Logboek 2019/4 Herfst in Gorinchem
De mooie prent van het rivieraanzicht van de vestigstad Gorcum hierboven dateert uit 1790. Hij werd gemaakt door Cornelis de Jonker, een stadgenoot die van 1761 tot 1830 in de stad woonde. Dat betekent dat hij waarschijnlijk persoonlijk de Franse bezetting en het beleg van de stad heeft meegemaakt. Hij was glasontwerper, tekenleraar, schilder, tekenaar, graveur en decoratieschilder.
Op de prent zie je dat er nog geen sluis was voor de haven. De Linge stroomde direct door de stad heen de Merwede in. Bij hoge afvloed van de rivier in het voorjaar slroomden delen van de stad onder. Je ziet ook zes van de zeven koren- en oliemolens die toen op de stadswal stonden. Daar is er nu nog maar één van over. Verder zie je ook van links naar rechts de toren van de Grote Kerk, het Tolhuis en de Waterpoort, die in 1993 gesloopt werd, met direct ernaast het etablissement dat nu bekend staat als restaurant Merwezicht, en de Peterbrug (nog een ophaalbrug).
Aan het begin van het laatste kwartaal van 2019 zullen we onze Dulce van Dordrecht naar Gorcum varen. Van de winter zal de boot weer tegenover ons huis liggen. Eerst zou de haven uitgebaggerd worden en tevens zou de zandbobbel aan de buitenkant, voor de sluisdeur, worden weggehaald, maar dat kan niet doorgaan omdat de baggerwerkzaamheden opeens zijn afgeblazen. Na het stikstofbesluit vorige week is er nu ook een verbod voor het transoprt en de opslag van baggerslib is uitgevaardigd. De toxische, onafbreekbare chemische stofgroep PFAS wordt in dusdanig hoge concentraties in grond en baggerslib aangetroffen, dat de handel in grond en slib vrijwel is lamgelegd. Tja. Mogelijk moeten we dus wachten op hoogwater om met onze 2 meter diepgang de sluis in te kunnen.
De laatste drie maanden van het jaar gaan voor mijn gevoel nooit zo traag voorbij als de eerste drie. Dat zal wel door de naderende feestdagen komen. Maar het eerste kwartaal van 2020 houdt voor mij een bijzondere belofte in: de reis met de Bark Europa naar Antarctica van half februari tot in de tweede helft van maart. Geen kans me te vervelen omdat de tijd tot het nieuwe vaarzeizoen niet opschiet.
Gorinchem (41)
Dinsdag 01-10-2019
Het einde van de septembermaand bracht de omslag. De herfst is begonnen, een trein van depressies dendert over ons heen. De boeren leggen vanmorgen uit protest tegen de onontkoombare reductie van de veestapel veel rijkswegen plat. Er staan recordfiles in het land, meer dan 1100 kilometer. De boeren breken met hun tractoren door de hekken van het Malieveld. Eentje rijdt met de kwalijke Mississippivlag van de Zuidelijke staten in de VS op zijn trekker (foto hierboven. Wil hij een nieuwe burgeroorlog? Ik heb best begrip voor de frustraties van die boeren, maar zo wekken ze de indruk dat de barbaren terugkeren. Met het aanzwellen van irrationele politieke bewegingen denk ik toch al vaak dat de westerse beschaving en de Verlichting bezig zijn te bezwijken onder te grote complexiteit, klimaatopwarming en het ongetemde roofkapitalisme van internationale ondernemingen. Populisme, Brexit, toenemende ongelijkheid, enzovoorts. Barbarij kreeg altijd een kans waar samenlevingen intern verscheurd raken, kijk naar Rome. De dichter Konstantinos Kaváfis schreef daarover circa honderd jaar geleden 'In afwachting van de barbaren':
- Waarom wordt in de Senaat niets gedaan?
Zitten de Senatoren daar zonder wetten te maken?
Omdat de barbaren vandaag zullen komen.
Waarom zouden de Senatoren dan nog wetgeven?
Dat zullen de barbaren doen wanneer ze zijn gekomen.
(Uit: K. P. Kaváfis, Gedichten. Amsterdam, 1984, 1e ed., uitg. Bert Bakker, vert. Hans Warren en Mario Molegraaf)
Er zijn geschiedenisfilosofen die spreken van een cirkelgang: opbouw, piek, afbraak, dal, wederopbouw, nieuwe priek, enzovoorts. Na Rome kwamen in Europa eeuwen van duisternis. De donkere Middeleeuwen. Pas met Renaissance en Verlichting kwam het continent uit het dal en veroverde de wereld en bereikte dankzij koloniale uitbuiting en slavenhandel de piekperiode waarin we nu leven. Maar met de huidige desintegratie lijkt de neergang begonnen. Niet op dezelfde manier, de geschiedenis herhaalt zich nooit letterlijk, de ontwikkeling van wetenschap en techniek beïnvloeden de historische cirkelgang op grotendeels onbekende wijze, ten goede én ten kwade. De Groene Revolutie én de atoombom, massacommunicatie en sociale media én cyberwar en klimaatrampen. Sommigen spreken van een flessenhals; als voldoende mensen de komende eeuwen overleven kan er een nieuw begin ontstaan.
Middag. Het is droog. "Zolang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel", zegt minister Carola Schouten tregen de duizenden verzamelde boeren op het Malieveld. Zo? Dat is gemakkelijk en goedkoop scoren. PVV-leider Wilders klom zelfs op een trekker en noemde boeren de helden van de samenleving. Ze bedonderen de boeren. Iedereen weet dat forse reductie van de veestapel en van de bioindustrie onontkoombaar zijn, maar de enkele politici die de moed hebben om dat te erkennen worden uitgejouwd, zoals Jesse Klaver en D66-kamerlid Tjeerd de Groot. Verstandige boerenorganisaties moeten gaan praten met de regering over een sociale wijze om de veestapel terug te brengen.
Om half vier loopt de actie op zijn eind. De boeren zullen met hun tractoren op de terugweg opnieuw grote files veroorzaken. Daar worden ze niet populair van. In Groningen blokkeren ze nu al met een lange rij trekkers het hoofdstation. Een groepering die zich de Farmers Defence Force noemt, dreigt met 'harde acties': "Dan leggen we de voedselvoorziening en Schiphol plat, en gaat de Formule 1 niet door.' Raar eigenlijk, dat zijn immers eisen van de milieubeweging. Gele hesjes heb ik overigens nergens gezien. Terug naar boven
Gorinchem (42)
Woensdag 02-10-2019
Een flinke plus over september in de gemiddelde wereldtemperatuur van de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten (hierboven). Plus 0,61 graden Celsius boven het gemiddelde over de jaren 1979 - 2010, ten opzichte van +0,38 in augustus. Het is de warmste septembermaand in de 40 jaar die de satellietregistratie oud is.
Opvallend: 2500 boeren op het Malieveld krijgen meer aandacht en support dan 35.000 klimaatdemonstranten een week eerder. Die waren dan ook niet met tractoren gekomen. Vaak hoorde ik de leus bij de protesterende boeren dat ze zorgen voor ons eten. Weinig keren hoor je ze zeggen dat de Nederlandse boeren voor het grootste deel produceren voor de export. Nederland is na de USA de grootste landbouwexporteur ter wereld. Dat enorme volume hoeft zeker niet volledig in ons land gekweekt te worden. Er is genoeg ruimte voor forse reductie wegens de stikstofcrisis zonder dat onze voedselvoorziening gevaar loopt.
Vanmorgen redelijk wat zon. Ik loop even de stad in. Bij De Mandarijn vindt ik de nieuwe bundel van dichteres Hagar Peeters, 'De schrijver is een alleenstaande moeder' (De Bezige Bij, 2019). Voor zover ik weet is Peeters zelf een alleenstaande moeder. Er staan mooie, rake gedichten in:
Op de vlakte van het verstand heerst rampspoed
op dat slagveld van gedachten raken naakte waarheden slaags met elkaar
en met het gelijk aan hun kant,
daar is het nacht.
Alleen de brede onwetende liefde,
die soms opkomt 's ochtends
als de zon
brengt nachtmerries om.
De Volkskrant bericht van een nieuwe oplossing voor het Brexit-probleem Noord-Ierland, no hard border, die Boris Johnson op de valreep bedacht heeft. Hij presenteert het zogenaamde 'twee grenzen plan' op het Tory-congres in Manchester. Ik moet het een paar keer lezen om het te snappen. De bedoeling is dat Noord-Ierland vijf jaar lang zowel binnen het VK als binnen de Europese Unie blijft. Er zijn dan twee grenzen: één met de Ierse Republiek en één met VK in de Ierse Zee. Noord-Ierland blijft tijdelijk in de gemeenschappelijke (Europese) markt, maar niet in de douane-unie.
Ik snap er weinig van, het wordt een janboel, moet dit de kwadratuur van de cirkel voorstellen? Aan beide grenzen moeten immers grenscontrôles komen, customs clearence centres geheten, want het VK zelf is uit de EU en de Noordieren niet, terwijl... Om met de dichteres hierboven te spreken: op de vlakte van het verstand heerst rampspoed. Bovendien: na de vier of vijf jaar, als de Noordieren beslissen om alsnog uit de EU te stappen, moet er tóch een harde grens met Ierland komen, zou ik zeggen. Dit gaat helaas niet helpen. Dit is niet de zon die de nachtmerrie ombrengt.
De EU kan dit maffe plan alleen maar afwijzen, maar misschien is dat juist de bedoeling van Johnson. Een tactiek om de schuld af te wentelen in het zicht van nieuwe verkiezingen, die onafwendbaar zijn. Kans op electorale winst heeft zijn prioriteit boven het landsbelang. Terug naar boven
Gorinchem (43)
Donderdag 03-10-2019
Het nieuwe voorstel van Boris Johnson vervangt de backstop-regeling, die voor het Lagerhuis tot driemaal toe reden was het voorstel van voormalig premier Theresa May af te wijzen. En het zit slimmer in elkaar dan ik aanvankelijk dacht. De NRC had er gisteravond een goede weergave en analyse van. Ik vat het hieronder samen, aangevuld met mijn eigen conclusies en voorspellingen.
De essentie is dat de PM een concessie doet door een echte grens toe te staan in de Ierse Zee een tamelijk grote concessie. Daarbij bijftt Noord-Ierland de EU-regels volgen op gebied van landbouw, voedselproducten en goederen. Dat vergt controles op handel de tussen Engelse, Schotse en Welshe havens en Noord-Ierland, want de rest van het VK treedt uit de interne EU-markt.
Het volgende element is een rare zachte grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek, dat wil zeggen zonder grensposten die beschoten of opgeblazen kunnen worden door Ierse nationalisten, maar wel met deels digitale contrôle (technisch onbetrouwbaar) en contrôles bij vervoersbedrijven (niet waterdicht). Gevolgen: een halfopen achterdeur voor smokkel en aantasting van de interne markt.
Het Ierse deelparlement kan deze regeling om de vier jaar stopzetten. Dat is een noodzakelijke en tevens handige zet van Johnson, want het geeft de Ulster nationalisten van de DUP een vinger in de pap. Anders kreeg Johnson hun steun niet. Maar het maakt Brussel afhankelijk van hun sectarische luimen. Iedere vier jaar is er kans dat de harde grens toch ingesteld moet worden, zonder dat EU er iets aan kan doen.
Vanwege de concessies van Johnson kan de EU het nieuwe voorstel niet zonder meer afwijzen, wil het niet de Zwarte Piet krijgen. Dat is bovendien bij de onvermijdelijke Britse verkiezingen in het voordeel van de Tory's. 'Ondanks de bezwaren zullen onderhandelaars van beide kanten de komende weken waarschijnlijk toch wederom de zogenoemde tunnel ingaan, een periode van intensieve onderhandelingen en complete radiostilte naar buiten toe', denkt de NRC. Juncker heeft na een telefoongesprek met Johnson zuinig gereageerd: 'Een stap vooruit, maar niet genoeg.'
Ondertussen tikt de klok door naar 31 oktober en een no deal Brexit, die het Britse parlement bij wet verbood. De NRC denkt dat Johnson de koningin nogmaals zal vragen op het parlement op te schorten, nu van 8 - 14 oktober, in een poging te voorkomen dat hij afgezet wordt. Op 17 en 18 oktober moet de EU zich op een top van regeringsleiders uitspreken.
Na 19 oktober is de Britse PM bij wet verplicht bij de EU uitstel van de Brexit te vragen. Maar hij wordt naar eigen zeggen 'nog liever dood in een greppel gevonden'. Dus wordt de PM op 19/20 oktober door het Lagerhuis afgezet, waarschijnlijk via een motie van wantrouwen van Jeremy Corbin. Men zal vervolgens een interim-premier moeten zoeken die bereid is om uitstel van de Brexit aan Brussel te vragen. In de hoop op afstel zal de EU opnieuw uitstel verlenen. De Britse interim-premier zal tevens nieuwe verkiezingen en/ of een nieuw referendum (wat de facto hetzelfde is) organisieren. Het wordt op zijn best een nipte overwinning voor remain of er komt een herhaling van zetten, met voortgaande impasse en stagnatie van de hoogstnoodzakelijke geopolitieke versterking van de EU.
Vandaag zon en een enkele bui. Vanmorgen hervatten we de tweewekelijkse fitness. Het valt me om de donder niet mee, mijn conditie is deze zomer flink achteruit gegaan.
De temperatuur is gedaald ten opzichte van de afgelopen dagen tot circa 12 graden. Normaal voor deze tijd in het jaar. De orkaan Lorenzo trok eergisteren ten westen langs de Azoren. Hij was boven de koude, noordelijke oceaan afgezwakt tot categorie 2, maar richtte toch veel schade aan. Het eiland Flores trof hij het zwaarst, maar er waren geen slachtoffers, wel stroomuitval en uitval van mobiele netwerken. Het is zeer zeldzaam dat een orkaan zo ver naar het noordwesten trekt.
Morgen, vrijdag, zullen de resten van Lorenzo ons land bereiken. Nu liggen ze boven Ierland (afbeelding hierboven). De wind is eruit, maar niet de regen. Het zal een natte dag voor me worden, want ik vaar morgen met buurman Lourens de Niet Zonder Gods Zegen naar Rotterdam. Vandaaruit zullen hij en Joke de boot binnendoor naar het Franse Sète varen aan de Middellandse Zee, voor deelname aan het Escale à Sète festival.
In de middag vallen er meer buien. Barbara komt bij haar moeder op bezoek. Terug naar boven
Gorinchem (44)
Vrijdag 04-10-2019
Vandaag vaar ik met buurman Lourens zijn antieke vrachtscheepje Niets Zonder Gods Zegen naar de Museumhaven in Rotterdam. Daar verzamelen zich vijf antieke schepen, die in konvooi binnendoor over rivieren en kanalen naar het Zuidfranse Sète zullen varen voor deelneame aan de nautische festival Escale à Sète 2020.
We treffen het niet; het is een wisselvalige dag. Om half tien liggen we in de Grote Merwedesluis (foto hier). Op de Merwede is het juist hoog water; we hebben we de tijstroom mee. Niet iedereen weet dat er bij Gorcum nog tijverschil is op de rivier. Dat loopt door vanaf zee over de Nieuwe Waterweg, de Noord en de Boven Merwede. Als we komende maandag onze Dulce van Dordrecht naar Gorcum willen brengen, zullen we - om het tij mee te hebben - juist bij hoog water in Gorcum aankomen. Dat is dan rond 12.30 uur. Het hoge water is ook van belang om zonder belemmering over het bultje voor het Lingesluisje te komen.
Vlagende regenbuien treffen het schip, maar op het tij schieten we goed op. Wat een gemak dat je op het traject geen brugopeningen nodig hebt! Na twee uren varen naderen we de Brienenoordbrug (foto hierboven). Goed drie kwartier later passeren we door de geopende Nieuwe Leuvehavenbrug, vlak voor de sierlijke Erasmusbrug, en varen de Museumhaven binnen. Achter de drijvende bootjesbrug is de kade waar de boten van het konvooi zich verzamelen (foto hier). Zondag zullen ze vertrekken.
Intussen is het droog en breekt zelfs de zon af en toe door. Ik neem afscheid van Lourens en loop naar Station Blaak. Met de Intercity naar Dordrecht en het Betuweboemeltje ben ik binnen een uur terug in Gorcum. Leuk tochtje ondanks het slechte weer. Terug naar boven
Gorinchem (45)
Zaterdag 05-10-2019
In volkomen lege ruimte zonder temperatuur, dus op het absolute nulpunt van -273,15 graden, in een vacuüm dus, zou helemaal niets moeten zijn. Niets beweegt meer. Er is geen materie en geen energie. Stop: energie is er wél. Altijd. een absoluut vacuüm in de ruimte zoals wij hem kennen, heeft altijd een nulpunenergie. Dat is een quantumfysische restbeweging. Raar eigenlijk.
In een groot deel van het heelal heersen vacuümcondities. In de quantumfysica is een dergelijk absoluut vacuüm nooit echt leeg. De Onzekerheidsrelatie van Heisenberg staat echter toe dat er spontaan paren deeltjes en anti-deeltjes ontstaan. Deeltjesparen die uit zichzelf in het bestaan verschijnen. Men noemt ze virtuele deeltjes. Een wonderbaarlijk fenomeen, dat in feite onmogelijk zou moeten zijn maar het niet is. Omdat de benodigde energie als het ware 'geleend' wordt uit het vacuüm, moet die weer worden ingelost. Deelje en anti-deeltje annihileren elkaar, waarbij er twee fotonen ontstaan. Lichtdeeltjes. Fotonen dragen energie. Het gevolg is dat er in een absoluut vacuüm altijd een basaal niveau van energie bestaat: de vacuümenergie. Het fenomeen van virtuele deeltjes werd in 1948 voorspeld door twee Nederlanders, Hendrik Casimir (later bestuurder van Philips) en Dirk Polder, en werd later bewezen. Sindsdien heet het het Casimireffect. Ik schreef er af en toe over, onder andere hier. De beroemde theoreticus John Wheeler noemde het 'ruimteschuim' (afbeelding hierboven).
Het is natuurlijk bijzonder raar dat energie en deeltjes zomaar 'uit het niets' kunnen ontstaan. In elk geval levert het dus het basale energieniveau in het universum op, dat soms de kosmologische constante (Einstein, 1917) wordt genoemd, en soms ook donkere energie. In de laatste vorm veroorzaakt het de versnelde uitdijing van het heelal, die in 1998 werd ontdekt.
Het bestaan van energie in lege ruimte is onbegrijpelijk. Non-begrijpelijk eigenlijk. Bovendien is het niet eens weinig of minimaal, integendeel, er is zelfs 10120 méér dan men aanvankelijk aanwezig achtte op basis van waarnemingen. In feite is lege ruimte gevuld met ziedende energie. Hoe is het mogelijk dat we daar niets van merken? Velen denken dat de annihilatie van virtuele deeltjes toch op een of andere manier de energie uitwist. Stephen Carlip van de Universiteit van Californië publiceerde eind september een artikel in Physical Review Letters onder de titel 'Hiding the cosmological constant'. daarin stelt hij een ander mechanisme voor, waarbij op het Planck-niveau, het allerkleinst mogelijke niveau dat in de werkelijkheid bestaat, de vacuümenergie wordt weggevangen door...tja...door 'iets'. The resulting picture is a version of Wheeler’s “spacetime foam,” in which the cosmological constant produces high curvature at the Planck scale but is nearly invisible at observable scales.' Dat schiet niet op, zou ik zeggen, en ik snap er niks van. Het zou bijvoorbeeld een overall kosmologische constante van nul opleveren, waarbij de tijd geen richting zou kennen. Of beter: een kosmologische constante die op Planck-niveau heel groot is en de versnelde expansie van het heelal aandrijft, en zich op meta-niveau niet manifesteert. Hoe kan iets in het micro-niveau de kosmische uitdijing accelereren en op kosmisch niveau zelf onzichtbaar zijn? Maar de versnelde expansie bestaat wel degelijk en de richting van de tijd in ons heelal ook. Raar verhaal, maar dat ligt vast aan mij.
Vandaag een dag met wolkenvelden en zon. Achteraf gezien hadden we vandaag best de boot naar Gorcum kunnen brengen, maar Anna moet een aantal uren op de kleintjes van Tessa & Jeff passen (foto hier) en dat heeft uiteraard prioriteit. Ik loop even de stad in voor bolletjes en hagelslag, en voor pruimen bij de groenteboer in de Arkelstraat. Er is weer een evenement, dat is tegenwoordig haast wekelijks. Binnenstadpromotie. Nu is het Herfst in de Vesting, met in de winkelstraten theater, poppenkast en muziek. Op de Langendijk staan 'levende' standbeelden. Een man in gorillapak maakt jonge kinderen bang. Bij Café ‘t Uyltje op de Varkenmarkt is vanavond een Oktoberfest, maar ik ga liever naar een strijkkwartetavond van het jonge Inguz-kwartet in het schuilkerkje op de Langendijk. Dvořák, Sjostakovitsj en Turina. Terug naar boven
Gorinchem (46)
Zondag 06-10-2019
In de loop van de maand september ontstond een record-warmte in de stratosfeer boven Antarctica, die nog steeds aanhoudt: een zogenaamd Strong Stratospheric Warming (SSW) event, ook wel Sudden Stratospheric Warming geheten. Ik schreef er ruim drie weken geleden hier over. Sinds 1957 wordt het ook in het noordpoolgebied waargenomen, maar slechts éénmaal aan de zuidpool, in 2002. Hier lees je er meer over. Het ontstaan van de SSW boven de zuidpoolregio drukt zich ook uit in erg hoge piek in de maand september (+0,61 graden) boven de gemiddelde wereldtemperatuur in de jaren 1979 - 2010, zoals gemeten door satellieten (zie hier). Het gevolg kan zijn dat het jaarlijkse ozongat boven Antarctica deze zomer kleiner is, en dat er grote gevolgen kunnen zijn in het weer in Australië (extreme droogte, extreme regens).
De septemberpiek in de satellietmetingen is dermate ongewoon dat de bekende klimaatscepticus Roy Spencer op zijn blog zelfs twijfelde aan de betrouwbaarheid ervan: 'We have discovered that the last 1-2 months of LT data could be biased high.' Maar uit een analyse bleek dat de waarnemingen wel degelijk klopten: 'It was indeed anomalous, but the reason wasn’t an instrument problem, it was from Mother Nature.'
Daarmee zijn we er nog niet; het is ingewikkelder dan Spencer het voorstelt. Warmte in de stratosfeer wil niet zeggen dat het in de eronder liggende troposfeer automatisch ook warmer wordt. Er zijn weinig verticale luchtbewegingen tussen beide lagen. Voor Spencer waren de satellietmetingen in de stratosfeer echter altijd superieur aan metingen op de grond. Een verandering van de temperatuur in de stratosfeer, zoals een piek, heeft echter wel invloed op de berekende temperatuur onderin de troposfeer, schrijft redacteur Hans Custers in een reactie op het Klimaatveranderingblog. Dat maakt satellietmetingen niet waardeloos, maar het is wel een factor die bijdraagt aan de onzekerheid. Mogelijk laten metingen aan het oppervlak in Antarctica deze zomer dezelfde sprong zien als de satellietdata in de stratosfeer. Dan is er echt iets anders aan de hand.
Het jonge Inguz-kwartet gaf gisteravond een mooi concert in het schuilkerkje aan de Langendijk (foto hier). Het optreden was een verrassing; oorspronkelijk zouden ze in Leiden concerteren, maar de zaal bleek niet in orde. Via via konden ze terecht in Gorcum, maar daardoor waren er geen aankondigingen in de media. Ze hadden wat affiches opgehangen op de Langendijk die ik 's ochtend bij toeval zag. Het gevolg was dat er maar vijftien mensen in het kerkje zaten te luisteren. Maar het was de moeite waard. Allereerst het bekende Amerikaanse Kwartet van Dvořák uit 1893. Een levendig stuk dat met de nodige dynamiek gespeeld werd. Toen het Achtste Strijkkwartet van Dmitri Sjostakovitsj uit 1960, dat hij in drie dagen schreef toen hij in Dresden was. Het begint met de in zijn werk vaak voorkomende noten DSCH van zijn eigen naam, op de cello. Dat motief keert steeds terug. Aan het slot klinken twee aangrijpende largo's. De jonge musici speelde het stuk met inzet en gevoel. Alleen de 2e violiste is Nederlands, de andere stammen uit Oekraïne en Albanië. Tot slot speelden ze een stuk van de Spanjaard Joaquin Turina, 'La oracion del torero' opus 34 uit 1925. Dat had van mij niet gehoeven; ik vond er weinig aan. Overigens was de akoestiek in het schuilkerkje heel goed voor kamermuziek. Dat zou er vaker gespeeld moeten worden!
Het is een regenachtrige zondag. Ik begin aan het nieuwe boek van Richard Dawkins, 'Los van God'(Nieuw Amsterdam, 2019). Atheïsme voor beginners, staat er op het omslag. Zo wil ik mezelf niet beschouwen.
Aan het eind van de middag zullen we de trein nemen naar Dordrecht en ons inschepen. Vanavond eten we bij La Cubanita aan de Houttuinen. Morgen belooft het een droge dag te worden, de enige deze week. Dan varen we Dulce naar Gorcum. De drie brugopeningen bestelde ik gisteren al. Terug naar boven
Dordrecht
Zondag 07-10-2019
In de stromende regen liepen we gisteren aan het eind van de middag naar het station en reisden met het Betuweboemeltje naar Dordrecht. Aan boord van de Dulce was het koud maar met de Webasto-kachel en het electrisch kacheltje was het al gauw warm en gezellig in de kajuit, terwijl de regen over de ramen stroomde (foto hier). Om acht uur liepen we over de Engelenburgerbrug naar de Houttuinen en aten er bij La Cubanita. Leuke, knusse avond (foto hier). We sliepen uitstekend aan boord.
Vanmorgen voor de afvaart nog even een check bij de Verkeersdienst of ze de bruggen inderdaad hadden afgesproken. Vooral de spoorbrug van de Baanhoek bij Sliedrecht, want twee jaar geleden kwam daar niemand opdagen. Die brug wordt bediend door Prorail. Maar alles in orde. De Engelenburgerbrug opent meteen na oproep op VHF 74. Het is bewolkt met een gure oostenwind. We trekken de zeilpakken aan tegen de kou. Omdat het opkomend tij is hebben we geen tegenstroom. De verkeersbrug van Papendrecht draait om 9.50 uur en de spoorbrug, een mijl stroomopwaards, zal om 10.19 uur opengaan. Gespannen wachten we af. Er passeren twee treinen (foto hier) en dan gaat het licht op rood-groen. De brug opent en nu hebben we 2,5 uur om naar de brug van de A27 over de Merwede te varen. Ruim tijd voor 14 kilometer, we doen het kalm aan.
De Gorcumse brug gaat stipt om 12.30 uur open. Ter weerszijden staat al een lange file als we er door varen. Altijd met een wat besmuikt gevoel: zoveel oponthoud voor één bootje. We varen verder. Uit de sluis/vluchthaven komt een vrachtschip dat we voorlangs laten gaan. Dan langs De Punt en de strandjes en het gebied van Buiten de Waterpoort. Het abjecte gele hotel zie je vanaf het water haast niet, verborgen achter de kastanjebomen. Voor het Lingesluisje vaart de veerpont naar Woudrichem juist weg. Ik geef hem wat ruimte en kom daardoor vrij dicht bij de ondiepte aan stuurboord. De sluis heeft ons gezien en geeft rood-groen. De sluisdeur draait open maar vlak ervoor loop ik aan de grond. Die vermaledijde ondiepte voor de ingang! Met het oog daarop komen we op dit uur, omdat het hoogwater is. Ik forceer met de motor de boot eroverheen, maar kom daardoor te scheef in de ingang. Boem! Aan stuurboord bots ik tegen de rubberrand, gelukkig niet al te hard. Even later liggen we binnen, met nauwelijks ruimte aan weerskanten (foto hier). De sluis meet 4.50 meter en wij 4.25.
Bij het uitvaren keer ik de boot meteen aan stuurboord en vaar achteruit onze box in, dezelfde als twee jaar geleden (foto hier). Het is intussen één uur. We ruimen snel op en lopen naar naar de overkant, naar ons huis. Dulce is weer in de thuishaven terug. Terug naar boven
Gorinchem (47)
Dinsdag 08-10-2019
Een van de vele vragen in de fysica is: hoever in de werkelijkheid strekken de quantumregels? Of anders: wat is werkelijker, de quantumwerkelijkheid of of die van de de relativiteit en de zwaartekracht in onze macrowereld? In de werkelijkheid op het niveau van de elementaire deeltjes komen rare verschijnselen voor. Deeltjes kunnen op twee plaatsen tegelijk zijn (superpositie) of twee deeltjes vormen een eenheid, ook al zijn ze lichtjaren van elkaar verwijderd (verstrengeling). Dat laatste heet non-lokaliteit. Die fenomenen doen zich in onze alledaagse wereld niet voor, al zegt de quantumfysica dat het wel het geval moet zijn. Geen wonder dat wetenschappers op zoek zijn naar een antwoord op de vraag tot welke grootte de quantumregels gelden. Dat gebeurt met een oude, beproefde methode: het dubbele-spleet expreiment, dat in wezen al sinds het begin van de 19e eeuw bestaat en in de vorige eeuw voor de quantumfysica van grote betekenis werd. Op een scherm met twee parallelle spleten valt een lichtdeeltje (foton) en veroorzaakt op een scherm erachter een interferentiepatroon, alsof het door allebeide spleten tegelijk passeerde. In onze werkelijkheid is dat onmogelijk, in de quantumwereld kan het wel. Ik schreef er herhaalde malen over, ondermeer hier en hier drie jaar geleden. Het is alsof er ergens een grens in grootte voor materiedeeltjes bestaat, waar voorbij de quantumregels hun geldigheid verliezen.
Sinds jaren experimenteert men steeds grotere deeltjes in dubbele spleetexperimenten. Geven die nog steeds interferentie of niet meer? Oostenrijkse, Zwitserse en Duitse fysici hebben onlangs superpositie bereikt met een klompje van tweeduizend atomen in de dubbele spleet (zie artikel hier in Nature Physics). In het artikel staat hoe ze het gedaan hebben. Ook De Volkskrant schrijft erover.
Het is een opzienbarend kunstukje dat aantoont dat de quantumregels flink boven subatomair niveau nog steeds van toepassing zijn. In beginsel moeten die regels ook voor macroscopische structuren gelden als huizen of mensen, maar die zien we nooit op twee plaatsen tegelijk. Iets verhindert dat zoiets gebeurt, en mogelijk is dat de zwaartekracht. In de quantumwereld is de zwaartekracht onverenigbaar met de werkelijkheid, terwijl de macrowereld er juist door beheerst wordt. Hoe meer materie, hoe meer zwaartekracht, die ruimte rondom kromt en de tijd vervormt. In de toekomst zullen dubbele spleetexperimenten met steeds grotere objecten worden uitgevoerd. 'Ergens' ligt een grens of een overgangsgebied, waar de zwaartekracht tot decoherentie leidt, het onderdrukken van de quantumeigenschappen, en onze alledaags werkelijkheid tevoorschijn roept. Het is fascinerend te bedenken wat die vondst voor gevolgen zal hebben.
Toch blijft het raar dat een deelje in het experiment door twee spleten tegelijk kan vliegen. Hoe kan dat? Wel, omdat het in de quantumfysica zowel een deeltje als een golf is. Materie kent zogenaamde golf-/deeltje dualiteit. Op het plaatje hierboven zie je dat het helemaal niet zo vreemd is dat een golffront door beide spleten heengaat en erachter een referentiepatroon vormt. Het golffront komt immers tegelijk bij de beide spleten aan. Dat grotere objecten hun golfkarakter blijven behouden, is dan ook een consequentie van de theorie en wordt bevestigd door het experiment hierboven met de klomp materie van tweeduizend atomen. Ook wij als mensen hebben in beginsel zo'n golfkarakter, maar het waarschijnlijk onze eigen zwaartekracht en die van de aarde die het teniet doen.
Vannacht valt er veel regen, maar vandaag blijft het droog en fris. Anna heeft haar oppasdag bij Tessa. Ik heb de kachel aan.
Trump zet een gevaarlijk besluit door om de resterende Amerikaanse troepen uit het gebied in Syrië van de Koerdische militie YPD terug te trekken. Tegen de zin van veel van zijn raadgevers - die totaal werden overdonderd - laat hij zijn bondgenoot in de steek. Een jaar geleden zwaaide hij ze nog alle lof toe. Trump ergerde zich nu dat Europese landen hem geen steun wilden geven in het gebied. Erdogan wil in het vacuüm springen en in een strook van 30 tot 40 kilometer langs de Turkse grens de 2 miljoen Syrische vluchtelingen van Arabische herkomst onderbrengen als een soort bufferzône. Etnische bevolkingspoltiek. In plaats daarvan zullen velen van hen naar Europa proberen te vluchten. In de wanordelijke strijd die in noordoost Syrië zal ontstaan, kunnen duizenden IS-gevangenen mogelijk ontsnappen. De stap van Trump veroorzaakt veel oppositie bij vooraanstande Republikeinen. Geschrokken waarschuwt de president nu de Turken om Syrië beslist niet binnen te trekken, anders 'zal hij de Turkse economie totaal vernietigen'. Zal dat indruk maken op Erdogan?
De Nobelprijs voor de Natuurkunde gaat dit jaar naar de Canadees-Amerikaanse kosmoloog Jim Peebles, voor zijn grote bijdragen aan het moderne model van het heelal, waaronder het oerknal model en de kosmische achetrgrondstraling, en naar de Zwitserse astrofysici Michel Mayor en Didier Queloz, die in 1995 de eerste exoplaneet ontdekten. Terechte toekenningen, zeggen velen in de wereld van fysici. 'Alweer drie mannen', verzuchten vrouwelijke natuurkundigen. Terug naar boven
Gorinchem (48)
Woensdag 09-10-2019
Na alle gescheld op de jonge mensen van Extinction Rebellion, die over de hele wereld drukke verkeersaders in steden blokkeren, volstaat als antwoord soms een simpel cartoon als hierboven. In De Volkskrant noemt een columnist de actie in Amsterdam een verademing. 'Het ging er gedisciplineerd en gemoedelijk aan toe. Geweld was heel ver weg. De agenten die het protest moesten opbreken werden hartelijk toegezongen. En urenlang klonk uit vele kelen één overduidelijke boodschap: red de aarde.' Toch begrijp ik het fellere karakter van de acties wel. Mijn oude activistenbloed kookt ook als je ziet welk een groot deel van de wereld nog altijd wegkijkt van de feiten. De aarde ligt op ramkoers met het klimaat en de nieuwe generatie zal in een onherbergzame en wrede wereld leven, die onze generatie nog had kunnen voorkomen.
Ondertussen maken de boeren zich op voor nieuwe hinderacties. Ze willen volgende week woensdag het Binnenhof bezetten, net zo lang tot hun eisen ingewilligd worden. 'We nemen caravans mee en tenten om er te kunnen kamperen.' Ze nemen ook de vissers en 'burgers' mee. De vissers gaat het om het verbod op de pulsvisserij; een verbod dat ze al jaren eerder zagen aankomen. Bij de boeren gaat het weer om de stikstofcrisis. Ze vechten de metingen van het RIVM aan, net als de 'boerenpartijen' CDA en SGP, maar nu ook de VVD. Volgens de RIVM-metingen stoot geen enkele sector zoveel stikstof in de lucht uit als landbouw en vooral veeteelt: 106 miljoen kilo in 2017, waarvan alleen de veeteelt al 94 miljoen kilo. In de achterliggende dertig jaar werd de agrarische uitstoot weliswaar vrijwel gehalveerd, maar de laatste tien jaar stagneert de reductie. Door het afschaffen van het melkquotum gingen veehouderijen weer sterk uitbreiden. Nu is 46% van die uitstoot afkomstig van boeren en tuinders. Stikstof in de lucht tast natuur en milieu sterk aan en ons land is door megastallen en grootschalige landbouw flink lelijker geworden. De 'verbrandneteling van Nederland'. Bovendien is ammonium (NH3) is een krachtig broeikasgas.
De cijfers over de stikstofuitstoot van het RIVM zijn gevalideerd en worden door wetenschappers betrouwbaar geacht. Ze worden regelmatig vergeleken met satellietmetingen en blijken steeds te kloppen. Anders dan boeren, CDA en SGP beweren zijn meetmethode en cijfers gewoon openbaar. Op de website van het RIVM staat een pagina met uitleg over de meetmethodes. Maar domheid en korte termijn (eigen)belang gaan hand-in-hand. De boeren willen over een week ook massaal met hun tractoren het RIVM belegeren. Wetenschappers intimideren, hoe kwalijk kan het nog worden?
De boeren in ons land zeggen dat ze voor ons voedsel zorgen, maar in werkelijkheid produceren ze niet voornamelijk voor de nationale markt. De export van landbouw en veeteelt is gigantisch. Nederland is de op één na grootste landbouwexporteur van de wereld, na de Verenigde Staten. Bij een vergaande reductie van vooral de export kunnen de Nederlandse boeren nog gemakkelijk in de binnenlandse consunptie voorzien. Natuurlijk moet er een goede uitkoopregeling komen voor de boeren die zullen moeten stoppen. Vergaande reductie van het boerenbedrijf in Nederland is onontkombaar om de kwaliteit van lucht, milieu en natuur alsook de stabiliteit van het klimaat veilig te stellen. Een leefbaar land nalaten aan onze kinderen en kleinkinderen moet de allehoogste prioriteit hebben.
De gevolgen van opwarming van het klimaat zijn dagelijks in het nieuws. In Californië worden komende nacht 800.000 huizen afgesloten van het electriciteitsnet. Miljoenen Amerikanen komen dagenlang zonder stroom te zitten. Waarom? Er dreigen grootschalige bosbranden door extreme droogte en harde wind. Door de harde wind dreigen bomen op hoogspanningsleidingen te vallen, waardoor vonkenregens kunnen ontstaan die bosbranden veroorzaken. Dus het hele net wordt uitgezet.
In Australië begint de lente pas, maar wordt nu al weken geteisterd door natuurbranden. Hoge temperaturen, langdurige droogte en sterke wind wakkeren de vlammen aan. Tientallen huizen zijn in de as gelegd. In Japan nadert de typhoon van de zwaarste categorie, Hagibis, de kust met hevige regen en windstoten. Waarover maken de media zich vooral zorgen? Dat de Grand Prix van Japan in problemen kan komen.
De dag begint bewolkt, maar gaandeweg komt er meer zon. Anna voelt zich goed en gaat winkelen in de stad. Ik lees het nieuwe boek van Richard Dawkins.
De Turken beginnen aan hun inval in noordoost Syrië. Het dreigement van Trump 'to totally destroy and obliterate the Economy of Turkey!' maakt kennelijk geen indruk op Erdogan. Bombardementen van de Turkse luchtmacht treffen burgerdoelen. De bevolking in de regio is in paniek.
Het Britse Lagerhuis besluit om voor het eerst sinds de Falklandoorlog in 1982 op zaterdag bijeen te komen. Dat is een dag na de Europese top over het Britse vertrek uit de Europese Unie. Het Brexit-drama spitst zich voor de zoveelste keer toe. De kans op een nieuw akkoord na het voorstel van Boris Johnson is minimaal. Op die zaterdag willen duizenden mensen naar het parlementsgebouw in Westminster komen om tegen de Brexit te protesteren. Terug naar boven
Gorinchem (49)
Donderdag 10-10-2019
De dag vangt aan met een rode zonsopgang. Op de Kriekenmarkt zijn werklui bezig met graven. De riolering moet vernieuwd worden. Mensen van de groendienst zijn bezig de bakken met geraniums te vervangen door bakken met winterharde violen.
Gisteravond keek ik lang naar het live-blog van de NOS over het offensief van de Turken in noordoost Syrië. Inmiddels trokken ook grondtroepen van Erdogan het gebied binnen. Er vielen onbekende aantallen doden en gewonden onder de burgerbevolking, die massaal wegvlucht. Op het tv-nieuws zie je weer eindeloze karavanen mensen met hun spullen langs de wegen sjokken. Hoe vaak zag je dat niet in het geplaagde Syrië? Volgens het UNHCR zijn er tienduizenden mensen op de vlucht geslagen.
Er bestaat een website met de naam SyriaLiveMap, met een kaart waarop je het het verloop van de strijd in het land per uur kunt volgen. Zichtbaar is uit welke bron de nieuws-items komen. De Koerdische YPG vuurde mortiergranaten af op Turkse steden bij de grens, maar tegen de Turken zullen ze niet opgewassen zijn. Vannacht schijnen de Turken ondermeer een gevangenis met IS-strijders gebombardeerd te hebben. Trump zou wel 40 IS-gevangenen uit het gebied hebben verplaatst. Op de vraag van journalisten of er IS-strijders zullen ontsnappen door het offensief, zei Trump dat hij zich daar geen zorgen over maakt. Als ze ontsnappen, aldus Trump, dan gaan ze naar Europa. ‘Daar willen ze heen. Ze willen terug naar hun thuis.’ Hij dreigde gisteren nog even bij een inval de Turkse economie volledig te vernietigen, maar nu beperkt hij zich tot de zoveelste dwaze reactie. Het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Syrië beargumenteerd hij door over de bondgenoot, die hem hielp IS te verslaan, te zeggen 'dat de Koerden ook niet hielpen bij de invasie van Normandië'.
