Logboek 2017/2 Voorjaar in Zeeland

Kaart van Zeeland, 1643, Joan Blaeu.

   Direct naar

   het laatste

   verslag

De kaart hierboven is van de beroemde kartograaf Joan Bleau (1598/99 - 1673). Hij tekende hem in 1643. Zeeland is nog een echte rivierdelta met eilanden, moerassen en kreken. Zelfs Walcheren was nog een eiland. Dat is wel drastisch veranderd na de watersnoodramp van 1953. In het licht van de sterke zeespiegelstijging die global warming in de toekomst met zich meebrengt zijn al die imposante Deltawerken het waarschijnlijk niet toereikend.

Dit is het land dat we de komende maanden weer eens gaan verkennen. Over ongeveer een maand hopen we ons in te schepen. De eerste maanden, tot aan het huwelijk van Ans' zoon Derrick op 9 juni, brengen we in Zeeland door. Mogelijk bezoeken we ook weer Antwerpen. Daar lagen we met kerst en oud & nieuw 2003/2004 (lees hier).

Na dat feest, in de maanden juni, juli en augustus, willen we langs de Belgische kust naar Engeland varen, de Britse Zuid- en Oostkust doen en de Thames opvaren naar Londen. We verheugen ons er erg op.

César Vallejo, 1929, in de tuinen van Versailles.

Zaterdag 01-04-2017

Gisteravond naar een lezing in het museum over de Matthäus Passion door muziekhistoricus Pieter Bakker. Hij besprak vooral de verschillende openings- en slotdelen van de Johannes en de Matthäus. Die zijn groot. De Johannes, die Bach drie jaar eerder schreef (1724), geeft vooral de goddelijkheid van Christus weer (Christus Pantocrater). Hij staat vooral in majeur. De Matthäus (1727) is veelal in mineur, langer en 'menselijker', aldus de spreker, en beschijft vooral het lijden van Christus. De ontlening van de opzet van het bekende openingsdeel 'Kommt ihr Töchter helft mir klagen' aan een stuk uit de Mariavespers van de Venetiaanse meestercomponist Monteverdi was nieuw voor me (of ik ben het vergeten). Die compositie was in de tijd van Bach ruim honderd jaar oud. Monteverdi gebruikte er twee koren voor die vraag- en antwoord zingen en een jongenskoor als koor van engelen. In het openingsdeel van de Matthäus zit dezelfde opzet; de koorpartijen zijn in mineur maar het engelenkoor zingt er in majeur 'O Lamm Gottes, unschuldig' bovenuit.

     Aan het slot van de lezing stond Bakker stil bij dat prachtige, wringende slotaccoord, een dissonerende septime die nog juist voor het einde overgaat in een octaaf. Prachtig.

Vannacht een weeromslag. Regen ook gedurende de ochtend. Het is grijs en somber. Weer voor een sombere dichter:

ZWARTE STEEN OP EEN WITTE STEEN

‘Ik zal sterven in Parijs bij striemende regen,
op een dag die ik me nu al herinner.
Ik zal sterven in Parijs – en ik heb geen haast –
wellicht een donderdag, zoals vandaag, in de herfst.

Een donderdag, omdat vandaag, donderdag, terwijl ik
deze regels opschrijf, mijn vingers weerspanniger zijn
dan ooit en ik vandaag, zoals nog nooit voordien,
omkijk en mezelf met heel mijn weg alleen vind.

César Vallejo is dood. Ze mishandelden hem,
allemaal, zonder dat hij hen wat gedaan had;
ze sloegen op hem met knuppels en ook

met een riem. Getuigen daarvan zijn
de donderdagen, de stroeve vingers,
de eenzaamheid, de regen, de wegen…’

De naam van de dichter, César Vallejo', komt erin voor - maar toen hij (jong) stierf, inderdaad in Parijs, was het niet op een donderdag maar op een vrijdag. Volgens een getuige regende het toen wel. Vallejo was een balling uit Peru; in eigen land werd hij vervolgd voor een moord die hij niet beging, nu een geëerde dichter die pas in 2007 gerehabiliteerd werd. Volgens velen was hij één van de grootste Latijns-Amerikaanse dichters. Ik weet niet of hij bij ons nog veel gelezen wordt, maar in de jaren 70 en 80 was hij een van mijn favorieten. In 1995 bracht het Poéziecentrum een bloemlezing in Nederlandse vertaling (van de Vlaming Bart Vonck) uit, die nog voorhanden is. Die werd destijds in de NRC nogal afgekraakt door Barber van de Pol.

