaccin-wappies: een recente corona-prik blijkt de immuunrespons van het lichaam flink te versterken, in het bijzonder in gevallen van immunotherapie bij een aantal vormen van kanker. Patiënten met gevorderde longkanker en melanoom reageerden met de coronaprik erbij tot wel twee keer zo goed op immuuntherapie. Het mRNA-vaccin jut het immuunsysteem op, zodat het ook kankers extra hard aanvalt, schrijven Amerikaanse onderzoekers onder leiding van oncoloog Steven Lin van de Universiteit van Texas in vakblad Nature. Zo maakt het immuunsysteem extra T-cellen aan, gespecialiseerde ‘vechtcellen’ die de kanker herkennen en aanvallen, schrijft De Volkskrant, met verder goede uitleg over het fysiologisch mechanisme. Naar het begin van dit kwartaal

Oostende, Een blik in de kajuit gisteravond.

Vrijdag 24-10-2025

Het zwaartepunt van storm Benjamin kwam gisteravond al aan het eind van de middag. Windkracht 9 met felle windstoten, maar omdat de wind naar westnoordwest ruimde, lag onze Dulce aardig in de luwte van de hoge gebouwen van de binnenstad. Geen zorgen dus, maar een leuke, romantische avond samen in de kajuit met een lekkere pasta, rode wijn en Brahms' kamermuziek in de CD-speler. Niet de neiging om via internet naar het debat van de lijstttrekkers te kijken. Vannacht toch vaak wakker door bewegingen van het schip en het loeien van de windstoten en tikken van slagregen, want het hoogtepunt was dan wel achter de rug, maar de storm nam slechts langzaam af.

     Vanochtend eerst de kachels een tijdje aan, het electrisch kacheltje en de Webasto, vooraleer uit bed te komen. Al snel trekt de laatste bewolking weg en breekt een fraaie, zonnige herfstdag aan. De wind is fris want hij waait nu uit het noorden, zo blijkt als we de binnenstad inlopen. Op het Wapenplein is een kermis, maar alles is dicht, het is nog te vroeg. Nu snappen we waarom de donderdagse marktkramen op de Vindicivestraat langs de Mercatorhaven stonden. Die moesten verhuizen. We lopen naar de bakker aan de zeezijde van de Visserskaai, voor zijn onovertroffen toendrabrood. We nemen er drie mee voor thuis in de vriezer. In de Montgomeryhaven van de RNSYC liggen geen boten meer, behoudens drie kleintjes in de luwte van de uiterste noordwesthoek. Gisteren was het vanwege de storm niet toegestaan de pieren op te gaan. Op de boulevard blies de storm gisteren een vrouw met haar hond omver; Nu.nl heeft er een filmpje van.

Vandaag kunnen we wel even parkeren op de Kapellenbrug. Ik knoop nog een extra touw om de genua, maar echt ongerust hebben we ons niet hoeven maken, het zeil is stevig toegebonden. Vrijwel iedereen heeft trouwens zijn zeilen nog op de giek en rond het voorstag. Wel trekken we de boot nog wat naar achteren en ik bind het uiteinde van de giek vast aan de spruit en de kajuittafel. Kan hij niet meer slingeren. Het is twintig over elf als we afrijden. Terug via dezelfde route als gisteren. Ditmaal flink wat files, nu vanaf Zelzate ten noorden van Antwerpen. Vlakbij Bergen op Zoom is het over, maar ook op de A15 is er vanaf Papendrecht file tot bij Hardinxveld. Veel terugkerend vakantieverkeer, denken we. Tegen drieën zijn we thuis. We hoeven ons niet veel zorgen over het scheepje te maken. Het ligt deze winter veilig, daar in Oostende. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 25-10-2025

Winderig en regenachtig vandaag, maar het staat ook op het menu voor de komende dagen. Vanochtend word ik om half zeven wakker, een uur eerder dan normaal. Heeft mijn inwendige klok de aanstaande wintertijd al ingesteld? Dat hoeft morgen pas. Ik draai me nog een keer om, maar opnieuw inslapen is er niet bij. In de stad is de jaarlijkse kermis neergestreken. De traditie is dat die volledig verregent. Vanmiddag opnieuw buien, juist als Anna met Lina-Mae naar de kermis gaat; ze komen koud en nat terug. Vanavond past ze bij Tessa op.