Maar de Amerikaanse president loopt risico. Veel belangrijke Republikeinen steunen zijn besluit tot terugtrekken van troepen niet. De raadgevers van Trump rieden het af. Volgens een peiling van nota bene FoxNews is nu een kleine meerderheid van het volk (52%) voor impeachment van de president.
Anderzijds beschouwen veel leiders in de wereld Trump als een zwakke leider, omdat hij geen oorlog wil, stelt Rob de Wijk in een tweet. Dat leidt tot nieuwe Krim-avonturen elders in de wereld. Ditmaal dus in Syrië. Tegenwoordig zijn er steeds meer heetgebakerde leiders aan de macht en dat baart zorgen.
De Turkse president Erdogan wil dat de EU zijn kritiek op de Turkse operatie in Syrië inslikt. Als de EU de Turkse actie bestempelt als bezetting, dan dreigt hij Syrische vluchtelingen die nu in Turkije zijn naar Europa te sturen. "We zullen de poorten openzetten". Het laat zien hoe gering de macht en invloed van de EU in de Orient tegenwoordig zijn. Turkije wordt immers als kandidaat-lidstaat geacht het Europese buitenlandse beleid niet tegen te werken. maar dat zal Erdogan worst zijn. In ons land wil de Tweede Kamer sancties tegen Turkije. Ik moet nog zien of Blok,laat staan de gezamenlijke minsters van buitenlandse zaken van de EU, daar maandag mee instemmen. De Koerden zijn opnieuw slchtoffer en speelbal, en de aanval van de Turken drijft ze nu in de armen van de Russen en van Assad. Over schendingen van het internationaal recht in het Midden-Oosten hebben we het al jaren niet meer.
Het is een dag met hoge wolkengevaarten, zon en flink wat wind. Die jaagt steeds meer bladeren van de bomen op Het Eind. We hernemen de routine van onze donderdagen: sport, boodschappen en de lekkage aan boord checken (gering). We halen het beddegoed af en kijken rond. Alles in orde. 's Middags komt Barbara bij ons thee drinken.
In Londen houden klimaatactivisten van Extinction Rebellion een sit-in in de vertrekhal van London City Airport. Terug naar boven
Gorinchem (50)
Vrijdag 11-10-2019
Dag met buien en zon. Ik loop voor wat boodschappen de stad in. Soms kijk je naar beneden, al ben ik geen kwartjesvinder (betekenis = oplichter). Op het natte plaveisel ligt een bankpasje. Een bankcreditkaart, om precies te zijn. Terug thuis google ik de naam die erop staat, met 'Gorinchem' erachter. De naam is nogal apart. Direct verschijnt die in een digitaal telefoonboek. Dus bellen: een jonge dame. Ze is inderdaad zo'n kaart kwijt en wou hem juist gaan blokkeren. Bij welke bank? Ze noemt de juiste bank en komt hem een uur later ophalen. Opgelucht. Goede daad verricht.
Vanmorgen demonstreren boeren bij de provinciehuizen in 's Hertogenbosch en in Leeuwarden, in het laatste geval tegen de stikstofmaatregelen die het Friese bestuur wil treffen. Men wil niet-gebruikte 'stikstofruimte' van sommige boeren inzetten om bouwprojecten, die vanwege dezelfde stikstofcrisis stilligen, vlot te trekken. Niet onredelijk, dunkt me, maar daar denken de boeren anders over. Ze leggen het verkeer in de stad plat met tractoren en bezetten het gebouw. Ze willen daar blijven tot de maatregelen zijn ingetrokken, meldt Omrop Fryslan. Dat belooft wat voor de bezetting van het Binnenhof, komende woensdag.
(Update 16.30 uur: Loont intimidatie? Onder druk van de boerenacties gaat de provincie Friesland door de knieën en trekt de stikstofmaatregelen in, lees hier. Maar de gedeputeerde zegt ook dat er - hoe dan ook - maatregelen moeten komen).
Verkeersblokkades zijn in, maar er zijn variaties. Extinction Rebellion blokkeert vanmorgen verschillende knooppunten in Amsterdam. Die acties zijn veel publieksvriendelijker, ze duren steeds slechts zeven minuten en de demonstranten gaan met koekjes en flyers langs de stilstaande auto's. 'Zwerfblokkades' noemen ze ze. Als je naar de boeren kijkt, zijn dergelijke aardige acties bij lange na niet effectief.
Ondertussen heb ik plezier over de kronkels waarin politici zich wringen om de boeren vooral niet tegen zich in het harnas te jagen. De plotselinge twijfel van CDA en VVD over de RIVM-cijfers is al vermakelijk, maar Barry Madlener van de PVV scoort hoog met zijn uitspraak in een kamerdebat: 'Dat het zo slecht gaat met de natuur vind ik overdreven. Kijk naar de ganzen, het stikt ervan.' Snedig parafraseert iemand op Twitter: 'Dat het zo slecht gaat met de economie vind ik echt overdreven. Kijk naar de pinautomaten, het stikt ervan.'
De polarisatie in het stikstofconflict stijgt snel. Vandaag stelt LTO Nederland een ultimatum aan het landbouwministerie. De regering moet uiterlijk 1 november aan de LTO-voorstellen tegemoet komen. Provincies mogen geen latente stikstofruimte benutten voor bouwprojecten (zie boven). Tja. Een regeringscrisis zou me niet verbazen: VVD, CDA en ChristenUnie wankelen, alleen D66 houdt de rug (nog) recht. De boeren krijgen zoveel steun bij het publiek, dat de val van het kabinet niet gunstig is voor de democraten. Er zal dus wel water in de wijn gedaan worden. De natuur, de atmosfeer en de rest van het milieu in ons land demonstreren niet, die verkommeren en vervuilen gewoon verder.
Het is deze week Kinderboekenweek. Bij boekhandel De Mandarijn hebben ze morgenmiddag een voorleesmiddag voor kinderen belegd. Een aantal mensen zal voorlezen en ze hebben mij gevraagd om dat te doen uit een vermaard kinderboek uit mijn eigen jeugd: 'De scheepsjongens van Bontekoe' van Johan Fabricius. Het werd in 1924 geschreven en is dus bijna honderd jaar oud. Sinds kort is er weer een heruitgave, de 34e druk, bij Uitgeverij Leopold (1916). Ik herinner me het boek erg goed, ik las het in de jaren 50 vele keren en kreeg er niet genoeg van. Het verhaal van de reis van het schip 'De Nieuwhoorn' in het begin van de 17e eeuw naar de Oost fascineerde me. In die jaren wilde ik niets anders dan scheepskapitein worden en op een bepaalde manier is het er uiteindelijk ook van gekomen.
Maar nu moet ik uitzoeken wat ik eruit zal voorlezen, morgenmiddag. Dat valt nog niet mee, want er zullen veel kleuters zijn en die ga je niet aan het schrikken maken door de ontploffing van het schip en de schipbreuk. Dan willen ze het boek nooit meer lezen. Dus na enig zoeken en nadenken heb ik de doop door Koning Neptunus gekozen, die de drie scheepsjongens bij de passage van de evenaar moeten ondergaan. Daarna krijgen ze een oorlam (en ik misschien ook wel, morgen). Terug naar boven
Gorinchem (51)
Zaterdag 12-10-2019
Er lijkt ruimte voor enige bezinning in de wereld. China en de VS sluiten een deelakkoord in de anderhalf jaar durende handelsoorlog. En leiders van de EU en het VK zien opeens toch mogelijkheden voor een Brexit-deal. Komt er een einde aan de polarisatie die de wereld uit zijn verband rukt? Dat is zeer wenselijk. De markten veren op, en het Britse pond stijgt ineens flink in waarde. Zal die malle blonde Boris het dan toch voor elkaar krijgen? Maar hij moet een mogelijke deal nog door het parlement krijgen, waar hij geen meerderheid heeft.
Vanmorgen valt er miezerregen. Onze kanarie begint weer te zingen na een lange rui-periode, waarin hij veel veren verloor en er scharrig en narrig uitzag.
Er is een nieuw boek verschenen van de Franse econoom Thomas Piketty, 'Capital et idéologie', (Seuil, 2019). De Volkskrant publiceert er vanmorgen een positive recensie van. Sommigen noemden hem na zijn vorige boek de Karl Marx van de 21e eeuw. Dat boek was een lijvig pleidooi voor het verminderen van de groeiende ongelijkheid in de wereld, een thema dat is het nieuwe boek terugkeert. Ik heb niet de moed om dik 1200 bladzijden in het Frans door te worstelen en wacht tot de Nederlandse vertaling. Die komt begin 2020 uit.
De boeren vallen nu ook de noodzakelijke energietransitie in ons land aan. LTO Nederland komt in het geweer tegen de aanleg van zonneparken. De boerenlobby-organisatie vindt er teveel grootschalige zonneparken worden aangelegd op landbouwgrond. Merkwaardig, het lijkt me een uitstekend gebruik van landbouwgrond, die vanwege de stikstofcrisis toch moet reduceren. En de boeren krijgen er geld voor, wat wil je nog meer? De woordvoerder van LTO Nederland gebruikt rare, gevoelsmatige argumenten: 'Ik ben ooit helemaal verliefd geraakt op koeien, en dat ben ik nog steeds'. Hij denkt dat mensen liever koeien in de wei zien dan zonnepanelen. Ja zeg, dat schiet niet op.
De boeren krijgen er na het succes in Leeuwarden van gisteren niet genoeg van. Maandag gaan ze bij negen andere provinciehuizen protesteren. Het ergert me. Bijna driekwart van de Nederlanders steunt ze, blijkt uit een flitsenquète van RTL Nieuws. Het wekt valse verwachtingen. Het grootste deel van de agarische productie gaat naar het buitenland. Drastische reducties in landbouw en veeteelt zijn onontkoombaar, willen we nog natuur overhouden in ons land. Politici moeten laten zien dat ze autoriteit en moed hebben. Je wilt niet weten wat er voor bagger op de sociale media verschijnt. 'Jaag die linkse terroristen de 2e kamer uit!', is nog de meest vriendelijke. Regeringspartij VVD buigt voor het geweld. 'Boeren mogen zoveel vee houden als ze zelf willen.'
Extinction Rebellion demostreert weer in Amsterdam. Nu blokkeerden ze de Blauwbrug in het centrum, die we nog kennen van de acties bij de kroning van Beatrix ('Geen woning, geen kroning!') en het boek van A.F.Th. van der Heijden. Er zijn ongeveer 140 klimaatactivisten aangehouden. De politie grijpt in, anders dan bij de boeren. De klimaatactivisten hebben mijn sympathie, niet de hysterische boeren. Die belichamen ons verleden, niet de toekomst.
Vanmiddag lees ik voor in boekhandel De Mandarijn voor kinderen, in het kader van de Kinderboekenweek, uit 'De scheepsjongens van Bontekoe' (zie gisteren en de foto hierboven). Heerlijk om te ervaren hoe ze aan je lippen hangen. een jochie zucht als ik stop. Mooier beloning is er niet. Terug naar boven
Gorinchem (52)
Zondag 13-10-2019
In de tweede havenkom, bij de Peterbrug, ligt sinds een tijdje een mooie zeiltjalk (foto hierboven). 'De Eenvoud' heet hij bescheiden en hij blijft voor de winter. Iemand vertelde dat hij uit Woudrichem is, maar kennelijk is er daar geen plaats voor het schip. Niet lang geleden was hij in de verkoop bij scheepsmakelaardij Fikkers in Groningen. Iemand heeft het schip klaarblijkelijk gekocht. In elk geval een sieraad voor onze Lingehaven deze winter.
De zeer zware orkaan Hagibis heeft zware schade aangericht in Japan. Er vielen veel doden (tot dusver 19) en gewonden, vooral omdat huizen en mensen werden meegesleurd door modderstromen. Japan zou sinds 1958 niet meer zijn getroffen door zo'n sterke orkaan.
In het centrale deel van de Pacific is alleen nog een tropische storm actief (Emma), die zich niet tot orkaan lijkt te ontwikkelen en geen bedreiging vormt voor de Hawaii-eilanden. In het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan is één orkaan actief, Melissa. Die blijft op zee en gaat nergens aan land. Je moet er natuurlijk niet me je boot inzitten.
Opmerkelijk is hoe ons land steeds vaker tegen grenzen oploopt, die het zelf heeft geformuleerd in het kader van het noodzakelijk milieu- en gezondheidsbeleid. Behalve de uitstoot van broeikasgassen en stikstof is er nu weer een andere norm steeds vaker wordt overschreden: die van de giftige stoffen onder de verzamelnaam PFAS. Poly- en perfluoralkylstoffen, een verzamelnaam voor circa 600 niet-afbreekbare stoffen die in tal van producten zitten zoals pizzadozen, anti-aanbaklagen van pannen en waterafstotende kleding. Het komt ook in het afvalwater bij het gebruik van de GenX-techniek, om bijvoorbeeld teflon te maken. In het oppervlaktewater verspreiden PFAS'en zich snel. Het beruchte bedrijf Chemours aan de Beneden-Merwede in Dordrecht, van de chemiereus Dupont, gebruikt het bijvoorbeeld. We voeren er vorige week nog langs.
Een nieuwe norm van het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat bepaalt hoeveel ervan in de grond mag voorkomen: het Tijdelijk Handelingskader PFAS. Voor natuur en landbouwgrond mag er niet meer dan 1 microgram PFAS in een kilo droge grond zitten, elders mag het hoger zijn. Als de norm wordt overschreden, mogen grond, slib of zand niet worden afgegraven en getransporteerd. Veel werk in de bouw, het baggerbedrijf en het grondverzet valt opeens stil. Dat is de reden dat ook bij ons in de Lingehaven het uitbaggeren werd afgeblazen. Onderzoek van het RIVM - daar heb je ze weer - wijst uit dat meer dan 85 procent van de geteste grond boven die norm zit.
Hoe gevaarlijk is het voor onze gezondheid? Daarover verschilt men van mening. PFAS'en veroorzaken bij ratten tumoren in lever-, alvleesklier en testikels. Krachtens het voorzorgbeginsel is de norm terecht ingesteld in afwachting van nader onderzoek. Je ziet de discussie en de slappe knieën al aankomen. Schade bij mensen moet nog bewezen worden. Na klimaattwijfel en stikstoftwijfel komt er een nieuwe bij: PFAS-twijfel, en hevige kritiek op het arme RIVM, je kunt erop rekenen.
De Turkse inval in Syrië gaat zijn vijfde dag in. Volgens het Syrische Observatorium voor Mensenrechten ontsnapten uit een IS-gevangenkamp in de grensplaats Ain Issa, halverwege Raqqa en de Turkse grens, circa 100 IS-leden. Het zouden voornamelijk vrouwen en kinderen zijn. De regio wordt al dagen gebombardeerd door de Turken; ook het kamp zou getroffen zijn.
Op Twitter zag ik een gruwelvideo uit de regio, waarop mensen, die uit hun auto's getrokken worden en machteloos op de grond liggen, worden geëxecuteerd. Hetzelfde Observatorium voor Mensenrechten meldt negen van zulke executies, waaronder die van een Koerdische politica, Hevrin Khalaf. Naar alle waarschijnlijkheid zijn de daders Arabische soennieten, leden van de milities die de Turkse inval ondersteunen. 'Het maakt niet uit wat andere landen zeggen, wij zullen niet stoppen', zei Erdogan gisteren.
De dag is droog en overwegend bewolkt. Het is verrassend warm en het kan in de loop van de dag 22 graden worden. We maken ons klaar om te vertrekken naar het Parkrestaurant De Hoge Veluwe in Otterlo. Daar is vanmiddag een reünie van neven en nichten uit de grote Zijlstra-familie. Terug naar boven
Gorinchem (53)
Maandag 14-10-2019
Leuke reünie gisteren van neven en nichten van de Zijlstra-familie. De laatste keer was drie jaar geleden. Het zijn er weer wat minder. Allen zijn kleinkinderen van mijn grootvader Thomas Rommert Zijlstra, in het begin van de 20e eeuw kastelein te Morra in noordoost Friesland. Hij overleed in 1924. Ik werd naar hem vernoemd en was daarin niet de enige; veel van mijn neven heten Tom.
De bijeenkomst is aan een hele lange tafel in het Parkrestaurant De Hoge Veluwe. Er zijn 17 familieleden inclusief aanhang komen opdagen. Reünies leveren vaak gemengde gevoelens op. Je ziet dat iedereen inclusief jijzelf ouder is geworden. In het geval van mijn broer en mij is het prettig om in een gezelschap weer eens bij de jongsten te horen. Grootvader Thomas kreeg - schat ik - twaalf kinderen en mijn vader was op één na de jongste ervan.
De middag vliegt voorbij en na een snelle maaltijd in het restaurant rijden we naar Gorcum terug. Op de A15 na verkeersplein Deil krijgen we heftige regenbuien over ons heen. Het water stroomt over de ruiten en spat op van het asfalt, het zicht is slecht en iedereen vertraagt. Ik ben blij als we thuis zijn.
Zonnige perioden vanmorgen. Onze straat is in herfstkleuren gehuld (foto hierboven). We rijden naar Oost voor boodschappen en sport. Terug thuis is het donker bewolkt en valt er een flinke regenbui, daarna is er weer zon. In de brievenbus ligt een grote plak luxe chocolade als dank van de dame, wier bankcretitcard ik zaterdag vond.
Drama in Noordoost Syrië. Alles verschuift nadat Trump zijn troepen terugtrok. Grote aantallen IS-militanten wisten in de chaos te ontsnappen. De Koerden zijn tegen het Turkse leger niet opgewassen en sloten onder die druk een verbond met de moordenaar Assad. Om het vege lijf te redden moeten ze de macht over hun autonome 'staat' Rojava opgeven. Assad grijpt zijn kans en het Syrische leger trekt nu het gebied in. Zal het met de Turken slaags raken? Erdogan en Assad hadden altijd al de pest aan elkaar, maar het is denkbaar dat de Russen een matigende invloed hebben. Ik vrees dat de Koerden niet erg blij zullen zijn nu weer onder het terreurbewind van Assad te vallen.
De 28 EU-landen beslissen vanmiddag unaniem om de wapenleveranties aan Turkije op te schorten.
Over optrekken. Vanmorgen trekken in acht provincies boeren op hun tractoren naar de provinciehuizen. Intimidatie loont: eergisteren maakten ze het centrum van Leeuwarden urenlang onbereikbaar en al gauw trok het Friese provinciebestuur de stikstofmaatregelen in. Vandaag zegt de gedeputeerde bestuurder Johannes Kramer (Fryske Nasjonale Partij): 'Door de knieën gegaan? Slappe rug? Dat soort aantijgingen moet je als bestuurder van je laten afglijden. Als zoveel boeren zo boos zijn, moet je erkennen dat je een afslag gemist hebt.’ Hm, daar denk ik toch anders over, de tijd van zachte heelmeesters is voorbij, want de crisis spitst zich toe, nu er alweer een nieuw, alarmerend rapport ligt. Bedenk erbij dat de boeren voor een aanzienlijk deel voor de export produceren. De gezondheid van de burgers en de toch al schaarse natuur in ons kleine land mogen daar niet het slachtoffer van worden.
Wageningen Environmental Research brengt vanmorgen een rapport uit, opgesteld in opdracht van het Wereld Natuur Fonds, waaruit blijkt dat 160 Natura2000-gebieden in ons land zwaar gebukt gaan onder veel te grote stikstof-depositie. Door veel te hoge deposities van stikstof rukken bramen, grassen en brandnetels op en raken kwetsbare plantensoorten in de verdrukking. De grootste bron van stikstof is ammoniak uit de veehouderij. Om dat te keren moet de stikstofuitstoot moet met meer dan 50 procent omlaag. De huidige kabinetsplannen voor het uitkopen van boeren nabij kwetsbare natuurgebieden zijn ontoereikend om dat te bereiken. Ook op andere plekken in het land zullen veehouders dieren moeten inleveren.
Dat is duidelijke taal en een duidelijk onderzoek, in dezelfde lijn als het RIVM. Maar omstreeks het middaguur komt het bericht dat gedeputeerde Henk Jumelet (CDA) de provincie Drenthe nu ook de stikstofregels intrekt. De boeren daar trekken nu op naar Groningen om er hun collega's te versterken. Honderden boeren proberen daar het provinciehuis te bestormen omdat gedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie) weigert de boeren tegemoet te komen. Die hebben een ultimatum gesteld tot drie uur: 'Als het beleid niet van tafel gaat, gaat de deur van het provinciehuis eruit.' Er zijn schermutselingen met de politie en een boer op een trekker met een stootblok probeert daadwerkelijk de deur in te rijden. Achter die deur is koortsachtig overleg nog gaande, maar bij het afsluiten van deze blogpost (16.45 uur) is er nog geen oplossing. Even later rammen de boeren de deur in en dringen het gebouw binnen. Op Twitter verschijnt een foto van een boer die met bebloede kop naar buiten komt.
Ook in Flevoland (Harold Hofstra, ChristenUnie), Noord-Holland (Jack van der Hoek, D66 en Esther Rommel, VVD), Zuid-Holland (Adri Bom-Lemstra, CDA) en Utrecht (Hanke Bruins Slot, CDA) weigeren de gedeputeerden de regels in te trekken, maar Gelderland (Peter Drenth, CDA) en Overijssel (Gert Harm ten Bolscher, SGP) schorten onder druk van het geweld de stikstofregels op. De helft van de provinciebesturen gaat door de knieën.
Het zijn Pyrrus-overwinningen, want het probleem is niet weg. Woensdag willen de boze boeren met hun trekkers het Binnenhof in Den Haag bezetten. Waarom wind ik me zo op over die boeren? Terug naar boven
Gorinchem (54)
Dinsdag 15-10-2019
Gisteravond belandde ik in een fascinerende documentaire van een uur over Princeton en het beroemde Insitute for Advanced Studies, waar ondermeer Einstein werkte en waar tegenwoordig Robbert Dijkgraaf directeur is. De documentaire droeg terecht de titel 'The World of Thinking' en is hier terug te zien. De film volgt vijf wetenschappers in hun worsteling met vooral de snaartheorie, hopend op een doorbraak. Omdat er op het IAD intensief gewerkt en gedacht wordt, in grote concentratie, is er weinig tekst in de film. En het beeld: met verwaaide haren in de verte staren, ogen dicht knijpen, mompelen, op een schoolbord kalken. De theoreticus Nima Arkani-Hamed (foto hierboven), van Iraanse komaf, blijft soms drie dagen achtereen wakker, zonder slaap. 'Je voelt je een beetje een zombie, maar op een goede manier. Soms zorgt slapeloosheid ervoor dat de goede ideeën bovendrijven.' De frustraties en de wanhoop zijn soms hevig als het weer nergens op uitloopt. Niet vreemd; de doorbraak in de snaartheorie laat al dertig jaar op zich wachten. Ed Witten, een vader van de theorie, kwam zelf ook nog even in beeld. Merkwaardig en tegelijk klassiek, zo'n concentratie van vooraanstaande theoretisch-fysici in de lommerrijke omgeving van een universiteit. Afzijdig van de wereld? Dat wel, geloof ik, maar soms met grote effecten zoals destijds de atoombom. Ik kijk er liever naar dan naar demonstrerende boeren.
Het aantal dodelijke slachtoffers van de ongewoon zware orkaan Hagibis, die Japan in de afgelopen dagen teisterde, is opgelopen naar 66. Zeker vijftien mensen zijn vermist en meer dan 200 mensen raakten gewond. Zware regens veroorzaakten overstromingen en modderstromen, waarin veel mensen vast raakten. Vooral de stad Fukushima, bekend van de kernramp en de daarop volgende tsunami in 2011, werd zwaar getroffen door de orkaan. Voor de kust van West-Afrika ontstaat in de noordelijke Atlantische Oceaan een tropische depressie, nummer 15, nog zonder naam, die zware regenval op de Kaapverdische eilanden brengt.
Er is vandaag veel kritiek in de media op de slappe knieën van de provinciebestuurders in Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland. Ze bezweken voor de ‘Hollandse staatsgreep’ en voor de ‘trekkerterreur’. Het recept is duidelijk: met een grote bek en grote machines kun je overheden dwingen. Limburg voegt zich vandaag bij het viertal. Driehonderd demonstrerende agrariërs werden op het gouvernement (zoals het provinciehuis daar heet) opgevangen en kregen koffie en cake aangeboden. Gedeputeerde Ger Koopmans (CDA) deelde in het Limburgs mee dat de toepassing van de stikstofmaatregelen fors wordt afgezwakt. Hij uitte ook kritiek op de metingen van het RIVM. Daarna kregen de boeren koffie, cake en gratis uitrijkaarten voor de parkeerplaats.
Ook opvallend: de regering heeft inderdaad geen meerderheid meer in de Tweede Kamer. Het afgezette lid Van Haga stemt vandaag voor een PVV-motie tegen het stikstofbeleid.
Morgen trekken de boeren landelijk op, eerst naar het RIVM (maar niet voor de deur). De niet-essentiële werknemers werken die dag thuis. Daarna willen de boeren in Den Haag het Binnenhof bezetten tot de stikstofregels van tafel zijn. Minister Grapperhaus zegt vanmiddag in de 2e Kamer dat ze niet op het Binnenhof mogen. Dat is volgens mij ook vrij eenvoudig af te grendelen.
Vanmorgen een tijdje regen, verder bewolkt en droog. Anna heeft oppasdag bij Tessa. Ik haal de bimini van de boot en laat de generator 20 minuten draaien. Terug naar boven
Gorinchem (55)
Woensdag 16-10-2019
De zon komt helder op achter de huizen aan de Kriekenmarkt. In de blauwe hemel met weinig wolken schijnt bleek een volle maan. Al vroeg loop ik naar de prikpost op de Kalkhaven voor de PSA-bepaling. Het is al mis in het land, de boeren zijn op weg en de wegen staan vol files. Ik zit met vijftien andere patiënten in de wachtkamer. Na drie kwartier komt de receptioniste melden dat er vandaag niet geprik wordt. De laborante zit vast in een file. Mopperend keer ik terug naar huis. De boeren kunnen mijn rug op.
Er staan inmiddels honderden kilometers file. De gemeente Den Haag heeft hulp van het leger ingeroepen om het Binnenhof af te schermen. Het land lijkt steeds meer op een Zuidamerikaanse bananenrepubliek.
De boeren wantrouwen het RIVM. Volgens Micha Bouwer van de Farmers Defence Force is er met de natuur niets aan de hand. Hij zeg in het Radio1-journaal: 'De hei waar ik langs rij is nog mooi paars en het bos is nog steeds groen en ik rij er elke dag doorheen.' Een ander zegt over het RIVM: 'Ze zijn ambtenaar, en hebben er te weinig verstand van, denk ik. Kijk naar de Oostvaardersplassen, het staat daar geel van het jacobskruiskruid.' Een boerin is verrassend eerlijk. 'Ik vertrouw die stikstofmetingen niet, want ik ben het er niet mee eens.' Dit is het niveau van het boerenprotest.
Vanochtend wilden de boeren ook protesteren bij de laboratoria van het RIVM in De Bilt. Dat mocht niet, in overleg wijken ze nu uit naar een sportveld in de buurt. Dat loopt nu vol met duizenden tractoren. Gisteren sprak iemand van een 'tractorstaat'. De sfeer is echter gemoedelijk en gezellig, meldt De Volkskrant. 'Er zijn kraampjes waar je een tosti, patatje of koffie kunt kopen. De muziek staat hard aan.' Op een spandoek staat: 'Met data knoeien om de boeren uit te roeien.' Tja, dat heb ik nooit van het RIVM gedacht.
In een tweet toont weerman Peter Kuipers-Munneke hoezeer het RIVM gelijk heeft. Satellietfoto's van de NASA tonen dat Nederland, NW-Duitsland, Catalonië en de Povlakte hotspots zijn van ammoniak-uitstoot, veroorzaakt door intensieve landbouw. Zie hierboven. Maar het is een klassieke eigenschap van protesterend rechts-populisme om wetenschappelijk onderzoek in twijfel te trekken. Nu dus ook van de boeren.
Middag. Op de fiets naar het ziekenhuis geweest om me daar te laten prikken. Veertig wachtenden voor me. Als ik terug rijd is het bewolkt geraakt.
De boeren zijn van De Bilt naar Den Haag gereden. Op een foto staat een tractor met de leus: 'HET IS OORLOG!' In een tweet staat een filmpje van een pick-up truck met een grafkist, waarop 'Jesse' staat. een andere draagt de tekst 'Boeren met een missie, Klaver in een kissie.' Merkwaardig dat een oppositieleider die niet verantwoordelijk is voor het stikstofbeleid van de regering, de schuld krijgt. De enorme kolonne rijdt niet naar de afgesproken protestlokatie; die vinden ze te klein. Ze forceren een doorgang door een politieafzetting naar het naastgelegen Malieveld. Later blokkeren ze de trambaan voor het Centraal Station. Overal stromen tractoren de winkelstraten in de binnenstad in. Het is een chaos. Legertrucks en oproerpolitie met schilden blokkeren de doorgangen naar het Binnenhof. Autoriteiten waarschuwen de boeren zich aan de regels te houden: Rutte, Grapperhaus, Remkes (interim-burgemeester), kamerleden.
Er komen nog steeds nieuwe kolonnes tractoren naar Den Haag. Het openbaar vervoer in de stad ligt plat. Het publiek is opvallend tolerant, zeggen verslaggevers. Het past bij de anti-wetenschappelijke attitude van de demonstranten dat Thierry Baudet en Theo Hiddema een speech mogen houden. Het levert een ietwat Germaanse sfeer op. Daarna komt een 'mystery guest', dat blijkt Geert Wilders te zijn. Hij wil geestig zijn en roept: willen jullie meer of minder stikstofregels? Het antwoord laat zich raden. Wilders zegt daarop: 'Nou, dan gaan we dat regelen.' Hij zegt er niet bij dat de PVV in 2015 vóór het PAS stemde, dat huidige crisis veroorzaakte. Het niveau in het debat wordt ook geleverd door een spandoek met: 'Zitten we na vandaag nog in de stront, dan neuken we Schouten in de kont!' Ik zou de mininster begrijpen als ze geen verder overleg met de actievoerders wil.
Het is bij half vijf. Het is zacht gaan regenen. Ik sluit het blog voor vandaag af. Het ging voor de zoveelste dag over de stikstofcrisis en de boeren. Daarnaast bestaat er ook nog de klimaatcrisis. Zullen de overheden bij al die intimidatie ('stoom afblazen' genoemd) de noodzaak blijven inzien om een krachtig reductiebeleid te voeren en de moed hebben het verzet van de boeren te breken? Terug naar boven
Gorinchem (56)
Donderdag 17-10-2019
De wereldvreemdheid van Thierry Baudet. In het debat gisteravond over de Turkse inval in noordoost Syrië noemt hij 'Syrië één van de meest liberale staten in het Midden-Oosten, op Israël na’. Misschien bedoelde hij dat het bloedige martelbewind van de dictator Assad een grotendeels seculiere staat leidde, maar dan drukt hij zich wel erg onzorgvuldig uit.
Het is inmiddels duidelijk dat de ommezwaai van Trump voor Assad prima uitpakte. Met de Russen beheerst hij steeds meer steden en bases in het noorden van zijn land. Turkije verklaart met een flinke dosis cynisme zich niet te zullen verzetten als Rusland samen met het Syrische regeringsleger de Koerdische YPG uit de regio verwijdert.
In Trouw staat vanmorgen een goed verhaal van Jeannine Julen over de oorsprong van de huidige stikstofcrisis: 'Hoe het stikstofgedrocht groeide en ter wereld kwam'. Het is niet eens een lang en ingewikkeld artikel, want de oorsprong ligt ongeveer tien jaar geleden. Toen, in 2008, schoot de Raad van State al een aanpak van de stikstofvervuiling aan. Het ‘Toetsingskader ammoniak en Natura 2000’. Daarin mocht je pas een stal uitbreiden, een weg aanleggen, of een woonwijk bouwen als je kon bewijzen dat nabije stukken 'gekwelde natuur' (Natura 2000) niet verder werden aangetast. Het gevolg van de uitspraak? Stapels stagnerende vergunningsaanvragen op de provinciehuizen. CDA (staatsecretaris Bleker, Koopmans), PvdA (Samson, Dijksma) en VVD bedachten als oplossing de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) van 2015, die onlangs eveneens door de Raad van State werd afgeschoten.
Twee zware milieucommissies achtten echter toen al de PAS 'een juridisch onhoudbaar gedrocht', want in strijd met de Europese Habitatrichtlijn. Die kijkt niet naar hoeveel er wordt uitgestoten, maar naar de staat van de desbetreffende natuurgebieden - en die is beroerd. Niet onbegrijpelijk als je je realiseert dat Nederland per hectare de hoogste uitstoot van stikstof heeft in Europa (zie boven). Er komt drie keer meer Nederlandse stikstof in het buitenland terecht, dan er vanuit andere landen bij ons binnenkomt, waardoor Nederland een netto-exporteur van stikstof is.
De impasse van tien jaar geleden is nu weer volledig terug, men is niets opgeschoten dankzij het doordrammen van politici en de landbouwlobby, en het negeren van advies van deskundigen. In die context begrijp ik wel dat de boeren demonstreren, maar de overgrote meerderheid bleef zelf al die jaren apathisch afwachten. Bovendiuen is het navrant dat ze nu rondrijden met een doodskist voor een politicus van een partij, die dit wanbeleid altijd al aan de kaak stelde en onwil of het onvermogen van de regerende politieke partijen om de waarheid onder ogen te zien aan de kaak stelde: dat er in Nederland geen plaats meer is voor de bio-industrie en massale veeteeltbedrijven.
Ondertussen ligt de bouwsector op zijn gat. Binnen het kabinet dringen CDA en VVD nu aan op de instelling van een drempelwaarde. Wie er beneden blijft mag uitbreiden of bouwen. Dat is de volgende dwaasheid. De natuur is dermate overbelst met stikstofneerslag dat er jarenlang geen ruimte is.
Vannacht droomde ik van een dichteres. Vanwege de lengte van deze blogpost daarover morgen. Het is een aardige, zonnige dag met hoge temperaturen voor de tijd van het jaar. We gaan sporten en boodschappen doen. Bij terugkeer blijkt er vlak voor de Eurotop een concept-Brexit akkoord te zijn bereikt. Dat is verstandig. Opvallend is dat het wat betreft Noord-Ierland gebaseerd is op een regeling, die de EU al in februari 2018 voorstelde, maar die toen voor de Britten onaanvaardbaar was: grenscontrôle op de de Ierse Zee in plaats van bij de grens met de Ierse republiek. De Noord-Ierse separatisten zijn er tegen. Ze kunnen de regeling niet elke vier jaar meer opzeggen en houden het VK en de EU daarom nu in gijzeling. Zonder hen is er waarschijnlijk opnieuw geen meerderheid in het Lagerhuis, tenzij Labour opschuift. Als Johnson dat voor elkaar kreeg, vind ik dat knap van hem.
Het kan natuurlijk ook zijn dat de PM zijn vergaande concessie deed, wetend dat het nieuwe voorstel ook zal sneuvelen in het parlement. Hij kan dan aftreden en, nu hij goed ligt in de polls, nieuwe verkiezingen forceren. Maar inmiddels verklaart Jeremy Corbyn het akkoord 'slechter dan dat van Theresa May'. Labour zal tegenstemmen. De Schotse Nationale Partij (35 zetels) ook. Aan het begin van de Eurotop zegt Juncker dat de EU geen verder uitstel zal toestaan. Het is deze deal of een harde Brexit op 31 oktober. Daarmee is de druk op het Lagerhuis overmorgen maximaal. De Brexit-ellende is dus niet van de baan.
's Middags begint bewolking binnen te trekken. Zolang het nog droog is haal ik lijnen weg van boord: de grootschoot en de lijntjes van de traveller, de genuaschoten en de oproller, de stellijntjes van de leiogen en de onderste lijn van de boom. Ze gaan mee naar huis voor in de wasmachine. Terug naar boven
Gorinchem (57)
Vrijdag 18-10-2019
Gisterochtend ontwaak ik met de naam van een dichteres op mijn lippen. Achmatova, alsof ik op het punt sta die uit te spreken. Vreemd, want ik droomde niet van haar. Ik droomde van water, alles was overstroomd, maar het was aangenaam warm en helder water. Als in de Rode Zee bijvoorbeeld, waar we eens zwommen boven de bloei van de koralen. Geen ramp, geen reden tot paniek, eerder tot opluchting, er was niets ergs aan de hand, er was geen oplossing nodig, er hoefde niet te worden gezocht. Vroeger hadden dromen betekenis, tegenwoordig niet. Dromen zijn -0 zegt men - niets anders dan ongerichte neurale activiteit in een brein dat lijkt op een chaotisch warenhuis of magazijn, dat wordt bewerkt door robotkarretjes. Karretjes, die geleid door intelligente algoritmes, zaken verplaatsen zonder ogenschijnlijk plan. Ach, waarom komen ze met Achmatova aan? Aan haar heb ik jarenlang niet gedacht, ik had haar nooit nodig. Maar waarom die nacht dan wel? Stond ze in de weg bij het opslaan van nieuwe herinneringen? Moest ze plaats maken voor iets anders?
In de tijd van Freud en de psychoanalyse dacht men er heel anders over. Ik kwam er intensief mee in aanraking, ook wat betreft de interpretatie van dromen. Die Traumdeutung. Onbewuste wensen en verlangens dienen zich aan in de vorm van dromen en van neurotische syndromen. Later werd alles doorvertaald voor ons, revolutionairen van de jaren 60, in de boeken van Herbert Marcuse en Norman O. Brown. De laatste schreef een veelgelezen boek onder de intrigerende titel 'Life angainst Death' (1958, herdrukt in 1965). Voor als je daar nog in gelooft: welke verlangens onthult mijn droom? Ikzelf geloof er niets van, de psychoanalyse heeft tegenwoordig een bedenkelijke wetenschappelijke reputatie.
Liever bepaal ik me tot wat tegenwoordig inzake dromen vaststaat. Mensen dromen ongeveer drie tot vijf keer per nacht. Veel dromen duren maar enkele seconden, maar soms ook tientallen minuten. Doorgaans weet je ze niet meer bij het ontwaken. Mijn Achmatova-droom was dus op de rand van wakker worden. Er is alle reden om weer eens stil te staan bij de Russische dichteres. Volgens de dichter Joseph Brodsky was zij een overweldigende verschijning: 1.80 meter lang, met donker haar, een blanke huid en bleke grijsgroene ogen als die van een sneeuwluipaard, rank en ongelooflijk elegant. Ik hield vroeger wel van haar tamelijk nuchtere gedichten. Ze dichtte in haar jonge jaren veel over liefde en vooral over liefdesverdriet. Dat trok me aan toen ik in de jaren 80 alleen leefde in mijn dijkhuis in Deil:
Gorinchem (58)
Zaterdag 19-10-2019
Het is vandaag Super Saturday in Londen: het debat en de stemming in het Lagerhuis over het nieuwe Brexit-akkoord. Een akkoord dat nog niet eens fatsoenlijk is doorgerekend door de Britse rekenkamer of juridisch is afgetimmerd. Dat tekent het bizarre van de situatie. Elke stem telt. Lastig voor PM Johnson is het Letwin-amendement. Het amendement is van Oliver Letwin, onlangs uit de Tory-fractie gezet door Johnson. Uitleg hier. Dat amendement wil dat Johnson om uitstel van brexit moet vragen ongeacht de uitslag van de stemming vanmiddag. Letwin is bang dat als de brexitdeal eerst wordt goedgekeurd, hardline brexiteers vervolgens de vereiste brexitwetgeving wegstemmen. Hij wil voorkomen dat brexit op die manier alsnog in een No Deal kan eindigen op 31 oktober. Als het amendement wordt aangenomen - en die kans is groot - dan is de stemming van vandaag niet definitief. Dan volgt er nog een definitieve stemming bij de ratificatie in het parlement vlak voor de deadline van 31 oktober.
Om half elf opent voorzitter Bercow de zitting en deelt meteen mee dat hij het amendement-Letwin heeft geselecteerd voor behandeling. Daarna begint het debat met een verklaring van Johnson. Ik volg het in een livestream. Het debat kan dus eindigen in een anti-climax, als het Letwin-amendement wordt aangenomen. Dan trekt de regering de stekker eruit en wordt dinsdag een nieuwe poging ondernomen. Super Tuesday, dus. De PM moet dan wel de vernedering ondergaan om voor 23.00 uur vanavond (Ned. tijd) bij de EU uitstel te vragen. Dat krijgt hij, lieten ondanks Juncker de Europese leiders gisteravond weten. Voor korte tijd.