Vallejo had geen haast met sterven, maar dat maakte niks uit, hij was pas 46 toen hij overleed aan een opflakkering van malaria. Op die eerdere donderdag ziet hij zijn levensweg achter hem, de jaren dat hij onschuldig in een Peruaanse gevangenis zat en gemarteld werd. Ik denk altijd dat je dat kunt zien aan de wrange uitdrukking van pijn op zijn gezicht op de foto hierboven. Het gedicht zelf is ijzersterk door zijn eenvoud. Beelden gebruikt hij niet, ze zijn niet nodig om uit te drukken wat hij voelt, exact en niet te ontgaan. Curieus is dat er elders in zijn oeuvre een gedicht staat over de dag van zijn geboorte. Het heet 'Espergesia'. Over de betekenis van dat rare woord alleen zijn boeken geschreven; Vonck laat het wijselijk onvertaald. Het gedicht begint, herhaalt en eindigt met:

'Ik werd geboren op een dag

dat God ziek was,

ernstig.'

Zeer geschikt op een regenachtige ochtend als deze.

Zodra het droog is doen we de laatste boodschappen in de stad. De zon lijkt even door te breken, doch versaagd daarin. Anna gaat vanavond uit eten met haar dochters en Nikita. Dat doen ze eens in de zoveel tijd. Ik begin aan een nieuw kwartaalblok op de website; het tweede van 2017. Later rijd ik naar Inge in Heukelum om wat wijn aan te kopen. Terug naar boven

Dit lijkt een schietgat. Het zit in de restanten van de 14e eeuwse stadsmuur, die bij de Duveltjesgracht werden opgegraven (foto: SOB Research)

Zondag 02-04-2017

In 2009 bracht Gorinchem samen met de andere gemeenten in de regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden een Nota Archeologiebeleid uit. Er zitten diverse interessante kaarten in, waaronder een archeologische beleidsadvieskaart, 'die als instrument worden gebruikt om bij de keuze van toekomstige bouwlocaties de archeologie zoveel mogelijk te ontzien.' Welk een vooruitziende blik! Je kunt op dergelijke locaties niet zomaar bouwen: 'Verder kan worden bepaald in welke gebieden archeologisch onderzoek dient plaats te vinden voor de aanvraag van vergunningen voor werkzaamheden die kunnen leiden tot verstoring van de bodem.'

De nota is de verwerking van de bepalingen uit het Verdrag van Malta (1992), dat beoogt om cultureel erfgoed in de bodem van de EU-lidstaten beter te beschermen. Wat staat er over Gorcum in? 'In 1999 heeft een onderzoek in de vorm van sonderingen en boringen plaatsgevonden op het terrein van Bastion V. In een oudere waarneming in ARCHIS (het Archeologisch Informatie Systeem voor Nederland - TZ) wordt vermoed dat ter plaatse de resten van kasteel De Blauwe Toren aanwezig zijn. Uit door Hollandia uitgevoerd onderzoek blijken de muurresten en puinresten die zijn aangetroffen inderdaad van het kasteel te zijn.'

Op de Archeologische Verwachtingskaart (zie hier) geldt voor het hele gebied bij Bastion V en de Duveltjesgracht het kenmerk: Zeer hoge archeologische verwachting (ZHAW). Dat houdt in: 'Streven naar behoud in situ. Indien dit niet mogelijk is, dient archeologisch onderzoek plaats te vinden. Er geldt geen vrijstelling, omdat archeologische resten zich vlak onder het maaiveld bevinden en van groot belang voor Gorinchem zijn. Voor alle bodemverstorende activiteit contact opnemen met de gemeente.'

Uit het bovenstaande kun je een paar dingen afleiden. Allerereerst is ook in de Nota Archeologiebeleid (2009) duidelijk dat de resten van De Blauwe Toren waarschijnlijk onder Bastion V en de gracht zitten. De thans opgegraven muurresten wijzen ook in die richting. Ten tweede vond het gemeentebestuur vóór de vergunningsaanvraag voor het abjecte pisgele hotel archeologisch onderzoek langs de Duveltjesgracht niet nodig, hoewel duidelijk was dat de bouw tot ernstige bodemverstoring zou leiden. Het huidige archeologisch onderzoek kwam, omdat er geen vrijstelling mogelijk was, dus na de vergunningverlening. Ik heb de gemeente niet kunnen betrappen op het geadviseerde 'streven naar behoud in situ'. Ik vrees dat men in de nota daarmee niet bedoelt wat veel Gorcummers vurig hopen: de resten zichtbaar maken voor het publiek, maar ze onbeschadigd onder de grond te laten zitten. In situ is niet in vista. Bij het besluit over het archeologisch eindrapport van SOB Research is echter wél een goede argumentatie nodig als behoud in situ niet mogelijk zou zijn - en het is de vraag of die voldoende steekhoudend zal zijn. Ik vermag niet in te zien dat ongewijzigde nieuwbouw van het hotel de resten onbeschadigd laat. Op dat punt kan mogelijk juridisch bezwaar aangetekend worden.

De zondag vangt aan met mist. A misty morning. Na tien uur klaart de mist op en maakt plaats voor zon en wolken. Gedurende de dag veel wandelaars over de sluis. Tessa komt met Lina-Mae 's middags thee drinken. Ook Barbara en Nikita komen langs. Gisteravond zagen ze elkaar nog uitgebreid bij La Cubanita in de Molenstraat, maar er klinkt druk en gezellig damesgekwetter uit de kamer naast me alsof ze elkaar weken niet gezien hebben.