De tropische storm Melissa zal zich boven de nog steeds recordwarme Caribische wateren snel ontwikkelen tot orkaan en zelfs tot een zware orkaan. Omdat de hoeveelheid warmte die de zee deze zomer opnam ongekend is, drong de hitte tot recorddieptes door. De cyclonaal opstijgende lucht zuigt al die extra energie op  en versterkt de orkaan. Van maandag op dinsdag zal Melissa scherp naar het noorden draaien, Jamaica vol treffen en op woensdag de oostelijke helft van Cuba en vervolgens de Bahama's te grazen nemen.

In de zoveelste draai van Trump stelde de VS deze week sancties in tegen de beide grootste olieconcerns van Rusland, Rosneft en Lukoil, nadat hij in Het Witte Huis eerst Zelensky de mantel had uitgeveegd en hem Thomahawks weigerde. Ook de voorgenomen ontmoeting met Poetin in Boedapest werd geschrapt. Trump: ‘Elke keer als ik Vladimir spreek, hebben we goede gesprekken en dan leiden ze vervolgens nergens toe. Ze leiden gewoon nergens toe'. Persbureau Reuters meldt vandaag dat Het Witte Huis extra strafmaatregelen heeft voorbereid voor het geval Poetin zijn onderhandelingspositie niet verandert. Die sancties zouden eveneens zijn gericht op de Russische oliesector en op het Russische bankwezen, maar eerst moet Europa alle import van olie uit Rusland stoppen en de Russische tegoeden voor Oekraïne inzetten. Afgelopen week hielden niet alleen Hongarije en Slowakije dat tegen, maar ook de centrumrechtse regering in België. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 26-10-2025

Niet eerder was de opwarming in de poolgebieden - de polaire amplificatie - zo groot als in deze herfst. Hittegolven aan noord- en zuidpool. Opinieonderzoek wijst echter uit dat de Nederlanders klimaat minder belangrijk zijn gaan vinden. Twee jaar geleden was dat nog 30 procent, nu is het slechts 17 procent. Een scherpe terugval. Eerst moet de wal het schip keren door een grote klimaatramp. Om de mensen wakker te schudden. In elk geval is er vandaag op het Malieveld in Den Haag een klimaatmars van tienduizenden mensen. De tocht is georganiseerd door samenwerkende organisaties, zoals Oxfam Novib en Milieudefensie. Politieke partijen zijn er ook, waaronder D66, GroenLinks-PvdA, de Partij voor de Dieren, de SP, Volt en Bij1. Afwezig: het CDA, de VVD en het hele blok van domrechts.

Nog drie dagen tot de verkiezingen. Net als vele anderen ben ik het voortdurend optreden van lijsttrekkers in debatten en talkshows goed zat. Beklagenswaardig is het leven in het land waar het grootste thema 'migratie' is. De laatste peiling van Ipsos geeft dit resultaat: centrumrechts 69 zetels, centrumlinks 64 zetels, middenkabinet 78 zetels. Het is al maanden duidelijk dat alleen een middenkabinet ons land regeren kan en het zou me zeer verbazen als dat komende woensdag anders zou komen te liggen. Niettemin zal de formatie van zo'n kabinet vele maanden vergen.

Orkaan Melissa heeft zich sinds gisteren ontwikkeld tot een zware orkaan, categorie 4, voordat ze scherp naar het noordwesten zal draaien en vol op Jamaica aan land zal gaan. Waarschijnlijk als categorie 5, de zwaarste. In de verdere prognose zal ze komende week behalve Cuba en de Bahama's vier of vijf dagen later ook nog Bermuda treffen.

Anna sliep vannacht bij Tessa om op de meisjes te passen. Dus zit ik vanmorgen alleen achter mijn eitje en luister naar een van mijn favoriete muziekprogramma's op NPO Klassiek, dat terecht 'Tussen Hemel en Aarde' heet. De kachel is aan en buiten vallen alsmaar dichte, troosteloze regenbuien. Het wijst me erop dat ik alleenzijn niet meer gewend ben. Anna en ik zijn altijd samen, simpel omdat we dat het liefst willen. Rond half twaalf vanochtend komt ze thuis. Vanmiddag zijn er lange perioden met zon.