De regering heeft geen meerderheid in het Lagerhuis. Johnson heeft 320 stjemmen nodig, inclusief zijn eigen stem. De BBC heeft een lopende inventarisatie van MP's, die in kaart brengt hoe zij waarschijnlijk zullen stemmen. 310 MP's gaan vrijwel zeker voor Johnsons deal, 302 vrijwel zeker tegen. Van 27 MP's is nog niet bekend welke kant zij zullen opgaan.
Zoals altijd is het debat levendig en scherp. Politiek theater, als het niet zo'n ernstige zaak was. 'No brexit for Northern Ireland', concludeert Nigel Dodds van de DUP, de Noord-Ierse separatisten. Zij overwegen om vóór het Letwin-amendement te stemmen. Ian Blackford van de Scottish National Party (SNP) vraagt juist het omgekeerde: waarom is er ook niet zo'n aparte regeling voor Schotland? De Schotten dreigen met een nieuw onafhankelijkheidsreferendum. Buiten demonstreren tienduizenden mensen van People's Vote voor een tweede Brexit-referendum (foto hierboven).
Om kwart over twee spreekt Theresa May. 'Ik heb een duidelijk gevoel van déja-vu', zegt ze. Gelach. Ze doet een klemmend beroep op het huis om voor de nieuwe deal van Johnson te stemmen. Geboeid volg ik het debat. Wordt het een historisch moment of komt er opnieuw uitstel? Zal Noord-Ierland een harde grens op zee krijgen? Een grens die zal worden gecontroleerd op smokkel en ontduiking van BTW door - nota bene -Britse douaneambtenaren? Daaroim zegt DUP-MP Sammy Wilson dat de deal van Johnson Noord-Ierland 'in de klauwen van de Europese Unie' zou houden.
Het is half vier. Einde debat. Voorzitter Bercow vraagt mondeling te stemmen over Letwins amendement. Zoals verwacht is het Lagerhuis verdeeld. 'Division!', roept Bercow, 'open the lobby's!' Onder luid geroezemoes lopen de parlementairiërs naar de stemzaaltjes. 'Lock te doors!', roept Bercow. BBC-verslaggever Laura Kuenssberg, doorgaans goed ingevoeerd, en Sky News melden intussen dat de DUP vóór het amendement zal stemmen. Dat is een klap voor Johnson. NOS-correspondent Tim de Wit zegt echter op Twitter: 'Laatste nieuws: DUP steunt dit amendement'. Ik heb er geen idee meer van wie er gaat winnen. Niemand heeft dat, geloof ik.
Het stemmen gaat vlug, na een kwartier zit iedereen weer in de banken terwijl de stemmen worden geteld. History in the making. Even later komt de uitslag: het Letwin-amendement is aangenomen door het Lagerhuis. 322 parlementariërs waren voor, 306 waren tegen. Premier Johnson moet nu om brexit-uitstel vragen bij de EU. Maar hij zegt meteen dat hij dat voorlopig niet gaat doen. Hoe is het mogelijk?
Johnson stelt de stemming over zijn brexit-akkoord uit en zegt: 'We zullen onze vrienden in de EU vertellen dat verder uitstel slecht is voor dit land, de EU en de democratie.' Hij zegt te hopen dat de EU zich niet 'aangetrokken voelt' tot het verlenen van uitstel. Hij neemt hiermee een geweldige gok. De Tory-afgevaardigden verlaten en masse de zaal en laten de andere leden in verwarring achter. Leden van de oppositie opperen om naar het Hooggerechtshof wegens overtreden van de wet. Dat hof kan nauwelijks voor de brexit-datum een uitspraak doen en dan clasht het VK in een harde scheiding. Want - als ik het goed begrijp - kan blonde Boris met een semi-legaal trucje tóch wachten tot de laatste minuut voor 31 oktober met het vragen van uitstel. Merkwaardig, ik dacht dat de Benn Act hem klip en klaar dwingt het vóór komende middernacht te doen. Tamelijk confuus discussiëren de resterende leden van het Lagerhuis met de voorzitter wat ze nu volgende week moeten doen. Ik moet zeggen dat Boris je wel iedere keer weet te verrassen.
Vandaag is mijn dochter Floor jarig. Ze wordt 41. Ik bel haar a vroeg op om te feliciteren. We zullen elkaar volgende week zien, als we in Utrecht uit eten gaan met Rommert en Bas erbij. De dag is eerst grijs, daarna komt er meer zon. We gaan tussen de debatten in Londen door even naar de boot. Ondanks de vele buien is er niet veel lekkage. Ik neem nog een paar lijnen mee voor in de wasmachine. Terug naar boven
Gorinchem (59)
Zondag 20-10-2019
Ach toch, Boris Johnson heeft een uur voor middernacht toch maar een brief aan de EU gestuurd, waarin hij om uitstel vraagt voor de Brexit. Daar was hij wettelijk toe verplicht. Maar hij heeft er zijn handtekening niet onder gezet. Wel tekende hij een tweede brief. Daarin staat dat uitstel een vergissing zou zijn. Een derde brief is van de Britse vertegenwoordiger in Brussel, die schrijft dat de regering verplicht was om uitstel te vragen. Het is zó flauw, zelfs voor een politicus, dat men in Brussel de Britse PM nauwelijks serieus kan nemen - maar dat moet men natuurlijk wel. Uiteraard rijst de vraag of het uitstelverzoek zonder ondertekening wel rechtsgeldig is. Misschien legt de oppositie het wel aan een rechter voor. De EU heeft even geen haast, want komende week zal het Britse Lagerhuis wel stemmen over het Brexit-akkoord. Dat kun je beter even afwachten.
Sinds jaar en dag zoeken wetenschappers naarsrtig naar manieren om sneller en goedkoper door de ruimte te reizen. Want onze huidige raketten zijn duur en langzaam. Dat belemmert dat we sterrenstelsels en werelden in het heelal voorbij ons zonnestelsel kunnen verkennen. Onlangs was er een bericht in de New Scientist over een technologie die dergelijke beperkingen zou opheffen: de 'helical engine' van NASA-ingenieur David Burns. Het toestel zou zelfs op 99% van de lichtsnelheid kunnen reizen, gebruikmakend van relativistische effecten. Het wetenschappelijk artikel staat hier. Een dergelijke snelheid zou de nabije sector van het heelal binnen bereik van de mens brengen.
Voortstuwing worstelt altijd met de aloude 3e Wet van Newton, dat iedere actie een tegengestelde reactie oproept van dezelfde grootte. Actie = Reactie. Denk aan de terugslag van een geweer. Bij raketten gebruikt met brandstof als stuwstof, die met krachtige uitstoot naar achteren de raket omhoog c.q. vooruitstoot. Daarom is er in raketten zoveel ruimte nodig voor het meenemen van die stuwstof. Burns denkt dat hij voor de 'helische motor' een technologie bedacht heeft zonder stuwstof.
Daarbij gebruikt hij de 3e Wet van Newton op een wijze, waarbij de beweging van een veranderende massa snelheid kan genereren. Het gevolg zou zijn dat de actie die van de reactie overtreft, en voilä: voortstuwing. Kijk voor de technologische uitleg in het bovenstaande artikel. Schrik niet, die is verbazend simpel. Maar hoe verkrijg je een veranderende massa? Dat is de crux. Er zou een deeltjesversneller voor nodig zijn in de vorm van een kurkentrekker, dus een spiraal of helix. De versneller zou 200 meter lang moeten zijn en 12 meter in diameter. daarmee kun je met massa relativistische effecten bereiken, vanwege de snelheid in de kurkentrekker-versneller. De speciale relativiteitstheorie uit 1905 van Einstein stelt dat objecten zwaarder worden als hun snelheid de lichtsnelheid nadert. De spiraalvorm geeft de deeltjes een heen- en weergaande beweging, waardoor ze wisselend sneller en langzamer bewegen, en verandert ieder keer hun massa van zwaar naar minder zwaar. Dat genereert voortstuwing. Verbluffend simpel, maar werkt het?
De helische motor zou zelf een vermogen van 265 megawatt vergen om een stuwkracht van 1 newton te produceren. Dat is heel weinig, ongeveer de kracht waarmee je vinger een toets indrukt op het toetsenbord van je PC. Maar als je dat in het vacuüm van de interstellaire ruimte laat gebeuren, is er geen wrijving meer en versnelt je ruimteschip. Als je het alsmaar achtereen herhaalt, kan het schip de lichtsnelheid zelfs benaderen.
Burns heeft het concept zelf ontwikkeld, zonder steun van de NASA. Veel wetenschappers twijfelen eraan. Men denkt dat het principe de wet van behoud van impulsmoment schendt; een steunpilaar van de natuurkunde. Dat is de natuurkundige wet die bijvoorbeeld het steeds snellere rondspinnen van een kunstschaatster mogelijk maakt.
Er werden eerder al stuwstofloze aandrijvingen bedacht, zoals een motor die centrifugaalkrachten zou omzetten in rechtlijnige, de Cook Inertial Drive (CID) van de Amerikaanse uitvinder Robert Cook, en de EM-motor van de Britse uitvinder Roger Shawyer. Een imposant ogend toestel (zie hierboven). Van beide ontwerpen is nooit bewezen dat ze werken. Lees o.a. hier. Er zijn nog geen aanwijzingen dat de NASA het concept van hun medewerker Burns in de praktijk wil toetsen met een proefopstelling van een deeltjesversneller, laat staan een prototype.
Het is vandaag een aardige, droge dag met niet veel zon en wind uit het noorden. We houden een rustige zondag. Tessa komt voor de verandering zonder kinderen op bezoek en zit lekker met haar moeder te kletsen. Ik begin aan boek dat ik erg goed vind: 'Dit is geen propaganda' van de in Rusland geboren journalist Peter Pomerantsev (Hollands Diep, 2019), over 'de oorlog tegen de waarheid' in al zijn verschillende vormen vanaf WO II tot nu. Van de vroegere staatspropaganda tot de huidige internet trollenfabrieken. Pomerantsev kan heel goed schrijven. Terug naar boven
Gorinchem (60)
Maandag 21-10-2019
Vaste lezers weten dat ik met miljoenen anderen al jaren meedoe aan SETI@home, het programma waarbij je onbenutte tijd en processorruimte van je eigen computer inzet voor de analyse van buitenaardse radio-signalen. Gisteren bereikte ik 300.000 analyses (zie hierboven). Sinds 24-01- 2017 draai ik mee, maar vóór onze zeiljaren was ik er er ook al bij betrokken. Bijna een jaar geleden was ik bij 200.000. Het kan honderduizenden jaren duren voordat SETI intelligent buitenaards leven vindt. So what? Wie niet zoekt... Lees er hier meer over, zeker als je zelf mee wilt doen. Mijn rangorde in het project is 392.606 van 4,5 miljoen deelnemers. Verbeterd. Een jaar geleden was het nog 522.020. Je moet een methode kiezen als je naar een speld in een hooiberg zoekt. SETI koos voor de raddiofrequentie van waterstof (H), het meest voorkomende atoom in het heelal: 1.42 - 1. 54 GHz, vanuit de gedachte dat aliens misschien ook bij voorkeur dezelfde bandbreedte zouden gebruiken, mogelijk omdat die het minste energie kost en het verst reikt.
In deze verdachte, veel te bevolkte wereld sta ik soms midden in mijn huis, de handen op de rug, naar mijn boekenkasten te kijken. De blik glijdt langs de ruggen op de planken, ik groet bekende namen als waren het vrienden, maar even vaak weet ik het niet meer. Soms ontbreekt - onverklaarbaar - een vriend. Zo kom ik pasgeleden aan bij Pe.. en mis opeens iets. Hugues C. Pernath. Die was één van mijn eerste dichters, een Vlaming, begin jaren 60 bezat ik een bundeltje van zijn hand dat 'Instrumentarium voor een winter' heette, uitgegeven bij De Bezige Bij, ik weet het zeker, zoals ik ook zeker weet waar ik het kocht: met 10% korting in de Bredase Boekhandel Tinga in de Catharinastraat, waar ik in mijn vrije tijd winkelbediende was. Maar het is er niet meer en ik begrijp niet hoe dat kan. Heb ik het uitgeleend? Is het in vroeger jaren ontvreemd tijdens een wild feest? Voor de komende winter heb ik dus geen instrumentarium meer, wat dat ook moge zijn, ik zal het zonder moeten stellen op dezelfde wijze waarop ik het al tientallen jaren doe. Nooit meer aan Pernath gedacht.
Maar ik vergis me. Op de plaats waar ik het bundeltje had behoren te vinden, staat het 'Verzameld Werk' van de dichter (Pink Ed., 1980). Een omvangrijk, bijna vierkant, donker volume van meer dan 400 bladzijden. Bijeengebracht door een vriend, Henri-Floris Jespers. Pernath stierf in 1975, 43 jaar jong. Jespers - een Vlaams nationalist - pas in 2017, hij werd 72 en hij was 'een wandelende encyclopedie en gepassioneerd archivaris van de Belgische avant-garde', schreef de Gazet Van Antwerpen in een necrologie.
De nevel begint iets op te klaren in mijn geheugen. Heb ik niet toch al eens over Pernath geschreven? Er staat me iets van bij. Dat is met de zoekfunctie snel gevonden: anderhalf jaar geleden heb ik hem een keer genoemd. Ik nam me zelfs voor een keer op dit weblog over hem en zijn veelal onbegrijpelijke gedichten te schrijven. Ik was het vergeten en toch ook weer niet helemaal, anders signaleerde ik niet zo snel het ontbreken van zijn bundeltje. "Instrumentarium voor een winter' beslaat een flink deel van het Verzameld Werk.
Ik zou willen zijn het onbekende huiversprookje
Dat een grootmoeder me nooit vertelde,
Van haar lauwe taal de heldere ruimte
Tussen nu en herfst.
Het eerste gedicht van het instrumentarium. Tja. Gelukkig zijn de winters niet meer zo erg koud, je kunt het zonder instrumentarium wel aan. Een duistere dichter, die Pernath, een womanizer die leefde als een dandy, ter maskering van zijn wanhoop, vermoed ik, slechts voor korte tijd en moeizaam formulerend, 'nabij de ingewanden van de huiver'.
Zijn ijsgeur dwaalde, dodelijk duizend jaar
Verwarring sinds schrijven en begrijpen
Geschreven, lang verwoest.
Zijn handen slechts een oog
Tijdloos achter het razend oog
Der geheime aarde, openbaring gebrand.
Het is een overwegend droge dag. Weer naar de prikzuster, nu voor de diabetesscreening. Er zijn geen tractoren van boeren op de weg, de zuster is aanwezig. Daarna sport, boodschappen, lezen. Er is geen stemming over het nieuwe Brexit-akkoord in het Britse Lagerhuis. Voorzitter Bercow hield de geplande stemming tegen omdat dezelfde motie niet twee keer aan het parlement mag worden voorgelegd. De eerste keer was zaterdag. Terug naar boven
Gorinchem (61)
Dinsdag 22-10-2019
Met een half oor en oog volg ik de debatten over het Brexit-akkoord van PM Johnson. Hij schijnt de Brexit-wetgeving, de Withdrawal Agreement Bill, een document van 110 bladzijden en 435 pagina's met tal van bijlagen, in drie dagen door het Lagerhuis te willen jagen. Om het vertrek uit de EU voor 31 oktober rond te maken, moet het Lagerhuis uiterlijk op donderdag definitief ermee akkoord gaan. Uitermate ingewikkelde juridische en administratieve materie. Over bijvoorbeeld een onderwerp als het aantal toegestane dieren in circussen - The Wild Animals in Circuses Act 2019 - debatteerde het parlement veel langer. Het is bizar en onverantwoordelijk dat de uittredingswet, die de toekomst van het hele VK bepaalt, er in een paar dagen doorheen moet worden gejast. Het is weer eens duidelijk: populisten hollen de functie van parlementen uit. Vanavond na 20.00 uur stemt het Lagerhuis over dat tijdpad. Als het niet lukt, wil Johnson verkiezingen nu de peilingen voor hem gunstig zijn.
Het wurmen, drammen en draaien van de vooraanstaande Tory-politici om alsjeblieft de Brexit voor elkaar te krijgen, is uitermate bijzonder. Theresa May zei nog vorig jaar 'dat een douanegrens tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië een voorstel is waar geen enkele Britse premier op kan ingaan.' Nog geen jaar geleden zei Boris Johnson op het partijcongres van de Ulster Nationalisten (DUP) dat Noord-Ierland bij aparte handelsregels 'een quasikolonie van de EU' zou worden. 'Geen enkele Britse Conservatieve regering kan of zal zulke afspraken goedkeuren', aldus Johnson toen. Het is exact wat er nu wordt voorgesteld. Ik begrijp niet dat zoveel mensen dergelijke politici serieus kunnen nemen.
De DUP begrijp ik wel. In de steek gelaten door de Tory's zeggen de Ulster nationalisten nu dat het akkoord de deur naar een verenigd Ierland wagenwijd openzet. Hun belangrijkste zorg is van demografische aard. De katholieken krijgen sinds jaar en dag meer kinderen. Over een paar jaar zullen zij als Noordierse protestanten een minderheid vormen in de bevolking. Volgens de BBC kunnen de katholieken al in 2021 een meerderheid hebben. Deze week is dus hun laatste kans om nog invloed op de regeling van de Brexit invloed uit te oefenen. Het liefst willen ze een unionistisch veto voor iedere noodregeling voor de Ierse grens, maar dat krijgen ze niet van Boris Johnson.
Vandaag een overwegend bewolkte dag. Anna had een slechte nacht vanwege migraine. Daarom brengt Tessa haar dochters naar ons, zodat Anna niet weg hoeft. Voorlezen en filmpjes en spelletjes op de tablet (foto hierboven), ze groeien anders op dan wij. Na het middaguur komt Tessa ze weer halen en duikt Anna in bed. Terug naar boven
Gorinchem (62)
Woensdag 23-10-2019
Het blijft maar doorgaan. 2019 is op weg om wereldwijd het op één na warmste jaar ooit gemeten te worden. De resterende maanden van het jaar kunnen daar weinig meer aan veranderen. De hoge score is opvallend, omdat er geen sprake is van een El Niño-jaar. Het warmste jaar ooit gemeten was 2016 en toen was er wél een El Niño. Aan het eind van de zomer was er zelfs een zwakke La Niña, dat de temperaturen wereldwijd altijd wat drukt. De maand september was desondanks de warmste ooit gemeten: 0,83 graden Celsius ( 0,06) boven gemiddelde van de jaren 1951 - 1980 en 1,21 graden ( 0,07) boven het gemiddelde over 1850 - 1900 (zie hierboven). Er lijkt sprake van een versnelling. Alleen al in de afgelopen vijf jaar is de globale temperatuur 0,2 graden gestegen, net zoveel als in de tien jaar ervoor. In de zomer van 2019 bereikte het zee-ijs van de Noordpool het een na laagste punt sinds het begin van satellietwaarnemingen boven het gebied en waren er in de toendragebieden rondom de Noordpool uitzonderlijke natuurbranden.
Mijn humeur is aanzienlijk gedaald. Niet alleen door het bovenstaande. Gisteravond kreeg ik via de beveilgde emailserver van mijn huisarts de uitslag van de PSA-bepaling: 0,3 µg/l gestegen sinds de laatste keer. Het gehalte was in mei nog 0,2 µg/l, nu 0,5 µg/l. Tja, het moest een keer gebeuren. Mijn overleving is al bijna 10 jaar en zelfs klachtenvrij, dus geen incontinentie e.d. De volgende contrôle is nu binnen drie maanden; in januari dus. De grote vraag is uiteraard of er een lokaal recidief is van de tumor of dat er ergens in mijn lichaam uitzaaiingen zijn (afstandsmetastasering). Als de stijging doorzet - wat nog moet blijken - zal er nader onderzoek moeten komen: een combinatie van moderne beeldvormende technieken – een PET-scan, een MRI-scan en een CT-scan - om het recidief of de metatstasen op te sporen.
In de achterliggende jaren veroorloofde ik me de luxe om nauwelijks aan die prostaatkanker te denken, afgezien van de halfjaarlijkse contrôles. We zullen zien of dat veranderen moet, maar het duurt helaas wel even voor het duidelijk wordt.
Na een grijs begin wordt het een dag met flink wat zon. We krijgen de broer van Ans en zijn vrouw op de lunch. Dat verzet de gedachten wat. Terug naar boven
Gorinchem (63)
Donderdag 24-10-2019
Het werd groot en met fanfare gebracht deze week: Google zegt dat het bedrijf quantum supremacy (quantumsuperioriteit) bereikte met zijn quantumcomputer Sycamore (Esdoorn). Dat is het tijdstip waarop een quantumcomputer sommige opdrachten uitvoert die voor klassieke computers te moeilijk zijn. Het zou een historische geburtenis zijn. Overigens wordt er over de definitie van 'quantum supremacy' nog wel gesteggeld, maar dat terzijde. In elk geval beweert Google dat het met zijn 53-Qubit quantumcomputer in staat is de snelste supercomputer van dit moment, sinds november 2018 de Summit van IBM, te verslaan. Ook in ons land werd het bericht groot gebracht. De NOS kopte gisteren: 'Doorbraak met quantumcomputer van Google "is echt een mijlpaal"', daarbij hoogleraar Lieven Vandersypen van de TU Delft citerend, ook De Volkskrant sprak van 'een quantummijlpaal' van Google en in DWDD was fysicus Vincent Icke het er ietwat schoorvoetend mee eens. Alles naar aanleiding van dit artikel in het prestigieuze blad Nature. Wat is de claim van Google?
Google zegt in Nature-artikel dat Sycamore een complexe combinatie van sommen in 3 minuten en 20 seconden berekende, een opdracht voor het bepalen van de 'toevalligheid' (randomness) van een reeks getallen, waar een klassieke supercomputer 10.000 jaar voor nodig zou hebben. De test heet 'random circuit sampling'. Meteen reageerde IBM dat hun supercomputer Summit het in 2,5 dag zou kunnen en dat er van quantumsuperioriteit geen sprake was.
Iedereen weet inmiddels dat een quantumcomputer werkt met quantumfenomenen als superpositie en verstrengeling, en dat het grote probleem is dat de quantumgolffunctie ineenstort bij een meting (het meetprobleem). Juist die fenomenen maken de enorme rekencapaciteit mogelijk, maar ze bepalen ook de enorme kwetsbaarheid van quantumcomputers voor verstoringen. Ze zijn uiterst instabiel. Heel veel omgevingsinvloeden kunnen decoherentie veroorzaken. Die factoren worden bij elkaar 'witte ruis' genoemd.
Daarom zijn er extreme omstandigheden nodig als vacuüm en een tenperatuur bij het absolute nulpunt. Een klassieke computer werkt met de bits 0 en 1, dat zijn dus niet-verstrengelde toestanden die slechts een minieme fractie vormen van alle (verstrengelde) toestanden waar een quantumcomputer mee kan rekenen. Als de Sycamore van Google inderdaad met 53 gubits werkt, dan heeft hij in principe de beschikking over de onvoorstelbare hoeveelheid van 253 mogelijke toestanden. Dat is gelijk aan 1016 ofwel 10 Quadriljoen. Ik geloof dat dit te simpel uitgedrukt is, maar het geeft een indruk. In elk geval maakt de 'random circuit sampling' test gebruik van die gigantische capaciteit. Die vereist echter een minimum en de vraag is of 53 cubits voldoende zijn voor een positieve test. Sommige deskundigen stellen dat er een capaciteit nodig is tussen de 70 en 100 qubits en een diepte van 10 logische poorten. Google zegt echter in Nature dat Sycamore voor de test slaagde. Hoe dan ook: een knappe prestatie.
Er staat tegenover dat ook klassieke computers nog steeds beter worden. Ze mogen dan wel méér tijd nodig hebben voor ingewikkelde bewerkingen, maar die tijd kan men bij de verdere ontwikkeling nog heel veel korter maken. Bovendien hebben de logische poorten van de supercomputers als IBM's Summit een foutenmarge van slechts 1 op 1017 bewerkingen; bij quantumcomputers is dat pas 1 op 200. Voor het halen van quantum superiority zou minimaal 1 op 1000 vereist zijn. Die gevens ontleen ik aan dit artikel in Quanta Magazine. In elk geval is de triomfantelijke claim van Google nog helemaal niet zo zeker. Maar dat er in de komende tijd ergens quantumsuperioriteit wordt gehaald, is wel zeker.
Het is een dag met veel zon, wolken en wind. En het is opvallend zacht. We gaan niet sporten een boodschappen doen, want Anna is nog niet in orde. Morgen dan maar. 's Middags haal ik de boot verder kaal: buiskap weg, bijbootje van het voordek, leeg en opgevouwen, alle resterende lijnen opgenomen en onder een keukenzeiltje op de giek gebonden (onder de huik, dus), en natuurlijk onze iconische kabouterlampjes opgeborgen. Terug naar boven
Gorinchem (64)
Vrijdag 25-10-2019
Anna voelt zich vandaag een stuk beter, dus gaan we sporten en boodschappen doen op Oost. Het is een overwegend bewolkte dag, met 16 graden nog steeds tamelijk zacht voor de tijd van het jaar. Morgen zal het nog met 16 tot 20 graden nog steeds zacht blijven, daarn slaat het weer om en wordt het kouder. De wintertijd lijkt te gaan beginnen met nachtvorst.
Het is weer de tijd voor de winterverwachting. Ik had die van Piet Paulusma nog niet gezien. De achterliggende twee jaar voorspelde hij strenge winters. Die kwamen niet. Maar de voorspelling van Piet komt vanmorgen. Hij gaat opnieuw uit van een koude winter. Ja, als je dat ieder jaar herhaalt, zit je vast een keer goed. Maar ook bij hem zullen december, januari en februari soms rommelig en kwakkelend verlopen. Toch verwacht hij één of twee perioden met vorst, waarbij er geschaatst kkan worden, en veel overlasgt door sneeuw en ijzel. 'Ik blijf van mening dat echt koude winters nog mogelijk zijn, ondanks de opwarming van de aarde. De Elfstedentocht zal binnen zeven jaar ook nog wel komen', zegt Piet. Volgens Weeronline krijgen we een typisch wisselvallige en zachte winter, zoals we de laatste tien jaar gewend zijn geraakt. 'Voor zowel december, januari als februari zijn de computermodellen unaniem: de kans op zachter weer dan normaal is groot. Meestal waait de wind uit het zuidwesten en daarmee wordt zachte oceaanlucht aangevoerd. Daardoor is de kans op vorst en sneeuw kleiner dan gebruikelijk en zal de temperatuur regelmatig oplopen tot in de dubbele cijfers.'
Brexit. Boris Johnson wil maandag het Lagerhuis vragen te stemmen over vervroegde verkliezingen. Die zouden op 12 december kunnen plaatsvinden. De EU wacht de uitkomst af, alvorens te beslisen over zijn aanvraag voor uitstel. Het hangt van Labour af, want voor het uitroepen van verkiezingen is een tweederde meerderheid in het Lagerhuis vereist. Gisteren besloot de partij er tegen te stemmen. Daarmee is de kans op verkiezingen klein. De regering-Johnson heeft aangekondigd in ‘staking’ te gaan als de oppositie verkiezingen blijft tegenhouden. Overigens heeft het parlement nog tot 9 november de tijd om definitief in te stemmen met het nieuwe Brexit-voorstel.
Volgens de bekende historicus Rob de Wijk pleegt het Westen langzaam zelfmoord. Zelfmoord in slowmotion. Dat schrijft hij vandaag in zijn column in Trouw. De verzwakking van Europa door ondermeer de Brexit is er een element van, de verzwakking van de NAVO door de desinteresse van Trump in het bondgenootschap een tweede, het blokkeren van het EU-lidmaatschap van Albanië en Noord-Macedonië deze week door Frankrijk en Nederland is een derde, het niet willen ratificeren van het CETA-handelsverdrag met Canada, nu zelfs bepleit door PvdA en Groen Links, een vierde. 'Het allerergste is de benepenheid die achter deze standpunten zit. PvdA en GroenLinks hebben even niets te schaften met vrijhandel die ons sterker moet maken in een wereld waarin China opkomt, Rusland assertiever wordt, Amerika het laat afweten, Europa zwakker wordt en de volgende recessie er aan komt', schrijft De Wijk.
Ik ben het met hem eens. De zorgen zijn niet overdreven. Kijk eens naar het nieuws dat Servië, dat ook in de wachtkamer voor de EU verblijft, ondanks waarschuwen van de EU vandaag een vrijhandelsakkoord tekent met de Euraziatische Economische Unie (EES), die gedomineerd wordt door Rusland. Dat nationalisme nu ook bij links zijn lelijke kop opsteekt, had ik niet verwacht. Terug naar boven
Gorinchem (65)
Zaterdag 26-10-2019
Het is eigenlijk een non-plek. Uiterst onherbergzaam, geen plek om te verblijven, de ruimte direct buiten de rand van het zonnestelsel. Ooit zullen ruimtevaartuigen er voorbij jagen, op weg naar andere sterren en hun planeten, als de mens snelheden beheerst die een substantieel deel van de lichtsnelheid bedragen. Nu is het de plek waar de twee verste ruimtesondes van de mens op weg zijn, in de interstellaire ruimte maar toch nog vlakbij die grens, die de termination shock heet. De naam drukt uit dat hier de zonnewind, de stroom geïoniseerde deeltjes vanaf de zon, met een schok botst op de deeltjes van de insterstellaire materie en sterk afgeremd en verstrooid wordt. De grensregio erna heet de heliopauze, vanwege de trage restsnelheid van de zonnewind. Ook de interstellaire deeltjes worden weggeduwd, als een soort boeggolf in een boog om het zonnestelsel heen. Zie de afbeelding hierboven. Voyager 1, gelanceerd in september 1977, passeerde de termination shock in 2003 en verliet het zonnestelsel definitief in 2012. De Voyager 2, een maand eerder gelanceerd maar in een andere richting, vloog in 2018 het zonnestelsel uit. Dat betekent dat zde circa 5 jaar lang elk aan een kant van de grens zijn geweest. Dat zie je op de afbeelding hieronder (New Scientist).
De beide Voyagers bevonden zich in 2017 ieder aan een kant van de grens van het zonnestelsel en maten allebei een scholkgolf van deeltjes van de zon (afbeelding: New Scientist).
Nu blijkt uit recent geanalyseerde metingen - Jamie Rankin, Princeton - dat ze in 2012 ieder een schokgolffront van zonnedeeltjes registreerden, de ene sonde binnen en de andere buiten het zonnestelsel (zie boven, het gele front). De zon vertoont vaak uitbarstingen aan zijn oppervlak, waarbij tsunami's van deeltjes de ruimte ingeslingerd worden. Die kunnen zich verenigen tot een enorm golffront dat naar buiten raast. Het effect van het front is een tijdelijke dip in de kosmische straling, als het voorbij trekt. Instrumenten aan boord van Voyager 2 maten deze stralingsdip en gaven het door aan NASA-onderzoekers op aarde. Vier maanden later ontvingen de onderzoekers van Voyager 1 metingen van een vergelijkbare dip. Daardoor konden astronomen eigenschappen van de golf en de omgeving berekenen, zoials de snelheid en de druk van de schokgolf. De druk bleek hoger dan verwacht. Nog uitgezocht wordt hoe dat kan. De gegevens zijn van belang bij de analyses van de omgeving van andere sterrenstelsels.
Voyager 1 is nu op een afstand van 22 miljard kilometer van de aarde, en Voyager 2 op ruim 18 miljard kilometer. De instrumenten van de Voyagers werken op elektrische generatoren aangedreven door radioactief plutonium. De verwachting is dat die er in 2025 de brui aan zullen geven en dan gaat het contact met de sondes verloren.
Zoals verwacht weer een opmerkelijk zachte dag met veel zon, voorlopig de laatste. Sommige kunstijsbanen worden gesloten omdat het ijs smelt. De ijsmachines kunnen door de warmte het werk niet aan.
Straks zal ik de bus nemen naar Utrecht, waar ik met mijn drie kinderen uit eten ga in Grieks Restaurant Sirtaki in de Servetstraat, bijna onder de Dom. Het Zijlstra-diner. Ook Anna gaat uit eten, met haar beide dochters in het ronde sushi-restaurant achter de Hema in Gorcum. Vooraf gaat ze met Tessa & Jeff en hun kinderen naar de Gorcumse najaarskermis. Die heeft dit jaar eens een keer droog weer. Terug naar boven
Gorinchem (66)
Zondag 27-10-2019
De Utrechtse binnenstad was gisteren als vanouds: druk en gezellig. Een kort bezoek aan Boekhandel Broese op de Stadhuisbrug leverde drie boeken op. De winkel schijnt volgend jaar naar het verbouwde postkantoor tussen Neude en Oudegracht te verhuizen. Om kwart voor zes neem ik met een glas ouzo plaats op het smalle terras aan de Servetstraat van Grieks Restaurant Sirtaki. Dmitri & Sofia begroeten me. Bij de start als het allereerste Grieks restaurant in Utrecht ergens in de jaren 70 was ik één van de eerste klanten en dat is sindsdien zo gebleven. Rond zes uur verschijnen Rommert en Floor direct na elkaar. Het is goed dat we gereserveerd hadden, want de zaak is afgeladen. Zelfs de bovenverdieping zit vol, maar wij zitten op ons favoriete plekje links achterin op de bank bij de keuken. Bas arriveert door tegenslag op het spoor tegen half acht. Het wordt een memorabele avond, ons Zijlstra-diner. Wat moet je ervan vertellen? Ze hebben zoveel te vertellen, die kinderen. Hierboven een foto. Ik was om twaalf uur thuis, Anna sliep al. Ze had ook een leuke avond met haar beide dochters in het ronde sushi-restaurant achter de Hema in Gorcum.
Vanmorgen verzetten we de klokken voor de wintertijd. Het is een droge dag, fiks kouder dan de eerdere dagen. In de loop van de dag kom er steeds meer zon. Een lange dag van 25 uur. Zondagmiddag in Gorcum. Wandelaars over de sluis. Straks komt buurvrouw Joke borrelen en meeëten. Buurman Lourens is al weer weken weg, onderweg met de Niets Zonder Gods Zegen in een konvooi van vijf antieke schepen naar het Franse Sète voór een festival. Je kunt hen hier op Facebook volgen.
Ik kijk naar de mededeling van Trump: 'Last night, the United States brought the world's number one terrorist leader to justice.' Abu Bakr al-Baghdadi, de kalief van het ontmantelde IS-kalifaat werd gevonden op een complex ten noorden van Idlib, waar hij zich had verschanst, mogelijk bij een rivaliserende jihadi-beweging. Hij zou 48 uur eerder op die plek zijn aangekomen. Amerikaanse speciale troepen Delta Forces vlogen er met acht helikopters heen door corridors die de Russen en de Turken hadden vrijgemaakt. Ook de Koerdische YPG beweert een behulpzame rol te hebben gespeeld. In het verloop van de raid rende de IS-leider een doodlopende tunnel in, achtervolgd door de Amerikanen en hun honden, waarna al-Baghdadi zichzelf met drie van zijn kinderen opblies. ‘Hij stierf als een hond, hij stierf als een lafaard, wegrennend en huilend’, aldus een zegevierende Trump. 'The world is a much safer place now'. Dat denk ik niet, maar de opsteker kan hij goed gebruiken. Terug naar boven
Gorinchem (67)
Maandag 28-10-2019
Nu brengt de herfst de eerste koude dagen met vorst aan de grond. Overdag is er veel zon terwijl het onder de tien graden blijft. Het geeft me lichte somberheid. Dit zijn de maanden waarin drie decennia geleden de ene andere communistische oostblokdictatuur in elkaar stortte. Ik volgde het ademloos. De liberale democratie had de Koude Oorlog gewonnen, een filosoof riep het einde van de geschiedenis uit en de idealen van de westerse democratie, de Verlichting en de mensenrechten, zouden zich over de hele wereld verspreiden. Welvaart, vrede en vrijheid zouden voor ieder mens beschikbaar worden. Hoe anders is het gelopen!
Die dertig jaar werden een maalstroom van ongelijkheid en oorlog. Jihadisme, islamisme, populisme, toenemen van geweld en criminaliteit, van ongeremd internationaal roofkapitalisme, de opkomst van de klasse van de onmetelijk rijken die alleen maar rijker worden en hele staten beheersen, belastingontduiking, de mislukte kleurenrevoluties, de mislukte Arabische Lente, de migratiestromen en de vluchtelingencrisis, het negeren van dreigende klimaatrampen en milieucrises, het domme consumentisme, het opkomende nationalisme en de handelsoorlogen, het Amerikaanse isolationisme en de onmacht van de Europese Unie, verzet tegen wetenschap, tegen vaccinaties, tegen vreemdelingen, toename van cybercriminaliteit en nepnieuws, enzovoorts. Wat een hoop rotzooi kan er in drie decennia ontstaan! Het is alsof de wereld gierend uit de bocht vliegt.
Dit is geen tijd voor literatuur en poëzie. Die doen mij althans steeds onnozeler aan. Dat spijt me maar het is niet anders, het moest er even uit.
De Volkskrant vanochtend: 'de tijdbom onder het stikstofdossier tikte al twee jaar, maar het ministerie wilde het niet horen'. Er was geen plan B. Dat zullen de boeren graag horen. Het PAS (Programma Aanpak Stikstof) was ‘vergunningverlening op de pof', zegt een ambtenaar nu. Natuur- en minlieuorganisaties hadden al eerder gewaarschuwd. Het in 2015 ingevoerde PAS was een truc, zeiden ze, een rookmachine opgebouwd uit complexiteit en bureaucratie, enkel en alleen bedoeld om natuurregels te omzeilen. De jurist en bezwaarmaker Marcel Middelkamp noemde het PAS al ver voor aanvang ‘een criminele organisatie met democratische goedkeuring’. Tenslotte haalde de Raad van State er in mei 2019 een streep door. Nu weet men niet hoe het verder moet. Eigen schuld. Met het PAS gingen de regeringspartijen de fundamentele vragen uit de weg: hoe richten we ons land in? Hoeveel natuur kunnen we echt beschermen? Hoe groot kan de agrarische sector zijn? Die vragen zijn nog steeds onbeantwoord. De boeren zullen wel weer de weg opgaan. Deze wereld is bizar, ik wist het toch? Terug naar boven
Gorinchem (68)
Dinsdag 29-10-2019
De dag ontwaakt voor een zonovergoten herfstdag. Anders dan het deel van oktober dat achter ons ligt, is het koud voor de tijd van het jaar. Vannacht was er nachtvorst in het oosten des lands. Anna vertrekt al vroeg voor haar oppasdag. Vanochtend loop ik naar de boot en zet slotjes op de bakskisten en haal de buitenboordmotor van de hekstoel. Die verblijft deze winter in onze kelderberging. Ik maak de foto hierboven van de overwinterende zeiltjalk.
Het KNMI publiceert de resultaten van een nieuw, verfijnder klimaatmodel. In 2013 werd nog gerekend op roosters van ongeveer 150 bij 150 km, inmiddels bestaan er meerdere modellen van 25 x 25 km. Deze modellen genereren meer realistische orkanen. Men verwacht dat ze met de veel hogere resolutie betere toekomstprojecties opleveren. Niet verwacht was de uitkomst van de eerste run: meer orkanen! Tot dusver gaven de modellen met de lage resolutie de uitkomst dat er niet méér orkanen zouden komen, maar wel krachtiger. Dat verschil vroeg om verklaring. Daarom draaide men het nieuwe model ook op een lagere resolutie (50 x 50 km). Dat leverde inderdaad minder orkanen op. Er is dus een proces dat pas verschijnt bij een hogere modelresolutie, want men gebruikte immers hetzelfde model. Het opvallende verschil blijkt te zitten in het groter aantal tropische buiencomplexen en de kans dat die doorgroeien tot orkaan. Een opmerkelijke uitkomst. Nu moet men meerdere modellen met hogere resoluties testen om te kijken of de uitkomst stand houdt.
Orkaan Pablo is intussen uitgedoofd. Uniek was dat hij op zulk een hoge breedte op de noordelijke Atlantische Oceaan ontstond. Dat was ter hoogte van de Golf van Biskaje, maar enige honderden mijlen westelijker. De Accumulated Cyclone Energy (ACE) van 2019 - dat is een maat voor de het energiegehalte van orkanen in een jaar - bedraagt momenteel voor 2019 bijna 124.000 eenheden. Het seizoen is nog niet afgelopen. Boven een ACE van 111.000 eenheden spreekt men van een boven-normaal seizoen.
Zwakke knieën in de politiek, wat maken we dat veel mee de laatste tijd. Nu is het staatsecretaris Stientje van Veldhoven van D66. Ze geeft een onmogelijke opdracht aan het RIVM, die wel weer de zondebok zal worden, net als bij de stikstofcrisies. Het RIVM moet zo snel mogelijk - voor 1 december - bepalen wat een veilige norm is voor het giftige PFAS in de bodem. Dat kán het RIVM helemaal niet! Die tijd is veel te kort en dat weet Van Veldhoven ook. Maar de politiek wil de wetenschap naar een conclusie dwingen, anders raakt de bouw- en baggersector in de problemen. Gezondheid en milieu mogen niet in gevaar komen, maar de wetenschappers moeten van de staatssecretaris ‘op basis van recente metingen’ wel doen wat zegt: komen tot een haar en de bouwsector welgevallige verruiming van de huidige tijdelijke norm van 0,1 microgram PFAS per kilo grond.