      Ik lees een goed boek uit: 'Moussa of de dood van een Arabier' van Kamel Daoud (Ambo/Anthos, 2015), een journalist uit Oran. Het is als het ware de gespiegelde geschiedenis van Camus' 'L 'Etranger' (1942), de onvergetelijke kleine roman die zich in Oran afspeelt. Hier een goede recensie van NRC-columnist Bas Heijne. Terug naar boven

Maandag 03-04-2017

Vanmorgen werd er net als gisteren mist verwacht, maar die kwam niet. Hij bleef in het zuiden des lands hangen. De foto hierboven is dan ook niet van vandaag maar van gisteren. Bij mist is de haven beeldschoon en stil. De mist dempt alle geluiden. Met een kop thee in de hand zat ik te kijken hoe langzaam vanuit het oosten de zon er doorheen poogde te schijnen. Maar vanochtend is het helder. Sinds Ans van haar griep herstelde begint het bij mij te zeuren: lichte hoofd- en keelpijn, snotteren en pijnlijk zeurende neeusbijholtes. Ik ga het te lijf met Strepsils. Gaan we wel sporten?, vraagt Anna. Ja, natuurlijk. We rijden naar Oost voor boodschappen en fitness. In het begin veriicht ik de oefeningen piepend, later toch vlotter dan ik verwachtte.

's Middags gaat Anna naar Tessa om op de baby te passen tijdens de zwemles van Vajèn. Buiten zon en wolken; niet meer zo warm als van't weekend. Er komt een buurtgenoot langs om te praten of we op één of andere wijze juridisch verzet kunnen leveren tegen de dreigende aantasting van de archeologische vondsten. Vanwege de bouw van de pisgele hoteldoos zal dat onvermijdelijk gebeuren, schreef ik gisteren. Binnenkort verschijnt het eindrapport van de archeologisch onderzoekers. Op basis daarvan moet het college van B&W beslissen of de bouw door kan gaan. Gelet op het voorschrift ernaar te streven de restanten in situ te laten, dan wel te sparen als dat écht niet kan, moet het college de opperste zorgvuldigheid in zijn afweging betrachten. Dat moet uit de formuleringen van het besluit blijken. Ook in het verleden zijn er volgens mijn bezoeker op belangrijke punten in de vergunningenprocedure fouten en omissies geweest. We besluiten op korte termijn een aantal mensen bijeen te roepen om te beslissen wat we kunnen en zullen doen.

Vandaag is de laatste dag dat je een poster in kunt leven over de toekomst van Gorcum, voor het visietraject Go2032. Dat is het peperdure traject van een visieloos stadsbestuur om aan een visie op de stad te komen. Toch kun je er maar beter aan meedoen. Ik zoek uit hoe het werkt; er is een toolkit om een PDF te downloaden, in te vullen en op te sturen. Een vragenlijst en een vrij gedeelte, waarop ik vijf verbeterpunten invul.

     Merkwaardig. Een kwartier na inzending krijg ik van Dialoog 2 Go2032 een emailbericht waarin ik bedankt wordt, maar waarin tevens staat 'Gefeliciteerd. Jouw mening staat in de top 5 van deze Dialoog.' Zo? Dat is snel. Ik blijk zelfs 'op nummer 1 te staan van in totaal 84 bijdragen'. En 'Van de 46 stemmers, hebben er 5 op jou gestemd'. Volgen de namen, waaronder ikzelf. Kennelijk heb ik ook op mezelf gestemd. En wat was mijn mening? Deze: 'Doorgaand verkeer uit binnenstad,parkeren aan buitenring.Toeristenbelasting heffen,investeren in toeristische voorzieningen.Herbouw Waterpoort,oliemolen Eendracht.Fundamenten Bl Toren stadsmuur tonen.Kalkhaven uitgraven.' Tja, meer ruimte was er niet, daarom zijn er geen spaties na komma's en punten, het moest erin worden gepropt. Deze zaken (en meer) staan ook in het PDF-format dat ik vandaag inzond. Indien men dit opvolgt, dan komt het goed met Gorcum.

Afgelopen vrijdag overleed een voormalige collega-bestuurder van me, Anton Westerlaken. Een prima vent. Hij werd 62 jaar. Kanker. Terug naar boven

Dinsdag 04-04-2017

Verdere afkoeling over de hele planeet in maart. De update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer (gemeten door satellieten) toont een + 0,19 graden Celsius ten opzichte van het gemiddelde over 1981 - 2010. Die wereldwojde afkoeling is normaal in deze tijd; de zon begon pas sinds 21 maart met het opwarmen van de landmassa's op het noordelijk halfrond. De stand van de zon door de seizoenswisseling veroorzaakt het zaagtandfenomeen in de registratie, waarbij je aan het eind van onze winter altijd een dip hebt en een halfjaar later aan het eind van de zomer een piek.