     Vandaag probeer ik de nieuwe bloedsuikermeter uit, die ik van de week online bij Bol.com kocht, de Diatesse XPER. Het valt niet mee om het apparaatje in te stellen. Vroeger, zo'n 12 jaar geleden had ik er ook een. Die was veel eenvoudiger en misschien ook minder betrouwbaar. Enfin, de gebruiksaanwijzing heeft zeer kleine letters, de knopjes zijn klein, maar uiteindelijk lukt het. De eerste test levert een schok op: 16,6 mmol/l, een uur na de maaltijd! Véél te hoog. Goed dat ik het test! Ik moet het aanpakken, vanavond nog een test. Is die ook te hoog, dan moet ik naar de huisarts. Waarschijnlijk de metformine verhogen. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 27-10-2025

In de komende nacht zal het op Jamaica los gaan, als de zware orkaan Melissa (categorie 5) met verwoestende kracht aan land komt. '...CATEGORY 5 MELISSA EXPECTED TO TURN NORTHWARD LATER TODAY OR TONIGHT... ...CATASTROPHIC AND LIFE-THREATENING WINDS, FLOODING, AND STORM SURGE EXPECTED ON JAMAICA TONIGHT AND EARLY TUESDAY...', zegt de NOAA/NHC op de Navtex. Uit voorzorg evacueert men de bewoners van de woonwijken aan de kust. Op Haïti kwamen afgelopen vrijdag drie mensen om het leven door Melissa, toen die daar - nog als tropische storm - overtrok. Men verwacht nu windsnelheden van 250 kilometer per uur, met windvlagen tot 315 kilometer per uur. Lokaal kan er wel 1.000 millimeter regen vallen. Dat is meer dan er in Nederland gemiddeld in een jaar tijd valt. De belangrijkste gevaren zijn dan ook overstromingen en modderstromen.

Gisteravond mat ik vóór het eten nog een keer mijn bloedsuikerwaarde. Wat denk je?: 4,2 mmol/l. Het echte bewijs is altijd de nuchtere glucosemeting 's ochtends voor het ontbijt, nadat je sinds 22 uur in de vorige avond niks gegeten hebt. Die blijkt 5,1 mmol/l. Helemaal in orde, niks aan de hand. Ik zal het af en toe meten.

     Het is een dag met talrijke felle regenbuien, zelden zon en veel wind. We gaan sporten en halen de weekboodschappen. In de haven zijn de geraniums in de bakken aan de hekken uitgebloeid. Vandaag haalt de groendienst ze weg. De bakken met winterviolen zullen wel gauw komen. Anna gaat vanmiddag naar Nikita en haar grut.

In De Volkskrant staat een interview met een generatiegenoot, oud-journaliste Wouke van Scherrenburg. Ze is blij dat ze in deze tijd geen verslag meer hoeft te doen over de Haagse politiek. Ze wordt volgend jaar 80. Ook bij haar was het vroeger beter. ‘Mijn generatie, de babyboomers, heeft een van de beste perioden in de geschiedenis meegemaakt. Alles ging opwaarts. Benauwenissen in de vorm van achterlijke regels en preutsheid vielen van ons af. Toen viel de Berlijnse muur ook nog, je dacht: de wereld is gewoon zonnig. En dan kantelt de hele boel in een paar decennia. Ik ben er af en toe ontzettend slecht gehumeurd door'. Naar het begin van dit kwartaal

Hotel/restaurant Jans in Rijs.

Dinsdag 28-10-2025

Vertrek om kwart over negen met 210 kilometer voor de boeg, bijna evenveel als van Gorcum naar Oostende maar dan precies de andere kant op: Veenwouden in Friesland. Naar Klaas, van wie ik een neef ben, hij is de weduwnaar van Hinke, de jongste zuster van mijn moeder. Klaas is bijna 89, dus niet meer dan tien jaar ouder dan ik en vanwege dat 'kleine' leeftijdsverschil werd ik nooit een 'oomzegger'. Nu is hij de laatste van de vorige generatie van moederszijde. Het is buiïg weer met soms felle zonneschijn tussendoor. We hopen dat de files onderhand zijn opgelost, maar verzeilen er toch in twee op de A15. (Vanmiddag lees ik dat het vanmorgen de drukste ochtendspits van het jaar was, met rond 08.30 uur 198 files van in totaal 1092 kilometer). Eenmaal in de polders kun je doorrijden. Op de route na Lelystad is langs de IJsselmeerdijk tot bij de Ketelbrug één van weinige plekken waar je een paar kilometer lang 130 mag rijden. Ridicuul vroemvroem VVD-beleid. Ik houd het op 110. Na de Ketelbrug koffie bij het benzinestation. Het weer klaart op en toont grote stukken blauwe lucht.