De lobby van de bouwsector, verenigd in het Expertisecentrum Pfas, denkt dat het 'inmiddels voldoende weet.' Dat kan natuurlijk niet en het RIVM sputtert terecht tegen: 'We hebben geen gegevens van heel Nederland en de dataset is beperkt van omvang. Het RIVM verricht ondertussen metingen in Nederland om in 2020 een definitieve achtergrondwaarde te kunnen bepalen.’ Eigenlijk hoort het instituut de opdracht gewoon te weigeren wegens onuitvoerbaarheid. Terug naar boven
Gorinchem (69)
Woensdag 30-10-2019
Bouwvakkers en grondverzetters op het Malieveld demonstreren tegen het kabinet en het beleid rond stikstofuitstoot en PFAS. Ik ben vastbesloten er niet heen te gaan en volg de liveblogs van een paar kranten. Alles in de bouw ligt plat, zeggen de leuzen van de demonstranten, maar opvallend genoeg: in alle interviews in de media zeggen individuele ondernemers dat zij nog wel voldoende werk hebben. Ze liggen voorlopig helemaal nog niet plat. Dat valt mee. Toch moeten de normen met onmiddelijke ingang verlaagd worden, vinden de bouwers. Net als de boeren een week of wat geleden.
De overheid stelde normen aan vervuiling en uitstoot, maar schoof de handhaving stelselmatig voor zich uit onder druk van de lobby's van ondernemers, boeren en bouwers. En die vonden dat best. Nu roepen hogere rechters en de EU ons terecht tot de orde en zie: dan is Leiden in last. Tijdige handhaving had dat kunnen voorkomen. Er zal weer gesjoemeld gaan worden met de normen ten koste van de gezondheid van bevolking, klimaat en natuur. Niets nieuws onder de zon en Henk Wijngaard mag onder luide toejuichingen op het podium van het Malieveld 'Met de vlam in de pijp' zingen. Wat zegt Henk als hij klaar is met zingen? 'Als we allemaal onze mond houden, blijft er niets over van dit land.’ Applaus. Daarna juicht de menigte Geert Wilders toe. De demonstratie in Den Haag verloopt overigens redelijk netjes. Eerder vanmiddag stortten de demonstranten honderden kuub zand op het Malieveld, maar die grond ruimen ze ook weer op.
Later op de dag blijkt dat ik misschien iets te somber ben. Het kabinet vergadert intensief over snelle oplossingen voor in elk geval de stikstofproblematiek. Op het lijstje staat bijvoorbeeld het in het hele land langzamer gaan rijden op de snelweg. In ruil daarvoor zou dan woningbouw op kleine schaal weer mogen.
Het is vandaag een prachtige herfstdag. Veel zon en nauwelijks wolken. We kijken even aan boord. De bestelde antivries voor de motor en de generator, en die voor de watertanks, de toiletten, de boiler en de wasmachine kwamen vanmorgen aan. Dat gaan we komende zaterdagmiddag doen, met Fons. Morgenmiddag zal ik met schoonzoon Michel de genua wegnemen en opvouwen.
Rond het middaguur gaan we naar de legerdump van Hamstra aan de Kleine Haarsekade om spullen voor mijn Antarctica-reis te kopen. Allereerst een grote plunjezak van 100 liter (foto hier), omdat je geen koffer mee aan boord mag nemen - een koffer is een gevaar op een slingerend schip - en een lange leger-onderbroek. We zullen hier nog wel vaker terugkomen in de komende maanden. Terug naar boven
Gorinchem (70)
Donderdag 31-10-2019
De leugen reageert in veel media, we weten het allemaal. Toch sta je even te kijken als zelfs Wopke Hoekstra, de Nederlandse minister van financiën, eraan meedoet. Al een paar dagen circuleert het bericht dat ons land de komende jaren fors méér moet gaan betalen aan de EU-begroting. Onder andere in het Financieel Dagblad, en dat is een serieuze krant. Het FD schreef dinsdag op basis van berekeningen van het ministerie van Financiën dat de Nederlandse contributie aan de Europese Unie toeneemt van bruto €8 miljard in 2020 naar bruto €13 miljard in 2027. Dat is een stijging van maar liefst 62,5%. Minister Wopke Hoekstra noemde het meteen onacceptabel. 'Wij zullen hier niet mee akkoord gaan. Dat is volstrekt helder.' Velen volgden hem na in grote verontwaardiging op de sociale media. Brussel bashen. Maar het bericht klopt niet. Een dag later zette een geërgerde Eurocommissaris voor begrotingszaken Günther Oettinger uiteen hoe het zit en het FD brengt de correctie vanmorgen groot op de voorpagina (zie boven). Oettinger sprak van 'complete flauwekul en nogal onverantwoordelijke taal'.
Nederland maakt volgend jaar niet bruto €8 miljard naar Brussel over, maar hooguit bruto €5,5 miljard, zegt een woordvoerder in het FD. Den Haag heeft volgens haar gemakshalve de bijna €3 miljard aan douane- en andere afdrachten bij zijn eigen contributie opgeteld. Dat is een bronbelasting die altijd rechtsstreeks in EU-havens en op vliegvelden ten behoeve van de EU wordt geheven. Netto komt de EU-afdracht van Nederland vervolgens neer op naar schatting €2,6 miljard in 2020, omdat Nederland ook nog eens miljarden uit de Europese subsidiefondsen voor bijvoorbeeld plattelandsontwikkeling en innovatie krijgt teruggestort. Aldus het FD.
Uiteraard stijgt de Nederlandse bijdrage - ons land is een netto-betaler - natuurlijk wel, met name door inflatie en niet in de laatste plaats door de aanstaande Brexit. De EU-meerjarenbegroting gaat ervan uit de de Britten metterdaad de Unie zullen verlaten. Hun bijdrage in de pot vervalt. Het is niet de enige schadepost waar de boze populisten geen rekening mee hielden.
We hebben een stralende, wolkenloze herfstdag, zonder wind. Ideaal om de genua te strijken, op te vouwen en naar onze kelderberging te brengen. Maar eerst gaan we in de frisse ochtend sporten en boodschappen doen. Het is de eerste vorstdag van dit najaar in Nederland. 's Middags laat ik het grote voorzeil op het voordek zakken. Dan komt schoonzoon Michel om hem over de boot naar achteren te sjouwen en omhoog, naar het plkat van de 3e Waterkering Oost. Daar vouwen we hem op en Michel legt hem op zijn rug en torst het hele geval op zijn eentje over de sluis en naar onze kelder. Hier 3 foto's. Ook weer klaar. Terug naar boven
Gorinchem (71)
Vrijdag 01-11-2019
Na alle schitterende herfstdagen hebben we vanaf nu een serie sombere regendagen voor de boeg. Het begint vanmorgen al. te miezeren. De vorst is echter het land uit. Het is een dag om binnen te blijven en me te werpen op de verdere voorbereidingen voor mijn reis naar Antarctica met de driemaster Bark Europa in februari/maart volgend jaar. Een reis van 22 dagen over 1200 zeemijlen, van de Argentijnse haven Ushuaia (de zuidelijkste stad ter wereld) via de South Shetland Eilanden naar het Antarctisch schiereiland en terug. Onderweg, na de oversteek van Straat Drake, ankeren we praktisch dagelijks in beschutte baaien, waar we van boord gaan in kleine boten om de gletsjers, korstmossen, zeehonden en pinguïnkolonies te bekijken. Er is licht genoeg want het is zomer, de zon gaat nauwelijks onder. In de zuidelijke zomerperiode zijn er veel walvissen in het gebied. De temperaturen liggen er dan gemiddeld tussen +5 en -5 graden.
Het is leuk om alles uit te zoeken. Ik zal het er regelmatig over hebben. In elk geval hoef ik geen slaapzak en geen handdoeken mee te nemen. Die krijgen we aan boord. Tijdens de zeilreis zullen mijn lezers voor het eerst in ruim 13 jaar mijn dagelijks blog missen. Aan boord van de Bark Europa is geen internet. Mijn plan is om wel elke dag een verslag te maken. Ik zal ze na terugkeer allemaal plaatsen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) brengt zelden vrolijk nieuws. Vandaag publiceert het een geactualiseerde analyse van het Nederlandse klimaatbeleid. De slotsom: zelfs als alle maatregelen in het Klimaatakkoord volledig worden uitgevoerd, zal Nederland zijn klimaatdoelen niet halen door nieuwe, voor het klimaat ongunstige ontwikkelingen in 2017, 2018 en begin 2019. De vorige analyse baseerde zich op gegevens tot 2016. Sindsdien groeide de economie meer dan verwacht, hetgeen meer verkeer en meer industriële activiteiten teweegbracht met de bijbehorende extra uitstoot van broieikasgassen. Ook liggen de olie- en gasprijzen lager dan in 2016 voorspeld, wat leidt tot hoger gebruik.
Toch is de prognose van de emissies niet héél erg slecht. De studie becijfert dat met het nieuwe klimaatakkoord in 2030 een reductie van 43% - 48% bereikt kan worden. De doelstelling is 49%. Voor de realisatie van het Urgenda-vonnis moet er in 2020 een reductie van 25% zijn; het wordt circa 23%. Eveneens zou volgend jaar het aandeel van duurzame energie 14% van alle energie moeten zijn; het blijft echter steken op 11%. Een tandje erbij, zou ik zeggen en minister Wiebes is optimistisch. Hij denkt dat ons land toch met extra inzet alle klimaatdoelen zal halen, ook die van volgend jaar.
Er volgt een druilerige middag. Ik lees in AD Rivierenland dat Dick Corporaal is overleden. Ik kende hem in zijn tijd als burgemeester van Leerdam en lid van het bestuur van het oude Streekziekenhuis Prinses Beatrix, het latere Beatrixziekenhuis. Ik kon goed met hem overweg. Dick kon goed luisteren en had een nuchter en evenwichtig oordeelsvermogen. In mijn beginjaren in Gorcum steunden hij en Leen Vleggeert, toen burgemeester van Gorcum, me in mijn conflicten met specialisten en de medische staf, conflicten die we mede daardoor wonnen. Dat legde de basis voor de succesvolle modernisering van het ziekenhuis, ik ben hem en Leen er nog altijd dankbaar voor. Dick Corporaal werd 83 jaar.
's Middags een tijd aan boord om de watertanks leegt te laten lopen. Het gaat langzaam, net alsof de pomp de druk niet hoog genoeg krijgt. Toch is er bijna 90 liter uit, morgen de rest. Ook neem ik mijn zeilpak mee terug. Dat gaan we wassen en op de stapel leggen voor mee naar Antarctica. Terug naar boven
Gorinchem (72)
Zaterdag 02-11-2019
De gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, is over de maand oktober weer wat gedaald na de +0,61 graden Celsius van september. Nu is het + 0,46 graden boven het gemiddelde over de jaren 1979 - 2010 (zie hierboven). De opwarming bedraagt 0,13 graden per tien jaar, +0,11 over de oceanen en +0,18 boven de continenten.
Ondertussen brandt klimaatverandering de Amerikaanse staat California af. Of denkt nog iemand dat climate change er niets mee van doen heeft? Let op! Ergens op Twitter zag ik een kwadrantenanalyse van de bosbranden. Op de X-as stonden de temperaturen over ruim honderd jaar en op de Y-as de vochtigheid-parameters in dezelfde periode. De laatste geven de mate van droogte aan. De enorme wildfires over de meest recente jaren stonden allemaal in het rechtsonder kwadrant. Duidelijk zat, je ziet het hieronder.
Het artikel met de analyse staat hier. Het kan niemand ontgaan dat de jaren met de grootste bosbranden én de recente jaren zich in het rechtsonder compartiment 'hot & dry' ophopen.
'Johnson laat optie no-deal-brexit' vallen, kopt de NOS. Dat is verdraaid handig van hem, moet ik zeggen. Hij manoeuvreert zich daarmee voor de verkiezingen van 12 december gerieflijk in het midden als redelijk alternatief, tussen de Brexit-partij van Nigel Farage die (gesteund door Trump) persé een harde Brexit wil, en de verdeelde oppositie. Want wat Labour nu eigenlijk wil is me niet duidelijk en de LibDems opteren voor een tweede referendum. Er is een gerede kans dat de Britse uittreding in januari volgens het akkoord van Johnson gestalte zal krijgen. Dan komt een overgangsperiode van twee jaar en daarna kun je verwachten dat de malle grenstoestand rond Noord-Ierland tot grote uitvoeringsproblemen gaat leiden. De grenscontrôles in de havens rond de Ierse Zee zullen vrijwel zeker chronisch tekort schieten en leiden tot zeer schadelijke smokkel naar de EU. Maar wie dan leeft...
De ochtend brengt regenbuien. Hoewel het nu droog is met zelfs wat zon, zal er meer regen komen. Straks verwachten we Fons & Jo-Ann. Met Fons zal ik vanmiddag de boot winterklaar maken. Daarna nemen we ze mee naar de Griek op de Langendijk. Vannacht logeren ze in Brasserie/Restaurant Le Bon'Apart, hier op Het Eind. Terug naar boven
Gorinchem (73)
Zondag 03-11-2019
De dag vangt aan met zon en wolken. Zondagochtend. Een kennis maakte een foto van de haven die ik mag gebruiken. Zie hierboven. De middag is troosteloos van de regen. Ik staar naar buiten en ineens zie ik hem: onze reiger is terug. Hij zit op het remmingwerk van de sluis. Ik pak mijn camera en druk snel af (foto hier). Alsof hij die inbreuk op zijn privacy voelt vliegt hij meteen op en wiekt met grote vleugelslagen over de daken van de Kriekenmarkt weg.
Drama bij de vakbond van onderwijspersoneel AOb. De voorzitter ondertekende vorige week met andere grote organisaties het convenant met het kabinet voor een eenmalige injectie van 460 miljoen euro. In ruil daarvoor zag men af van de grote demonstratie aanstaande woensdag in Den Haag. Daar kwam hevige kritiek op, juist vanwege het eenmalige van de deal. Het lerarentekort is immers geen incidenteel maar een structureel probleem. Bij een crisisberaad vanmorgen bleek dat voorzitter Liesbeth Verheggen geen mandaat voor het convenant had. Vanmorgen trad ze af en besloot men dat de staking en de demonstratie toch doorgaan.
Ik lees een boek dat twee jaar geleden uitkwam over de zelfmoordgolf in de eerste dagen na de Duitse inval in mei 1940, 'Mij krijgen ze niet levend' van de journalist Lucas Ligtenberg (Balans, 2017). Er is niet eens zoveel geschreven over die suicides, niet alleen van gevluchte Duitse joden maar ook van niet-joden. Ligtenberg noemt ze (waarschijnlijk) allemaal in zijn boek met korte biografische gegevens en soms een verhaal; het waren er 388. Natuurlijk kent iedereen het geval van de auteur Menno ter Braak, die geholpen door zijn broer die arts was, op de avond van 14 mei 1940 stierf na een injectie en slaappillen, toen het Nederlandse leger capituleerde. Het voornemen had hij al jaren als de Nazi's zouden binnenvallen. Als bekend antifascistisch publicist stond hij op een dodenlijst van de Duitsers. Anderen draaiden de gaskraan open, gebruikten een wapen of namen gif. Een enkeling hing zich op.
Soms benamen hele gezinnen zich het leven, zoals de Gorcumse familie Nort, die op de Gasthuisstraat 13 woonde, hier in de binnenstad. Meijer Nort had een drogisterij annex brillenzaak. In de nacht van 15 op 16 mei schoot hij zijn vrouw en zijn drie kinderen met een revolver dood, waarschijnlijk in hun slaap, en daarna zichzelf. In het boek staat het proces verbaal opgesteld door twee agenten, nadat de hulp in de winkel en de huishouding hun lichamen vond. Ze werden begraven op de joodse begraafplaats aan de W. de Vries Robbéweg. Het huis van het gezin is er uiteraard nog, nog steeds een winkelpand, nu van een kledingketen. In de zomer van 2017 werden er Stolpersteine voor het pand gelegd. AD Rivierenland sprak bij die gelegenheid met de nabestaanden (lees hier). Er staat een aandoenlijke foto van de drie jongens bij.
Het regent de hele middag lang. Tessa en haar beide dochters trotseren het weer en komen op de thee. Terug naar boven
Gorinchem (74)
Maandag 04-11-2019
Een overwegend bewolkte, droge dag. We sporten en doen boodschappen op Oost. Ik heb weinig te zeggen, beetje somber gestemd. Dat komt voor.
Gisteren een mijlpaal. Toen overschreed mijn website het aantal van 19 miljoen bezoekers sinds het begin op 26 september 2006. Je ziet dat aantal onderaan de pagina. Het betekent dat het aantal dagelijkse bezoekers is gestegen naar bijna 4000 per dag. Wat zien ze in zo'n mopperende oude man?
De stijging van zeespiegels wereldwijd, gemeten door satellieten, is bijgewerkt tot en met begin augustus 2019. Zie hierboven. De versnelling over het laatste decennium is duidelijk te zien. De stijging bevindt zich boven de lijn van het gemiddelde over 1979 - 2019. De stijging bedraagt nu + 3,38 mm/jaar. Ondertussen was afgelopen september de warmste sinds het begin van de satellietmetingen in 1979. En 2019 is op driekwart het op een na warmste jaar tot nu toe. En dat zonder een El Niño.
Een meisje van de havendienst komt langs. Onze walstroompaal hebben ze weggehaald. Er komt een supermodern systeem voor in de plaats, waarbij je de stroom aan/uit kunt zetten en betalen met je Iphone. Oh. Zolang dat er niet is moeten we de walstroom halen op een paal aan het andere eind van de steiger. Te ver voor de stroomkabel. Dus: kabelhaspel opgraven in het derde hutje, de sleutel van de bakskist opzoeken, het vouwfietsje eruit tillen en de kajuittrap af torsen, de kabel uitleggen en de haspel in de bakskist zetten (waar hij droog staat) en de stroomkabel van de boot aansluiten. Het wordt al donker. Terug naar boven
Gorinchem (75)
Dinsdag 05-11-2019
Tweet van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Pompeo gisteren. Trots kondigt hij aan: 'Today we begin the formal process of withdrawing from the Paris Agreement. The U.S. is proud of our record as a world leader in reducing all emissions, fostering resilience, growing our economy, and ensuring energy for our citizens. Ours is a realistic and pragmatic model.' Je zult er maar trots op zijn! Hoewel de emissies in de USA inderdaad een aantal jaren lang afnamen hoort het land nog steeds tot de tien grootste vervuilers in de wereld. De emissies van auto's, vrachtverkeer en vliegtuigen nemen er nog steeds toe. Amerika neemt nog altijd 15% van de CO2-uitstoot in de wereld voor zijn rekening en in 2018 stegen de emissies alweer (met 2,5%), dus waar heeft Pompeo het over? Daarbij moet de wereldwijde CO2-uitstoot vanaf 2020 toch wel echt beginnen af te nemen, willen we de doelstellingen uit het Parijsakkoord kunnen halen. De USA zal dus over een jaar, op 4 november 2020, formeel uit de Parijse Akkoorden treden - als eerste en enige land. Beschamend.
Wel getekend maar nog niet geraticeerd hebben Angola, Libië, Iran, Irak, Jemen, Zuid-Soedan, Eritrea, Syrië, Turkije en Kirgizië. De ambitieuze 1,5 graad opwarming, die in 2015 werd afgesproken in Parijs, voor aan het eind van deze eeuw lijkt ons door de vingers te glippen. Als landen hun verplichtingen niet nakomen, stevenen we af op een op een rampzalige opwarming van 3 graden Celsius of meer in 2100.
De datum van 4 november 2020 is precies één dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Laten we niet wanhopen, een van de eerste daden van de nieuwe president elect zal - als het een Democraat is - de aankondiging zijn dat het land weer toetreedt tot de Parijse Akkoorden. Helaas is dat allerminst zeker. Vandaag zijn er verkiezingen in Kentucky, onder andere voor de positie van gouverneur. Die wordt nu ingenomen door Matt Bevin, een niet erg populaire Republikein. Zijn Democratische tegenstander is Andy Beshear, zoon van een eerdere gouverneur van de staat. Trump probeert er een referendum van te maken over zijn presidentschap, nu hij vecht tegen een mogelijke impeachment. 'Tomorrow, Kentucky has a chance to send the radical Democrats a message', zei hij gisteren. Daarom moeten de kiezers voor Bevin stemmen, zei hij in een toespraak staande naast de Republikeinse kandidaat, op zijn kenmerkende brallende manier, want anders zullen de wijsneuzen zeggen: 'Trump suffered the greatest defeat in the history of the world. ... You can't let that happen to me.' Ik dacht van wel.
We hebben een vrijwel helemaal droge dag. 's Ochtends breng ik Anna naar het huis van Tessa voor haar oppasdag en rijd daarna het autootje naar de garage voor de jaarlijkse APK-keuring. Ik poets oudere jaargangen van mijn weblog op en maak een profiel aan op de webpagina 'community' van Bark Europa. Er is een speciale bladzijde voor de deelnemers aan iedere reis. Opvallend is dat ik zo te zien de enige Nederlander ben op de reis van 24 februari 2020. Verder lees ik Ligtenberg. Straks haal ik het autootje weer op. Terug naar boven
Gorinchem (76)
Woensdag 06-11-2019
Er is iets geks aan de hand in de Tsjoektsjenzee. De wát? De Tsjoektsjenzee, de zee ten noorden van de Beringstraat tussen de continenten Azië en Noord-Amerika. Die had allang bevroren moeten zijn, maar dat is niet het geval. De curve verloopt volledig anders dan normaal (zie de grafiek hierboven). Ik neem aan dat het noordelijke zeewater nog te warm is om te bevriezen. Je moet je niet voorstellen dat het op afzienbare tijd voor de hele arctische regio zal gelden. Nu al is het de omvang van het noordpoolijs over oktober 2009 het laagst ooit gemeten.
Je kunt niet zeggen dat onze ondergang niet nauwkeurig geregistreerd wordt, zoals je ook niet kunt zeggen dat de wetenschap niet tijdig gewaarschuwd heeft. Gisteren publiceerden meer dan 11.000 wetenschappers in het blad BioScience een klemmende waarschuwing de wereld voor een 'ongekende lijdensweg ten gevolge van de klimaatcrisis', tenzij er grote en wezenlijke veranderingen op wereldschaal komen. De waarschuwing verschijnt ter gelegenheid van de 40e verjaardag van de eerste klimaatconferentie van Genève 1979. 'The climate crisis has arrived and is accelerating faster than most scientists expected. It is more severe than anticipated, threatening natural ecosystems and the fate of humanity.'
De klimaatcrisis is volgens deze wetenschappers nauw verbonden aan onze levensstijl van excessief consumeren, waarin 40 jaren van klimaatonderhandelingen geen verandering bracht. Vooral zorgen baren potentiële ononkeerbare climate tipping points, die kettingreacties op gang brengen en tot diepgaande verstoring leiden in ecosystemen, samenleving en economie en die potentieel grote delen van de aarde onbewoonbaar zullen maken. De Britse krant The Guardian brengt de waarschuwing breeduit.
Er is ook gematigd goed nieuws. De gouverneursverkiezingen in de staat Kentucky waren door Trump uitgeroepen tot een test over zijn presidentschap (zie blog van gisteren). Ze werden echter nipt gewonnen door de Democraat Andy Beshear. Trump won daar in 2016 nog met 62,5 procent. Ook in de staat Virginia, een swing state, gaan Huis en Senaat over in Democratische handen. Er is hoop!
Heersers omringden zich vroeger met priesters, narren, sterrenwichelaars en andere charlatans. Lees Shakespeare erop na. Nu lijkt de Amerikaanse president er ook toe over te gaan. Hij benoemde Paula White-Cain, een steenrijke televisie-dominee, als speciaal adviseur van Het Witte Huis. Zij predikt een populistische vorm van evangelisch christendom en is een tegenstander van evolutie, abortus en immigratie. Ze hangt de prosperity gospel aan, waarin God gelovigen beloont met persoonlijk en financieel succes. Tijdens haar preken doet White vaak aan glossolalie, ook wel tongentaal genoemd, waarbij ze geluiden maakt die geen overeenkomst vertonen met een bestaande taal en voor de toehoorders onbegrijpelijk zijn. Ze vergelijkt Trump met God, aldus De Volkskrant.
Het is een droge dag. We genieten van ons huis en ik speciaal van het nieuwe boek van Geert Mak, 'Grote Verwachtingen (in Europa, 1999 - 2019), Atlas/Contact, 2019. Terug naar boven
Gorinchem (77)
Donderdag 07-11-2019
Gisteren trapte Boris Johnson in het zeer Tory-gezinde blad The Daily Telegraph de campagne af voor de Britse verkiezingen op 12 december met een vehement gemene sneer naar oppositieleider Corbyn (zie boven). Ver onder de gordel. Er springen twee dingen uit naar voren. Allereerst de ongenuanceerde miskleun van een historicus om de magere Labourleider te vergelijken met de Sovjet-dictator Stalin, die miljoenen arme boeren (koelakken) liet vermoorden en verkommeren in de Goelag-kampen. Overigens is die miskwalificatie niet uniek. Tony Blair, Gordon Brown en Ed Miliband werden in vroeger jaren door de Tory's ook uitgemaakt voor hele of halve stalinisten. Ten tweede spreekt uit de tekst de kritiekloze aanbidding van de economisering van alles en iedereen en van het marktdenken, dat zeker niet alleen maar goeds bracht, maar dat ook verantwoordelijk is voor de globalisering en de extreme verrijking van enkelen, voor de groeiende kloof tussen rijk en arm en voor de rampzalige uitwassen in klimaat en milieu. Iedereen kan nu in elk geval vaststellen waar we met de blonde populist aan toe zijn: méér ontwrichting, méér verdeeldheid, méér ellende.
Vandaag regent het een groot deel van de dag. Het is de verjaardag van Anna's jongste dochter Tessa (38). Opvallend: het Beatrixziekenhuis, mijn vroeger ziekenhuis, werd voor de zoveelste keer eerste in de categorie Streekziekenhuizen in de jaarlijkse poll AD Ziekenhuis Top 10. Trots gevoel! Maar de organisatie moet oppassen. Het ziekenhuis scoorde onlangs een onvoldoende in de financiële stresstest van accountantsbureau BDO. Dat is zeer vervelend. Het systeem voor de bekostiging van ziekenhuizen kent - zoals het heet - diverse perverse prikkels. Nog steeds waardeert het systeem productieomvang. Dat is kennelijk in strijd met effectieve samenwerking met huisartsen, thuiszorg en ouderenzorg, zoals in het transmurale concept van de Rivas Zorggroep wordt nagestreefd. Daardoor liggen patiënten korter in het ziekenhuis. Twintig jaar geleden was dat al zo. Het bracht ons echter in de jaren 90 wel in de top vijf van Nederlandse ziekenhuizen.
De jongste generatie poltici ontbeert het aan geheugen en rechtstatelijkheid. Dat geldt voor het kamerlid Öztürk van Denk, met zijn betichting van 'moord' voor de onzalige luchtaanval op een wijk in het stadje Hawija in 2010, maar het geldt ook voor de VVD-politica Dilan Yesilgöz. Zij is bereid om de doodstraf te accepteren als Nederlandse IS-strijders in Irak zouden worden berecht. Dat is strijdig met het Nederlands recht, dat niet voor niets de doodstraf niet kent, en dus ook met het beginsel 'Nulla poena sine lege', geen straf zonder voorafgaande wet. Je kunt zeggen: het is Irak dat straft, niet wij, maar de betrokkenen zijn wel Nederlanders. Ons land heeft destijds heftig geprotesteerd tegen de voltrekking van de doodstraf bij landgenoten/drugshandelaars in Zuidoost Azië. Onder andere in Indonesië, herinner ik me. We kunnen er dus niet mee instemmen zonder onze eigen rechtsbeginselen te schenden. Het valt me tegen dat de VVD dat vergeet. Beschaving en rechtstaat kalven steeds verder af.
Halverwege de middag wordt het geleidelijk droog. Barbara & Michel komen theedrinken. Terug naar boven
Gorinchem (78)
Vrijdag 08-11-2019
'Macron is totaal in de war.' Het interview met de Franse historicus en socioloog Pierre Rosanvallon (71) in de NRC van gisteren intrigeert me, omdat de figuur van de onmachtig lijkende Franse president me al een tijd intrigeert. Hij reageerde op het gele hesjesprotest met acties om de oorzaken van het protest op te sporen en de verlangens van de demonstranten te inventariseren. Hij belegde het zogenaamde Grand Débat in alle geledingen van de samenleving en liet in maart van dit jaar tientallen intellectuelen naar het Élysée liet komen om de crisis rond de gele hesjes te analyseren. Duizenden Fransen lieten hun grieven achter op websites en in registers in gemeentehuizen. Dat staat nu allemaal online en niemand die er iets mee doet. Vanwaar die onmacht en dat onvermogen? 'Er is geen enkele synthese gemaakt', zegt Rosanvallon.
Uit het Grand Débat werd in elk geval duidelijk dat mensen de groeiende ongelijkheid in de wereld niet meer accepteren, de ontwikkeling waarin grote internationals ongrijpbaar worden en een schatrijke minderheid steeds meer rijkdom naar zich toetrekt. Maar gek genoeg ken ik geen enkele westerse regering die het probleem resoluut aanpakt en de progressie in de inkomstenbelastingen drastisch verhoogt, evenals de fiscale belasting van overkokende bedrijfswinsten. Integendeel. 'Iedereen vindt de kloof tussen arm en rijk zorgelijk, tegelijk is er vraag naar minder belastingen', stel Rosanvallon vast. Inderdaad, ook de oppositie in ons land niet. Bevreemdend! In de race naar grotere rendementen en volledige werkgelegenheid durft ogenschijnlijk niemand het risico aan om een recessie te veroorzaken. Dus gaat het maar door: de race naar de top.
We maken een mooie, zonnige herfstdag mee. De Engelse narrow boat, een vaste wintergast, ligt sinds enkele dagen ook weer op zijn plaats naast ons in de haven.
Ook in Gorcum speelt de stikstofcrisis. men herinnert zich misschien dat de luchtvervuiling altijd al groot was in onze stad, gelegen naast twee snelwegen (A15 en A27) en een rivier met veel scheepvaart. Het betreft stikstofdioxide N2O en fijnstof. Het gevolg: inwoners ademen iedere dag het equivalent in van het inhaleren van negen sigaretten. Het weren van autoverkeer in de binnenstad als compensatie bleef echter onbespreekbaar. Van de week kreeg echter oppositiepartij Gorcum Actief een motie aangenomen waarin de gemeenteraad vraagt om op de snelwegen rondom de stad een maximum snelheid in te voeren van 100 kilometer/uur. Zeer verstandig. Het college van B&W gaat het nu in een brief aan het rijk vragen. De VROEMpartij VVD stemde als enige tegen.
We lopen even naar de boot. Het heeft weinig gelekt ondanks alle regen. Vanmiddag naar de huisarts voor de griepprik en de diabetesscreening, daarna naar de verjaardag van Tessa. Terug naar boven
Gorinchem (79)
Zaterdag 09-11-2019
Veel zon vandaag, maar ik merk er weinig van. Sinds gisteren heb ik een nieuwe game: Death Stranding. Het is er eentje in mijn favoriete genre van action-adventure games, waarin de actie vooral bestaat uit zoektochten en overleven in een complete open wereld, meestal een fantasiewereld, van een figuur die je als speler aanstuurt. In dit geval is er sprake van een post-apocolyptische wereld (zoals ook in het beroemde Horizon Zero Dawn). De setting is de Verenigde Staten na een cataclysmische vernietiging, waarbij de wereld bevolkt wordt door een soort zombies, wezens die in een toestand tussen leven en dood verkeren. De hoofdpersoon Sam Porter van de firma Bridges fungeert als koerier die voorraden vervoert tussen de schaarse plaatsen waar geïsoleerde gemeenschappen zich proberen te handhaven. Dat levert lange tochten op door spectaculaire landschappen. Wat me wat tegenvalt is dat er vrij lange stukken film in het verhaal zitten, maar die kun je ook overslaan. Verder krijg je in de verwoeste landschappen te maken met gewelddadige groepen separatisten, de Homo Demens, die persé op zichzelf willen blijven en ieder contact met andere gemeenschappen afwijzen. Hun leider heet Higgs. Grappig, de makers van het spel zijn goed thuis in wetenschap en literatuur. Het meest grappige is het scanwerktuigje Odradek, dat regelrecht ontleend is aan een prachtig kort verhaal van Franz Kafka: Die Sorge des Hausvaters. Ik schreef er lang geleden zeer enthousiast hier over.
Ben ik niet een beetje te oud voor dergelijke spellen? Neu.. hoezo? Ik geniet er meestal van. Gisteravond wist ik het nog te beperken tot half één 's nachts, maar dat zal niet iedere keer lukken, vrees ik. Moge de lezer me vergeven dat ik mijn nieuwsgierigheid niet kan bedwingen en zometeen de PS4 weer aanzet! Terug naar boven
Gorinchem (80)
Zondag 10-11-2019
Vannacht tot 10 voor 1 Death Stranding gespeeld, mijn nieuwe videogame. De eerste connecties gemaakt en de eerste postzendingen overgebracht naar geïsoleerde kolonies in de post-apocalyptische wereld van het spel. Zelfs het lichaam van een overlden president van de USA naar een crematorium gebracht (foto hierboven). Tja, wat een treurige toekomst verwachten de tegenwoordige spelontwerpers voor onze geplaagde wereld! Geleidelijk aan begin ik er wat meer van te snappen. Mijn waardering is gemengd. De beelden zijn mooi, de verhaallijn interessant maar de filmpjes nemen steeds veel tijd.
Het is een fraaie, zonnige herfstdag. Grote drukte op de sluis. Wij gaan vanmiddag lopend naar Barbara & Michel voor de verjaardag van hun zoon Jordin, Ans' oudste kleinkind. Hij wordt vandaag 23 en is bezig met een masterstudie PR & Communicatie in Rotterdam. Terug naar boven
Gorinchem (81)
Maandag 11-11-2019
Gisteravond liepen we terug van de verjaardag van Jordin over het Paardenwater. De hemel was helder, de lucht koud en scherp. Niets bewoog; er stond geen zuchtje wind. Een vrieslucht zoals je je die herinnert uit je jeugd. Aan de westelijke horizon gaf een oranjerode streep aan waar de zon was ondergegaan. Aan de andere kant stond een bijna volle maan naast de molen Nooit Volmaakt op de stadswal (foto hierboven). We dachten dat het zou gaan vriezen, maar vannacht moet het bewolkt zijn geraakt; vanochtend begint een grijsbewolkte dag. Geen kans om vanmiddag iets te zien van de Mercuriusovergang. Dus moeten we wachten tot 2032, voor wie dan nog leeft. We rijden naar oost voor boodschapeen en sport. Later zal het gaan regenen.
Hoax van De Telegraaf vanmorgen. 'Het bestrijden van gladde wegen deze winter komt in gevaar. Het strooizout voldoet niet aan de PFAS-normen', kopt de krant vanmorgen. Het leek me al onwaarschijnlijk, want steenzout wordt op honderden meters diepte gewonnen. Daar dringen de PFAS-stoffen nog lang niet in door. Een paar uur later checkt De Volkskrant het bericht. Wat blijkt? Het zout is nog helemaal niet geanalyseerd. De actiegroep Grond in Verzet had wel monsters opgestuurd naar een laboratorium, maar onderzoeksbedrijf SGS kán zo'n onderzoek helemaal niet eens doen en de monsters gaan per kerende post terug naar de actiegroep. Het bericht staat echter nog steeds op het FB-account van de actiegroep. Het ontzenuwen van het nepnieuws is een mooi voorbeeld van de enorme waarde van echte journalistiek.
Vanaf een uur of twee trekken er uit het westen buien over. Er is kans op hagel, onweer en windstoten. Dat levert straks een drukke avondspits op en pech voor de kinderen die voor Sint Maarten langs de deuren gaan. Terug naar boven
Gorinchem (82)
Dinsdag 12-11-2019
Vandaag kom ik het fenomeen Henk Bres tegen. Op Twitter retweet hij een oproep tot een staatsgreep in ons land (zie hierboven). Ik kende de naam niet, maar na enig onderzoek blijkt dat hij lid is van de PVV en zelfs lijstduwer was bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 in Den Haag. Zo? Hij kwam zelfs met voorkeurstemmen in de raad maar zag er vanaf de zetel in te nemen. In plaats daarvan werd hij fractievertegenwoordiger. Een kleurrijk figuur, mild gezegd, en een ordinaire fascist, preciezer uitgedrukt.
Het blijkt dat PVV-politici regelmatig boodschappen verspreiden van extreemrechtse antisemieten en racisten. Gisteren retweette ene Dennis Ram, die zich afficheert als 'klimaatoptimist', de complottheorie dat de EU opzettelijk de Europese bevolking reduceert en vervangt door Afrikanen. Enfin, de PVV nam al eerder afstand van de (re)tweets van zijn fractievertegenwoordiger, omdat ze zich kenmerkten door virulent antisemitisme en discriminatie. Mogelijk doet de partij dat vandaag opnieuw. Misschien is het onderhand wel genoeg geweest en zetten ze deze hufter uit de partij. Dat wordt tijd.
Er is voor vandaag regen voorspeld, felle buien zelfs, maar het valt hard mee. De zon schijnt zelfs behoorlijk lang. Anna gaat naar Tessa om Lina-Mae te passen. Urenlang ben ik verzonken in de nieuwe Geert Mak. Prima boek! In de loop van de middag komt het bericht over hoe het kabinet de stikstofcrisis wil aankakken en de woningbouw weer op gang wil helpen. De belangrijkste maatregel: de maximumsnelheid gaat terug naar 100 kilometer per uur. Wel mag tussen 19.00 en 06.00 uur nog 120 of 130 worden gereden op de plaatsen het nu overdag al mag. Meer details volgen morgenochtend.
Hoeveel stikstofoxiden en fijnstof er minder zal worden uitgestoten, is niet bekend. Wel kan de snelheidsverlaging grofweg tot een jaarlijkse besparing van 0,5 tot 1 megaton aan CO2-uitstoot leiden. Een opmerkelijke bijvangst. De totale hoeveelheid CO2 die het wegverkeer uitstoot bedraagt nu 17 megaton per jaar. De Volkskrant signaleert een klein probleem: '2020 is een schrikkeljaar en duurt een dag langer dan een gewoon jaar. Gevolg van die ene dag in de totale CO2-productie van Nederland is: 0,5 megaton extra. Daarmee is de klimaatwinst dus meteen weer verdampt.' Dus het helpt niet mee om Urgendadoelen te halen in 2020. Misschien toch een autoloze zondag erbij? Eentje maar? Terug naar boven
Gorinchem (83)
Woensdag 13-11-2019
Misbaar en verontwaardiging zijn niet van de lucht over de 100 kilometer maatregel van het kabinet. Je moet eens op de hashtack #100km op Twitter kijken! Mensen roepen op tot een volksopstand, tot het aanrijden van Jesse Klaver met 100km/uur, tot massaal nóg meer stikstof uit te stoten door met zijn allen in de 3e versnelling te gaan rijden, enzovoorts, allemaal over een maatregel die minder stikstofuitstoot, minder fijnstof, minder CO2, minder ongelukken, minder doden, minder files en meer woningen mogelijk maakt. Waarom de PM van Nederland zoiets 'een rotmaatregel' noemt is me onduidelijk. Krokodillentranen heet dat.
Ik zag gisteravond op een meningspeiling van Maurice d'Hondt dat 52% van de bevolking vóór de snelheidsbeperking tot 100 kilometer is, en 25% tegen. Je kunt echter verwachten dat er velen massaal te hard zullen blijven rijden en dat de handhaving tekort schiet, dus dat er te weinig bekeurd gaat worden zodat de effectiviteit van de maatregel - toch al gering - beperkt zal zijn. Dom, la folie des gens, want als gevolg zijn er straks veel ingrijpender maatregelen nodig. Onze economie en onze levensstijl botsen nu eenmaal fundamenteel met wat de aarde aan kan.
De onverschilligheid tegenover de verkommering van de natuur is ontluisterend. Na de boeren en de bouwers willen ook 'de automobilisten' demonstreren op het Malieveld. Het blijkt verder uit het feit dat het kabinet voor de uitbreiding van de bak van de A27 bij Utrecht een uitzondering maakt, ten koste van een nieuwe strook oerbos in Amelisweerd. Meer asfalt om minder hard op te rijden. De natuur demonstreert niet in Den Haag. Er staat een omineus zinnetje in de brief van het kabinet aan de Kamer, namelijk 'dat sommige beschermde gebieden door hun kleine omvang of hun ligging altijd zwak zullen blijven en dat daar nog eens kritisch naar gekeken moet worden en dat moet worden ingezet op samenvoegen of herindelen van natuurgebieden.' Kijk, dat vertrouw ik voor geen cent. Groen Links is er meteen een petitie tegen gestart. Ik ben geen partijman en geen lid van enige politieke partij, maar ik heb hem meteen ondertekend en verspreid en ik roep mijn lezers op het ook te doen. Om 17.15 uur, bij het afsluiten van deze post, is na een halve dag de stand al bijna 15.000.