     In eigen land was maart 2017 met een gemiddelde temperatuur van 8,7 graden in de boeken als de op een na warmste maart-maand sinds 1901: alleen 1991 was warmer. Toen was het gemiddeld 8,8 graden. Men denkt dat de toenemende warmte bij ons te maken heeft met recente afwijkingen in de Polar Vortex (lees ook hier).

Vandaag een aardige lentedag met wolken en zon. Het is de wekelijkse oppasdag van Ans, dus ik ben alleen. Dat is geen ramp; ik voel me flink grieperig. Toch een kuiertje tussen de middag gemaakt, verder blijf ik binnen. We krijgen bericht van de werf dat ze deze week aan het onderwaterschip van onze Dulce begonnen zijn. Morgen even kijken, tenzij ik me nog zo lullig voel.

Uit Syrië komen berichten dat zeker 58 mensen omgekomen bij een gifgasaanval. Dat was niet ver van Hama in de plaats Khan Sheikhoun, die in handen is van opstandelingen tegen Assad. Dat maakt het waarschijnlijk dat de aanvallen werden uitgevoerd door Syrische of Russische straaljagers, zoals de oppositie beweert. Een jaar of vier geleden trok Obama een rode lijn bij het gebruik van gifgas in de Syrische oorlog, maar hij hield er zich niet aan en liet zich door de Russen met een kluitje in het riet sturen. Expliciete machtspolitiek laten de VS en de EU aan Poetin over. Ik heb weleens gedacht: hoe zouden de kaarten in Syrië hebben gelegen, als we actief tienduizenden van onze Syrische vluchtelingen geworven hadden voor iets als een Europees Vreemdelingenlegioen, en als we hen hadden bewapend, getraind en in hun eigen land ingezet voor de creatie van safe zones en in de strijd tegen de gehate dictator en tegen IS? Voor je eigen land vechten, dat lijkt toch een beter alternatief dan hen uitzichtloos laten verkommeren in opvangkampen? Maar dat zou Europese machtspolitiek zijn, gericht tegen Poetin, en daarvoor is onvoldoende eenheid, vrees ik. Terug naar boven

Fragment uit het schilderij 'Madonna met kanselier Rolin' (1435) van Jan van Eyck. Let op de arme konijntjes die onder de voet van pilaar verpletterd worden.

Woensdag 05-04-2017

Een aangenaam frisse ochtend. Hoewel ik nog niet opgeknapt ben, wil ik het vijfde college Verdieping van de KLU niet laten schieten. Dus om elf uur zit ik keurig gereed in het auditorium van het museum op de Grote Markt. Het onderwerp is vandaag 'Van Eyck & De Vlaamse Primitieven'. Van Jan van Eyck besprak de docente Hanneke Lenders al eens (in november 2014) zijn beroemde Arnolfini-echtpaar uit 1434. Daarover schreef ik toen hier. Dat fascinerende meesterwerk is daarom nu niet aan de orde.

     Wél komt een ander werk langs: 'Madonna met kanselier Rolin' uit 1435, dat tegenwoordig in het Louvre hangt. Het werk was een opdracht van de kanselier van Filips de Goede, hertog van Bourgondië (en de vader van Karel de Stoute die in Gorcum het kasteel De Blauwe Toren bouwde, maar dat terzijde). De kanselier is er prominent op afgebeeld. De maagd Maria presenteert haar kind en ze wordt zelf gekroond door een engel. Verbluffend is de enorme hoeveelheid aan details, waar boeken vol over geschreven zijn. De afgebeelde kamer ziet uit op een stad aan een rivier, waarin je op de linkeroever bij inzoomen de kerk van het Vlaamse Doornik kunt herkennen en op de rechteroever de Utrechtse Domtoren.

     Het voert te ver om meer details te noemen, maar eentje wil ik de lezers niet onthouden. Op de uitsnede hiernaast zie je een uitvergroot fragment uit het midden. Het gaat om de voet van de pilaar: als je goed kijkt zie je dat eronder een paar konijntjes worden verpletterd. Zielig. Maar konijntjes stonden in de Middeleeuwen al symbool voor ongelimiteerde sexuele lust en dus... Het is bij de konijnen af.

Na de luch komt Barbara even op bezoek. Het blijft vandaag relatief koud. Van de werf komt bericht dat ze met het onderaterschip zijn begonnen. Een tegenvaller waar ik al een beetje voor vreesde. 'Tijdens het werk blijken de oude lagen antifouling toch slechter te zijn dan verwacht, ze laten los, en het is nodig om alle antifouling weg te krabben en schuren. Alleen het eerder voorgestelde terugschuren is niet voldoende om een goede ondergrond te verkrijgen.