     Precies om 12 uur arriveren we aan de dorpsrand bij Klaas & Grietsje, zijn huidige partner. We genieten van een gezellige lunch. We zagen ze voor 't laatst een paar jaren terug (meen ik) toen we met de boot in Zierikzee lagen. Behalve over de kwalen en de gezondheid gaat het over de verkiezingen van morgen. Christendemocraten, die twee; wij stemmen linkser maar dat mag ook wel voor kinderen van de zestiger jaren. Over Trump denken we hetzelfde: een uiterst gevaarlijke idioot.

     Het is twee uur als we de reis voortzetten, nu naar Gaasterland. Het is zonnig maar behoorlijk winderig. Via Leeuwarden, Bolsward en Workum rijden we over kaarsrechte saaie, maar gevaarlijke tweebaans-N-autowegen naar het zuiden. Tenslotte komt er meer afwisseling in het landschap: glooiende heuvels en bossen. Dit is Gaasterland. In Rijs, het dorp uit mijn jeugd waar Pake Wiebe & Beppe Jitske woonden in een hoog huis op de tuinderij Pomona, aan de rand van het Rijsterbos. Dat hoge huis is er niet meer; ik schreef er ondermeer hier over. Vlakbij is Hotel Jans, ook naast het bos, waar we vaker logeerden. Het was er in mijn jeugd al. Het is niet druk, we krijgen een mooie kamer aan de achterkant met boszicht. Daar eten we straks met mijn neef Sjouke, oudste zoon van Oom Jan, de broer van mijn moeder, en Sjoukes' vrouw Vivi. Morgen weer terug naar Gorcum - om te stemmen. Naar het begin van dit kwartaal

Diner met Vivi & Sjouke in Hotel Jans te Rijs.

Woensdag 29-10-2025

We zaten in de bar te wachten toen mijn neef Sjouke en zijn vrouw Vivi klokslag zes uur binnenstapten. Ze wonen in het nabije dorp Balk. Het werd een gouden avond met veel verhalen van vroeger. Sjouke had een enveloppe met oude foto's meegenomen. Eentje was van toen ik bijna één jaar oud was. Dus in 1947 of 1948. Een blij kind, een welgeschapen baby in de eerste jaren na de oorlog. De periode van de geboortegolf die later die van de babyboomers werd genoemd. Nu in de voorste linie om de pijp uit te gaan. Een andere foto toont me anderhalf jaar oud met een mooie bos krullen. Het is net een meisje, zei de familie tegen mijn moeder. Ze weigerde lang mijn haar te laten knippen. Verder waren er familiefoto's van mijn moeder met die van Sjouke, haar schoonzuster dus, en met Jan, haar broer en de vader van Sjouke, en verder met Marie, haar eigen zuster en haar vriendin Lamkje. Die hele generatie van Friezen aan moederszijde is er niet meer, op Klaas na bij wie we gisteren waren.

     Het was een prachtige avond met lekker eten. Een vondst was de rode wijn, waarvan het hotel nog maar zes flessen bezat: een Barolo DOCG Villa Monsignore 2012. Wat een mooie wijn! Aan het eind van de lange avond hadden ze er nog maar vier.

     Vanmorgen ontbijt om negen uur. Het was grijs, vrij zacht en droog toen we wegreden over de oude route door Oude- en Nijemirdum en Sondel naar Lemmer. Mooie dorpen in een beboste omgeving met de oude zeedijk in de verte. Geleidelijk kwam er meer zon. Het was een rustige rit zonder ook maar één file. Eenmaal thuis liepen we meteen naar het Gorcums Museum, waar een stembureau is. We stemden allebei strategisch om Groen Links/PvdA te helpen de grootste partij te worden en de opmars van domrechts populisme te stuiten. Anders had ik als in andere jaren op Volt gestemd. Vanavond na negen uur uitslagenavond. Naar het begin van dit kwartaal

Ochtendkoffie in de binnenstad van Dordrecht.