Vanmorgen vallen er pittige buien. Maar er is ook zon. Dus zien we regenbogen. Ik loop naar de tandarts voor mijn 2-jaarlijkse contrôle. Er is niets aan de hand. Op de röntgenfoto zien we resten van de ontsteking die ik in het vroege voorjaar onder een kies had. Die kan best nog wel eens opspelen, dus voor de zekerheid geeft de tandarts me een recept voor een antibiotische kuur mee voor straks in Antarctica.
Daarna rijden we naar de legerdump van Hamstra aan de Kleine Haarsekade. We waren er al eerder en slaan er nu twee lange legeronderbroeken in, alsook twee paar dikke legersokken en twee nep-cols (foto hier), alles voor de reis met de Bark Europa. Daarna rijden we door naar het Piazza Center aan de Banneweg. Bij Van Rijswijk schaf ik drie nieuwe broeken aan. Dat doe ik eens in de twee jaar. Buiten schijnt de zon.
Het late zonlicht valt vanmiddag ook op de grote es bij de Altenawal, aan de andere kant van de sluis. Hij krijgt ook mooie warme herfstkleuren (foto hierboven); het is altijd de laatste boom die voor de winter zijn bladeren verliest. Terug naar boven
Gorinchem (84)
Donderdag 14-11-2019
Opmerkelijk: ruim een halfjaar geleden schreef ik over het methaanraadsel op de planeet Mars. het onderzoekskarretje Curiosity vond toen raadselachtige plekjes aan het oppervlak, met name in de Gale-krater, waar in korte perioden methaangas werd uitgestoten. Mogelijk een aanwijzing voor (vroeger) buitenaards leven. Van de week was er zeer verrassend nieuws: Curiosity registreerde seizoengebonden veranderingen bij de gassen in de ijle Marsatmosfeer en - nog opvallender - dat de hoeveelheid zuurstof in die lucht ruwweg dezelfde variaties vertoont als de hoeveelheid methaan. Hier staat het persbericht van NASA.
De dunne Marsatmosfeer bestaat voor 95 procent uit koolstofdioxide (CO2), voor 2,6 procent uit stikstof - er is geen stikstofcrisis - en voor 1,9 procent uit argon. De overgebleven 0,5 procent komt voor rekening van zuurstof en geringe hoeveelheden andere gassen, waaronder dus methaan. Naast het methaanraadsel is er nu dus ook ee zuurstofraadsel op Mars. Het gasmengsel in de atmosfeer vertoont een cyclisch patroon over het jaar. Het CO2-gehalte van de atmosfeer vertoont afwisselende stijgingen en dalingen, omdat het in de winters als koolzuurijs neerslaat aan de polen. Het gaat gepaard met dalingen en stijgingen van de relatieve hoeveelheden stikstof en argon en men verwachtte dat zuurstof hetzelfde zou doen. Maar in lente en zomer vertoont het zuurstofgehalte een veel sterkere stijging, die in de winter wordt gecompenseerd door een onverwacht sterke daling. Zie de afbeelding hierboven. 'Het lijkt erop dat "iets" ervoor zorgt dat er periodiek veel zuurstofgas wordt geproduceerd, dat later weer snel wordt geabsorbeerd', schrijft Astronieuws geheimzinnig.
Wonderlijk! Alsof de planeet ademt. Voor die periodicteit vinden de wetenschappers geen verklaring. Zuurstof en methaan kunnen beide een biologische oorsprong hebben, maar ook een a-biologische (chemische). Je houdt je adem in van opwinding, want wie weet wijst ook dit fenomeen op een rudimentaire vorm van leven. Maar dat er tot dusver geen geologische verklaring voor gevonden is, wil niet zeggen dat die er niet is.
Gisteren kwam het bericht dat mijn vroeger ziekenhuis niet alleen bij de AD Top 10, maar ook eerste werd van alle ziekenhuizen bij Elsevier. Ik feliciteer ze opnieuw met dit geweldige resultaat.
Vandaag een vrijwel droge dag. Fris voor de tijd van het jaar. Wind uit het zuidoosten. We gaan sporten en doen boodschappen.
Nog steeds veel misbaar over de stikstofmaatregelen. Doorekeningen vn het RIVM laten zien dat de gevolgen zouden kunnen voldoen om de woningbouw vlot te trekken, maar niet overal. De vraag naar woningen is in de randstad het grootst, maar daar zijn juist weinig 130 km wegen. Het effect is daar dus onvoldoende. Omdat 's nachts in het hele land wel 130 mag worden gereden, een wens van de VVD, is het effect 20% minder. De rest van de maatregelen zoals de uitkoop van veeboeren naast natuurgebieden, moeten eerst nog duidelijker worden.
Overigens meldt het CBS vandaag dat de Nederlandse economie blijft groeien. 'En opvallend: ondanks de zorgen over stikstof en PFAS groeide de productie van bouwbedrijven nog altijd hard. Met een stijging van 5,3 procent op jaarbasis was het zelfs de grootste groei van alle bedrijfstakken', schrijft de NOS, ondanks het feit dat al sinds mei de vergunningsverlening stilligt. Pijplijneffect. Landbouw en visserij groeien ook flink door. Het probleem wordt dus alleen maar groter.
Ondertussen wil de ironie dat boze automobilisten aankondigen eind november te gaan demonstreren op het Malieveld. Zucht. De petitie van Groen Links, gisteren gestart ter bescherming van natuurgebieden. heeft ondertussen meer dan 35.000 handtekeningen. Ondertussen begrijp ik dat de kans op instemming van de Europese Commissie met het 'schrappen' van kleine natuurgebieden 'waar we wel zonder zouden kunnen' vrijwel nihil is. Dat blijkt alleen te kunnen als er bij de aanwijzing een wetenschappelijke fout is gemaakt. Mooi zo, goed dat er een EU is die ons land in het rechte spoor houdt. Terug naar boven
Gorinchem (85)
Vrijdag 15-11-2019
De foto van de maan hierboven plaats ik alleen maar omdat ik hem zo mooi vind. Je ziet twee grote kraters, Petavius (rechts) en Langrenus (links), ontstaan bij verschillende inslagen van meteoren. Langrenus heeft een diameter van 130 kilometer, een rand met terrassen en een centrale piek van drie kilometer hoogte. Petavius is groter met een diameter van 180 kilometer en een opvallende kloof die van het centrum naar de kraterrand loopt, de Rimae Petavius. De oorsprong ervan is niet bekend. De krater is een ongelooflijke 3,9 miljard jaren oud.
De maan kent anders dan de aarde nauwelijks verandering. Er is geen platentektoniek en geen atmosfeer, waardoor erosie door wind en regen niet voorkomen. Terwijl op aarde leven ontstond, evolueerde, intelligentie en geschiedenis schiep waarin de mensen hun onzalige levens leidden, bleef hier alles miljarden jaren vrijwel hetzelfde, een stille, onaangedane getuige. Hoelang nog blijft dit tijdloze beeld ongeschonden? Over een jaar of vier zal de mens de maan weer bezoeken en ergens in deze roerloze schoonheid een permanente basis opbouwen. Het startpunt voor reizen naar de planeet Mars. Heel soms betwijfel ik of je daar blij mee moet zijn.
Hier woedt het geweld van de menselijke geschiedenis ondertussen verder. Het is koud voor de tijd van het jaar. Ik verwachtte gisteren de ontvangst van 2 CD's, besteld bij Bol.com. Maar de postbode heeft ze in een verkeerde brievenbus gestopt, ergens op de Bornsteeg. De bewoner was niet thuis. Gelukkig vandaag wel. Hij geeft het pakje meteen mee als ik het kaartje van Post.nl toon.
Voor de rest is het een dag waarin ik verdiept ben in het nieuwe boek van Geert Mak. Bijna op de helft. De petitie van Groen Links ter bescherming van de natuurgebieden in ons land is op weg naar 50.000 ondertekenaars.
Verwondering. De wereldwijde sterke groei in de verkoop van SUV's, de meest vervuilende auto's, maakt dat de mondiale vraag naar olie blijven stijgen. De SUV's veroorzaakten meer uitstoot van broeikasgassen dan alle industriële sectoren bij elkaar. Daardoor komen de doelen van het Parijse Klimaatakkoord in gevaar. Hoe dwaas zijn de mensen dat ze nog in dergelijke schadelijke monsters willen rijden! "De groei van zuinige voertuigen, waaronder elektrische auto's, wordt volledig teniet gedaan door de stijgende verkoop van SUV's", zegt een topman van het Internationale Energie Agentschap (IEA). In ons land is 30% van de verkochte auto's zo'n SUV; tien jaar geleden was dat nog 7%. Die mensen lijden aan verkommerende ego's, ze zijn gek en de wereld is krankzinnig. Terug naar boven
Gorinchem (86)
Zaterdag 16-11-2019
Vanmorgen arriveert Sinterklaas met zijn Pieten in Gorcum, met de stoomsleepboot Jan de Sterke, uit Spanje (foto hierboven). Tessa, Jeff en hun kinderen komen kijken. Kleine Lina-Mae (3) is zwaar onder de indruk en kruipt dicht tegen haar moeder aan. Hier geen demonstranten. In Gorcum zijn de Pieten allemaal zwart; er zijn helemaal geen roetveeg- of gekleurde Pieten. Gorcum, dat zichzelf graag aanprijst als 'de stad van de tolerantie', heeft geen coulance met de talrijke gekleurde inwoners die er zich aan storen. Mevrouw de burgemeester en D66 deden op de valreep nog een halfslachtige poging bij het Sint Nicolaasteam, maar vonden geen gehoor. 'Al sinds jaar en dag hebben we karakterpieten en deze zullen we handhaven. Wie hierover wil praten, kan na de intocht in gesprek met de stichting', zei een woordvoerder. 'Karakterpieten', dat woord kende ik nog niet, maar kennelijk is de opvatting dat men karakter toont door andere bevolkingsgroepen te choqueren.
Het is een droge dag met lichte bewolking. Daarmee treft Sinterklaas het. Ik loop naar de bakker en zie verbazend veel politie en stadswachten onderweg, voorbereid op alle eventualiteiten. Ze doen zich niet voor.
Er volgt een rustige leesmiddag. Tussendoor loop ik naar De Mandarijn, waar Sinterklaasdrukte heerst. Er wordt weer gelezen in ons land. Ik haal een bestelling af: het eerste deel van de biografie 'Voor zijn mensen, 1938 - 1994' van de journalist en politicooog Marnix Klop over Wim Kok (Prometeus, 2019). Een must have. Terug naar boven
Gorinchem (87)
Zondag 17-11-2019
Rustige zondag. Rustig herfstweer. Ik ben volledig verdiept in de nieuwe Geert Mak. Recente geschiedenis die je zelf bewust meemaakte trekt hoofdstuk na hoofdstuk voorbij. En de slotsom? Ach, het boek is nog niet uit.
Om kwart voor drie lopen we naar het Gorcums Museum en laten bij de balie onze museumjaarkaarten scannen. Alle beetjes helpen. Het zaaltje op de 1e verdieping zit al vol bekende Gorcummers. Met moeite vinden we achterin twee krukken. De inleidende praatjes zijn gelukkig kort. Dan staan we, 45 auteurs voor 56 oude stadsprenten en plattegronden, in de rij voor een gratis exemplaar van het boek 'Gorcum. Oude prenten, niuwe verhalen', een uitgave van de Historische Vereniging Oud-Gorcum (HVOG). Het is een kloeke hardcover uitgave, breder dan hoog vanwege het formaat van de prenten en kaarten. Zie de foto hierboven. Die beslaan de periode tussen 1570 en 1870 en komen uit de verzameling van de plaatselijke orgelbouwer Boudewijn Verhoef. Mijn stukje 'Klein requiem voor een pelmolen' staat op bladzijde 123, naast de even prachtige als trieste prent van de door de Pruisen in 1814 in brand geschoten pelmolen op de Gorcumse stadswal. Ik was nog bang dat ik in het stukje, dat ik in de late lente aan boord schreef, twee van de vele Gorcumse molens door elkaar had gehaald. Maar dat blijkt gelukkig niet het geval. Het stukje staat hieronder onder de knop links.
Het boek is te koop in alle Gorcumse boekhandels en ook in het Hamelmuseum. Daar is ook een expositie van alle prenten. We mengen ons onder de babbelende auteurs op de receptie en drinken een glas wijn c.q sap. Het is gezellig, we kennen vrijwel iedereen en Anna helemaal. Ingeburgerd in Gorcum, wie had dat gedacht? En ach waarom ook niet? Men moet toch ergens aarden, schreef (geloof ik) Slauerhoff. Buiten valt geleidelijk de avond, de hemel kleurt in het westen. Vannacht zal het desondanks gaan regenen. Terug naar boven
Gorinchem (88)
Maandag 18-11-2019
Al weken lezen we over de vernietigende natuurbranden in Australië. Oorzaak: de recordtemperaturen en de extreme droogte, terwijl de zomer nog nauwelijks is begonnen. Verschillende mensen kwamen in de vlammen om en honderden huizen werden verwoest. De brandweer denkt nog maanden met blussen bezig te zijn. In die context is de grafiek hierboven verbluffend. In 2012 ging de toenmalige regering onder Labour over tot het beprijzen van de CO2-uitstoot. (Een maatregel die ook deel uitmaakt van het Klimaatakkoord van onze eigen regering). Klimaattwitteraar @BecauseScience3 toonde de grafiek. Je ziet hoe goed het werkte: de uitstoot werd snel minder. Toen namen in 2015 de Conservatieven de macht over. Die schaften de beprijzing meteen af. Stompzinnig, zelfs misdadig. Sindsdien stijgt de uitstoot weer snel. Het lemmingenscenario: vol gas naar de afgrond. Afgelopen weekend werd zelfs de miljoenenstad Sidney door onbeheersbare natuurbranden bedreigd. Zo'n regering dient voor de rechter te komen wegens onachtzaamheid (neglect) en het bewust in gevaar brengen van de bevolking. Maar de regering staat zwaar onder invloed van de mijnbouwsector (kolen en gas).
De petitie 'Geef de natuur een stem' van Groen Links, die de kleine natuurgebieden in ons land veilig wil stellen tegen de stikstofstressmaatregelen van ons kabinet, heeft de 50.000 handtekeningen inmiddels overschreden. Op weg naar 75.000. Een relevant aantal, wnt het is ongeveer het aantal stemmen voor een kamerzetel.
Er si weer een nieuwe wijziging in het vluchtschema van mijn Antarctica-reis, de tweede al, door de Argentijnse vliegmaatschappij Aerolineas Argentinas. Het betreft de retourvlucht op 20 maart vanaf Ushuaia. Daardoor heb ik maar 20 minuten om in Buenos Aires over te stappen op de transcontinentale vlucht naar Rome. In een mailtje vraag ik CheapTickets (waar ik geboekt heb) of dat wel genoeg is.
We hebben vandaag een druilerige dag. Anna heeft een migraine-aanval, dus ga ik alleen sporten, maar ze brengt me wel naar het fitnesscentrum en gaat zelf boodschappen doen. Terug naar boven
Gorinchem (89)
Dinsdag 19-11-2019
Gisteravond keken we met stijgende verbazing en een moeilijk te definiëren gevoel van onbehagen naar de documentaire 'De schrijver, de moordenaar en zijn vrouw' op NPO2. Daarin vertelt de schrijver/schaker/wielrenner Tim Krabbé aan de interviewer Twan Huijs over zijn 14-jarige geschiedenis met Ferdi E., de ontvoerder en moordenaar van Gerrit-Jan Heijn in in 1987. Tijdens diens 14-jarige gevangenschap bezocht Krabbé hem - deze 'zielige schoft' - niet uit medelijden maar uit fascinatie, liefst 142 keer, en begon bovendien een kortdurende verhouding met de vrouw van E, Els Hupkes. Beiden zijn inmiddels overleden. Uiteindelijk bleef Hupkes haar man trouw, maar de verhouding kostte Krabbé zijn eigen huwelijk met de actrice Liz Snoyink.
De fascinatie van Krabbé voor het tweetal is hoogst merkwaardig. Beiden waren intelligente en hoogopgeleide mensen, die het in het leven getroffen hadden totdat het financieel opeens slecht ging. Dat een auteur tot het uiterste geboeid raakt door zijn onderwerp is niet vreemd, maar het is bizar hoe vér de bezetenheid van Krabbé ging. Hij schreef er zelfs een 800 bladzijden dik boek over, 'De Vrienden' (Prometheus, 2019) dat pas uitkwam.
Mij bekroop de neigng te denken: wil ik dit allemaal wel weten? Toch kijk je verder. Documentairemaker Twan Huijs, die zelf 9 jaar lang bij E. in de gevangenis op bezoek ging, zegt terecht: 'Dit verhaal is vreemder dan fictie'. Dat klopt. Krabbé zelf zegt ervan: 'Ferdi was zo vergelijkbaar met mij, ik wilde begrijpen hoe hij hiertoe gekomen is.' Gefascineerd door een nogal koelbloedige moordenaar, die zijn slachtoffer na de moord een kootje afsneed van diens pink om de familie extra onder druk te zetten. Een maand of wat later liep hij tegen de lamp toen hij bij een slijterij mel een gemerkt bankbiljet afrekende.
Je kunt zeggen dat hij vastliep toen hij van zijn fantasie werkelijkheid maakte. Of Krabbé het tenslotte heeft begrepen wordt misschien uit zijn boek duidelijk. Aan de bizarre gebeurtenissen komt een bizar eind. Ferdi E. en Hupkes verhuizen na zijn gevangenisstraf naar Ruurlo en daar sterft hij in 2009 onder een graafmachine, die hem op zijn fiets op een kruispunt aanrijdt. Krabbé erft zijn mooie regenjas, vertelt hij.
Vandaag zon en wolken na enige regen in de vroege ochtend. Anna gaat oppassen bij Tessa. 's Middags lopen we even naar de boot om de natte handdoeken bij de lekkages te wisselen voor droge.
Met gemengde gevoelens neem ik kennis van de beslissing van minster Koolmees om de pensioenkortingen dit jaar niet door te laten gaan. Bij het PFZW, ons pensioenfonds, is de dekkingsgraad in oktober iets opgelopen. Hij staat nu op 94,1%. Eigenlijk moet het fonds korten als dat op 31 december nog zo is; de stand dient minstens 100% te zijn. Dan is er precies genoeg vermogen om de toekomstige pensioenuitkeringen te betalen. Tot voor kort moest het zelfs minimaal 104,2% zijn. Dat is het al jaren niet meer. Waardevast zijn de pensioenen al minstens tien jaar niet meer. Correctie voor de inflatie is er nooit meer, dat kan pas bij een dekkingsgraad boven 110%, dus de pensioenen gaan allang achteruit.
Door de beslissing van Koolmees worden dreigende kortingen een jaar uitgesteld. Bovendien besloot hij de pensioenpremies van werkenden niet op te hogen en hun pensioenopbouw niet te verlagen. Dat lijkt leuk voor iedereen, maar daarmee teren de fondsen wel in op hun reserves. In later jaren kunnen de werkenden - alle goede bedoelingen rondom het pensioenakkoord ten spijt - er alsnog last van krijgen. Komt er geen akkoord, dan moet er over een jaar méér gekort worden dan nu als de rente zo laag blijft. In wezen is het op de pof leven en dat bevalt me niet. Terug naar boven
Gorinchem (90)
Woensdag 20-11-2019
Donald Trump heeft de Joodse nederzettingen in bezette Palestijnse gebieden legaal verklaard. Na veertig jaar ziet de Amerikaanse regering er ineens geen schending van het internationaal recht meer in. Hoezo? Is het internationaal recht plotseling veranderd? Zijn de regels hoe om te gaan met veroverd en bezet gebied door de VN ongeldig verklaard? Mogen veroveraars die nu wel bevolken - koloniseren - met eigen inwoners? Nee, geenszins. Nog in december 2016 riep de VN-Veiligheidsraad Israël op een einde te maken aan alle nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden, inclusief Oost-Jeruzalem. Nog geen drie jaar geleden.
Ach, het begon al met de verovering van de Krim door Poetin in 2014. Het internationaal recht is geluidloos afgeschaft. Waarom? 'Omdat het geen vrede brengt', aldus Trumps buitenland-minister Pompeo. Nee, zeker niet als de grootmachten zich er niet meer aan houden. Het recht van de sterkste prevaleert in de wereld van vandaag. Was het ooit anders? De stem van de EU klinkt zwak en schril, als het verklaart dat de nederzettingen op de Jordaanoever nog steeds illegaal zijn. Europa gedraagt zich - maar niet als grootmacht - en verdedigt het internationaal recht. Vorige week oordeelde het Europees Hof voor Justitie nog dat levensmiddelen, zoals wijn, uit Israëlische nederzettingen niet langer het label 'Made in Israel' mogen dragen.
De Palestijnse reacties zijn uiteraard furieus. Gistermorgen vroeg worden er vier raketten uit Syrië op de Golanhoogten afgeschoten. Onbekend is wie ze afschoot. Ze worden onderschept door het Iron Dome anti-raketsysteem van Israël, dat we nog goed kennen van onze overwintering in de haven van Ashkelon in 2010/2011. Is het een reactie op de Amerikaanse ommezwaai? Vannacht volgt de reactie van Israël, dat met gevechtsstraaljagers een groot aantal doelen in Syrië bombardeert, waaronder vooral Iraanse stellingen. Of de vier raketten op de Golan van Iraanse oorsprong waren? Daarover is geen informatie.
Geleidelijk aan lijken de verhoudingen in de Orient te verschuiven. Nieuwe posities worden ingenomen, oude verlaten. De regio verkeert al decennia in gisting. Na het recente vertrek van Amerika (behalve een eenheid die 'oliebronnen' beschermt in Koerdisch gebied) nestelt Rusland zich vaster in Syrië. Turkije maakt zich losser van de NAVO en versterkt de banden met de Russen. Iran worstelt met grote anti-regeringsdemonstraties in eigen land, tegen een grotendeels soennitische opstand tegen het sjiïtische bewind in Irak, de opstand in Libanon tegen de door de sjiïtische Hezbollah gedomineerde regering in Beirut en steunt de Houthi-opstand in Jemen. Saoedie-Arabië maakt avances richting Israël. Één ding weet je zeker: er zullen nieuwe conflicten ontstaan en nieuwe stromen vluchtelingen naar Europa.
Het is een mooie, stille en vredige herfstdag. De tegenstelling met het Midden Oosten kan niet groter. We laten bij de huisarts de jaarlijkse griepprik zetten. Vorige week waren de vaccinaties op. Daarna bezoeken we het graf van Anna's ouders, waar we een mooi plantje met rode bessen plaatsen. De atmosfeer is knisperend en koud. Onze adem komt in wolkjes. In de haven is het kalm. Na de Sinterklaasvaart heeft de stoomsleepboot 'Jan de Sterke' zijn vaste winterplaats ingenomen, recht tegenover onze boot. Op het Eind klimmen werklieden in de bomen, nu vrijwel kaal, om takken te snoeien (foto hier). Terug naar boven
Gorinchem (91)
Donderdag 21-11-2019
Liefde in het digitale tijdperk. Virtuele liefde per smartphone, op WhatsApp, per chat. E-love, of beter: @-Love. Liefde van deze tijd. Hebben ze elkaar ooit in het echt ontmoet? Het zijn geliefdes die je kunt wissen, zoals in de nieuwste gedichtenbundel van Hagar Peeters. Daten en deleten. Wissen is verwijderen uit de virtuele werkelijkheid. De e-geliefde heeft alleen initialen: E.B. in dit geval.
Over E.B.
Ik heb je nummer gewist
en als dit is wat het is
zal ik het daarbij laten.
Ik heb je gemist Ik heb je
niet gemist ik heb je nooit gehad
en ik heb je niet verlaten.
Dat gaat zo een tijdje door. Ik benijd ze niet, die internetgeliefden. Tenslotte eindigt het gedicht met een conclusie, die al het soort typische teksthaperingen toont van te kwistig gebruik van copy & paste - naar ik aanneem door de dichteres bewust aangebracht - met een conclusie die niet verrast:
maar als dit is wat het nu is
zal ik het daarbij
al weet ik niet of het me spijt
dat er nooit sprake was van ik jij
zal ik en het spijt mij
zal ik het daarbij moeten laten.
(Uit: Hagar Peeters, 'De schrijver is een alleenstaande moeder', blz 78/70, De Bezige Bij, 2019).
Ik kan me niet voorstellen dat mensen er geen last van hebben, van die gemakkelijk te deleten chatliefdes, hoe vermakelijk ze tegelijkertijd ook zijn. Het schijnt namelijk dat de overgrote meerderheid van de dates mislukken - als ze er al op volgen. Tot die tijd kun je er ongeremd op los fantaseren, over je aantrekkelijke counterpart, die alleen flateuze foto's van tien jaar geleden met je deelt, net als jijzelf. Groot is de teleurstelling als de chatpartner bij een confrontatie helemaal niet zo romantisch, mooi en geestig blijkt te zijn. Hij/zij is humeurig, aan de drank of rookt, is gierig, heeft een kwalijk riekende adem of abjecte politieke opvattingen, een lachwekkend kapsel, enz. Ik heb het van-horen-zeggen. Men doet er in het algemeen goed aan daadwerkelijke ontmoetingen zo lang mogelijk uit te stellen en vlak tevoren plotseling af te zeggen. Hoe raadselachtiger en onbereikbaarder je blijft, hoe beter. Helaas komt ook daar eens een eind aan, maar de schade blijft dan virtueel. Dus beperkt. Het motto is: verhul u in the cloud.
Weer een droge dag. Minder koud, minder zon, meer wolken. We sporten en doen onze boodschappen. 's Middags schijnt zacht zonlicht op de steeds geler kleurende bladertooi van de kalende es tegenover mijn raam (foto hier). Terug naar boven
Gorinchem (92)
Vrijdag 22-11-2019
Regen in de vroege ochtend. Oranje lamplicht glimmert op de stenen bij de sluis (foto hierboven), later wordt het droog. Aarzelend schijnt de zon, een aarzeling die niet lang duurt. Een uurtje later begint een zonovergoten herfstdag. De temperatuur loopt langzaam op.
Het meest opmerkelijke deze week was voor mij de publicatie van het zeer linkse verkiezingsprogramma van Labour. Onder het motto 'Laat de rijken betalen!' wil de partij ermee de strijd aangaan met Johnson, Farage en de conservatieve Brexiteers voor de ingelaste verkiezingen op 12 december. Heeft Labour een kans om de achterstand van 10% op de Tory's in te lopen? Dat is de vraag.
In de achterliggende decennia van neoliberaal, conservatief bewind is het VK steeds meer achterop geraakt. De zwaksten werden het slachtoffer. De inkomens van een groot deel van de bevolking stagneerden of gingen zelfs achteruit. De nationale gezondheidszorg, eens een paradepaard, verkommerde, de wachtlijsten werden almaar langer. De ongelijkheid in inkomen en bezit werd voortdurend groter. De traditionele arbeidersklasse zakte weg in armoede en onbetaalbare schulden. Terwijl de rijken baadden in steeds extravagantere weelde voelen steeds grotere groepen mensen zich verneukt, verloren hun banen door automatisering en verplaatsing van de productie naar goedkopere buitenlanden. Vaste banen verdwenen, velen moesten zichzelf verhuren in verschillende losse ZZP-contracten om het hoofd moeizaam boven water te kunnen houden, sociale verbanden verdwenen. Voor het eerst was er een generatie groot geworden, van wie de kinderen het minder goed zouden krijgen dan hun ouders.
De Tory-regeringen lieten de Britse infrastructuur versloffen. Wegen, bruggen, spoorlijnen, huurwoningen, alles werd slecht of helemaal niet onderhouden laat staan vernieuwd. Geen wonder dat velen zich tegen het systeem keerden, en een zondebok zochten in de EU en in de arbeidsmigranten, die het werk deden dat de Britten zelf niet accepteerden. Velen wendden zich naar populistische brallers, die gemakkelijke oplossingen en gouden bergen beloofden, zoals de dagelijkse 350 miljoen extra bij het verlaten van de EU. Dat allemaal in een politiek systeem dat de laatste vier jaar lamgeslagen was door de Brexitcrisis.
Je verwacht dat traditioneel links garen zou spinnen bij de maatschappelijke ellende die het neoliberale marktdenken teweeg bracht, maar dat gebeurde niet, zoals ook bij ons en in andere Europese landen niet gebeurde. Velen trapten in de fantasieën en de leugens van populistisch-rechts. Opvallend: Labour kiest nu voor de aloude tegenstanders, voor het gevecht 'tegen bankiers en miljardairs' en voor een traditioneel socialistisch programma: nationaliseren van spoorwegen, zorg- en nutsbedrijven, werknemers in de publieke sector die 5% meer moeten gaan verdienen, voor meer brandweerlieden en politieagenten, en voor meer geld naar de ouderenzorg en naar ouders met jonge kinderen.
Het is niet alleen klassiek socialisme dat de klok slaat. De partij komt ook met ambitieuze plannen om klimaatverandering tegen te gaan en de CO2-uitstoot te verminderen. Met een belasting op olie- en gasbedrijven wil men 11 miljard pond ophalen. Daarmee moet een transitie naar een groene economie gefinancierd worden, zonder massaal banenverlies. De partij wil ook 1 miljoen nieuwe banen creëren in groene industrieën.
De Labourplannen kosten omgerekend 100 miljard euro. Dat geld wil Corbyn onder meer ophalen door de belastingen voor de rijken en de bedrijven te verhogen. De inkomstenbelasting wordt een stuk progressiever. Mensen die meer dan 80.000 pond (93.000 euro) per jaar verdienen moeten 5% meer belasting gaan betalen. Ook wil Corbyn belastingontduiking en -ontwijking veel harder aanpakken. Volgens de Labour-leider zal 95 procent van de bevolking niets merken van de belastingverhoging. En...er moet een nieuw referendum over wel of geen Brexit komen. Het valt op dat Corbyn zelf geen stelling neemt.
Jeremy Corbyn ontpopt zich met deze voornemens als de Bernie Sanders van het VK. Hij adresseert in elk geval meer dan Boris Johnson de echte problemen van het land. De grote vraag is uiteraard of Labour met dit linkse programma genoeg steun weet te terug te winnen bij de verdwaalde en teleurgestelde arbeidersklasse én bij de Britse jeugd. Het is een gedurfde stap. Populistisch rechts of socialistisch links, het is in elk geval een echte keuze. Labour laat ermee het politieke midden over aan de Liberaal Democraten, in een strijd met de Conservatieven, die met name over de aanstaande Brexit gevoerd zal worden.
Er gloort een voorzichtige hoop bij alle ultra-rechtse ellende. Als Labour wint, dan kan dat een inspiratie vormen voor links in heel Europa en kan het een voorzet zijn voor een nieuwe, slagvaardige koers in de Europese Unie. Het worden spannende weken. Terug naar boven
Gorinchem (93)
Zaterdag 23-11-2019
De mannen die van de week de bomen op het Eind kwamen snoeien hebben op twee bomen ook kerstverlichting aangebracht (foto hierboven). De gemeente doet wel zijn best om van onze straat in de donkere dagen een fraaie wandelboulevard te maken, dat moeten we toegeven. De winkelruimte op de hoek van ons pand staat weer te huur, of had ik dat al verteld? De beautysalon is weer vertrokken, naar verluidt omdat 'de dames' ruzie kregen. Er kwam nooit een klant, dus dachten we dat het misschien een witwasconstructie was. Je begint een zaak, laat hem inrichten, betaalt de levenanciers niet en laat de zaak failliet gaan, dat is ongeveer de manier waarop zoiets werkt. Gisteren zag ik de eigenaar er rondlopen met nieuwe gegadigden. We wachten af.
VVD-staatssecetaris Van Ark wil aan mensen in de bijstand een tegenprestatie opleggen. Dat is geen nieuw geluid. Om de zoveel jaren steekt het de kop op, ik herinner het me uit de jaren 80 en 90. Zo zou je werklozen aan het arbeidsritme laten wennen en ze werkervaring laten opdoen. In de la van de politica liggen twee rapporten die aantonen dat zo'n maatregel niet werkt, onder andere van het Sociaal Cultureel Planbureau. De Participatiewet is mislukt. De gemeenten zijn daarom tegen. De gemakkelijk te bemiddelen werklozen hebben ze allang geholpen ('laag fruit'). De rest is om uiteenlopende redenen moeilijk bemiddelbaar, ondermeer door het verdwijnen van de sociale werkplaatsen. dan gaat het om psychiatrische gevallen, verwarden, verslaafden, en dergelijke. Of er ontstaan navrante situaties, zoals in Den Haag, waar een straatveger van 53 drie jaar geleden zijn baan verloor door bezuinigingen. Nu eist men van hem om als tegenprestatie voor zijn bijstandsuitkering... straten te vegen. De wethouder noemt het 'een reïntegratietraject', maar het is hetzelfde werk dat hij vele jaren deed. Alleen kreeg hij er toen 400 euro per maand méér voor.
Het is een bewolkte dag. De hele dag lang drommen er taltijke vissers over de steigers in de haven. 's Middags komen Michel & Barbara, Nikita, Esri, Tessa en Vajèn op de thee. Straks gaan we naar Werkendam, op bezoek bij bekenden uit onze ziekenhuistijd.
In Den Haag lijkt iets te broeien. 'De coalitie is niet heilig', waarschuwt CU-leider Segers op het partijcongres in Utrecht. Voorbeeld: de stikstofcrisis. 'We hebben onrustige weken achter de rug. Het is wat je noemt: herfst.' Tegelijkertijd waarschuwt VVD-fractieleider Dijkhoff op zijn eigen partijcongres in Papendal het kabinet. Hij hint er tijdens zijn toespraak op dat de inperking van de maximumsnelheid vermeden had kunnen worden als het kabinet beter geanticipeerd had op de stikstofcrisis. ‘Deze kwestie speelt al jaren. We hadden gewoon rekening moeten houden met die uitspraak van de rechter,’ aldus de VVD’er. ‘Je moet dan een backup-plan hebben klaarliggen.’ Maar er was geen plan B. Nu vreest de VVD groot electoraal verlies. 'We lopen het risico dat we kiezers verliezen, dat leden opzeggen, dat er lelijke koppen in de krant staan en dat we billenkoek krijgen in de peilingen.' Terug naar boven
Gorinchem (94)
Zondag 24-11-2019
We krijgen een zonnige herfstzondag. Een mooie dag om me eens rustig te verdiepen in de bijzonder spectaculaire Marsmissie, die NASA (VS) en ESA (Europa) bezig zijn samen te ontwikkelen: de Mars Sample Return-missie (MSR). Een missie die zich af moet spelen in tien jaar, van 2021 tot 2031, en die beoogt om ongeveer een pond aan gesteenten van de rode planeet op te halen. De kosten bedragen ruwweg 7 miljard dollar. De hele operatie is zeer ingewikkeld, zie het overzicht hierboven. Het begint met de lancering in februari 2021 van een raket met de Mars 2020-rover, die in februari 2021 een zachte landing moet maken in de krater Jezero, in de buurt van een gefossiliseerde rivierdelta. Daar moet de Rover boringen verrichten en bodemmonsters verzamelen. Als er ooit leven is geweest op Mars, dan kunnen de monsters op deze plek er sporen van bevatten, want de krater bevatte ooit tientallen eeuwen lang een meer. Op de bodem ervan zijn dikke kleilagen afgezet. De Rover zal de bodemmonsters opslaan in hulzen.
Daarna komt in augustus 2028 de volgende fase. Een raket zal een Amerikaanse Marslander naar Mars brengen, met een kleine Europese Mars-rover aan boord, die de buizen met monsters komt ophalen. Deze tweede Rover brengt ze terug naar de Marslander. Die zal met een grijparm van Europese makelij de monsters in een container ter grootte van een basketbal stoppen. De Marslander is tevens uitgerust met een lanceerinrichting waarmee een vastebrandstofraket van enkele meters lengte kan worden gelanceerd. Deze raket brengt de module met bodemmonsters in een omloopbaan om Mars, waar een Europese ruimtesonde hem opwacht en de module moet overnemen en terugbrengen naar de aarde. De module wordt in de aardatmosfeer losgelaten. Het is dan 2031. Ik zou 84 zijn. Niet ondenkbaar dat ik dat haal. Daarna volgen jaren van onderzoek aan de monsters.
De missie is uiterst complex en er kan in iedere fase van alles misgaan. Is het niet eenvoudiger om mensen naar Mars te brengen en die te laten graven in de bodem? Trump had toch het plan voor een bemande expeditie naar Mars? 'We are going to Mars!', riep hij nog in september. Dat zou via een permanente basis op de maan moeten gebeuren, die vanaf 2024 wordt gebouwd in het Artemis Programma. Maar een potentiële menselijke vervolgmissie naar Mars is natuurlijk heel iets anders, is enorm veel complexer en staat nog in de kinderschoenen. Die verwacht ik niet in de jaren 20 van deze eeuw.
Het is een stille herfstdag. Opnieuw veel vissers op de steigers en wandelaars over de sluis. Ik lees 'Grote Verwachtingen. 1999 - 2019' van Geert Mak uit (AtlasContact, 2019). Geweldig boek! Een prestatie. Het levert veel stof om over na te denken. Kan Europa, 'die bange en bungelende half-federatie' zich handhaven in 'een internationale vechtwereld waarin enkel het recht van de sterkste nog telt'? Mak sluit zijn boek af in september 2019, twee maanden geleden. Vanaf nu weet de lezer meer dan ik, schrijft hij ietwat jaloers. Dat is natuurlijk niet helemaal waar, want op zijn eigen website gaat hij regelmatig in op actuele ontwikkelingen.
Straks rijden we naar het onzalige Papendrecht voor de verjaardag van schoonzus Mieke. Terug naar boven
Gorinchem (95)
Maandag 25-11-2019
Om half acht schuif ik de gordijnen open. Buiten hangt mist, de lantaarns glinsteren in de nevel. Er is geen wind, anders zou er geen mist zijn. Vergeleken met voorgaande jaren zitten er deze herfst nog altijd relatief veel bladeren aan de bomen. Ook verkleuren ze later dan normaal. Dat komt door het stabiele herfstweer, meldt de website Nature Today. Na de zeer warme zomer kwalificeert de website op basis van gegevens uit De Natuurkalender en de GrowApp de herfst van 2019 als zeer laat.
De komende dagen zullen veel wind, regen en zachte lucht brengen, als de restanten van de tropische storm Sebastien de Britse eilanden naderen. De storm is dan afgezwakt tot een gewoon lagedrukgebied. Sebastien was het 20e tropische stormsysteem van het jaar in het noordatlantisch oceaangebied. Sinds 1967 volgt men tropische stormen en orkanen met behulp van satellieten. Het jaar 2005 was met 28 stormen (met naam) sindsdien het meest actieve orkaanseizoen. 2019 heeft met Sebastien 20 stormsystemen (met naam) gehad. Daardoor komt dit jaar op een gedeelde vierde plek in de lijst met actiefste orkaanseizoenen.
Weeronline publiceert de prognose voor de feestmaand december: veel zuidwestenwinden die milde oceaanlucht en regenzônes aanvoeren. Weinig kans op sneeuw en vorst en waarschijnlijk geen witte kerst. De gemiddelde temperatuur zal op 5 graden liggen, 1,3 boven het langjarig gemiddelde van 3,7 graden. Ook voor januari en februari is de kans op zuidwestenwinden groot, dus verwacht men een zachte winter.
Denk nog even terug aan de arme weerman Piet Paulusma, die begin november voor het zoveelste jaar op rij een strenge winter voorspelde. Hij komt dezer dagen met zijn definitieve wintervoorspelling.
Na negen uur, als de zon hoger staat, trekt de mist snel op. Opnieuw staan er ettelijke vissers in de haven. Niet alleen oude kerels, overigens. Waar halen ze de tijd toch vandaan? We rijden naar Oost voor sport en boodschappen. Buiten is het zacht en stil herfstweer. Ik begin te lezen in 'Falend Licht. Hoe het Westen de Koude Oorlog won maar de vrede verloor' van de politicologen Ivan Krastev en Stephen Holmes (AtlasContact, 2019). In een derde boom op het Eind brengen werklieden feestverlichting aan.
In de media presenteert zich een nieuwe kandidaat-omroep, eentje 'voor alle Nederlanders die niet gehoord worden', maar die alleen gesteund wordt door PVV en FvD. Ongehoord is de wat verongelijkte naam. Populistisch rechts wil de ether in met de toch al zo luidruchtige nationale kneuzenbrigade, met namen als mislukt VVD-parlementariër Ybeltje Berckmoes, de boze journalist Arnold Karskens, publicist Joost Niemöller die vindt dat zwarte mensen een lager IQ hebben, en scenarist en PVV-verdediger Haye van der Heyden. Ze willen een eigen omroep voor fake-news. In een van de berichten werd ook de naam van klimaatontkenner Simon Rozendaal genoemd.