Als alle antifouling er af is, moet een laag Primocon aangebracht worden voor de hechting, en twee lagen antifouling, zodat het systeem weer nieuw opgebouwd is.' Het is niet vreemd dat na vijftien jaar oude lagen antifouling los gaan laten. We gaan overmorgen naar de werf om zelf te kijken. Als alles eraf moet is dit misschien het moment om over te gaan op copper coat, flink duurder maar het geeft minstens tien jaar bescherming. Terug naar boven

Wozzeck verdrinkt. Beeld van het affiche van De Nationale Opera.

Donderdag 06-04-2017

Vandaag is een van de uiterst schaarse keren dat er geen verslag is. Geen tijd. Dat komt omdat ik vanmorgen plichtsgetrouw naar de fitness ga en we daarna met het openbaar vervoer naar Utrecht en vervolgens Amsterdam zullen reizen. 's Middags willen we mijn dochter Floor opzoeken in haar nieuwe Buro Extra op de Herengracht. Officieel heet het Buro Extra, Creatie & Concept en het adviseert en organiseert allerlei soorten culturele evenementen. Vervolgens gaan we ergens eten en 's avonds gaan we naar de opera. Naar een uitvoering van de korte, aangrijpende opera 'Wozzeck' van de Oostenrijkse componist Alban Berg ( 1885 - 1935) door De Nationale Opera aan de Amstel. Het is een van mijn cadeautjes voor de verjaardag van Ans.

     Deze opera, gebaseerd op een fragmentarisch, onvoltooid toneelstuk 'Woyzeck' van het zeer jonggestorven literair talent Georg Büchner (1813 - 1837), was mijn hele leven lang één van mijn  favorieten. Ik heb er diverse uitvoeringen van op CD. De opera die Berg van het toneelstuk maakte is één van de meest vernieuwende opera's in de twintigste eeuw. Een mens op zijn kwetsbaarst. Terug naar boven

Vrijdag 07-04-2017

Gistermiddag naar Amsterdam. Het openbaar vervoer werkt vlot en vlekkeloos: binnen twee uur van ons huis naar de Herengracht met bus, trein en tram. We bezoeken Buro Extra, de onderneming in cultural events van mijn dochter Floor en haar compagnon Pieter Eckhardt. Op de tweede etage aan de achterzijde van een monumentaal grachtenpand zit hun kantoor, met uitzicht op stadstuinen en het gebouw van omroep WNL. De buurman is Uitgeverij Meulenhoff. Geen slechte plek.  Aan een lange ruwhouten tafel praten we met ze over hun bedrijfje en hun klussen (foto hier). Hun bureau is in opbouw maar kreeg toch al flink wat boeiende opdrachten, zoals onlangs in De Winkel van Sinkel in Utrecht voor Bol.com ter gelegenheid van de Boekenweek. Trots op mijn ondernemende dochter! Op hun FB-pagina kun je meer lezen.

Van de Herengracht lopen we door de drukte naar het Waterlooplein. Voor brave buitenlui als wij is de drukte van de hoofdstad overstelpend. Zoveel mensen, jongeren, toeristen van over de hele wereld, je weet gewoon niet waar je moet kijken. Een paar schilderachtige ophaalbruggetjes geven onderweg een Breitner-ambiance. We eten vroeg in een Italiaans restaurantje, vroeg omdat we nog naar de inleiding willen die de musicologe Joke Dame houdt om 19.15 uur in de kelder van het operagebouw (de Stopera eigenlijk, want het stadhuis zit ook in het iconische gebouw van Cees van Dam en Wilhelm Holzbauer uit 1986). Dan naar de zaal, waar we op rij zes aan rechterkant twee mooie plaatsen hebben (foto hier).

Ach, de Wozzeck! De muziek van Schönberg-volgeling  Alban Berg is sterk atonaal. Als je het kent weet je wat je te horen krijgt, maar Anna moet er wel aan wennen. Het theaterbeeld van regisseur Krysztof Warlikowski is echter totaal anders dan ik gewend ben. Niet van de armee van de Oostenrijks/Hongaarse dubbelmonarchie uit de tijd van toneelschrijver Georg Büchner, maar dichtbij onze eigen tijd. Dat went echter snel en het verhaal van de arme sloeber Wozzeck is dermate sterk dat het onder iedere omstandigheid of tijdsgewricht, geloof ik, grote indruk maakt. We zaten niet ver van de orkestbak, waar het Nederlands Philharmonisch Orkest onder Marc Albrecht deels zichtbaar was en geweldig goed speelde. Van de solisten imponeerde Eva-Maria Westbroek als de hoer/partner van de ongelukkige Wozzeck sterk. De moeilijke titelrol was voor Christopher Maltman, die voor mij niet erg denderend overkwam omdat hij erg veel leek op een manager met wie ik in een eerder leven niet zo goed overweg kon. De zanger deed zijn uiterste best, maar ik kon het niet van me afzetten. Wat me ook minder beviel, was hoe Warlikowski een zijmotief toevoegde rond het zoontje van Wozzeck en Marie, als was hij een door zijn schoolklas gepest jongetje. Voor mijn gevoel viel daardoor het ijzingwekkend eenzame slot van de opera in het water, zijn ouders zijn dood en het kind in onschuld en onwetendheid op zijn stokpaardje speelt en zingt 'Hop, hop!'. Het stokpaardje was er dus niet en de existentiële impact van dat 'hop, hop' werkte niet.