Donderdag 30-10-2025

Lang hield ik het niet vol, de uitslagenavond. Na de tweede exitpoll was het al duidelijk dat het kiezersvolk ons land geen oplossing ging bieden. Wel zag ik nog hoe Timmermans aftrad als partijleider. Grote tragiek dat de enige ervaren en volwassen staatsman waar we over beschikken, de consequentie moest trekken uit het falen van zijn partij. Vandaag komen er nog steeds uitslagen binnenl Dat duurt nog tot maandag, als ook alle briefstemmers zijn geteld. Op dit ogenblik halverwege de middag staat D66 15.155 stemmen voor op de PVV.

     Helaas, deze verkiezingen zadelen ons land op met het voortduren van de impasse, de stilstand en de onbestuurbaarheid. De optie van een stevig middenkabinet zal de VVD blokkeren, de optie van een centrumrechts kabinet zal D66 blokkeren. Na een eindeloze periode mislukt het formeren van een kabinet en krijgen we volgend jaar nieuwe verkiezingen.

De zware orkaan Melissa richtte ravages aan in Haïti, Jamaica en Cuba. Er vielen meerdere tientallen doden. Er waren aardverschuivingen, overstromingen en uitgebreide stroomuitval. Op Cuba zijn voor zover bekend geen mensen omgekomen. Voordat de orkaan aan land kwam, evacueerden de autoriteiten er zo'n 735.000 mensen. Nu trekt Melissa afgezwakt tot categorie-1-orkaan in noordoostelijke richting tussen de Bahama's en de Turks- en Caicoseilanden door, om haar weg te vervolgen richting Bermuda. Daarna zal ze bij Newfoundland de oceaan opnieuw oversteken en dinsdag als extratropische storm ten noordwesten van Ierland opduiken.

Een droge en overwegend zonnige dag. De groendienst hangt de bakken met winterharde violen aan de hekken rond de haven. We reizen met de trein naar Dordrecht voor een bezoek aan een dermatoloog. We letten goed op eventuele rare plekjes op de huid sinds we acht jaren door de Middellandse Zee zwierven. Het loopt goed af: geen enkele nare huidafwijking. 's Middags gaat Anna op de fiets naar Barbara, die op de kleintjes van Nikita past. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 31-10-2025

Iemand vroeg me deze week of er door de opwarming van het klimaat nu meer orkanen zijn dan in de vorige eeuw. Nee, was mijn antwoord, voor zover ik weet zijn er niet méér orkanen, maar worden ze wel zwaarder. Meer orkanen van categorie 4 en 5. Dat is omdat de oppervlaktetemperaturen van het oceaanwater wereldwijd sterk is gestegen. De cyclonale kolom van een orkaan kan daardoor veel meer energie opzuigen en eerder uitgroeien tot zo'n zware orkaan. Dat er binnen de mix in deze eeuw méér zware orkanen zijn wordt opvallend duidelijk bevestigd door de klimatoloog Jeff Berardelli met de twee afbeeldingen hierboven. Onmiskenbaar is het aantal zware orkanen verdubbeld in de twee gelijke perioden 1980 - 2002 en 2003 - 2025. 'That’s not coincidence', zegt Berardelli. 'Humans have become a force of nature. Through greenhouse warming and changes in aerosols (pollution) the oceans have warmed dramatically'. Wat je ermee doet is niet mijn zaak, voegt hij toe. Dat moet je helemaal zelf weten.

We moeten dus wachten tot maandag de stemmen in Venray en van alle briefstemmers zijn geteld, om de definitieve uitslag van de 29e oktober te horen. In het kielzog van de verkiezingsdienst van het ANP claimt Jetten vandaag toch alvast de overwinning, die hem inderdaad nauwelijks meer kan ontgaan. Maar die beide uitslagen moeten dan geen rare stemcijfers tonen! Wilders reageert meteen furieus: 'Wat een arrogantie!' Jetten zegt ook dat een ‘stabiel en ambitieus’ kabinet moet kunnen bouwen op steun in ‘deze Kamer en de Eerste Kamer. Dat duidt op een voorkeur voor een middenkabinet, want een coalitie van D66, CDA en VVD met GroenLinks/PvdA heeft in beide Kamers veel meer zetels dan een variant met JA21. Verder zei hij dat de kiezer had gekozen voor ‘een kabinet vanuit het midden’. Dat kan alleen als Yesilgöz door de knieën gaat, waar ze een zeer hoge prijs voor zal vragen.