Tja, in ons land heeft men het recht een eigen omroep te beginnen. Ze willen 'een noodzakelijk tegengeluid laten horen' want de publieke omroep is ze veel te links. De speerpunten van de nieuwe omroep die Karskens in De Volkskrant noemt laten de nieuwe veelzijdigheid zien: het behoud van de Nederlandse cultuur (‘bij ons komen voorstanders van Zwarte Piet ruim aan bod’), een kritische blik op de macht van de EU (‘Brussel is al bijna de hoofdstad van Nederland’), meer aandacht voor de negatieve gevolgen van migratie en eerlijker berichten over wat hij de ‘klimaatgekte’ noemt. Alle eenzijdige rechts-populistische thema's op een rijtje. 'Wij worden eerste Peter R. de Vries-vrije omroep', zegt Joost Niemöller collegiaal. Ze moeten 50.000 leden zien te halen om in het bestel te komen. 'Er hebben zich al 10.000 internettrollen aangemeld', twittert De Speld. 'Een zure witte mannen-omroep', noemt iemand anders ze. Terug naar boven
Gorinchem (96)
Dinsdag 26-11-2019
Vol trots en liefde keek ik gisteravond naar DWDD. De uitzending was geheel gewijd aan het overlijden van Ramses Shaffy tien jaar geleden (op 1 december 2009). De studio zat vol met toneel- en kleinkunst studenten, Ramses-fans, jonge muzikanten en theatermakers. Iets voor de helft van de uitzending kwam er een video-clip langs, bij het lied 'De trein naar het noorden', waarin Shaffy vertelt over hoe zijn moeder hem op 6-jarige leeftijd vanuit de Côte d' Azur op de trein zette naar Amsterdam. Een triest autobiografisch lied, een opname van Shaffy zelf. Het fragment begint op 26 minuten, de clip op 28,30 minuten. En wie zien we daar zitten, in mooie zwart-wit beelden in het stoomtreintje van Enkhuizen naar Medemblik? Mijn oudste kleinzoon Thijs! De zoon van Floor, die zelf redactiecoördinator van het programma is. Thijs doet het prachtig! Zo ernstig als hij kijken kan! Hij speelt een bleek, dapper en stil jongetje, grote geruite pet op, bruin koffertje aan de hand, alleen op weg naar het noorden, naar een tante bij wie hij moet gaan wonen om naar de lagere school te gaan. Hier kun je het zien.
Het is vandaag een saaie, grijze dag. Oppasdag voor Anna. Op het Eind snoeit men verder aan de bomen. Er komt warempel nog een boom met feestverlichting bij. Op de Peterbrug staat weer eens een grote truck met oplegger vast.
Ik verricht de computerhygiëne aan beide laptops. Op mijn oudje, die dient als reserve, draait Windows 7 nog steeds. Maar de ondersteuning door Microsoft komt media januari te vervallen. Ik probeerde al eens om Windows 10 erop te zetten, maar dat ging niet. Moet ik nog eens uitzoeken. Verder lezen in 'Falend Licht' van Krastev & Holmes. Blijkt een uitstekend boek. Op de achtergrond orgelkoralen van César Franck, gespeeld door de legendarische Albert Schweitzer. Dan hoef je het huis niet uit. Terug naar boven
Gorinchem (97)
Woensdag 27-11-2019
Het blijft doorgaan. Het signaal van toenemende klimaatopwarming duikt op vele plaatsen op. Neem de overstromingen in Venetië in de achterliggende weken. Overstromingen komen er veel voor, maar het signaal zit in de sterke toename van de frequentie. Zie hierboven een overzicht vanaf 1872 tot 2018, gemaakt door het Italiaanse Centro Previzioni e Segnalazoni Maree. Het is helder als glas: vanaf de jaren 60 nemen de overstromingen sterk toe.
Van de week publiceert de World Meteorological Organisation de cijfers over de emissie van boeikasgassen in de atmosfeer in 2018. Die bereikten dat jaar een nieuw hoogtepunt. De concentratie van CO2 liep op tot 407,8 ppm. Die concentratie was in 2017 nog 405,5 ppm. De stijging was vrijwel even hoog als in de jaren 2016 en 2017 en zelfs hoger dan de gemiddelde stijging per jaar over het laatste decennium. Ter herinnering: in 2015 passeerde het CO2-gehalte de symbolische grens van 400 ppm. CO2 blijft eeuwen aanwezig in de atmosfeer en de oceanen.
De hoeveelheid methaan in de atmosfeer is nog veel harder gestegen. In 2018 was de concentratie ruim 2,5 keer zo hoog als voor de industriële revolutie. Het gehalte bereikte in 2018 het record van 1869 ppm. Methaan is een veel krachtiger broeikasgas dan CO2, maar blijft minder lang in de atmosfeer. Het komt onder meer vrij bij veeteelt (!), rijstbouw, verbranden van biomassa en uit natuurlijke bronnen als moerassen.
De concentratie lachgas (N2O) liep in 2018 op tot 331,1 ppm, 128% hoger dan het niveau in de 18e eeuw. Behalve een broeikasgas bevordert het de afbraak van de ozonlaag, die mens en dier beschermt tegen de ultraviolette straling van de zon. Behalve uit uit natuurlijke bronnen komt het ook vrij bij industriële processen, gebruik van kunstmest en verbranden van biomassa.
Sinds afgelopen vrijdagavond vielen er negen doden bij noodweer met zware regenval in Frankrijk, Italië en Griekenland. Er is geen enkele aanwijzing voor een vermindering van de uitstoot, de wereld raast onbelemmerd door naar een ongekende klimaatkatastrofe. Wat is er nodig om dat te voorkomen? Gisteren bracht de VN het Emissions Gap 2019 rapport uit. Daarin staat dat de wereldwijde uitstoot tussen 2020 en 2030 met elk jaar ruim 7% zou moeten dalen om de klimaatdoelen van Parijs 2015 te halen: beperking van de opwarming tot +2 graden en liefst tot +1,5 graden bij de eeuwwisseling. Zelfs als alle landen de afgesproken klimaatdoelen zouden halen - quod non - zal de temperatuur op aarde naar verwachting stijgen met een rampzalige 3,2 graden Celsius in 2100.
Vannacht valt veel regen. het zijn de laatste dagen van november. Een overtrekkend Laag zorgt voor buien en veel wind; het is het restant van de tropische storm Sebastien. Op de oceaan is het nu rustig, Het orkaanseizoen lijkt voorbij, zeilers beginnen vanaf de Kanarische eilanden met hun oceaanoversteek. De depressie sleurt ook warme lucht naar West Europa.
Vandaag wordt het een drukke dag. Vanmorgen een vergadering van het bestuur van de Gorcumse Poëzieroute, daarna met de bus naar Utrecht voor het eerste college van een korte cursus van de KLU over Chagall, Picasso en Mondriaan. Omdat ik dan pas laat terug in Gorcum zal zijn, plaats ik de blogpost van vandaag nu al. Terug naar boven
Gorinchem (98)
Donderdag 28-11-2019
Vannacht tot 20 voor 1 het kamerdebat gevolg over de burgerdoden bij de aanval van een Nederlandse F16 op een wapenopslag van IS in Hamija in Irak op 3 juni 2015. De minister van defensie en de premier overleven het debat vrij gemakkelijk, maar ik bleef zitten met gemengde gevoelens. Al één dag later meldde persbureau Reuters dat er 70 burgerdoden waren gevallen. Het persbureau had dozijnen getuigen, gewonden en veiligheidsfunctionarissen gesproken. Foto's op sociale media toonden een enorme ravage; geen enkel gebouw was nog heel. Reuters is niet zomaar een persbureau, maar gedurende de maand juni ontkennen Nederlandse ministers dat er burgerdoden waren gevallen. In dezelfde maand, op 19 juni 2015, gaat de kamer akkoord met het verlengen van de missie zonder dat de tientallen burgerdoden in Hamija genoemd worden. De suggestie van misleiding is levensgroot, maar kan niet worden bewezen.
De ministers weten niet meer wat ze toen wel of niet wisten. Zelfs in de ministerraad zou in juni niet zijn gesproken over burgerdoden, zegt Rutte. Dat gelooft haast niemend. 'Ik kan geen herinnering faken die ik niet heb', zegt de premier. Zelfs nog op 23 juni 2015 schreef de toenmalige defensieminister Hennis de Kamer dat voor zover op dat moment bekend, er geen sprake was geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak. Nu noemt de premier dat 'een fout'. Niet omdat het een aperte leugen was, maar omdat ze vanwege veiligheidsprotocollen het niet had mogen zeggen. En, al had hij geweten van tientallen burgerdoden, dan nog had hij dat destijds niet aan de Kamer kunnen melden. Over lopende missies doet men namelijk geen mededelingen.
Tja. Gerieflijke geheugens, handige cirkelredeneringen, een effectief rookgordijn. De oppositie kwam er niet doorheen. Zelfs de email die kolonel Sean Ryan van CENTCOM in december 2018 aan de NOS en de NRC stuurde, wordt genuanceerd. Daarin zegt Ryan dat bij het Nederlandse bombardement in Irak 70 burgerdoden zijn gevallen door "secundaire explosies" (zie email hierboven). Het is Rutte niet duidelijk waarom de betreffende woordvoerder in de mail is afweek van de officiële conclusies van CENTCOM. De luchtigheid waarmee de minister-president optreedt bij zo'n ernstig onderwerp beviel me niet. Het debat gaf me een nare smaak in de mond.
Ik was destijds voorstander van de aanvallen door de coalitie op IS. Natuurlijk moet je dan rekenen op burgerslachtoffers. Het is echter de hypocrisie, het verbloemen ervan, dat me steekt. Er bestaan geen schone oorlogen. Zeg dat dan, duik er niet voor weg - en schaam je, treur erom, steun en compenseer de nabestaanden ruim en roei de vermaledijde jihadisten zo snel en effectief mogelijk uit. Je ziet wat alle huichelarij voor politieke ellende met zich meebrengt.
Sinds een tijdje volg ik de Bark Europa op zijn reis van Montevideo naar de Falkland Eilanden. De dagelijkse verslagen staan op hun Facebook-account. Dat betekent dat ze aan boord wel over een internetverbinding beschikken. De overtocht verloopt tamelijk rustig. Gisteren bereikten ze de Furious Fifties bij een noordoostenwind van 20 knopen, en lieten in regen en mist het anker vallen in de luwte bij New Island, een van de westelijke rotseilandjes van de groep.
Het is vandaag een sombere regendag, Ook zacht. In onze straat is er weer een boom met feestverlichting bij gekomen, de boom bij onze voordeur. De helft van de bomen is nu feestelijk verlicht. Ik zal binnenkort ook de feestverlchting op onze Dulce hijsen, maar pas na Sinterklaas. Vanmiddag weer met de bus naar Utrecht, nu met Anna. We gaan uit eten met Paul & Tine bij Vis en Meer in de Drieharingsteeg. Terug naar boven
Gorinchem (99)
Vrijdag 29-11-2019
De Europese Unie schijnt een verbod op het vrij buiten laten lopen van katten te kennen. Dat hebben juristen van de Universiteit Tilburg uitgezocht. Het is verboden door EU-wetgeving die is verankerd in de Vogel- en Habitatrichtlijnen. Reden: de huiskat zou een van de grootste uitroeiers van vogels en andere diersoorten ter wereld zijn. Onder de slachtoffers zijn verschillende typen vogels en zoogdieren, zoals weidevogels en vleermuizen, maar ook reptielen, vissen en amfibieën. Het koor van Zwarte Piet adepten en aanverwante liefhebbers van vaderlandse erfgoed en gewoontes schreeuwt moord en brand, kamerlid Theo Hiddema van Forum voor Democratie voorop. 'Dit land wordt geregeerd door idioten', zegt hij, terwijl het verbod nog nooit werd gehandhaafd en niemand dat ook van plan is. Weerman Peter Kuipers Munneke wijst er op Twitter fijntjes op 'dit interessante feit: door windmolens overlijden jaarlijks 150.000 vogels, door huiskatten ruim 500.000.000.' De rechts-populisten willen de vogels tegen windmolens beschermen maar hun moordende katten moeten buiten kunnen lopen. Vroeger deden we trouwens onze katten een belletje om. Ze vingen geen vogel of muisje meer.
Gisteren een leuk bezoek aan Utrecht. Ondanks de regen. Bij Broese op de Stadhuisbrug koop ik geen boek, maar een CD: het pianostuk 'Grote Archipel' van de Nederlandse componist Daan Manneke. Utrecht in de regen is verrukkelijk, maar Anna vindt dat er geen leuke jurken in de winkels hangen. Bij een zaakje in de Zadelstraat verkopen ze allerlei soorten pindakaas. We nemen een pot pindakaas met knoflook en gebakken uitjes mee. Daarna aan de thee in Graaf Floris op de Vismarkt, waar even later ook Paul & Tine arriveren. Het is er warm en roezemoezig terwijl buiten de avond valt en de lichten aangaan. Ik kijk rond. Aan de stamtafel leest een man van mijn leeftijd bij een biertje het avondblad. Een andere, eveneens oudere man in een zwart corduroy colbert, komt binnen, groet hem en gaat tegenover hem zitten. Bewoners van de binnenstad, lijkt me. Ik had hier ook willen wonen, maar het liep anders. Ook goed.
In lichte regen lopen we naar Vis & Meer in de Drieharingsteeg, waar het overvol is. We hebben echter gereserveerd en krijgen een ronde tafel in het smalle, rustiger gedeelte van de zaak. We hadden erg veel plezier met zijn vieren. Een gouden avond! (foto hierboven en 1 andere hier).
Anders dan gisteren schijnt vandaag de zon, afgezien van een enkele bui in de middag. Gisteren waren we niet gegaan, dus doen we vandaag de boodschappen en onze fitness. Later loop ik nog even door de binnenstad voor een vergeten boodschap. Overal gehaaste mensen in Black Friday of Sinterklaasstress.
's Middags is er plotselinge ophef en sensatie in de media. In Suriname begint de rechter van de krijgsraad plotseling met het uitspreken van vonnissen over de Decembermoorden van 1982. Opvallend, omdat president Bouterse, een van de belangrijkste daders, op staatsbezoek is in China. Tegen hem is 20 jaar gevangenisstraf geëist. Er gelden strenge veiligheidsmaatregelen bij het gebouw van de krijgsraad. Zo is er extra bewaking, zijn nabijgelegen scholen gesloten en moesten journalisten hun camera's en telefoons inleveren bij het binnengaan van de rechtszaal. De NOS volgt de zaak met een liveblog. Inmiddels heeft de rechter acht van de aan Bouterse ten laste gelegde feiten bewezen geacht. Het is allemaal uiterst curieus. Probeert men eindelijk de impasse te doorbreken en van de man af te komen, nu hij niet in het land is?
Update 19.15 uur: Het komt soms voor dat het recht zegeviert. Dat is bijzonder. De Surinaamse krijgsraad wijst een historisch vonnis: 'Er is wettig en overtuigd bewezen dat de verdachte opzettelijk ter dood heeft gebracht na kalm beraad en rust. Het misdrijf is medeplegen van moord. De amnestiewet is niet van toepassing.' Bouterse krijgt 20 jaar gevangenisstraf. Hij kan in hoger beroep. Ik ben benieuwd of hij naar zijn land terugkeert. Terug naar boven
Gorinchem (100)
Zaterdag 30-11-2019
Misschien kun je zeggen dat je in kunst en wetenschap twee veronderstellingen over de wereld tegenkomt, die diametraal tegenover elkaar staan. De ene veronderstelt dat er elementaire vormen en processen aan de werkelijkheid ten grondslag liggen en dat de hele rest daarvan is afgeleid. Dat zou je platonistische visie kunnen noemen. De andere visie veronderstelt daar tegenover dat er alleen maar toeval is en dat alles in de werkelijkheid daarop berust. Je kunt er slechts verhalen over vertellen, een oneindig aantal verhalen zelfs.
Ik moest afgelopen woensdag daaraan denken tijdens mijn nieuwe KLU-cursus in Utrecht, die de cursisten voorbereidt op een nieuwe tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam: 'Migranten in Parijs'. Die toont eigen werk van het museum over veel van de kunstenaars, die in het begin van de 20e eeuw naar Parijs trokken en zich daar tot beroemdheden ontwikkelden, zoals Chagall, Picasso en Mondriaan, maar ook anderen. Over een paar weken zullen we de tentoonstelling bezoeken. Ik schreef eerder over Chagall: hier in Israël in 2010 en hier in 2017.
De tegenstelling tussen platonisch denken en toeval is het grootst bij Mondriaan en Chagall. Is de eerste enorm streng en voortdurend op zoek naar een uiterste stilering van essentiële vormen, de tweede is bij uitstek een verhalenverteller. Hij verbleef verschillende perioden in Parijs, waar hij veel last van heimwee had. Steeds moest hij terugkeren naar Rusland en naar zijn geboortestad Vitebsk. De verhalen en het heimwee zie je voortdurend in zijn werk, zoals in het schilderij hierboven, het 'Zelfportret met 7 vingers' uit 1912/1913.
Kijk er rustig naar, het vertelt zijn verhaal. Linksboven zie je de Eiffeltoren door het raam. In zijn atelier had hij daar uitzicht op. Maar wat hij in zijn hoofd had, zie je in het denkwolkje rechtsboven: Vitebsk. En wat hij schildert is ook Vitebsk: een melkmeisje, een koe en een orthodox kerkje. De kyrillische letters langs de bovenrand vormen de woorden 'Parijs' en 'Vitebsk'. In zijn stijl sloot hij zich aan bij de destijds gangbare kubistische vormtaal. En die 7 vingers aan zijn linkerhand? Daar zijn veel verklaringen voor bedacht: hij werd geboren op de 7e dag van de 7e maand in 1887, de menora, de joodse kandelaar, heeft 7 armen, enzovoorts. Verhalen bevatten betekenissen, maar betekenen ze écht iets? Of is het toeval en inlegkunde?
Ik vind het altijd fascinerend dat in de natuurkunde op elementair niveau ook zo'n tegenstelling bestaat tussen essentie en toeval. Op quantumniveau zijn vormen en essenties altijd onderhevig aan waarschijnlijkheid en onzekerheid. Niets is wat het is, niets is wat het schijnt. Iets bestaat, dat staat wel vast, maar wát? Essentie, wezen of kern, of alleen maar verhalen? Mondriaan of Chagall? En waarom?
Het is een dag met veel zon, een fraaie herfstdag. We kijken even op de boot, waar niks mis is. Tessa & Lina-Mae komen op de koffie. Ik doe een boodschap bij de Marokkaan op de Westwagenstraat. Opnieuw koopstress in de winkelstraten.
De vrouw van Bouterse, gisteren door de krijgsraad tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld, kondigt aan dat haar man morgenochtend in Suriname zal terugkeren. Daar heb je als president een vrouw voor. Volgens haar zal er worden "gemobiliseerd" om de president die ochtend op te halen van luchthaven Zanderij, Bouterse gokt op de massale steun van zijn partij. Hij zal ook in hoger beroep gaan.
Forum voor Democratie congresseert in Barneveld. USA-ambassadeur Pete Hoekstra is een van de sprekers. We moeten meer gaan betalen voor onze defensie, zegt hij. Daar heeft hij gelijk in, vooral omdat Europa niet meer kan rekenen op de steun van Amerika. Maar dat laatste zegt hij niet. Integendeel: 'Een Europees leger supporten wij niet'. Zijn baas Trump houdt niet van een sterk Europa. Veel FvD'ers ook niet. FvD-Europarlementariër Rob Roos sprak zich onomwonden uit voor een vertrek van Nederland uit de Europese Unie. 'Ik ben ervan overtuigd dat Nederland beter af is als we het contract met de EU verbreken.' Kamikaze politiek, noemde je dat vroeger.
Volgend jaar moeten we pas goed oppassen! Carles Puigdemont, de regio-president van Catalonië, komt op 2 februari naar Leeuwarden. Hij heeft 'iets' met Friesland, zeggen sommigen. Boven zijn bureau (in Barcelona? in Brussel?) zou een Friese spreuk hangen: Wêr 't wy op 'e wrâld ek binne, oer ús skynt deselde sinne. Tja, er is echter een Europees aanhoudingsbevel tegen hem van kracht, maar ja, de provincie Friesland bezweek ook al voor de boeren, dus ik verwacht er niks van. Terug naar boven
Gorinchem (101)
Zondag 01-12-2019
Er werd weer heel wat geroepen, gisteren op het partijcongres van FvD. 'Een bonte stoet van strijders in het cultureel verzet, verenigd rond Baudet', kopt De Volkskrant. 'Onze eigen regering, het kartel, laat de islam, de sharia en het salafisme toe. We weten wat dat in ons mooie land heeft aangericht', roept een statenlid. Maar zoals gewoonlijk bij ultra-rechtse populisten liggen de feiten anders. Het schiet al jaren totaal niet op met de islamisering van Nederland, zo blijkt uit de bovenstaande statistiek van het CBS. Mij verbaast vooral hoe een partij die alsmaar een loopje neemt met de feiten (klimaat, migratie, stikstofcrisis, enz.) toch zoveel aandacht en kiezerssteun weet te trekken.
Nog een politicus die chronisch de waarheid verdraait, keerde vanochtend vroeg al in zijn land terug. uit China Eerst zou hij vanmiddag arriveren, maar de voorgenomen handelsmissie naar Cuba sloeg hij over. De president die na 37 jaar tot 20 jaar gevangenis werd veroordeeld, werd op vliegveld Zanderij toegejuicht door 1500 met bussen opgetrommelde aanhangers. Maar hij stelt zich listig op. 'We blijven binnen wet- en regelgeving. We respecteren alles en iedereen. Politiek moet met politiek worden beantwoord. Het gaat erom hoe het spel gespeeld wordt, als we maar binnen recht en wet blijven.' Opvallend is de denigrerende betiteling van het vonnis als 'politiek'. Het is maar 'politiek', alsof het niet om onafhankelijke rechtspraak gaat. Hij gaat in beroep in de wetenschap dat het in Suriname dan nog vele jaren kan duren.
December brengt zijn eerste mooie dag. Het is met 3 graden Celsius koud. Ik loop even naar de boot om de schakelaar van de lader voor de genset uit te zetten, tegen overladen. Op de steigers is weer een viswedstrijd (foto hier). Dan zitten ze ook vlakbij de boot, met gevolg dat er regelmatig tuig in de wanten vastzit. Nu ook weer, dit keer in de railingdraad. Ik haal het er voorzichtig uit, het is nog heel. De visser naast de boot is dankbaar.
Lezen: 'War with Russia' (Coronet, 2016), een boek van een gefrustreerde Britse ex-NAVO generaal, Richard Shirreff. Het verscheen nog voordat Trump aan de macht kwam en beschrijft een Russische inval in de Baltische staten, waar de NAVO niet direct raad mee weet. Realistisch? Tot dusver wel, maar ik ben pas bij het 3e hoofdstuk. Opmerkelijk, het boek werd geschreven toen iedereen, inclusief de auteur, dacht dat Hillary Clinton zou winnen; de president in het boek is dus een vrouw. Terug naar boven
Gorinchem (102)
Maandag 02-12-2019
Goede zaken komen niet zomaar tot stand in Gorcum. Slechte zaken hebben hier een grotere kans, zoals we nog weten van het ellendige verhaal rond het deels vernielen en verbergen van muur- en torenresten van het vroegere kasteel van Karel de Stoute - De Blauwe Toren - onder een afzichtelijk hotel, een architectonische miskleun in het kwetsbare gebied langs de rivier, dat Buiten de Waterpoort heet. De Waterpoort zelf is er ook al 120 jaar niet meer, maar dat terzijde. Ondanks een door duizenden Gorcummers getekende petitie werd de zaak tegen het hotel verloren. Nu speelt er een ander verhaal.
Toen het carillion van de Grote of Sint Janstoren in 1965 werd gerestaureerd, was er geen plaats meer voor een oude luidklok. Die deed eeuwenlang dienst als brandklok. Bij brand in de stad beierde men de klok luid om de mensen te waarschuwen. Zo ook bij een dijkdoorbraak en andere gevaren. Er werd echter een goede bestemming gevonden: de juist voltooide Exoduskerk aan de Mollenburgseweg. Die kreeg de brandklok in bruikleen. Voortgaande ontkerkelijking bracht met zich mee dat de kerk zijn functie verloor. Onlangs werd hij verkocht en nu komt er een gezondheidscentrum in; de gemeente kreeg de klok terug.
Een groepje stadgenoten bedacht een nieuwe functie. Ze maakten een voorstel om de luiklok op te hangen in een grote, vrijstaande klokkenstoel met overkapping op - jawel - Buiten de Waterpoort, bij het oorlogsmonument, in 1951 gemaakt door de moeder van oud-burgemeerster Van Rappard. Een mooi, beeldbepalend element vanaf de rivier, met een grote, sonoor klinkende klok van bijna 700 kilo, die bijvoorbeeld geluid kan worden tijdens de jaarlijkse dodenherdenking bij het monument. Een goed idee en ik heb de indiening van het plan als burgerinitiatief bij de gemeente vorig jaar dan ook van harte gesteund. De Gorcumse antiekrestaurateur Bernard Siera maakte een fraai ontwerp. Een foto van de maquette ervan zie je hier. De plaatselijke Rotaryclub helpt bij het project.
Echter: het gebied Buiten de Waterpoort staat nu al zo vol met van alles en nog wat. Behalve het oorlogsmonument staan er een aantal abstracte beelden (van de Symposion-manifestaties), locaties van gedichten uit de Gorcumse Poëzieroute, monumentale kastanjebomen, het petit-restaurant Boulevard met terras, een stadswal en de gruwelijke hoteldoos. Iets verder naar het westen staat een omheinde mobiele telefoonzendmast. Bovendien: op het deel van het gebied waar iedere zomer het jaarlijkse timmerdorp wordt gebouwd en afgefikt, waar circussen hun tenten opslaan, waar evenementen en muziekfestivals als het Hippiefestival plaatsvinden, mag van Rijkswaterstaat niets permanents gebouwd worden. Onbelemmerde afvloed van de rivier bij hoog water staat voorop. Veel plek voor de beoogde klokkenstoel is er dus niet en naast het oorlogsmonument kan ook niet. Dat geeft risico op gescheurde trommelvliezen tijdens de dodenherdenking.
Inmiddels is er van alles geregeld en voorbereid. De klokkenstoel wordt gemaakt van loodzwaar eikenhout door leerlingen van het Omnia College. Vroeger zou je ambachtschool gezegd hebben. Bij de gemeente loopt een vergunningprocedure en daar lijkt opeens een kink in de kabel te ontstaan. Aanvankelijk dacht ik dat het bekende gedicht 'Een volk dat voor tirannen zwicht..' van de Gorcummer Henk Van Randwijk, onderdeel 18 van de Poezieroute vlakbij het oorlogsmonument, ervoor moest wijken. Maar dat is een misverstand. Daarna verneem ik het verhaal dat een van de abstracte Symposion-beelden ervoor moet wijken: 'Gevouwen vierkant' van de beeldhouwer Henk van Bennekum (foto hierboven), tot razernij van de Stichting Stadsherstel (SSG) en het Holtzfonds, die het in 2013 aan de stad hadden geschonken.
Maar ook dat blijkt niet te kloppen, vertelt Bernard Siera me als ik hem jongstleden vrijdag opzoek en we samen naar Buiten de Waterpoort lopen. De klokkenstoel komt er een meter of tien achter, vanaf de rivier gezien. Op die plek staat een jonge boom, die ergens anders heen moet. Zo zit het dus.
Misschien dat het abstracte beeld, dat op een venster lijkt, voor een klokkenstoel van 5 meter hoogte in het niet valt? Ik weet het niet. Misschien staat de stoel gelet op het luide luiden en de gevoelige trommelviezen nog steeds te dicht bij het oorlogsmonument? Weet ik ook niet. Dus toch beter ergens anders op BdW? Het luiden van de klokken hoor je toch wel, ook al staat de stoel honderd meter verder. Maar nu dreigt SSG met een bezwaarschrift een spaak in het wiel te steken van de vergunningverlening. Dan kan de klok bij de dodenherdenking op 4 mei volgend jaar niet luiden. Ach toch, met wat vindingrijkheid over en weer moet je hier toch uit kunnen komen?
Deze maandag is het droog met redelijk wat zon en een enkele bui. We sporten en doen boodschappen op Oost. Ik lees verder in 'War with Russia' (Coronet, 2016) van de Britse beroepsmilitair Sir Richard Shireff. Dat hij duidelijk houdt van rangen, titels en van mannen en vrouwen met lichaamlengtes van minimaal 6 feet tall - daar moet je even doorheen kijken. Het scenario dat hij ontwikkelt in zijn boek is ernstig genoeg. Terug naar boven
Gorinchem (103)
Dinsdag 03-12-2019
Weer iets hoger, + 0,55 graden Celsius over afgelopen november, de update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten (zie hierboven). De grafiek is al 7 jaar niet meer in 'de min' geweest.
Vorige week schreef ik over het Emissions Gap 2019 rapport van de VN. De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen zou tussen 2020 en 2030 met elk jaar ruim 7% moeten dalen om de klimaatdoelen van Parijs 2015 te halen: beperking van de opwarming tot +2 graden en liefst tot +1,5 graden bij de eeuwwisseling. In die context vindt momenteel de Klimaattop in Madrid plaats. Het doel van de top is om alsnog richtlijnen vast te stellen voor de landen om dat doel te halen. De verwachtingen zijn niet hoog.
In London is een andere top begonnen: die van de NAVO. Daar gebeurt vandaag is bizars. NOS-nieuws: 'Kort voor aanvang van de top zei de Turkse president Erdogan dat hij van de bondgenoten volledige steun eist in het gevecht tegen terroristen. Daarmee doelt Erdogan op Koerdische strijdgroepen. Krijgt Turkije geen steun van andere NAVO-lidstaten, dan zal het land zich keren tegen de plannen voor de verdediging van de Baltische landen.' Not bene: Erdogan zelf informeerde de NAVO niet toen hij Syrië binnenviel.
Zo holt de Turkse president het fameuze Artikel 5 verder uit, het artikel uit het handvest dat poneert dat een aanval op één van de leden een aanval is op alle. Al eerder wekte Trump twijfel aan zijn steun voor dat artikel, dat het fundament van afschrikking (deterrence) door de NAVO is en de voornaamste verdediging van het vrije westen vormt. Het toeval wil dat ik juist nu het boek lees van een voormalige hoge NAVO-functionaris, Richard Shireff 'War with Russia' (Coronet, 2017), dat beschrijft hoe Rusland de Baltische staten aanvalt. Opvalt dat het daar niet de Turken zijn die de eenheid van het bondgenootschap aantasten, maar Duitsland, Griekenland (toen nog onder Syriza) en Hongarije. In drie jaar kunnen zaken veranderen. Ten goede? Soms, maar nu vrees ik dat de verdeeldheid alleen maar groter wordt. Wanneer Europa niet snel en adequaat zijn eigen veiligheid verbetert, blijft het toenemend kwetstbaar. Dat krijgt repercussies.
Mooie zonnige herfstdag. Omdat Anna vannacht weer een migraine-aanval had, past ze hier thuis op kleindochter Lina-Mae. Die wordt door Tessa geberacht en gehaald. Gaande de dag wordt Anna beter. Terug naar boven
Gorinchem (104)
Woensdag 04-12-2019
Ongelooflijk en imposant zijn ze; zwarte gaten in het heelal blijven intrigeren. Er zijn verschillende soorten en formaten van deze onvoorstelbaar dichte vorm van materie, die overblijft na bijvoorbeeld de instorting van een opgebrande reuzenster, een supernova-explosie, die een soort put van zwaartekracht slaat, die zó sterk is dat zelfs licht er niet uit kan ontsnappen. En ze zijn niet zeldzaam: in de kernen van miljarden melkwegstelsels en sterrenclusters zitten ze verstopt, in ieder stelsel vaak meerdere. Wie of wat in een zwart gat valt, schiet voorbij een limiet - de waarnemingshorizon - waarachter terugkeer niet meer mogelijk is. Toch bouwt zich de zwaartekracht nog steeds verder op, tot aan het ultieme mysterie: de kern van het zwarte gat. Dat is de singulariteit, waar de zwaartekracht oneindig zou zijn. Ergens daar geeft de algemene relativiteit van Einstein, die in het hele heelal heerst, het op, valt uiteen en over blijft een nog steeds onbekende quantum-beschrijving van zwaartekracht. Misschien kun je zwarte gaten beschouwen als de echte grenzen van ons heelal.
Een groep onderzoekers van het Harvard University’s Black Hole Initiative (BHI) heeft het raadsel niet weggenomen, maar onlangs wel een klein stukje van de puzzel verhelderd (zie hier en hier, een overzichtsartikel staat hier). Zij menen dat er meer manieren zijn waarop het binnenste van een zwart gat de algemene relativiteit volledig verstoort. Dat uiteenvallen leidt bij zwarte gaten van het gangbare type in ons universum tot een centrale singulariteit, die 'tijdachtig' (timelike) of 'ruimteachtig' (spacelike) kan zijn. Nu wordt het erg ingewikkeld.
Het heeft met het volgende te maken. Ik zeg het zelf zo (zonder te weten of het klopt) dat ruimte en tijd bij een singulariteit uiteenvallen. Zich van elkaar afsplitsen. Als een deeltje daarna een 'ruimteachtige' singulariteit nadert, is er geen tijd beschikbaar om de formules voort te zetten van de algemene relativiteit. Omgekeerd, nadert het deeltje een 'tijdachtige' singulariteit, dan wordt het niet onverbiddelijk naar binnen gesleurd. Er is namelijk nog wel tijd aanwezig, dus een toekomst waarin het kan voortbewegen, ook al is het ruimtelijk gefixeerd. Probeer dat maar eens te begrijpen.
Waarnemers buiten een zwart gat kunnen het verschil aangeven. Dat wil zeggen: de waarnemers kunnen een 'ruimtelijke' singulariteit niet zien, omdat licht er niet uit kan. Een 'tijdachtige' singulariteit kunnen ze wel zien, omdat er in beginsel een toekomst bestaat en er, althans theoretisch, een piepkleine kans is dat een lichtdeeltje eruit ontsnapt. Tot zover.
Andere theoretici vinden dit resultaat Van BHI erg belangrijk. De veronderstelling is dat de singulariteiten in de zwarte gaten die wij kennen allemaal 'ruimteachtig' zijn. Waarom? Dat is onbekend. Een nog-niet bestaande quantumtheorie van de zwaartekracht moet dat verklaren. Je zou zeggen dat als de ruimtetijd van de algemene relativiteit uiteen valt, er van ruimte en tijd evenveel zou moeten zijn. Tja. Misschien is het net zo iets als de onopgeloste vraag waarom we nooit antimaterie zien, terwijl er bij de oerknal ook net zoveel materie als antimaterie ontstond. We weten niet waar al die antimaterie is gebleven, zoals we (nu) ook niet weten waarom er in de ons bekende singulariteiten alleen tijd overblijft.
Vanmorgen komt de zon op in een wolkenloze hemel. Het is om het vriespunt maar mist krijgen we niet. Straks reis ik met de bus naar Utrecht voor het tweede KLU-college over Chagall, Picasso en Mondriaan. Terug naar boven
Gorinchem (105)
Donderdag 05-12-2019
Marc Chagall, de verhalenverteller. Een paar van zijn schilderijen kwamen gistermiddag in Utrecht aan bod bij de 2e sessie KLU-colleges ter voorbereiding voor de expositie 'Chgagall, Picasso, Mondriaan en anderen. Migranten in Parijs' in het Stedelijk Museum Amsterdam. Volgende week brengen we er een bezoek aan. Het schilderij van Chagall staat hierboven. Het heet 'Paris Through The Window', dat dateert uit 1913. Chagall, bivakkeerde sinds 1910 bij het echtpaar Sonia & Robert Delauney. Zijn kamer zag uit op de Eiffeltoren, die hij graag schilderde. Er is heel wat te zien, zoals de allereerste parachutesprong vanaf de Eiffeltoren (rechtsboven). Dat gebeurde in 1911 en de schilder heeft het vast gezien. Uiteraard zijn er referenties aan zijn geboorteplaats Vitebsk, waar hij altijd naar terugkeerde. De op zijn kop staande stoomtrein (links van de kat) drukt uit dat hij in die tijd niet terug kon reizen. Geldgebrek. De Januskop rechts beneden zou zijn ambivalentie uitdrukken: hij kijkt oostwaarts naar Rusland en westwaarts naar Frankrijk. Een verhaal van enerzijds opwinding om al het nieuwe en anderzijds een verterend heimwee naar huis. In zijn hand (aan de oostzijde) houdt hij een gouden hartje. De kat zelf heeft een mensenhoofd en refereert aan een Joods sprookje, waarin overleden zondaars als dier terugkeren om hun familie de stuipen op het lijf te jagen. De twee liggende figuurtjes boven de januskop zijn orthodox-joods gekleed. Ze zouden het gastvrije echtpaar Delauney uitbeelden. Robert was frans maar Sonia kwam net als de schilder uit Rusland (Odessa). Waarom de figuurtjes op de grond liggen, weet ik niet. Het schilderij is modern; de kubistische weergave van de skyline en de bebouwing van de stad Parijs past in de ontwikkeling van de schilderkunst in die tijd.
Dichte mist vanmorgen (zie foto hier). In het hele land geldt de Code Geel. We gaan sporten en boodschappen doen op oost. Je krijgt de neiging alvast te gaan hamsteren, want boze boeren van de Farmers Defence Force overwegen om voor kerstmis de aanvoer van supermarkten te blokkeren. Ze hebben het idee dat er amper naar hun argumenten is geluisterd en dat hun eerdere protestacties weinig hebben uitgehaald.
Juist vandaag blijkt uit een rapport over de Natura2000-gebieden, dat het nog steeds niet goed gaat met de natuur in Nederland. De toestand van veel kwetsbare natuurgebieden is de laatste jaren ernstig verslechterd. Van de beschermde plant- en diersoorten staat meer dan de helft er niet goed voor, met ruim eenvijfde van de beschermde vogelsoorten gaat het slecht. De stikstofuitstoot door de landbouw is een belangrijke oorzaak van deze achteruitgang. De door de boeren verfoeide stikstofmaatregelen pakken de uitstoot onvoldoende aan, en zijn daarom waarschijnlijk juridisch niet houdbaar.
Toch neemt de Tweede Kamer vandaag de Spoedwet Stikstof aan met steun van de SGP, 50Plus en de ex-VVD'er Van Haga. Groen Links en PvdA stemden tegen. De laatste twee kunnen de spoedwet volgende week in de Eerste Kamer nog blokkeren.
Ook een ander onderzoek, vandaag gepubliceerd, over de natuur doet je schrikken. Uit een omvangrijk onderzoek onder leiding van Brian Weeks van de Universiteit van Michigan, vandaag verschenen, blijkt dat vogels in Noord-Amerika de laatste 40 jaar allemaal kleiner zijn geworden. Wat raar dat ze allemaal hetzelfde reageren! In het gebied zijn de temperaturen in die tijd met gemiddeld een graad gestegen. De wetenschappers denken dat de vogels door kleiner te worden reageren op klimaatverandering. Met kleinere lichamen kunnen de vogels gemakkelijker afkoelen. Bovendien schijnt het krimpen van dieren een vroege waarschuwing voor uitsterving te zijn, zegt Jan van Gils, gedragsecoloog bij onderzoeksinstituut NIOZ.
Terwijl de klimaattop in Madrid probeert om richtlijnen af te spreken om de doelen van Parijs 2015 te halen, blijkt uit het rapport 'Oil, Gas and the Climate' van 17 milieuorganisaties, dat de plannen van olie- en gasbedrijven voor het aanboren van nieuwe fossiele energiebronnen het onmogelijk maken om die klimaatdoelen te halen. Hier schrik je nog meer van. De grootste investeerders zijn het Russische Gazprom en Shell. De bedrijven zullen tot 2014 maar liefst 1400 miljard euro investeren in nieuwe bronnen. Als dat doorgaat blijven de emissies van broeikasgassen doodgewoon verder stijgen tot 2040. Shell wil niet ingaan op de vraag of de cijfers in het rapport kloppen, maar geeft toe dat het verder investeert in nieuwe bronnen. 'Het klimaat vergt wel ingrepen, maar dat moet een "maatschappijbrede benadering" worden', zegt een woordvoerder. Oh. Ik dacht dat de maatschappijbrede benadering nu in Madrid hard aan het werk is. De wereld is stapelgek geworden. Terug naar boven
Gorinchem (106)
Vrijdag 06-12-2019
Sinds hun vertrek uit Nederland volg ik op Facebook de vorderingen van onze buren Lourens & Joke met hun antieke vrachtscheepje Niets Zonder Gods Zegen, op weg door de wirwar van kanalen, sluizen en rivieren in Frankrijk naar het Escale de Sète 2020 in het zuiden. Een tocht die wordt gemaakt in een flottielje van vijf historische schepen. Momenteel liggen ze bij Lyon te wachten. Ze kunnen tijdelijk niet verder. Heftige regens deden de rivieren zwellen en buiten de oevers treden. Ze kunnen niet onder de bruggen door. De crue moet eerst weer afnemen, maar nu kampen ze ook met mist en stakingen bij de sluisbediening.