Even na tien uur, snal naar de garderobe en vervolgens de tramhalte. Lijn 9 naar het CS waar we rennend een klaarstaande intercity naar Utrecht halen. Daar slaan we zittend op een bank en kijkend naar de vele jongeren in de stationshal - we zijn de enige grijze hoofden - een uur dood en hebben om 23.24 uur de laatste bus naar Gorcum.

Vandaag een kille, grijze dag. We absoberen het nieuws dat Trump een Syrisch vliegveld door kruisraketten liet bestoken. Veel media suggereren dat als Trump geërgerd raakt, hij graag meteen uit de heup schiet. Ook voor mij is het in het geval van de evidente oorlogsmisdaad een emotioneel bevredigende respons, maar een rationele calculatie is het niet. Dat kan het niet zijn, daarvoor zijn er teveel onzekerheden. Aan de andere kant moet je toegeven dat de reactie tamelijk gematigd was: er werden 59 kruisraketten afgevuurd met maar 7 doden en 18 gewonden op het vliegveld. De gifgasaanval veroorzaakte er minstens tien maal zoveel. Onduidelijk is of de Amerikaanse reactie hierbij blijft. Iets anders: de aanval van Trump is zonder meer in strijd met het internationaal recht - en dat baart me zorgen. Het moedigt anderen aan, die het toch al niet zo nauw namen met het recht, denk aan Poetins annexatie van De Krim. 

     Naar de boot. We ontvingen een offerte voor het aanbrengen van copper coat, nu het onderwaterschip toch kaal gemaakt moet worden. Die bedraagt meer dan 10.000 euro! Het spul is duur, het moet in lagen worden opgebracht en in onze klimaatcondities moet dat in de loods gebeuren. Dus mast, wanten en tuig moeten eraf, anders kan hij er niet in. Tegenover die hoge kosten staat dat de laag wel zo'n tien tot vijftien meegaat. Tja, een investering voor een langere periode dan dat we nog eigenaar zullen zijn. We gaan bij de boot kijken (foto hierboven). Inderdaad houden de eerdere lagen niet, ze moeten eraf. We zullen eraan moeten geloven en zien van de copper coat af en spreken de traditionele methode af: kaal maken, 1 laag Primocon (primer) en 2 lagen International Uni-Pro antifouling erop. Beduidend minder duur, maar nog duur genoeg.

     We rijden terug. Nog steeds loop ik hevig te snotteren maar mijn keelpijn is over. Het is koud maar het weekeinde wordt warmer. Daarna weer kou. Terug naar boven

Gisteravond orgelconcert in de Grote Kerk van Gorinchem.

Zaterdag 08-04-2017

Gisteravond maakte Anna asperges klaar, als vanouds met ham, ei, gesmolten boter en nootmuskaat. Verrukkelijk! De eerste van het seizoen, een maand vroeger en goedkoper dan andere jaren. Dat komt niet door klimaatverandering, maar door genetische verbetering en teelttechniek.

     Na het eten liep in naar de Grote Kerk voor een orgelconcert van stadsorganist Gerben Budding met een paar klassiekers. Met krap veertig mensen op de banken was het niet druk (foto hierboven). Allemaal grijsharigen plus twee strenggekapte moeders met ieder twee stille kinderen naast zich. Jongeren vallen niet op kerkorgels. Daarom was ik verbaasd dat er naast me in de vrijwel lege kerkbank een jonge vrouw zat, die toch aan de beeldvorming beantwoordde door het ganse concert lang op haar smartphone te kijken. Later vertelde ze dat op een orgelschool in Veenendaal zat. Ik had wel met haar verder willen praten, maar groette de dame en verdween gehoorzaam in de nacht, op huis aan.

     Budding ving aan met een stevige vertolking van Bachs Praeludium en Fuga in e, BWV 548. Daarna volgden drie koraalvoorspelen uit het Orgelbüchlein, waarvan de laatste 'O Lamm Gottes unschuldig' BWV 618, bijzonder was ('een première voor Gorcum', zei Budding) omdat hij op drie klavieren gespeeld werd door de organist en een meespelende registrant.

     Volgde een mooie uitvoering van het posthuum uitgegeven Praeludium und Fuge in g en Choralvorspiel und Fuge über 'O Traurigkeit, o Herzeleid" van Johannes Brahms. Van de resterende werken beviel de Fantasie nr III Lied aan het licht ("Licht dat ons aanstoot in de morgen" van de Nederlander Toon Hagen (1959) me erg. Een goede gewoonte van Budding om bij elk concert iets van bekende en onbekende orgelcomponisten uit eigen land te spelen. Het is een mooi, kalm en gedragen stuk, dat Lied aan het licht. Je kunt het hier op YouTube beluisteren.