     Ik kom op X een post tegen van De Speld. Die laat Caroline van der Plas zeggen:  'Van de Tweede Kamer is bekend dat er wel veel D66-mensen zitten'.

Vandaag is het droog en bewolkt. Een lichte zuidenwind en 13 graden. We gaan sporten en doen onze boodschappen voor de week. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 01-11-2025

In zijn wekelijkse email-Nieuwsbrief 'Machtige Tijden' stelt Tom-Jan Meeus (betaalmuur) de vraag of onder jeune premier Rob Jetten ons land na ruim twee jaren van stagnatie opnieuw wordt uitgeleverd aan rechts en extreemrechts. 'De progressieve liberaal Jetten moet straks werken met een parlement met een rechts-conservatieve meerderheid van een slordige negentig zetels, inclusief een stevig radicaalrechts blok'. Inderdaad, dan zijn we er niets mee opgeschoten.

     Ondertussen kwam Wilders op zijn X-account met berichten over stembusfraude, zonder enig bewijs te leveren of ook maar enige bron te noemen. Een toelichting werd niet gegeven. Niettemin schreef hij: 'Het regent van dit soort berichten uit het hele land geen idee of het allemaal waar is maar goed als het zou worden onderzocht' en '15 volle getelde containers met stemmen zijn weg'. De beproefde methode van Trump en het typische scenario van het fascisme. De legitimiteit aanvallen van democratisch verlopen verkiezingen, want het kiessysteem in ons land staat bekend als een van de meest degelijke in de wereld, met talrijke waarnemers uit de EU en daarbuiten. De betrokken gemeenten en de Kiesraad konden alle aantijgingen afwijzen.

Nog een weekeindlang respijt van de groeiende verrechtsing van Nederland. Maandag komt de uitslag van de briefstemmers. Het lijkt erop dat D66 er nog een zetel bij zal krijgen, van 26 naar 27 zetels, een omstandigheid die gebracht wordt als een versterking van de kans op een centrumrechts kabinet.

Vanochtend valt er veel regen, vanmiddag is het droog met wat zon. Koud is het met een graad of 14 niet. Vanavond weer eens een keer mosselen. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 02-11-2025

Het is vandaag de 33e dag van de shutdown van de federale overheid in de VS. Overmorgen zal het de langste ooit worden, want dan zijn de 34 dagen van de shutdown tijdens Trump 1 gepasseerd. Nieuw record voor Trump, ellende voor miljoenen mensen die geen salaris krijgen. Ik meldde al eens dat de NOAA een van de vele waardevolle diensten is die nu een dikke maand stilliggen. De NOAA levert o.a. de maandelijkse grafieken niett meer van het station op de Mauna Loa-vulkaan op Hawaii over de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer. Die gassen houden geen shutdown. De laatste grafieken gaan over augustus 2025, zie hier. Het ergerde de emeritus-wiskunde hoogleraar en klimaatblogger Eliot Jacobsen zozeer, dat hij nu op X een eigen vervolg op de grafiek publiceert op basis van de ruwe data over september en oktober 2025. Prima werk! De vraag is voor hoelang nog?

Het is een zondagmorgen met zon. De afgelopen maand oktober was kletsnat. De op zeven na natste oktober sinds het begin van de regenmetingen in 1905. Er viel gemiddeld 120 millimeter regen over het land, tegen normaal 75 millimeter. Behalve nat was oktober ook somber, met gemiddeld 85 uur zon tegen normaal 120 uur. De temperatuur lag met gemiddeld 12,0 graden in De Bilt ruim boven normaal, vooral door de zachte nachten.