Om ze te volgen keek ik af en toe op Marinetraffic, een site waarop je schepen met AIS kunt volgen. Voor de lol plaatste ik er ook een foto van de 'Niets Zonder' op. Op die manier ontdekte ik dat iemand ook een nieuwe foto van onze Dulce had geplaatst. Hij toont ons scheepje toen we deze zomer in Leeuwarden lagen op de Noordersingel, onder het restaurant De Koperen Tuin. Geplaatst door iemand die zich SilliousJack noemt. Leuk! Zie hier en hierboven. Recchts in beeld zie je nog net de top van de Oldehove.
Het is vandaag een regendag met fors wat wind. Ik zoek de definitieve wintervoorspelling van weerman Piet Paulusma op. Al jaren voorspelt hij in het begin van november dat we strenge winters krijgen. Bij zijn definitieve prognose op 1 december neemt hij dan weer gas terug. Zo ook dit jaar. Het wordt volgens Piet 'een rommelige winter, met wisselvallig en regelmatig kwakkelend weer. Echt koud lijkt het niet te worden, met een gemiddelde temperatuur die normaal is voor een Hollandse winter. Toch moeten we de schaatsen vast uit het vet halen, zegt Piet, want 'we kunnen ook rekenen op één of twee lange(re) perioden met echt winterweer en flinke kou. Het kan dan matig tot streng vriezen.' Sneeuwdagen komen er ook, met kans op een flink pak sneeuw. Tja, ik moet het nog zien.
Anna haalt de kerstspullen uit de kelder. Onze drie kunstkerstboompjes zijn snel opgezet. De lichtjes doen het allemaal. Het kerstboompje van mijn moeder staat weer in mijn werkkamer, de tweede in de woonkamer en de derde in de serre. Daar hang ik ook de lichtlijn op om het kozijn. Feestelijk.
Nu de boot nog. Terwijl regen over het dek vlaagt hijs ik de lange lichtijnen omhoog, een in de voorhoek met de genuaval, de andere in de achterhoek boven de giek met de kraanlijn. (De punt van de giek hangt aan de grootzeilval). Ik sluit beide lijnen aan op de kleine haspel, ingepakt in een dichtgebonden vuilniszak. De kabel voert naar de bakskist aan bakboord. Daar staat de grote haspel met de walstroom. Voor en achter steun ik de lichtlijnen met tiewraps op voorstag en grootzeilval, zodat er minder directe druk op de beide bochten staat. Zo moet het maar. Het ziet er fraai uit (foto hier). De kerstmaand kan beginnen. Ik ben wel tamelijk doorweekt geraakt.
Aan het eind van de middag appt buurvrouw Joke het bericht dat de 'Niets Zonder' toch verder kon varen. De rivier is geslonken, de mist trok op en de stakers op de sluis naar de Saône stopten hun actie. Er zit een filmpje bij dat laat zien hoe ze vorstelijk de stad Lyon invaren.
Vanavond gaan we uit eten bij onze andere buren, Wiger & Arina. Terug naar boven
Gorinchem (107)
Zaterdag 07-12-2019
Afgelopen maandag schreef ik over een controverse over Buiten de Waterpoort, het parkachtige gebied tussen de binnenstad en de rivier de Merwede. Een gebied dat veel Gorcummers dierbaar is. De controverse betreft de plaatsing van een grote klokkenstoel, waar een oude Gorcumse luidklok in komt te hangen die eeuwenlang in de Grote of Sint Janstoren heeft gehangen en vroeger geluid werd bij brand, overstroming en andere rampen. Sommigen vinden dat de 5 meter hoge klokkenstoel veel te dicht op het abstracte kunstwerk 'Gevouwen Vierkant' komt te staan.
Inmiddels hebben de kunstenaar Henk van Bennekum en het stedelijke Holzfonds, ondersteund door de Stichting Stadsherstel Gorinchem (SSG), twee dagen voor de deadline een bezwaarschrift bij de gemeente ingediend. Dat is vervelend voor de initiatiefnemers, die de klok wilden luiden bij de dodenherdenking op 4 mei 2020 bij het Oorlogsmonument op het terrein. Uit de correspondentie van de gemeente met de kunstenaar - nota bene pas op 20 november jl. - blijkt dat men zelfs overweegt voor diens kunstwerk een andere plek te zoeken. Niet zo gek, want de huidige plek van het beeld is weliswaar mooi, maar geen must. De indieners van het bezwaarschrift opperen op hun beurt ook een paar alternatieve locaties voor de klokkenstoel, zoals tegenover het oorlogsmonument, aan de andere kant van de weg die schuin over het terrein voert. Ook helemaal niet zo gek, dunkt me.
Je denkt wel bij jezelf: waarom heeft de gemeente de controverse niet voorkomen? Waarom heeft men niet simpel beide partijen van tevoren om de tafel gezet, om samen een oplossing te zoeken? Die hadden ze best kunnen vinden. Vreemd. Als de wiedeweerga moet de gemeente de betrokkenen alsnog bij elkaar roepen.
Na alle regen van gisteren is het vanmorgen droog. Leden van de buurtvereniging KNAKE zetten de traditionele kerstbomenbrug over de 3e Waterkering. Dit jaar hangen er rode kerstballen onder. Straks ga ik naar Boekhandel De Mandarijn om met een aantal andere auteurs voor te lezen uit 'Gorcum. Oude prenten, nieuwe verhalen' en te signeren. Terug naar boven
Gorinchem (108)
Zondag 08-12-2019
Een gezellige signeersessie gistermiddag in Boekhandel De Mandarijn (foto hierboven). Veel Bekende Gorcummers (BG'ers), auteurs van stukjes uit het nieuwe prentenboek 'Gorcum. Oude prenten, nieuwe verhalen', uitgegeven door de HVOG, waren komen opdagen. De gesigneerde boeken vlogen als warme broodjes de winkel uit. Na de sessie bezocht ik nog even de Snertborrel van buurtvereniging KNAKE in het passantengebouwtje op de 3e Waterkering. Buiten lag onze Dulce trots te pronken met de kerstverlichting aan.
Vanochtend trekt een regengebied van west naar oost over de stad. Met 11 tot 12 graden is het zacht. De barometer zakt snel tot onder de 1000 hPa. Een flinke zuidwestenwind schudt de allerlaatste bladeren van de bomen. Omdat het zulk donker weer is, laat ik de kerstverlichting op de boot maar aanstaan. Maar er is meer onstuimig weer op komst in de komende week. De ene na de andere oceaandepressie stuurt wind en buien op ons af. De website SevereWeather.eu waarschuwt voor 'two potentially dangerous cyclones traveling across western Europe.' De eerste, 'a powerful windstorm with major waves', ontwikkelt zich boven Ierland, Zuid-Engeland, Wales en Noordwest Frankrijk, met voor maandag nog een andere windstorm over de westelijke Noordzee. Met enige zorg houd ik de lichtlijnen aan boord in de gaten; ze slingeren soms nogal heen en weer. Misschien moet ik ze uit voorzorg later laten zakken.
Het jaar 2019 is op weg om het op drie jaar na zonnigste jaar te worden. Met nog drie weken te gaan kan het jaar zelfs bij de eerste drie komen. Vorig jaar, 2018, was het op één na zonnigste jaar. Het jaar met tot dusver de meeste zon was 2003 met 2099,5 uur.
Klimaatdeskundigen maken zich grote zorgen over de alsmaar voortdurende mega-natuurbranden in Australië, met name bij de stad Sidney. De brandweer heeft er geen grip meer op en staat al weken machteloos. Dat komt ondermeer doordat meerdere bosbranden, die niet gedoofd kunnen worden, zich aaneensluiten tot grote, onbeheersbare vuurstormen over een gebied, groter dan de stad Sidney zelf. Een vuurstorm heet een pyrocumulonimbus, een mini-weersysteem met een kolom van door de extreme hitte snel opstijgende lucht en rook (pyroconvectie). Daardoor kan het vuur zich nog sneller verspreiden maar kan het paradoxaal genoeg soms ook uitdoven. De Australische zomer is pas net begonnen en nu zijn er al 2 miljoen hectares platgebrand. Sinds oktober zijn zes mensen omgekomen in de vlammen, meer dan zevenhonderd huizen zijn afgebrand. Voor de komende week voorspelt men verzengend hete temperaturen van boven de 40 graden, met harde wind en geen druppel regen.
In die context noemen weerkundigen het verschijnsel Indiase Oceaan Dipool als oorzaak. Het lijkt op het El Niño fenomeen in de Stille Oceaan en wordt daarom wel de Indiase El Niño genoemd, voor het eerst geïdentificeerd in 1999. Sterke positieve dipolen brengen ernstige droogtes teweeg in Indonesië en Australië. Het weerfenomeen heeft een ingewikkelde dynamiek en relaties met de El Niño's in de Pacific. Het wordt nog niet goed begrepen.
's Middags stabiliseert de atmosfeer. De zon schijnt zelfs een aantal uren. Voor vanavond verwacht het KNMI zware windstoten, onweer, regen en hagel. Code geel is van kracht. Terug naar boven
Gorinchem (109)
Maandag 09-12-2019
Dat is toch wel opzienbarend. Na alle kritiek op klimaatmodellen laat een nieuw overzicht van klimaatwetenschapper Zeke Hausfather e.a. zien dat 14 van de 17 klimaatprojecties, die tussen 1970 en 2001 werden gemaakt, in de jaren nadat ze gepubliceerd waren uitstekend overeen bleken te komen met de observaties. Hun overzicht staat hier in Geophysical Research Letters van 4 december jl. Daaraan ontleen ik het plaatje hierboven. De Volkskrant heeft het bericht vanmorgen ook en kopt: 'Klimaatmodellen blijken al vijfig jaar goed te zitten'. De sceptici hielden er altijd van om de kwaliteit van de modellen sterk in twijfel te trekken. Dat zullen ze ook na deze studie wel blijven doen. Van de feiten hebben ze geen last. Er is overigens geen garantie dat de modellen de komende decennia goed blijven voorspellen, ondermeer omdat de broeikasconcentraties in de atmosfeer veel hoger zullen worden en er zich onverwachte tipping points kunnen voordoen, maar het vertrouwen in de modellen is in elk geval toegenomen.
Vanmorgen veel regenbuien. We rijden naar Oost voor sport en boodschappen. Daarna gaan we opnieuw naar Hamstra aan de Kleine Haarsekade om mijn uitrustung voor de reis naar Antarctica in februari te completeren: meer thermobroeken en -shirts, legersokken, hoge laarzen met vulling en een tweede stevig overhemd. Ook kijken we naar een warm, met dons gevoerd waterdicht jack (foto hier) maar willen ook nog elders kijken.
Thuis zoeken we een halfuur in de kelderberging naar de plek waar we de grote plunjezak ook al weer hebben opgeborgen. Als hij gevonden is en we alle spullen erin stoppen, is er nog meer dan voldoende plek voor mijn zeilpak. Nog steeds vallen er felle regenbuien en de wind trekt halverwege de middag sterk aan - en zakt weer weg. Helaas valt een deel van de kerstverlichting op de boot uit: het opgaande stuk in de voorhoek. Even floept het weer aan als ik het met meer tiewraps verstevig, maar niet lang. Had ik hem maar om het voorstag geslingerd. Nou ja, ik zie het nog even aan. Terug naar boven
Gorinchem (110)
Dinsdag 10-12-2019
Na de vondst van het Higgsdeeltje door CERN in 2012 is er niet veel veranderd in het standaardmodel van de elementaire deeltjesfysica. Temeer omdat het Higgsboson al voorspeld werd in 1964, toen er nog geen botsingsmachines waren met genoeg vermogen. Sindsdien zoekt men vooral naar het deeltje dat de donkere materie belichaamt. Tot dusver zonder succes, maar af en toe flakkert de hoop op dat er nieuwe fysica om de hoek ligt.
Al lang bestaat het idee dat er ook een deeltje is dat bij de zwaartekracht hoort, zoals er ook deeltjes zijn die in de deeltjestheorie de drie andere fundamente natuurkrachten overbrengen: het gluon (sterke kernkracht), de W- en Z-bosons (zwakke kernkracht) en het foton (electromagnetisme). Het theoretisch deeltje van de zwaartekracht wordt graviton genoemd, maar het werd nooit waargenomen en er zijn geen aanwijzingen dat het binnen afzienbare tijd wel zal worden gezien. Omdat de zwaartekracht (net als electromagnetische straling) zich met de lichtsnelheid voortplant, zou het graviton geen massa mogen hebben (net als het foton). Dat komt omdat volgens de algemene relativiteit van Einstein bij die snelheid massa oneindig groot wordt - en bij een deeltje zonder massa blijft die nul. Ook denkt men dat de zwaartekracht een onbeperkt bereik heeft. Hij wordt met toenemende afstand wel kleiner, maar nooit nul. (Of dat bij electromagnetisme ook zo is, weet ik even niet). Dat kan alleen als het graviton daadwerkelijk massaloos is.
Oneindigheden in de fysica duiden vaak op onvoldoende kennis. Maar.. als het graviton wél een massa zou hebben, hoe minimaal ook, dan zou dat gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de banen van de planeten in ons zonnestelsel - en die effecten zien we niet. Dat stelde de theoretisch natuurkundige Clifford Will twintig jaar geleden in dit artikel. Pas vorig jaar berekende Will (lees hier) de maximaal toelaatbare massa voor een graviton, nodig om ons planetenstel ongemoeid te laten. De ondergrens dus voor de massa van het zwaartekrachtdeeltje. Die zou kleiner dan 10-23 elektronvolt moeten zijn. Dat is ongelooflijk klein: kleiner dan een honderdste van een triljoenste van een triljoenste van een triljoenste van een gram. (Ter vergelijking: het lichtste massadeeltje dat we nu kennen, het neutrino, weegt ongeveer 1 elektronvolt).
De astrofysicus Léo Bernus van het Observatorium van Parijs en zijn collega’s stellen nu dat Will in zijn berekeningen allerlei bij-effecten van de theoretisch minimale massa van het graviton niet meenam. Het artikel dateert al van januari van dit jaar. Met behulp van de sterrenkundige rekentool INPOP liet hij al die bij-effecten wel meedoen in de calculaties. Zo kwam hij op een iets hogere massa van het graviton: 7,45 maal 10-23 elektronvolt. Als dat resultaat standhoudt, dan zou de algemene relativiteitstheorie voor het graviton, en dus voor de zwaartekracht, niet altijd opgaan. Velen denken dat de gravitatie van Einstein zélf een grens heeft, bijvoorbeeld in het allerbinnenste van zwarte gaten, de singulariteit, en onder die extreme omstandigheden overgaat in een tot op heden onbereikbare quantumversie van de zwaartekracht.
Er is een andere kant. Er zijn theorici die stellen dat de zwaartekracht helemaal geen kracht is, laat staan een natuurkracht. De aantrekking die massa's op elkaar uitoefenen zou alleen maar het gevolg zijn van de ruimtekromming; de zwaartekracht is 'emergent'. In de gekromde ruimte gedraagt materie zich alsof het zwaartekracht ondervindt. Ik geloof dat de Nederlanders Vincent Icke en Erik Verlinde er zo over denken. En dus: als er geen kracht is, gan is er ook geen deeltje zoals het graviton.
(Bij het bovenstaande maakte ik o.a. dankbaar gebruik van dit artikel van 24 november 2019 in de NewScientist.
Een andere spannende ontwikkeling is het onderzoek naar twee anomalieën in de fysica van atoomkernen: de beryllium-8-anomalie en een anomalie bij de energieovergang van een heliumkern in aangeslagen toestand. Daarin ziet men hints naar een mogelijk 5e natuurkracht en het bijbehorende X17-deeltje. Daarover een andere keer.
Na alle depressies hebben we vandaag een rug van hoge druk over ons heen. Kort helaas. Het is een rustige dag met veel zon. Anna heeft weer oppasdag bij Tessa. Vanmiddag komt het volgende depressiefront nader, bewolking en wind nemen toe. Terug naar boven
Gorinchem (111)
Woensdag 11-12-2019
Vandaag reis ik naar Amsterdam voor een bezoek aan de tentoonstelling 'Migranten in Parijs' in het Stedelijk Museum. Er worden werken geëxposeerd van Chagall, Picasso, Mondriaan en andere schilders in de eerste helft van de vorige eeuw. Bovendien brengt het museum voor het eerst 40 werken van Marc Chagall bij elkaar, waaronder veel minder bekende. Ik ben erg benieuwd. Het bezoek is onder leiding van een kunsthistoricus van de KLU.
Een van de mooiste werken op de expositie is voor mij nu al Marc Chagall het 'Verliefd Paar' uit 1925 (zie hierboven). De man legt zijn hand op de rechterborst van de vrouw, die zelf naar het kruis van haar partner lijkt te tasten. Naar verluidt toont het verliefdheid op latere leeftijd, in dit geval van het kunstenaarsechtpaar Sonia Terk en Robert Delaunay. Chagall logeerde met zijn gezin, zijn vrouw Bella en dochter Ida, langere tijd bij hen in Parijs, met uitzicht op de Eiffeltoren. De periode 1922 - 1930 zal Chagall later als de meest gelukkige in zijn leven beschouwen. Hij schildert veel liefdesparen, waaronder het bovenstaande.
Het diepe blauw van het werk spreekt me sterk aan. Chagall was de schilder van een verloren Joodse wereld in Rusland, waaraan hij vaak herinnert in de schilderijen. Hier zie je er overigens weinig van. Alleen rechtsboven valt de contour van een vogel op en rechtsboven een maansikkel.
Morgen hoop ik er meer over te vertellen. Het is in elk geval droog weer na alle regen van vannacht. Terug naar boven
Gorinchem (112)
Donderdag 12-12-2019
Bus, trein, tram. Gisteren had ik een vlotte reis naar het Stedelijk Museum in Amsterdam voor de expositie 'Migranten in Parijs'. Mijn groep had met de KLU-docent afgesproken in de grote hal, maar ik was ruim te vroeg, zodat er tijd was om de tentoonstelling al een keer in zijn geheel door te lopen. Een imposante expositie! Hierboven zie je onze docent bij een groot schilderij van de Nederlander Jan Sluijters (1881 - 1957). Hij won in 1904 de prestigieuze Prix de Rome, waar een aantrekkelijk stipendium aan vastzat. Twee jaar later verhuisde hij naar Parijs, het toenmalige brandpunt voor de moderne kunst. Hij schilderde er ondermeer het wervelende werk hierboven: 'Bal Tabarin' (1907). Dat was toen een danszaal in Montmartre. Het is een metershoog doek dat tevens een fraai overgangsschilderij is. De onderste helft met woest dansende mensen is figuratief en de bovenste helft met de kroonluchters en de feestverlichting zou je abstract kunnen noemen. Lees hier meer over het schilderij. De jury van de Prix de Rome was niet content met de ontwikkeling van hun pupil en de 'vulgaire Franse smaak' waartoe hij zich bekende. Ze trokken zijn stipendium in. Een misvatting. Het werk neemt een centrale plaats in op de expositie in het Stedelijk.
Even voor vijf uur, het is al donker, neem ik tramlijn 5 naar station Amsterdam Zuid. Ik beland in de volle tram naast een dikke, Marokkaans uitziende jongen met opgeschoren haar, die enorm naar drank stinkt. Gelukkig kijkt hij alleen maar op zijn telefoon en stapt hij na een paar haltes uit. Op het station pak ik de Intercity naar Nijmegen, die op Utrecht Centraal stopt. Ook al propvol, maar ik vind toch een zitplekje. Daarna de snelbus naar Gorcum. Even na zes uur ben ik thuis.
Vanmorgen is het zonnig. We rijden naar oost voor sport en boodschappen. Omstreeks elf uur is het niet meer zo druk op de sportschool Living Well. In de herenkleedkamer zijn slechts twee mannen. Geen heren. De jongste, een tattoo-drager, komt net uit de sauna. Er lag een meid met een mooi lichaam, vertelt hij, dat maakte het verblijf aangenaam. 'Maar ze had een enorm lelijke kop.' De ander, een magere man met een gegroefde, leerachtige huid, grinnikt. 'Ach, geeft niet', zegt de tattoo, 'je legt die meiden gewoon op hun buik. Dat doe ik dan altijd.' Zijn maat grinnikt weer. De getattoeerde voelt zich een man van de wereld. ''s Ochtends stuur ik ze altijd weer weg', bluft hij.
Nu ben ik geen heilig boontje, maar dit is echt ranzig. Er was een tijd dat puberjochies zulke dingen tegen elkaar zeiden, maar ik heb het lang niet meer gehoord. De tattoo is echter van middelbare leeftijd, de ander nog een stuk ouder. Ik kuch maar onderdruk de neiging er iets van te zeggen, sluit mijn garderobekastje en loop naar de sportzaal.
Bij het fitnesscentrum heerst enige opwinding. In Gorcum zijn er minstens negen sportscholen, maar in AD Rivierenland lazen ze dat de gemeente vergunning verleende aan de gigant Basic Fit, die een tiende centrum aan de Touwbaan wil openen, niet ver van het stadhuis. 'De komst van Basic Fit leidt tot onze ondergang', zeggen de andere centra. Door zijn omvang kan BF lagere tarieven rekenen. Tja. Wij hebben overigens niet de neiging om ondanks de vrouwonvriendelijke gast vanmorgen in de kleedkamer bij Living Well weg te gaan. Het personeel is erg aardig, het is niet massaal, de koffie is lekker en trouwens, ons abonnement loopt nog een hele tijd door.
In de loop van de middag trekt de hemel dicht en steekt er een zuidenwind op. Het volgende depressiefront. Ik ga naar de mondhygiëniste. Al te lang niet geweest. Terug kijken Anna en ik even op de boot en vervangen de natte handdoeken bij de lekkages. Alleen aan stuurboord, de windkant. Mopperend haal ik weer een vishaak uit een landvast. Met moeite, door het lospeuteren van het weerhaakje rafelt het touw. Het komt vaker voor. Waarom moeten ze toch steeds zo dicht naast de boot vissen? Terug naar boven
Gorinchem (113)
Vrijdag 13-12-2019
Lamento for the UK. Weer wordt een heel land het slachtoffer van een gepolariseerd electoraat, waarin een verdwaasde, nostalgische meerderheid kiest voor brutale en hersenloze populisten. Triest. Schadelijk. PM Johnson krijgt een absolute meerderheid in het Lagerhuis, vooral dankzij voormalige Labourstemmers in de mijnstreek en andere noordelijke regio's. Die zal hij snel verliezen als door het traditionele Tory-beleid van minder uitkeringen en minder overheidsbemoeienis hun positie niet verbeterd.
Labour, Liberal Democrats en Groenen kregen overigens samen veel meer hoofdelijke stemmen dan de Tory's en de partij van Nigel Farage, maar door het districtenstelsel leverde dat helaas niet een meerderheid in zetels op. Het VK mag dan eindelijk de Europese Unie verlaten, met de grote winst voor de Schotse en de Noordierse nationalisten staat de eenheid van de eigen unie ook fors onder druk. In elk geval raken de Britten de zwakke Corbyn kwijt.
Er is ook goed nieuws. De EU-regeringsleiders schaarden zich gisteravond achter de Green Deal van Frans Timmermans. In 2050 moet de hele Unie klmaatneutraal zijn, met uitzondering van de tegenspartelende Polen. De pot met geld die het land met de meeste kolencentrales over de streep moest trekken, was niet genoeg. De Polen kregen het recht om op eigen tempo en eigen wijze de reductie te realiseren. Dat mag ook met kernenergie.
Gisteravond, tenslotte, ging ook de telefoon. Mijn zoon Rommert. Onder de kerstboom had hij zijn vriendin Lois ten huwelijk gevraagd. Ze zei ja. Leuk! Ergens halverwege volgend jaar zullen ze trouwen. Nee, zwanger zijn ze (nog) niet. Dat is natuurlijk het eerste wat je denkt.
Veel regen vanochtend. Later wordt het droger. Anna en ik gaan met de bus naar Utrecht om kerstcadeautjes te kopen en samen ergens knus te gaan eten. Terug naar boven
Gorinchem (114)
Zaterdag 14-12-2019
In januari 2016 publiceerden Hongaarse natuurkundigen in Physical Review Letters een artikel over de mogelijke ontdekking van een nieuw elementair deeltje. In de loop van dat jaar kwamen onderzoekers van de Cornell University met een bevestiging van het Hongaarse onderzoek. Het betreft de zogenaamde beryllium-8-anomalie. Beryllium-8 is een instabiele en dus radioactieve isotoop van het element Beryllium (atoomnummer 4), die op de aarde niet voorkomt. De isotoop vervalt onmiddelijk in paren van elektronen en anti-elektronen, oftewel positronen. Dat wordt het triple-alpha proces genoemd (zie afbeelding hierboven), dat een rol speelt in fusieprocessen in sterren. Met de hoek waarmee de deeltjesparen uit elkaar vliegen was iets vreemds aan de hand. In opmerkelijk veel gevallen was die veel wijder dan normaal, en niet verklaarbaar met de zwakke kernkracht, van de vier fundamentele natuurkrachten de kracht die verantwoordelijk is voor radioactief verval. Het vreemde effect kon meerdere keren gereproduceerd worden. De Hongaren suggereerden dat een nog onbekende 5e natuurkracht aan de anomalie ten grondslag lag, met een nieuw deeltje met een massa van ongeveer 17 mega-electronvolt. Dat is 33x de massa van een electron. Ze noemden het veronderstelde nieuwe deeltje deeltje X17. Het zou misschien verbonden zijn aan het bestaan van donkere materie, dat circa 85% van alle materie in het heelal uitmaakt maar nog nooit gevonden werd. Deze veronderstellingen ontmoetten veel kritiek in de wereld van deeltjesfysici.
Dezefde Hongaren vonden onlangs een tweede anomalie. In het radioactief verval van stabiele heliumkernen deed zich eenzelfde soort afwijking voor, waar volgens de onderzoekers het X17-deeltje verantwoordelijk was. Tja. Het nieuwe deeltje zou alleen reageren met neutronen, zeggen deskundigen, want anders had men het al veel eerder gezien. Het deeltje zou protofobisch zijn, wat wil zeggen dat het niet met protonen wil reageren. De nieuwe natuurkracht die het belichaamt, zou veel zwakker zijn dan de sterke en de zwakke kernkrachten en het electromagnetisme, en ongeveer even sterk zijn als de zwaartekracht.
Opnieuw reageert men in kringen van natuurkundigen sceptisch. Mijn persoonlijke favoriete Sabine Hossenfelder (van het boek 'Lost in Math', Basic Books, 2018) vindt het in een tweet niet de moeite waard. Helaas zegt ze niet waarom. De jacht op X17 leverde tot dusver in elk geval niets op. Het experiment NA64 van het Europese deeltjesinstituut CERN in Zwitserland zocht in 2017 en 2018 vergeefs naar bewijs voor X17. Nu gaat men opnieuw naar het deeltje zoeken. 'The plot thickens for a hypothetical X17-particle', zegt CERN er zelf van.
Het Positron Annihilation into Dark Matter Experiment (PADME) in de Italiaanse stad Frascati zoekt er ook naar. Volgend jaar gaan de Italianen aan het werk met een verhoogde gevoeligheid. De resultaten verwacht men in 2021. Het belang is evident: X17 is in strijd met het standaardmodel van de deeltjesfysica. Als het bestaat, is een hele nieuwe theorie nodig. Een revolutie in de fysica.
Gisteren kwam de NIETS ZONDER GODS ZEGEN van onze buren Lourens & Joke in het konvooi van vijf historische scheepjes in het Franse Sète aan. Ruim op tijd voor het Escale à Sète 2020, dat van 7 tot 13 april gehouden wordt. Het laatste stukje moesten ze langs de kust over de Middellandse Zee afleggen. Ondanks tegenslag wegens droogte en te lage waterstanden en later juist door overvloedige regenval en overstromingen, is de reis voorspoedig verlopen.
Gisteren kwamen we bepakt en bezakt met kerstcadeautjes uit Utrecht terug. Het liep zo vlot dat we besloten eerst naar Gorcum terug te gaan met de bus en daarna uit eten te gaan. Het werd Mykonos, vlakbij op de Langendijk.
Vanmorgen is het zacht en regenachtig. De komende dagen wordt het met temperaturen boven 10 graden nóg zachter. Iedere kans op een witte kerst, toch al zeldzaam, lijkt nu wel verkeken. In Madrid sleept de klimaatconferentie COP25 zich moeizaam naar een eindverklaring door obstructie van grote uitstoters als Australië, Brazilië, Saoedi-Arabië en de VS. Greenpeace noemt de laatste concept-teksten 'echt volslagen onacceptabel'.
De marechaussee grijpt vandaag in bij een klimaatdemonstratie van Extinction Rebellion en verricht meerdere arrestaties, terwijl men een veel méér onregelend boerenprotest op vliegveld Eindhoven ongemoeid laat. Verschil moet er zijn, maar waarom?
Tessa en Lina-Mae komen op de thee. Straks hebben we een feestje: buurvrouw Arina viert haar verjaardag. Terug naar boven
Gorinchem (115)
Zondag 15-12-2019
Vannacht hadden we de eerste winterstorm van het seizoen. De herfst bracht net als vorig jaar totaal geen stormen en dat is zeer zeldzaam, volgens Weeronline. 'Normaal stormt het in de herfst en in de winter het vaakst, maar de afgelopen jaren was dat niet het geval'. Al een week loopt er een keten van opeenvolgende diepe depressies over de noordelijke Atlantische Oceaan naar Europa toe. IJskoude arctische luchtmassa's, die over Groenland naar het zuiden trekken, diepen snel uit tot onder 970 hPa als ze boven het ongewoon warme oceaanwater komen. Over ons land sleuren ze warme lucht uit het zuiden mee. Hierboven de prognose voor aanstaande vrijdag: alweer een depressie (968 hPa), alweer regen en alweer warme lucht. Geen schijn van kans op een witte kerst.
Tijdens de verjaardag van buurvrouw Arina zag ik dat de kerstverlichting op onze boot ineens uitfloepte. Ik rende er snel heen en wat ik al dacht: kortsluiting. Door de harde wind. Stom, ik had het beter uit kunnen laten. Ook de walstroom was uit.
Vanmorgen hebben we wolken en zon. In de haven is weer een viswedstrijd. Ik loop naar de boot en zie een zwarte schroeiplek in de lichtlijn in de voorhoek. Duidelijk, die gaat niet meer aan. De achterste laat ik ook uit, want vandaag komt er opnieuw harde wind. De walstroom schakel ik wel in.
De klimaattop COP25 in Madrid wordt vandaag toch afgesloten met een akkoord. Een minimaal akkoord. 'De onderhandelaars in Madrid zijn twee dagen langer doorgegaan om nu te concluderen dat ze het bijna nergens over eens konden worden', tweet NRC-journalist Paul Luttikhuis. De afspraken over emissiehandel en uitstootrechten zijn door het verzet van de VS, Brazilië, Australië en Rusland doorgeschoven naar COP26, de klimaattop in Glasgow. Die vindt pas in november volgend jaar plaats. In feite is de top in Madrid gewoon mislukt. Weer een jaar verloren. De wereld zal er een hoge prijs voor betalen, in geld en in mensenlevens.
's Middags is het redelijk droog. Het is koopzondag. Bij de ANWB-winkel in de Arkelstraat vinden we een mooi, donkerblauw met dons gevuld jack voor in Antarctica. Met ledenkorting. We lopen verder naar de Varkenmarkt waar een kerstmarkt is met glühwein en warme chocomel. Het is niet druk. We zitten bijeen om een vuurkorf (2 foto's hier) met Jeff, Tessa en kinderen, en luisteren naar een band waarin Barbara, Nikita, Jordin en Michel jazzy kerstliedjes zingen (foto hier). Gezellig. Terug naar boven
Gorinchem (116)
Maandag 16-12-2019
Het plaatje hierboven is puur theoretisch en eigenlijk misleidend, omdat het het heelal van buitenaf gezien toont. Dat is een gezichtshoek die fundamenteel onmogelijk is. Met geen mogelijkheid kunnen we uit het universum stappen. Dat is de reden voor de principiële onbegrijpelijkheid van de wereld. Helaas.
Het plaatje laat de ontwikkeling van het heelal zien vanaf de oerknal tot een fractie van een milliseconde nadien. Ofwel 10−35 seconde. Het toont dus de gigantisch snelle uitdijing van ruimte en tijd in het allereerste begin. Een periode die kosmische inflatie heet en die verklaart waarom het heelal er in alle richtingen uniform uitziet. Dat noemde men het horizonprobleem. In dat minuscule tijdsinterval werd onze prille kosmos 1030 en 10100 keer zo groot. De ultrakorte, explosieve uitdijing wordt volgens de aanhangers van de theorie aangdreven door een energieveld: het inflatonveld. In dat veld ontstaan spontaan - door quantumfluctuaties - deeltjesparen, inflatons, die daarvoor heel even de benodigde energie kunnen lenen dankzij de quantum-onzekerheid van Heisenberg. Je zou de deeltjes ook rimpels in het quantumveld kunnen noemen. Het in-en-uit het bestaan springen van deeltjes komt in quantumvelden heel vaak voor. Normaal gesproken springen ze heel snel weer uit het bestaan, waarbij ze de geleende energie aan het veld teruggeven. Je ziet dat aan de bovenkant van het plaatje hierboven gebeuren.
Tijden de ultrakorte periode van inflatie van het heelal mislukt dat echter. Dat komt omdat de uitdijing zo snel gaat, dat de deeltjes (of de rimpels) van een paar te ver van elkaar zijn geraakt. Men zegt dat ze als het ware 'invriezen' in de ruimtetijd, waar ze twee piekjes van dichtheid vormen. Overal in het exploderend heelal gebeurt dat. Hoe eerder in de periode van inflatie dat gebeurt, hoe verder de deeltjes/rimpels van elkaar verwijderd raken, zoals je in het plaatje kunt zien. Aan het eind van de inflatie is de dichtheid van die piekjes 1 : 10.000. Niet veel maar genoeg om de zwaartekracht aan het werk te zetten om in de resterende 13,8 miljard jaar, de periode tot heden, door het aantrekken van elkaar groepjes te vormen, die steeds meer materie verzamelen en uitgroeien tot sterren en sterrenstelsels, zoals onze Melkweg en het Andromeda-stelsel. Daarin is de dichtheid miljoenenvoud toegenomen.
Je kunt dus zeggen dat het onzekerheidsbeginsel van Heisenberg ten grondslag ligt aan het hele, rijkgeschakeerde heelal om ons heen. Die oorspronkelijke inflatonparen bevinden zich tijdens de inflatieperiode niet alleen in het inflatonveld, maar - zo is veronderstelling - de zwaartekracht is er ook dan al. Eveneens in de vorm van een veld. Onder die omstandigheden kan één van de twee uiteenschietende deeltjes spontaan veranderen in twee gravitons. Dat zijn geen rimpelingen in het infatonveld, maar in het zwaartekrachtveld. Een graviton is het hypothetische deeltje dat de zwaartekracht belichaamt. Hoe die omvorming en splitsing kan, legt het artikel in Quantamagazine waaraan ik het bovenstaande ontleen, helaas niet uit. In het plaathe hierboven kun je het zien: in plaats van twee, sleurt de kosmische inflatie drie deeltjes uit elkaar: één inflaton en twee gravitons. Het kunnen er ook vier zijn (4 gravitons) als ook het andere inflaton met het zwaartekracht veld reageert.
De 3 of 4 uiteenschietende deeltjes blijven echter altijd met elkaar verbonden, hoever ze ook uit elkaar raken, zelfs al zitten er miljoenen lichtjaren tussen. Je kunt zeggen dat ze nog steeds met elkaar één deeltje zijn. Op ieder moment in de ruimte en tijd vormen ze in de doorsnede van het heelal figuren, zoals rechte lijnen, driehoeken en rechthoeken. Ook ingewikkelder figuren zijn door nieuwe splisingen en verval mogelijk. Hoe dat precies gebeurt, vertelt het artikel slecht. Ik zal het nog een paar keer doorlezen, maar ik vermoed dat het komt omdat de deeltjes verstrengeld blijven. Quantumverstrengeling, ik schreef er vaak over. De fameuze 'spooky action at a distance', waar Einstein niet in geloofde, maar die op een of andere wijze het hele universum van structuur en samenhang voorziet. Je ziet dat weergegeven aan de rechterkant van het plaatje.
Overwegend droge en bewolkte dag, besteed aan sport en boodschappen. Bij de Praxis koop ik een nieuw lichtsnoer voor de boot, dit keer met LED-verlichting. Ik laat op het voordek het stukgewaaide snoer zakken en vervang het door het nieuwe, dat ik zo goed mogelijk vastmaak voor als het weer hard gaait waaien. Het lichtsnoer is 5 meter langer en geeft wat minder licht. Terug naar boven
Gorinchem (117)
Dinsdag 17-12-2019
Hierboven een overzicht van de energievoorziening van de mensheid in de periode 1800 - 2018. Het aandeel van fossiele energie in de energiemix is ontmoedigend: nog altijd bijna 80%. De opgave van een wereldwijde energietransitie is immens. Het ziet er somber uit. Bij de mislukking van COP25, de klimaatconferentie in Madrid, werd het opnieuw duidelijk dat er van de klimaatdoelen van Parijs 2015 waarschijnlijk niets terecht gaat komen.
Ondertussen verergeren de wekenlange problemen in Australië met onbeheersbare natuurbranden alsmaar. Sinds een paar dagen geven de weerprognoses aan dat de golf van extreme hitte, die al weken duurt, opschuift naar het oosten. Dus naar miljoenensteden als Adelaïde. Het Australische Bureau of Meteorology (BOM) waarschuwt voor dagen met een extreme heatwave in de komende week. Temperaturen boven 50 graden Celsius zijn mogelijk. Misschien sneuvelt het hitterecord van 50,7 graden uit 1960.
Vandaag kregen 116 landen een cadeautje van de Internationale Astronomische Unie (IAU), ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de organisatie. De landen mochten een ster en een exoplaneet van die ster een naam geven. Typerend voor de kneuterigheid van ons land: bij een internetstemming wonnen de namen 'Nijntje' (voor de exoplaneet HAT-P-6b) en 'Moederpluis' voor de ster HAT-P-6, die op 900 lichtjaren afstand staat in het sterrenstelsel Andromeda. Maar dat liet de IAU niet doorgaan: de namen hadden teveel relatie met bestaande merknamen. Dus koos de IAU nummer 2 uit de poll: 'Sterrennacht' voor de ster (naar het bekende schilderij van Vincent van Gogh) en 'Nachtwacht' voor de planeet (naar het schilderij van Rembrandt). De exoplaneet is een gasplaneet, een zogenaamde 'hete Jupiter', maar dan 30 procent groter. Opmerkelijk is dat hij tegen de draairichting van de ster in draait. Mochten er in de toekomst meer exoplaneten bij 'Sterrennacht' ontdekt worden, dan krijgt die ook de naam van een schilderij van een Nederlander.
Heeft het allemaal nog wel zin? Soms denk ik van niet. Vandaag verschijnt het maandelijks overzicht van Berkeley Earth, over de ontwikkeling van de gemiddelde wereldtemperatuur sinds 1880.
Van de maanden november van 1880 - 2019 was afgelopen november de op de één na warmste. De warmste november was in 2015, een El Niño-jaar. Dit jaar is niet eens El Niño-jaar.
Het blad Politico heeft een opvallend artikel: 'When will the Netherlands disappear?' Het IPCC voorspelt rond de eeuwwisseling een zeespiegelstijging van 30 tot 60 centimeter, zelfs als alle landen hun doelen van Parijs 2015 realiseren. Als de emissies van broekasgassen door het verstoken van fossiele brandstoffen gewoon blijven stijgen, dan wordt het 84 centimeter in 2100. In AD 2300 zal het 5,4 meter zijn. Hoeveel meters zeespiegelstijging kan Nederland aan? 'If the land is below sea level, the rivers that flow over it need to be pumped out over the barriers to the sea, which costs energy. There is a point at which it doesn’t make financial sense to save the land.' Terug naar boven
Gorinchem (118)
Woensdag 18-12-2019
Vanaf vanmorgen vroeg is er voortdurend gezever van boeren in het land. Langzaam rijden op snelwegen, nét geen blokkades van distributiecentra van supermarkten, blokkades van de Amercentrale, van Tata Steel, van het mediapark in Hilversum (waar ze zendtijd eisen en niet krijgen), van NS-stations en een busstation in Den Bosch, van grensovergangen e.d. Vooral de grensovergangen! 'Inderdaad, de export stoppen (‘grenzen dicht’) is veruit de snelste manier om de landbouw naar de knoppen te helpen. Dus neem vooral nog een oliebol van Geert', tweet NRC- journalist Tom-Jan Meeus. Iemand anders roept: 'Alle boeren terug naar hun eigen land!, en een ander 'Afscheid met weemoed van het woord boerenverstand'. De politie deelt hier en daar wat bekeuringen uit. Tractoren mogen immers niet op de snelweg.