Vanmorgen is het koud, maar later krijgen we toch een aangename dag met veel zon. Morgen schijnt het boven de twintig graden te worden. Ik lees 'Het Einde van Europa. Dictators , demagogen en de komst van donkere tijden' van de Amerikaanse journalist James Kirchick (Spectrum, 2017) uit. Een realistisch overzicht van de verschillende problemen op ons veelgeplaagde continent. Daarna vang ik aan in een gedegen studie van de historicus Mathieu Segers 'Reis naar het continent. Nederland en de Europese Integratie, 1950 tot heden' (Prometeus, 3e druk 2016).

     Al voor het eind van de oorlog werd uiteraard gesproken over de inrichting van de wereld erna. Onder meer in Jalta (februari 1945). Heel curieus is te lezen dat iemand uit het bijna verslagen Nazi-Duitsland zich er ook mee bezig hield, namelijk Heinrich Himmler, de leider van de SS. In dezelfde maand schreef hij een brief aan de Franse verzetsleider Charles de Gaulle:

'U heeft gewonnen, maar wat nu? Uzelf onderwerpen aan de Angelsaksen? Ze zullen u behandelen als een satelliet. U zult alle eer verliezen. Aansluiten bij de Sovjets? Zij zullen Frankrijk dwingen zich te onderwerpen aan hun wetten en zij zullen u persoonlijk liquideren. In realiteit is er maar één weg die uw mensen kan leiden naar grootsheid en onafhankelijkheid en dat is een entente met het verslagen Duitsland. Roep deze meteen uit! Neem zonder dralen contact op met die mannen in het Reich die de facto nog macht hebben en die hun land in een nieuwe richting willen leiden. Zij zijn voorbereid en wachten op uw aanbod. Als u de geest van de wraak het hoofd kunt bieden, als u die kans grijpt, die de geschiedenis u biedt, dan zult u de grootste man aller tijden zijn.'

Het is niet alleen een nogal doorzichtige poging om een wig tussen de geallieerden te drijven. De brief laat zien hoe gevaarlijk Duitsland binnen Europa kan zijn, zelfs toen het vrijwel verslagen was. Een nuchtere De Gaulle noteerde in zijn memoires:

'Afgezien van de aan mij gerichte egostrelingen in dit bericht van de rand van het graf, is er zonder twijfel een zekere waarheid in het beeld dat hij schetst.'

Voor het huidige Duitsland, herenigd en de sterkste economie van Europa, geldt het in versterkte mate. Niet vanwege erfzonde van het Teutonendom of andere dwaasheden, maar gewoon vanwege zijn enorme economische motor. Zeker nu Europa (net als de UK zelf) verzwakt door de naderende BREXIT. Terug naar boven

Artists' impression van een zonnezeil, aangedreven door een permanente energiestraal vanaf een planeet.

Zondag 09-04-2017

Fast Radio Burst (FRB's) horen tot de meest geheimzinnige fenomenen in het heelal. Ik schreef er drie jaar geleden over (lees hier). Ze werden in 2007 ontdekt door het Parks Observatorium in Australië: korte, heldere pulsen van een paar milliseconden met een 500-maal grotere energie dan de zon. Tot dusver werden er circa twee dozijn gevonden. Hun oorsprong is naar alle waarschijnlijkheid miljarden lichtjaren ver buiten ons Melkwegstelsel gelegen. Omdat ze zo kort zijn, is hun oorsprong slechts een klein gebied, niet groter dan een kleine kubus met ribben van enkele honderden kilometers. Sinds oorzaken dichtbij (instrumentatiefouten, eigen aardatmosfeer) konden worden uitgesloten, zoekt men verklaringen in superzware gaten of krachtige magnetars (neutronensterren met een extreem sterk magnetisch veld). Het meest eigenaardige aan de signalen is echter dat ze een wiskundig patroon volgen, dat niet door enig bekend fysisch fenomeen in het heelal verklaard kan worden. Calculaties zouden uitwijzen uit dat er is slechts een kans van 5 op 10.000 dat de regelmaat in de signalen op toeval berust. Dus wordt ook aan mogelijke signalen van een buitenaardse beschaving gedacht.

     Een groep van het Harvard-Smithsonian Centre for Astrophysics publiceerde vorige maand een serieus wetenschappelijk artikel met de titel 'Could Fast Radio Bursts Be Powering Alien Probes?' Om met een radiozender FRB's te maken is een enorme hoeveelheid energie vereist. De auteurs becijferden dat - indien het om zonne-energie zou gaan - er een zon-oppervlak van tweemaal de aarde nodig zou zijn. De constructie of manipulatie van een dergelijke energiebron is buiten ons vermogen, maar hoort wel tot de fysische mogelijkheden voor een technologisch geavanceerde beschaving. Zou een dermate hete energiebron zich niet door zijn eigen bodem branden? Volgens de auteurs is koeling met water mogelijk, mits eveneens van het formaat van twee aardes. Maar wat zou het doel van zo'n installatie van planetaire afmetingen zijn? De auteurs menen dat het om de interstellaire aandrijving van ruimtezeilen kan gaan. De beschikbare energie zou voldoende zijn om vrachten van miljoenen tonnen te verplaatsen, ofwel het gewicht van 20 van de grootste cruiseschepen op aarde, voldoende voor reizen tussen de sterren of zelfs tussen sterrenstelsels. Hierboven zie je er een artists' impression van.