     Het is een rustige zondag met veel zon en wandelaars. Straks krijgen we weer buien, maar vanaf dinsdag is het een tijdje over met de herfstbuien. De temperatuur gaat komende week omhoog met uitschieters tot 17 graden. Ik lees weer eens een SF-roman, 'The Redemption of Time' uit 2017 van de Chinese auteur Baoshu, een talentvolle aanvulling op het bekende drieluik 'The Three-Body Problem' van Liu Cixin uit 2008, dat een succesvolle serie op Netflix werd. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 03-11-2025

Vanmorgen kleurt de opgaande zon de wolken van onderen rood. Eos' roze vingeren, en zo. Het raakt snel bewolkt maar blijft nog droog. Naar de sportschool. Vanmiddag kunnen er lichte  buien vallen. Bij terugkeer zie ik dat de fractie van GL/PvdA bij een anonieme stemming Jesse Klaver tot voorlopig politiek leider koos. Voorlopig, want bij nieuwe verkiezingen zullen ze een nieuwe partijleider kiezen. Bij de huidige uitslag van de verkiezingen kan dat al gauw zijn. Dan krijgt ook Marjolein Moorman een kans. Zij stapte nu zelf opzij, zoals Klaver twee jaar geleden plaats maakte voor Timmermans.

     Middag. Halverwege valt inderdaad lichte regen. Anna krijgt buurvrouw Corry op bezoek. 

De voortgaande rechts-populistische golf deed vorige week niet alleen Nederland aan, ook in Tsjechië kreeg de beweging voet aan de grond met de verkiezingsoverwinning een maand geleden van de multimiljonair Andrej Babiš. Vandaag presenteert hij in Praag zijn regering, een coalitie van zijn eigen radicaal-rechtse ANO-partij - de Actie van Ontevreden Burgers in het Nederlands - met twee andere, kleinere extreem-rechtse partijen. Het is overigens een minderheidsregering en de Europagezinde oppositie domineert de Senaat. Ze zouden wel eens te gretig kunnen zijn. In het regeerakkoord beloven de drie partijen de pensioenleeftijd te bevriezen, de salarissen voor leraren en agenten te verhogen en alleen nog 'in uitzonderlijke gevallen' asielzoekers toe te laten. De minister van Milieu is een klimaatontkenner, de minister voor BuZa is neonazi en auto-coureur. Over de voorgenomen vermindering van steun aan Oekraïne is vooralsnog niets bekend. Onder de vorige Europa-gezinde regering zou het land toetreden tot de euro; daar komt nu een referendum over.

     De vooruitzichten voor een verenigd en sterk Europa zijn wankel. De Volkskrant wijdt vandaag een artikel aan de toenemende stagnatie van de uitbreiding van de Unie met nieuwe landen. 'De klad zit in de uitvoering van de EU'. Die maakt met de golf van rechts-populistsche regeringen steeds minder kans. 'Het Hongaarse veto en twijfelende kandidaatlanden bemoeilijken de voortgang, maar ook de EU zelf maakt geen haast'. Veel kandidaat-leden hebben in de achterliggende jaren zwaar hervormd, Montenegro zou volgend jaar moeten toetreden, Albanië in 2029, Oekraïne en Moldavië hervormen in hoog tempo maar een Hongaars veto frustreert de voortgang, de plannen in Bosnië & Herzegovina en Noord-Macedonië sukkelen, Servië probeert van twee walletjes te eten en Georgië richt zich op Moskou. 'De EU zelf maakt ook weinig haast. Het bestuurlijke en financiële raamwerk van de huidige EU-27 moet op de schop wil ze kunnen doorgroeien tot een EU-30+. De noodzakelijke analyse hierover is echter voor onbepaalde tijd uitgesteld'. Als ik dat lees, bekruipt machteloze woede me. Is het dan niet glashelder dat je in deze hachelijke tijden een krachtige eenheid van democratische rechtstaten moet worden om in al het geweld te kunnen overleven? Waar blijft het élan? Waar blijft de visie? Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 04-11-2025

In de afgelopen maand oktober zakte de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer niet, ondanks het feit dat we te maken hebben met een globaal afkoelende La Niña periode. Het bleef +0,53 graden Celsius boven het gemiddeld niveau van de jaren 1991 - 2020, net als in de maand september. De lineaire opwarmingstrend sinds 1979 tot nu blijft +0,16 graden per 10-jaarsperiode, te splitsen in +0,22 graden boven landmassa's en +0,13 graden boven de oceanen.