Zo gaat het ook 's middags door. Boeren bezetten het Malieveld, waar Geert Wilders ze trakteert op oliebollen. Wilders: 'Niet de veestapel maar D66 moet gehalveerd'. Van andere politici valt me de dappere reactie op van - alweer - D66. Rob Jetten twittert aan het begin van de middag: 'Boeren ontwrichten het hele land. Eisen zendtijd. Hangen galgen op. Bizarre toestanden. Gedraag je! Demonstreren, prima. Maar iedereen moet bijdragen aan het terugdringen van de stikstofuitstoot, beschermen van de natuur en op gang brengen van woningbouw.' En Groen Links? 'Hier regeert het recht van de trekker', tweet Jesse Klaver slechts een beetje overdreven. Hij wil vandaag nog een kamerdebat over de chaos. Maar eerst is het debat over de nieuwste blunders in de toeslagenaffaire. De zwarrtgelakte dossiers. Verantwoordelijk staatssecretaris Snel treedt af.
Tegelijkertijd is er sinds gisteren een principe-akkoord tussen het kabinet en de overgrote meerderheid van de landbouworganisaties, met afspraken voor de korte termijn als minder eiwit in het voer van melkvee, de koeien vaker in de wei en mest aanlengen met water. Afspraken waarvan je nu al weet dat ze tekort zullen schieten om de natuur te redden. De moeilijker beslissingen zoals drastische reductie van de veestapel, worden op de lange baan geschoven, zoals het al jaren gebeurt.
'De boerenopstand verhardt ondanks dat akkoord. Vooral jonge agrariërs ontkennen volledig het stikstofprobleem en omarmen radicale acties', analyseert Trouw vandaag. Uit nieuw onderzoek van Trouw en Agrio Uitgeverij blijkt dat zelfs 73% van alle boeren vinden dat er géén stikstofprobleem in Nederland is. Jonge boeren willen steeds radicaler acties. Een domme koers, die tot niets leidt, van de generatie die juist oplossing en vernieuwing zou moeten brengen. Terug naar boven
Gorinchem (119)
Donderdag 19-12-2019
Een landkaart van Antarctica zonder ijskap. Als over enige tientallen eeuwen alle ijs en sneeuw op Antarctica weggesmolten zijn, zou dat een zeespiegelstijging van 61 meter tot gevolg hebben. Dat komt niet alleen door het dooien en afvloeien van landijs, maar ook door het wegvallen van de zwaartekracht van de enorme, verdwenen ijsmassa. De grote ijskap trekt zeewater aan, dat een soort bult van water vormt bij de polen. Die opeenhoping zakt weg als het ijs smelt en de bult afvlakt, de oceaan op. Het zuidelijke continent zou er volgens de peilingen er dan uitzien als het landschap in Noorwegen. Diepe en lange fjorden doorsnijden het landschap, dat verder een paar bergketens kent van enige duizenden meters hoog. Wetenschappers publiceerden de kaart vorige week hier in het blad Nature Geoscience (achter een betaalmuur). De NRC heeft er een leesbaar artikel over, voor wie meer wil weten.
Er bestonden al eerdere versies van de kaart, de laatste uit 2014, maar deze toont nog veel meer details. Dat is belangrijk voor betere voorspellingen van het smelten van de gletschers en de snelheid van de wereldwijde zeespiegelstijging. Die bedraagt op dit moment volgens NASA zo'n 95 centimeter, sinds 1880. De stijging van de zeespiegel langs onze eigen kust is overigens opvallend laag, veel minder dan de stijging wereldwijd. In de hele 20e eeuw steeg het slechts 20 centimeter. Daar hebben we dan geluk bij. Tijdelijk. Want een van de oorzaken is het bovengenoemde zwaartekracht-effect, in ons geval van de zware ijskap over Groenland. Die trekt door zijn gewicht ook een waterbult aan, ondermeer uit de Noordzee. Die heeft daardoor een lager zeeniveau. Hoe meer Groenland afsmelt, hoe lager de waterbult wordt en hoe meer water de Noordzee inloopt en onze kust bedreigt. Wie weet moeten we in de volgende eeuw Nederland opgeven en als klimaatvluchtelingen op Antarctica gaan wonen.
Vanmorgen komt de zon op in een bijna wolkenloze hemel. Het is al een paar dagen extreem zacht weer. Vandaag wordt het opnieuw 14 graden. We sporten en doen boodschappen, voor een deel vast voor de kerstdagen. In de middag komen er meer wolken. Later zullen die ook regen brengen.
In Australië worden nieuwe warmterecords gebroken, terwijl het nog niet eens zomer is. De gemiddelde temperatuur liep eergisteren op tot 40,9 graden Celsius. Gisteren werd dat record alweer verbroken; het werd 41,9 graden. Opnieuw wordt in de staat New South Wales de noodtoestand afgekondigd vanwege de onbeheersbare natuurbranden. De komende dagen gaat het weer hard waaien. Natuurbranden bedreigen opnieuw de stad Sidney. Aan de rand van de stad woeden twee grote branden. De luchtkwaliteit stijgt naar het niveau 'gevaarlijk'. De regering denkt dat klimaatverandering er niets mee te maken heeft. Terwijl miljoenen inwoners lijden onder de extreme hittegolf, de smog en de natuurbranden gaat Premier Scott Morrison gewoon weg, naar verluidt naar Hawaii, 'voor een welverdiende vakantie' (de vice-premier).
Over naar Moskou. Normaliter ligt er allang sneeuw en vriest het er overdag een graad of zes. Maar de Moskovieten vragen zich af waar de winter is gebleven. Het regent en de temperatuur komt zelfs vannacht niet eens onder de zes graden boven nul. Terug naar boven
Gorinchem (120)
Vrijdag 20-12-2019
Neutronensterren blijven verbazen. Deze ingestorte kernen van reuzensterren zijn de dichtste vormen van materie in het heelal. (Tenzij je de kernen van zwarte gaten ook materie vindt). Tegelijk zijn ze naar kosmische maatstaven erg klein, met grofweg een straal van slechts 10 kilometer en desondanks met een totale massa ongeveer 2,16 zonsmassa. Door de enorme dichtheid en zwaartekracht worden de atoomkernen op elkaar gedrongen, waarbij protonen en electronen als het ware verder moeten indikken en neutronen vormen. De afstoting van het electromagnetisme, waarin twee gelijke ladingen - in dit geval de positieve (protonen) en negatieve (electronen) - verdwijnt. De kernen liggen daardoor nóg dichter tegen elkaar. Het gewicht van een neutronenster is zó enorm, dat een luciferdoosje vol met neutronenster materie zo'n 3 biljoen kilo zou wegen op aarde, hetzelfde gewicht als een halve kubieke kilometer van de aardbol. Zou de neutronenster nóg meer materie bevatten, dan zou hij ineenstorten tot een zwart gat.
Neutronensterren spinnen met giga-snelheden rond dankzij de bekende wet van behoud van het impulsmoment (vgl. met de rondspinnende kunstschaatser) met snelheden tot een kwart van de lichtsnelheid. Sommige zenden bundels van intense electromagnetische straling in het rond rond als een vuurtoren. Die heten pulsars. 'Kinpperende' neutronensterren.
Je vraagt je af of dergelijke superzware mini-sterren intern nog enige structuur hebben of dat ze bestaan uit een egale neutronenmassa. Daarom intrigeerde het plaatje hierboven me. Tot voor kort waren neutronensterren te veraf en te klein voor een duidelijke resolutie, maar onlangs kon met de NICER-röntgentelscoop op het Internaional Space Station (ISS) opnames worden gemaakt van het razend rondspinnende oppervlak van de mini-pulsar j0030+0451 op een afstand van 1000 lichtjaren. En daaruit blijkt dat er toch structuren op de ster zijn: lichte plekken die op hotspots lijken. Zie de opnames hierboven. Niemand weet er raad mee. Wat zijn dat voor structuren? Kennelijk is er toch sprake van inwendige fysieke processen.
De Fermi satelliet van NASA registreerde onlangs iets opmerkelijks bij een relatief dichtbije pulsar, Geminga geheten, op 800 lichtjaar afstand, in het sterrenbeeld Tweelingen. Die vertoont een grote 'halo' van energierijke gammastraling. Die straling kun je met onze ogen niet zien, maar zou dat wel kunnen dan zou hij 40 keer groter zijn dan de volle maan. Een imposant verschijnsel aan de nachthemel. De bundels gammastraling die hij 4 keer per seconden om zich heen slingert, bestaan uit enorm versnelde electronen en positronen. De laatste zijn zijn de anti-deeltjes van electronen. Bundels antimaterie treffen voortdurend de aarde en het aandeel van alleen Geminga daarin is hoog: ca. 20%. We merken daar niets van. De antimaterie annihileert hoog boven de aarde als het in aanraking komt met gewone materie. Gelukkig maar.
We hebben een bewolkte dag, maar met de neerslag valt het mee. De voorspelde regenbuien, horend bij een volgende kern van lagedruk van circa 980 hPa, verpieteren als ze boven ons land komen. Zacht is het nog steeds, met temperaturen van 12 tot 14 graden. We kijken op de boot; er is weinig lekkage.
Scott Morrison, de premier van Australië, keert na alle kritiek spoorslags terug. Hiuj ging met vakantie naar Hawaii, terwijl zijn land letterlijk in brand staat. Hij biedt zijn excuses aan. Gaat hij nu een effectief klimaatbeleid voeren? Daarover lees je niks
Geweldig nieuws in eigen land. De Hoge Raad houdt het Urgenda-vonnis in stand. De regering schendt zijn zorgplicht en houdt zich niet aan de eigen wet. Het kabinet moet het volk beschermen door de uitstoot van broeikasgassen sneller terug te dringen. Duidelijk. Minister Wiebes zegt dat hij dat metterdaad zal doen, maar niet hoe. Merkwaardig is dat veel kritiek op het vonnis zich richt tegen Jesse Klaver en tegen D66. Die zitten niet in de Hoge Raad en Groen Links zit niet eens in het kabinet. Uiteraard begroette Klaver het vonnis met blijdschap. 'Kabinet, stop met smoesjes en doe je werk. Zet kolencentrales uit. Halveer de veestapel', tweette hij. Ene Marianne Zwagerman - wie is dat toch? - feliciteerde hem dan ook. 'Een diepe buiging voor Jesse Klaver is op zijn plaats. Ik weet niet hoe hij het doet, de overgrote meerderheid zijn wil opleggen. Maar hij doet het.' Vraag: wat begrijpt ze niet? Terug naar boven
Gorinchem (121)
Zaterdag 21-12-2019
Het blijkt dat er nog altijd zeilers zijn die de gok nemen om via de Golf van Aden, de Rode Zee en het Suezkanaal naar de Middellandse Zee te varen. Ditmaal betreft het een 1999 Nauticat Motorsailer 44 onder de naam Simba, van de solozeiler Colin Finnie. Het schip, dat onder Koreaanse vlag zou varen, staat sinds 13 december 2019 gesignaleerd als zoekgeraakt op de website Boat Watch. Finnie was eind oktober vertrokken van het Australische Christmas Island, ten zuiden van Java, op weg naar de Rode Zee. Hij werd begin december verwacht in het Egyptische marina-complex van Port Ghalib, iets meer dan 200 kilometer ten zuiden van Hurghada en een port of entry voor Egypte. Zie de kaart hierboven. Het laatste contact met Finnie zou op 7 december 2019 zijn geweest. Hij was toen nog 300 mijlen van zijn bestemming, dus al redelijk ver naar het noorden in de Rode Zee, op of nabij de Egyptische grens. Op traffic-sites als Marinetraffic is van deze 'Simba' niks te vinden. Later vind ik hem toch, op Vesselfinder, op 7 oktober, nog in de haven van Darwin, Australië.
Wat is er met Finnie en zijn schip gebeurd? Het laatste contact is al twee weken geleden. Piraterij? Een overval? Storm? Overboord gevallen? De Rode Zee is meestal geen prettige zee, we weten er alles van. In deze maanden moet je vrijwel steeds tegen een snoeiharde noordenwind en zware zeegang optornen. Anderzijds zijn er goede schuilmogelijkheden in de marsa's, de baaien langs de westelijke oever.
Update 15.00 uur: Op de website van Boat Watch verschijnt ineens een summier bericht: het jacht Simba werd aangtroffen op een rif. Er staat een naargeestige foto bij (zie hierboven) en verder geen informatie. Zo te zien voerde het jacht geen zeil. De schipper is kennelijk niet gevonden. De Egyptische kustwacht zoekt naar hem. Je weet niet hoelang het jacht er al lag. Wie weet is het pas gestrand nadat Finnie overboord was gevallen en verdronken.
Vandaag blijft het overwegend droog en nog steeds ongewoon zacht. Gisteravond keken we seizoen 8 van Game of Thrones uit. Boeiend ondanks de soms langdurige gevechtscènes. De slachting en de verwoesting van Kingslanding is indrukwekkend. Reiner escapismus.
Klimaatnieuws. De stad Sidney wordt steeds meer bedreigd door de natuurbranden. Verschillende wegen zijn afgesloten, treinen zijn stilgelegd en inwoners van de miljoenenstad krijgen aan het begin van de kerstvakantie het advies om alle reizen uit te stellen.
Ook goed nieuws. Na het weekeinde sluit de Hemwegcentrale in Amsterdam. Vandaag stort men de laatste steenkool in de oven. De centrale stoot per jaar 3,3 megaton CO2 uit. Terug naar boven
Gorinchem (122)
Zondag 22-12-2019
Nep-nieuws en hoaxes komen heel vaak voor bij populisten en klimaatontkenners. Zonder argumenten die hout snijden moet je het wel van misleiding hebben. Bijvoorbeeld over de zeilreis van klimaatactiviste Greta Thunberg over de oceaan. Dat was al bij haar heenreis naar New York, nu weer bij de terugreis naar Lissabon om daar de klimaattop COP25 in Madrid bij te wonen. Ze wilde niet vliegen vanwege de CO2-uitstoot. 'CO2-neutrale zeiljacht van Greta Thunberg verbruikte meer brandstof dan vliegtuig. Spaanse krant legt leugens bloot', gnuift de website NineForNews. Met de Spaanse krant wordt een site bedoeld die ABC news heet, maar die je alleen kunt lezen als je je abonneert, en daar heb ik geen zin in. Maar hoe zit het echt? Ik heb het eens uitgezocht.
Het brandstofverbruik van een jumbojet bedraagt gemiddeld ongeveer 10 ton kerosine per uur. Rekening houdend met de dichtheid van kerosine komt dit neer op 12.500 liter kerosine per uur. Acht uur vliegen levert dus een verbruik op van 100.000 liter. Dat is ca. 330 liter per persoon.
De Outremer 45 catamaran waarop Thunberg meevoer heeft 2 x 30 Pk motoren. Volgens het artikel gebruiken die 4 liter/uur per motor. Dat is erg hoog. Mijn eigen 75 hp motor gebruikt bijvoorbeeld 2 liter/uur. De afstand New York - Lissabon is 3300 mijlen. Met 7 knopen/uur doe je er 470 uren over als je alles op de motor doet. Dat vergt bij 8 liter/uur 3760 liter. Gedeeld door 6 opvarenden (haar vader was mee) = 620 liter/persoon. Inderdaad meer dan bij vliegen. Echter: ze hebben dagenlang gezeild. Stel de helft. Dan kom je uit op 310 liter/persoon. Bijna hetzelfde! Verrassend. Overigens moeten ze wel bizar veel extra diesel bij zich gehad hebben, want de standaard dieseltanks van een Outremer 45 bevatten samen slechts 430 liter.
Maar wacht! Het is nog veel simpeler. Volgens het blad 'Zeilen' deden ze echter de hele overtocht zeilend en je kunt daar zien dat hun route tamelijk noordelijk was, via Bermuda en de Azoren, een route waar de wind in november overwegend westelijk is en je de heersende oostelijke passaatwinden die dichter bij de evenaar waaien, omzeilt (zie hierboven). Op het laatse stuk pikken ze de wat langer aanhoudende Portugese Nortada ook nog even mee. Efficiënte overtocht. Daar kan natuurlijk geen enkel vliegtuig tegenop wat energiegebruik betreft. Nou ja, een zweefvliegtuig.
De eerste dag van de winter. De ongewone zachtheid houdt aan. Bij het opstaan is het al 8 graden en het regent. De steigers zitten vol vissers. Gisteren ook. Toen hadden ze allemaal kerstmutsen op, vandaag niet. Het blijft de hele dag regenen.
Een paar dagen terug had zelfs The New York Times het nieuws over het Urgenda-vonnis van de Hoge Raad: 'In Strongest Climate Ruling Yet , Dutch High Court Orders Leaders To Take Action'.
Vandaag ging de Australische premier Scott Morisson nog een keer door het stof toen hij op bezoek ging bij de brandweer van Sidney, in het gebied dat zwaar geteisterd wordt door natuurbranden. Maar hij heeft er weinig van geleerd. Hij zegt dat het 'geen geloofwaardige suggestie' is dat de onbeheersbare branden zo vroeg in het seizoen iets met klimaatverandering te maken hebben. 'Monumentale ontkenning' noemt iemand het op Twitter. Terug naar boven
Gorinchem (123)
Maandag 23-12-2019
Vandaag een redelijk droge, overwegend bewolkte dag. Dat de dagen alweer langer worden, merk je nauwelijks. Het is een dag tussen twee depressies. Gisteren regen, morgen regen. Op de barograaf kun je de trein van diepe depressies mooi zien passeren (zie boven). Het is met 9 à 10 graden in de middag nog steeds wonderlijk zacht. De trein van oceaandepressies blijft tot de jaarwisseling doordenderen, maar het zal iets kouder worden. Geen spoor van winter in de prognoses. Maar het kan zomaar veranderen. We rijden naar oost vooor sport en de resterende boodschappen voor de kerst.
'Einde van een tijdperk' kopt NOSnieuws ietwat meldodramatisch. De Hemwegcentrale, een kolengestookte energiecentrale, gaat na 25 jaar vandaag uit. Het is ook tamelijk voorbarig, want de hele energietransitie ligt nog voor ons.
De Australische jeugd bespot premier Scott Morisson op de sociale media, onder #scomo, na zijn vakantie op Hawaii. Er zijn tot vanmorgen al ruim 1,2 miljoen video's geplaatst. De huidige generatie politici verliest terecht steeds meer de steun van de jeugd. Weerkundigen zeggen dat het onwaarschijnlijk is dat er de komende twee maanden een eind komt aan de droogte. Het wordt de komende dagen wel iets koeler in Australië, maar men verwacht dat de temperaturen later deze week opnieuw zullen oplopen.
De schaarse keren dat het niet bewolkt is, sprong me steeds het sterrenbeeld Orion aan de zuidelijke hemel in het oog. De mythische jager met zijn beroemde riem van sterren om het middel en vooral met de kolossale ster Betelgeuze, die ervan verdacht wordt ieder moment te gaan ontploffen. Een spectaculaire supernova-explosie met een wekenlange helderheid als de volle maan aan de nachthemel. De ster blijkt al een eeuw instabiel te zijn, maar nooit eerder werd er zo’n snelle en sterke helderheidsafname waargenomen als deze week. Astronomen denken daarom dat hij misschien bezig is om te ontploffen; een explosie die overigens - als het gebeurt - circa 600 jaar geleden plaatsvond, want dat is in lichtjaren zijn afstand tot ons. Dus dan zien we het pas nu. Grappig is dat de astronomen ruim tien jaar geleden ook al dachten dat de ontploffing eraan kwam. We lagen toen met de boot in Istanbul en ik schreef er dit over. Het kan namelijk ook nog wel 100.000 jaar duren. Bijna elf jaar geleden op Malta schreef ik over de risico's dat de aarde getroffen wordt door een bundel gezoncentreerde gammastraling bij de explosie van Betelgeuze. Die zou ons ecosysteem volledig verwoesten en de aarde de facto steriliseren. Prettige kerstdagen! De trefkans is echter klein.
Weer slaat hij alles, Trump. Op de sociale media staat een filmpje. De man staat achter een spreekgestoelte en zegt: 'I never understood wind, you know I know windmills very much. I've studied it better than anybody.' Tuurlijk, Donald, je bent een beste jongen, val ons niet meer lastig en ga nu maar spelen.
Er zit een visser naast de boot als ik in de vallende schemer de kerstverlichting kom aandoen. Of ik even een foto wil maken? Hij haalt een leefnet vol vis uit het water. Er zitten twee grote zoetwaterbaarzen in. Ze kruipen onder u boot, zegt hij. Na de foto gooit hij ze weer in het water. Ik heb nooit enige affiniteit met vissen gevoeld. Terug naar boven
Gorinchem (124)
Dinsdag 24-12-2019
Beetje onwezenlijk voelt het. Zonden mensen elkaar altijd al zoveel kerstgroeten? Online bedoel ik, met de post komen ze nauwelijks meer. Gemakkelijk is het wel: eerst wat fröbelen met een fotobewerkingsprogramma, opslaan en - hup, één klik - verzenden. Onze eigen koning doet het ook. Dank u wel, majesteit. Iedereen bedoelt het goed, we hebben geen nare mensen onder onze vrienden en kennissen. Op de sociale media kan dat natuurlijk wel het geval zijn, maar met kerstmis is men vergevingsgezind.
De Britse vorstin is daar anders in. Er staat altijd een zorgvuldig uitgekozen rijtje familiefoto's naast haar bij de kersttoespraak. Dit jaar ontbreken Harry & Meghan. Wat heeft dat te betekenen?, vragen royaltywatchers zich af. Dat Andrew ontbreekt, is niet zo vreemd. Misschien houdt de koninklijke vergevingsgezindheid bij hem op.
Geertje Kuijntjes is vannacht overleden. Ze was met 114 jaar de oudste inwoner van Nederland en woonde hier bij ons in de Gorcumse binnenstad. Tja, nooit getrouwd en geen kinderen, wat wil je? Het huwelijk is een notoire bron van slijtage en onmin, en kinderen zijn hinderen.
Geen somberheid bij Robbert Dijkgraaf gisteravond in het Jaaroverzicht Wetenschap van DWDD. Altijd positief en vrolijk, die man. Er zijn wel problemen, klimaatverandering, stikstof, migratie en wat dies meer zij, maar die zijn oplosbaar. Net als we het gat in de ozonlaag hebben opgelost, en de zure regen. Het Waldsterben. Helaas hebben we die problemen niet opgelost: het ozongat krimpt weliswaar heel langzaam, maar door het toegenomen broeikaseffect neemt de afbraak van de ozonlaag ook weer toe. En de verzuring van de bossen gaat ondanks de verbetering van de luchtkwaliteit nog steeds verder. Van de oceanen ook. Ik geloof dat mijn verzuring ook toeneemt. Uiteraard is het optimisme van Dijkgraaf erg opbeurend, je kunt je er haast niet aan onttrekken. Zijn rooskleurige visie wordt slechts gedeeltelijk gespiegeld door Matthijs van Nieuwkerk. Die lijkt wat sceptischer. Dijkgraaf negeert dat, maar toch er is meer mis in de wereld dan de wetenschapper ons wil laten geloven.
Vanmorgen regent het, vanmiddag is het droog. Bij de poelier op de Langendijk koop ik een maïskip voor ons kerstdiner. Daarna halen we bij Kippie in het Piazza Centre de schaal met hapjes op, die we besteld hebben voor het bezoek van kinderen en kleinkinderen in de komende dagen. Alle cadeautjes liggen klaar onder het kerstboompje (foto hierboven). Kerstmis 2019 kan beginnen. Terug naar boven
Gorinchem (125)
Woensdag 25-12-2019, 1e kerstdag
Op 29 december 1956, een mensenleven geleden, publiceerde De Volkskrant een artikel dat je achteraf gerust profetisch kunt noemen. 'Aarde steeds meer een broeikas' luidt de kop (zie hierboven). Een reporter van Nieuwsuur publiceerde het gisteren op Twitter. Alles wat tegenwoordig door de klimaatwetenschap als vaststaand wordt aangenomen, is er al: het op grote schaal verbranden van fossiele brandstoffen, de toename van CO2 en het broeikaseffect, klimaatverandering en zeespiegelstijging. '(Er) kunnen over ongeveer vijftig jaar zeer onplezierige gevolgen ontstaan voor het klimaat op de aarde.' Maar wetenschap en politiek zagen toen geen redenen om het op te pakken. Niemand sprak nog van 'klimaathysterie'. Dat werd na een paar decennia wel anders.
De vooruitziende blik wordt in het stuk van 'een correspondent' uit New York toegeschreven aan ene dr. Revelle van het Scripps Instituut voor Oceanografie. Dat Instituut bestaat nog; het is gevestigd in la Jolla, Californië, en de directeur was van 1960 - 1969 Roger Revelle. Hij overleed in 1991 op 82-jarige leeftijd. Revelle heeft dus nog een deel van de klimaatopwarming mee kunnen maken, maar niet de grote vlucht van de ontkennende generatie. Toch voelde hij zich tot zijn dood nooit helemaal zeker. De trend van climate warming moest toen nog duidelijker uit de noise van natuurlijke fluctuaties omhoog rijzen. 'If the modelers are correct, such a signal should be detectable within the next 10 or 15 years', schreef hij in november 1982 in de Scientific American. Die zekerheid is er sindsdien gekomen. Het blijft opmerkelijk dat iemand er al in de jaren 50 van de vorige eeuw voor waarschuwde. Nu kan niemand er met een goed geweten omheen en beweren 'wir haben es nicht gewußt'.
Op onze kerstavond kijken we na het diner naar deel 1 van Peter Jacksons 'In de ban van de ring' trilogie. Aangenaam, vertrouwd en er vloeit geen bloed. vandaag een overwegend droge dag. Straks komen de kinderen en kleinkinderen van Anna met aanhang, met uitzondering van Derrick & Nicky. Daar gaan we morgen naar toe, naar hun nieuwe huis in Wormerveer. Ze hebben met de kerst Liam en Caelan te logeren. We hebben het verdeeld. 'Derde kerstdag' komen mijn kinderen langs. Terug naar boven
Gorinchem (126)
Donderdag 26-12-2019, 2e kerstdag
Halverwege de middag begon er gisteren drenzende regen te vallen. De familie van Anna was er nog niet en ik besloot alvast de kerstverlichting op de boot aan te zetten. Ik had nog geen druppel drank op, maar bij het verlaten van de boot viel ik. Toen ik vanaf het zwemplatform op de steiger stapte, gleed mijn voet uit en raakte ik in een pijnlijke spagaat. Mijn linkerbeen gleed over de spekgladde steiger weg en mijn rechterbeen schaafde hard langs de steigerrand en raakt te water. Ik kon net voorkomen dat ik tussen wal en schip kopje onder ging. Ik weet nog dat ik in een flits dacht: wat een onzin! Ik val nooit. Niettemin. Strompelend kwam ik terug thuis, waar de familie intussen gearriveerd was. De spieren van mijn linker achterbeen deden veel pijn door de geforceerde overstrekking en rechts had ik een lange schaafwond op het scheenbeen (foto hier). Ook op mijn neus zat een schram. Anna verzorgde de wonden liefderijk.
We hadden een feestelijke middag en avond met zijn allen. De cadeautjes vielen in de smaak. Hier staan 3 foto's. Omstreeks tien uur gingen ze allemaal weg, de vaatwasser draaide en wij zegen onderuit op de bank bij Beethovens 9e symfonie in het Concertgebouw op NPO2. De verlichting op de boot liet ik vannacht wijselijk aan.
Vandaag een droge, grijze dag. De temperatuur zakt een paar graden. We rijden om half elf naar Wormerveer, waar Nicky & Derrick een schattig huis hebben gekocht aan eem doodlopend straatje langs de Nauernasche Vaart, die via Zijkanaal D met het Noordzeekanaal is verbonden. Heerlijk om na al die jaren Liam en Caelan weer te zien (foto hier). Allebei flink gegroeid. Liam is een lange jongen aan het worden. Caelan speelt graag op de PS4. Om een uur of drie rijden we langs Amsterdam terug. Opvallend hoeveel auto's zich niet aan de maximumsnelheid houden. Terug naar boven
Gorinchem (127)
Vrijdag 27-12-2019
Opeens sloeg het weer om. Na weken van depressietreinen is er opeens ruimte voor een hogedrukgebied. En er komen er meer. Vandaag hebben we een dag van overdadige zon. Het is iets minder warm maar nog lang geen winter. Januari is normaal gesproken de koudste maand van het jaar met een gemiddelde maandtemperatuur van 3,1 graden. Als het heleder blijft is een aantal vorstnachten mogelijk. De weermodellen voorspellen echter vooral westen- tot zuidwestenwinden, die meestal zachte lucht aanvoeren. Het zij zo.
Een kennis maakte de foto hierboven van een zonovergoten Lingehaven. Erg mobiel ben ik niet door de pijn in mijn benen na de val van eergisteren. Ik word er chagrijnig van. We brengen de Kippie-pan terug naar de zaak in het Piazza Centre en doen boodschappen. Thuis heeft Anna de top-2000 van de NPO opstaan. In de loop van de middag verwachten we mijn kinderen met aanhang. We hebben het bezoek gespiltst; derde kerstdag noemen we het. Terug naar boven
Gorinchem (128)
Zaterdag 28-12-2019
Gisteravond 3e kerstdag gevierd met Floor, Thijs & Lisa en Rommert & Lois. Pijke kon helaas niet en Bas was ook verhinderd; die moest tot acht uur 's avonds werken. Dat heb je met 3e kerstdag, een werkdag. We deden een spelletje dat 30seconden heet (kindereditie), een favoriet van Floor haar kinderen (foto hierboven en hier nog een). Een soort Pim-Pam-Pet, maar anders. Ik denk dat het spel de taalvaardigheid bevorderd, omdat je omschrijvingen moet geven van de woorden die op kaartjes staan. Later ontmaskerde Rommert mijn magnetische lamp, aan het begin van de zomer gekocht in de Rotterdamse Kunsthal. Ik dacht altijd dat de electriciteit door de ruimte tussen de beide magnetische bolletjes 'sprong', maar dat is niet zo. Het bovenste bolletje trekt het onderste omhoog, waardoor een schakelaar omgezet wordt. Weer een illusie armer. Toen ze wegwaren keken we deel 3 van Peter Jacksons Ring-trilogie. Een blu-ray editie, die hele fragmenten uit de langere DVD-editie niet bleek te bevatten.
Gisteravond avondrood, vanmorgen ochtendrood. Er wordt echter voorlopig geen regen verwacht. In Australië waren de natuurbranden wat geluwd, maar voor de komende dagen is er een nieuwe hittegolf op komst. Vannacht vroor het bij ons. Op de steigers zit weer een viswedstrijd. Geen van de vissers draagt meer een kerstmuts. Ik loop even naar de boot om de kerstverlichting uit te doen. Als ik van de steiger op het zwemplatfoprm stap dreig ik alweer uit te glijden, maar kan me op tijd vastgrijpen aan de hekstoel. Verdorie! Ik lijk wel een oude man! De steigers zijn spekglad door de vorst, zeggen de vissers naast de boot.
Daarna loop ik even de stad in. Lopen gaat flink beter dan de vorige dagen. Onderweg kom ik een kennis tegen. Hij vertelt dat er na overleg - op initiatief van museumdirecteur Kreszner - inderdaad een compromis is bereikt tussen gemeente, beeldhouwer Van Bennekum en de Holtzstichting over de plek van de klokkenstoel op Buiten de Waterpoort: een stuk dichter bij het oorlogsmonument. Voor achtergrond: lees hier en hier. Het bezwaarschrijft is ingetrokken, dus naar alle waarschijnlijkheid staat de stoel er bij de eerstvolgende dodenherdenking. Mogelijk moeten de herdenkers wel watjes in de oren doen als de klok geluid wordt.
Ik heb de kersttoespraak des konings niet beluisterd. Er is echter op sociale media boze opwinding, omdat hij niet naast een kerstboom stond. Je weet zeker dat er ook boosheid zou zijn als hij dat wel gedaan had. Zonder boosheid hebben reaguurders geen leven.
Middag. Geleidelijk trrekt bewolking binnen. Wind is er nauwelijks. Ik lees geboeid 'The Scramble for Europe' van Le Monde-journalist en Afrika-expert Stephen Smith (2018; Engelse vert. Polity, 2019), over hoe en waarom steeds meer jonge mensen in Afrika zich opmaken om op weg te gaan naar het oude continent Europa. Vergis je niet: het is geen boek met rechts-populistische praatjes maar een gedegen studie. Zijn vertogen over een aankomende stortvloed van migranten uit Afrika werden in een verder verleden zwaar bekritiseerd, ondermeer door de Senegalese auteur Boubacar Boris Diop, de schrijfster Odile Tobner en wijlen François-Xavier Verschave, in het boek 'Negrophobie' (Les Arènes, 2005) en recenter in 'Comment se fabrique un oracle' van de socioloog François Héran (in 'La Vie des Idées', 2018). Geen reden het niet te lezen. Terug naar boven
Gorinchem (129)
Zondag 29-12-2019
Gisteravond was het bewolkt, maar vanmorgen bracht ons een prachtig golvend ochtensrood op de sluierbewolking boven de Kriekenmarkt. Overal in het land werden er talloze foto's van gemaakt en op de sociale media geplaatst. De bovenstaande is van de havendienst naast ons. Ondanks het ochtendrood valt er de hele dag geen regen.
Gotspe. In Moskou moet kunstsneeuw alsnog een wintersfeer brengen. Klimaatopwarming laat zich uiteraard niet negeren met nepsneeuw. Het is in de Russische hoofdstad de afgelopen tijd ongekend warm voor de tijd van het jaar. Volgens meteorologen is het er zelfs de warmste winter sinds 1880. Maar het stadbestuur laat op een aantal lokaties in het centrum kunstmatige sneeuw aanbrengen. Geen fake-news maar wel fake-snow. In de Australische hoofdstad Canberra gaat het tradionele nieuwjaarsvuurwerk niet door. De luchtkwaliteit is er te slecht door de natuurbranden. Voor Sidney dreigt ook zo'n verbod. Er is ook een andere, grimmige kant aan klimaatverandering. In Bangladesh overleden 50 mensen door de extreme kou die er heerst. In het veranderdende klimaat worden de extremen groter.
Deze zondag gebeurt er niets. We genieten van de rust om te lezen en naar muziek te luisteren. Terug naar boven
Gorinchem (130)
Maandag 30-12-2019
De voorlaatste dag van het jaar, zelfs van een heel decennium, brengt weer een mooie zonsopgang. De ondergang van de zon over de rivier was gisteravond ook mooi (zie hierboven). Vannacht lichte nachtvorst. Het is vandaag zonnig en droog. Geen wolkje aan de hemel.
Op de steiger spreek ik de eigenaar van de narrow boat. Zijn de adapter van zijn verlengsnoer voor walstroom was met kerstmis in het water gevallen. Waarschijnlijk door één van de vele vissers er per ongeluk afgeschopt. Ik viste hem op en legde hem achter een dukdalf. Kortsluiting uiteraard, maar het havenkantoor was dicht, ik wist geen nummer en kon hem dus niet bellen. Ik vertel dat ik aan de overkant woon en schrijf zijn telefoonnummer op.
In Australië laaien de natuurbranden weer op, met name in de deelstaat Victoria. Er is een nieuwe hittegolf met temperaturen boven de 40 graden. Dertigduziend mensen moeten er hun huizen verlaten. Maar de eindejaars vuurwerkshow in Sydney gaat door, ondanks de toch al beroerde luchtkwaliteit en ondanks een petitie die door een kwart miljoen mensen werd ondertekend. Waarom al die dwaasheid en onverschilligheid? 'Premier Scott Morrison wil een signaal afgeven aan de rest van de wereld dat alles onder controle is en dat mensen gewoon naar Australië op vakantie kunnen gaan', zegt de NPO-correspondente.
Op zee, in Het Kanaal, speelde zich vannacht een (bijna) kerstverhaal af. Urker vissers op de kotter 'Hennie' redden 21 migranten van een wrak bootje, niet ver van Duinkerken. Aan boord ondermeer een baby en een peuter. De migranten, die van oorsprong uit Irak zouden komen, waren licht onderkoeld. De mate van hun wanhopige verlangen naar een verondersteld beter leven verontrust me. Ze zijn niet de eersten en zullen zeker niet de laatsten zijn.
De Amerikaanse Afrika-expert Stephen Smith - niet onomstreden - verwacht in de komende decennia een stormloop naar Europa, groter dan tot dusver (ook in 2015), uit de landen ten zuiden van de Sahara ('The Scramble for Europe. Young Africa on its way to the Old Continent', Polity, 2018). Met aandacht lees ik de verschillende scenario's aan het slot van zijn boek. Ze geven veel te overdenken. Daarvoor heb ik wat tijd nodig. Terug naar boven
Gorinchem (131)
Dinsdag 31-12-2019, Oudjaarsdag
Een goedgelukte opname van het sterrenbeeld Orion, de mythische jager aan de zuidelijke hemel, met in de rode cirkel de rode reuzenster Betelgeuze. Het sterrenbeeld lijkt op een half gekantelde zandloper met bij de insnoering drie even heldere sterren op een rijtje (Alnitak, Alnilam en Mintaka) die de Riem van Orion vormen. Ook de andere punten van de zandloperfiguur zie je goed: rechtsboven de heldere Bellatrix, linksonder Saiph en rechtsonder de helderste ster: de blauwe superreus Rigel. Tijdens de wintermaanden kun je het sterrenbeeld goed zien (bij helder weer).
Betelgeuze dreigt te ontploffen als supernova. Dat is al lang het geval. De enorme ster - 1180 maal de diameter van onze zon - is aan het eind van zijn leven, maar de spectaculaire explosie kan ook nog wel vele duizenden jaren op zich laten wachten. Tien jaar geleden werd de ster ook zwakker; ik schreef er een week geleden al over maar destijds ook. Toch is de opwinding groot want zo zwak als nu was Betelgeuze maar één keer eerder. In 1927. Deze website houdt het bij. Zeer waarschijnlijk zou de ontploffing een voor ons onschadelijk, wekenlang vuurwerk aan de hemel veroorzaken.
De laatste ochtend van dit decennium begint met zware mist. Tegen elf uur lijkt de zon door te breken, maar dat duurt niet lang. De mist wordt weer dikker. Het KNMI verwacht dat de mist zich vanavond uitbreidt en nog veel dikker wordt. Voor rond de jaarwisseling geeft men alvast in het hele land code geel af. Door mist en kruitdampen kan smog ontstaan. Het RIVM roept op vanavond en vannacht geen hout in de kachel of open haard te stoken. In Den Haag heeft geteisem kraaienpootjes gestrooid voor uitritten van brandweerkazernes, die moeten voorkomen dat de wagens uit kunnen rijden als ze een noodoproep krijgen.
Mijn broer belt uit Vijfhuizen. Gisteren onderging hij een operatie aan de lumbale wervelkolom; vandaag is hij alweer thuis. Geen oud & nieuw in het ziekenhuis voor hem.
Overal op de sociale media verschijnen de bloedrode foto's van het Australische dorpje Mallacoota, een populaire vakantiebestemming aan de kust van de deelstaat Victoria. Met een verzengende hitte bereikten natuurbranden het plaatsje. Toeristen konden gisteren geen kant op, behalve naar de zee. Duizenden mensen vluchtten naar de stranden en zelfs de zee in, onder het geluid van exploderende flessen campinggas en loeiende sirenes van bandweerauto's. Gelukkig draaide de wind, waardoor een ramp werd voorkomen. Een onvergetelijke jaarwisseling, lijkt me.
Ondertussen is de bekritiseerde vuurwerkshow in Sidney voorbij. Ik neem aan dat iedereen heeft genoten. Op andere plaatsen blaast men ze af. In Deventer omdat je er door de mist toch niks van ziet, in Hong Kong 'voor de veiligheid van demomstranten'.
Door steeds meer natuurbranden kwam er dit jaar in één keer steeds meer CO2 in de atmosfeer. Daarbij gaat het om honderden miljoenen tonnen, die bijdragen aan verdere opwarming van het klimaat. Een kleiner deel (12%) wordt overigens in de bodem vastgelegd. Dat heet pyrogeen koolstof; meestal is het houtskool. Netto neemt in jaren met veel bosbranden, zoals de laatste, het CO2-gehalte van de atmosfeer met een extra 10% toe.
Langzaam valt de avond. Nog steeds hangt de mist over de haven. Het zicht wordt steeds minder. Onze oudjaarsavond brengen we samen door. Op naar het derde decennium van deze eeuw. Wie weet ons laatste. De kooi met onze kanarie zetten we elk jaar in de badkamer, waar hij het knallen het minste hoort. Terug naar boven
Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/61
website maken