     De relatie tussen het Niño-fenomeen in de Stille Oceaan - meestal de ENSO genoemd - en de gemiddelde wereldtemperatuur kan goed worden uitgedrukt met behulp van de Relative Ocean Niño Index (RONI), een vernieuwde parameter om de status en de langetermijn-trends van de ENSO in beeld te krijgen. Die kan grafisch worden afgezet tegen de ontwikkeling van de gemiddelde wereldtemperatuur, zoals in de onderstaande grafiek van klimaatblogger Leo Simons (Club van Rome) gebeurt:

Hierop zie je vier grafieken. Doe even je best, hij lijkt ingewikkelder dan hij is en het is de moeite waard. Twee niet-onderbroken curves tonen de wereldtemperaturen in de jaren 2015 - 2017 (paars) en in de recente tijdspanne 2023 - 2025 (rood, tot 25 oktober). De twee onderbroken curves betreffen de RONI's over 2015 - 2017 (paars) en 2023 - 2025 (rood, weer tot 25 oktober). De curves van beide perioden zijn in de figuur over elkaar heen geprojecteerd. Er is nogal wat in te zien.

     In de eerste plaats zie je dat de globale opwarmingstrend in die - beperkte - periode +0,40 graden per 10-jaarsperiode bedroeg. Dat is heel wat meer dan de trend sinds 1979, het begin van de satellietmetingen van de wereldtemperatuur. Het duidt op een versnelling van de opwarming, maar zoals gezegd: de meetperiode is nog beperkt.

     In de tweede plaats zie je dat de gemiddelde wereldtemperatuur over de jaren 2015 - 2027 op 1,25 graden boven het pre-industrieel gemiddelde lag (1850 - 1900). Over de laatste 29 maanden (2023 - 2025) lag het op +1,55 graden boven pre-industrieel. (Nota bene: boven het afgesproken niveau van de Parijse Akkoorden van 2015). Bovendien blijkt oktober 2025 opnieuw die +1,55 graden aan te tikken, maar dan tijdens de huidige, koelende La Niña.

     Opnieuw: in de analyse gebruikt Simons erg korte periodes. te kort, eigenlijk. In de klimatologie gebruikt men altijd 30-jaarsperioden voor vergelijkingen. Dat moeten we afwachten, we zitten nu middenin de jaren 2021 - 2030, dus pas in 2031 schuift de Y-as van de (bovenste) grafiek van UAH op naar 2001 - 2030. Maar de cijfers van Simons geven me toch een ongemakkelijk gevoel.

Je mag verwachten dat met de komst van een nieuwe El NIño de opwarming van onze planeet een nieuwe boost krijgt. Wanneer wordt die verwacht? De prognose wordt bijgehouden door het Climate Prediction Centre van de Amerikaanse overheid. De laatste ENSO Alert System Status dateert van 9 jl. oktober. Die was nog erg onzeker: 'La Niña conditions are present and favored to persist through December 2025 - February 2026, with a transition to ENSO-neutral likely in January-March 2026 (55% chance)'. De huidige La Niña blijft een zwakke en het sterkere broertje El Niño is nog niet in zicht. Of het Prediction Centre onder de shutdown van Trump valt, is me niet duidelijk. De nieuwe prognose zou 13 november a.s. moeten verschijnen.

Vlak voor de komende klimaatconferentie COP30, die over een week begint in Brazilië, publiceert de VN vandaag het Emissions Gap Report 2025. Conferenties genoeg, rapporten genoeg, maar de aanpak van de crisis van ons klimaat schiet alleen maar tekort. Het wereldwijde gebruik van fossiele brandstoffen neemt nog steeds toe. Momenteel is de aarde op weg naar een rampzalige opwarming van 2,8 graden in 2100. Vorig jaar ging de wereld al eenmalig door de grens van 1,5 graad. De onderzoekers verwachten dat dit ergens in de komende jaren definitief gebeurt. Overigens blijkt dat de VS zelfs druk heeft uitgeoefend op de VN om het rapport te laten aanpassen. De Amerikanen wilden dat alle gegevens over de VS zouden worden teruggetrokken. Daar is de VN niet voor gezwicht.

In de loop van de ochtend breekt de zon door. Het wordt ruim met ruim 16 graden tamelijk zacht. November lijkt een warme, droge maand te worden. Anna doet boodschappen in de binnenstad. Straks zal ik verderop op de stadswal een bezoekje brengen aan Kees v.d. H. Naar het begin van dit kwartaal