     Om een lichtzeil in beweging te houden is een permanent erop gefocuste energiestraal nodig, maar wij op aarde zouden er slechts een korte flits van zien - een FRB dus - omdat het lichtzeil, de bronplaneet, de ster en de Melkweg allemaal in relatieve beweging ten opzicht van elkaar en van ons zijn. De energiestraal zwaait als een ongecoördineerd vuurtorenlicht door het heelal en wijst slechts af en toe heel kort onze kant op.

     Uiteraard is het een volledig speculatief verhaal. Wetenschap is geen zaak van geloven, zeggen de auteurs, maar 'It's worth putting ideas out there and letting the data be the judge.' Hun artikel wordt gepubliceerd in de Astrophysical Journal Letters en staat hier online.

De beloofde warme lentedag is vandaag een feest. Met Tessa en haar kinderen lopen we naar Buiten de Waterpoort. Op het zonovergoten grasveld liggen en zitten groepjes stadgenoten. Op een van de banken langs de rivierkant strijken we neer (foto hier). Gezichten in de zon, de mouwen opgestroopt over de bleke armen. Op de rivier al veel recreatievaart. Een heerlijk uurtje. Op de terugweg even langs de opgravingen aan de Duveltjesgracht. De opgegraven oude muren koesteren zich in de zonnewarmte (foto hier).

     Later maken we ons op om op de borrel te gaan bij Ria P. Terug naar boven

Maandag 10-04-2017

Op de mooie lentedag van gisteren maakte ik deze foto van de archeologische opgraving aan de Duveltjesgracht. De redtanten van de muurtoren en de 14e eeuwse stadsmuur lagen in de zon te stoven. Er was al weken niets meer gebeurd; alles wacht op het eindrapport van het archeologisch onderzoeksbureau SOB Research, dat voor de zomer zal verschijnen. Je kunt je niet voorstellen dat het college van B&W zonder dat eindrapport verantwoord kan beslissen, maar in de zwoele achterkamers van de Gorcumse politiek is veel mogelijk. Veel Gorcummers zouden graag zien dat het abjecte pisgele hotel van horeca-investeerder Berry Voet niet doorgaat en dat de middeleeuwse resten permanent zichtbaar blijven voor het publiek. Bij Duveltjesgracht BV, het investeringsvehikel van Voet, zouden overigens recent twee onbekende Belgische investeerders aangehaakt zijn.

      Vandaag wordt duidelijk dat men inderdaad op zijn hoede moet zijn: er wordt gefluisterd dat de gemeente dezer dagen al een voorlopig rapport van het bureau ontving, en dat men op basis daarvan wil beslissen. De vraag is uiteraard wat er in dat rapport staat. Moeten de vondsten in situ bewaard blijven, waarnaar de Nota Archeologiebeleid (2009) van de regio Alblasserwaard/Vijfherenlanden streeft? Lees daarover ook hier. De nota vormt het toetsingskader voor vondsten met een Zeer Hoge Archeologische Verwachting (ZHAW). Daarbij is belangrijk hoe een en ander verwoord is in het (voorlopige) rapport van de archeologen van SOB. Ik mail de GL-wethouder Arjan Rijsdijk de vraag of ik het mag lezen, maar krijg (nog) geen reactie.

     Ondertussen namen enige mensen het initiatief om in het verlengde van de opgegraven stadsmuren onderzoek te doen met prikstokken. Op zeer veel plaatsen stuiten ze op ondergrondse objecten. Alle reden om het archeologisch onderzoek naar deze vooraanstaande historische locatie uit te breiden.

Na de warme lentezondag krijgen we een frisse maandag. Droog, dat wel. We doen boodschappen en sport op Oost. Daarna gaat Anna naar kleinkind Esri, die ziek thuis is, en daarna oppassen bij Tessa. Het is een dag met een hoog Gorcums gehalte, want vanavond ga ik eerst (19.30 uur) naar een bijeenkomst over het herinrichtingsplan van het Eind, onze straat. Ik kan er een halfuur bij zijn. Daarna om 20.00 uur is de Algemene Vergadering van de Historische Vereniging "Oud-Gorcum"' in theater De Peeriscoop. Terug naar boven

Het Eind autoluw. Een foto-impressie uit Eindgoedalgoed. De auto rechts staat op een invalidenparkeerplaats.

Dinsdag 11-04-2017

In Restaurant Merwezicht was gisteravond de inloopavond over het herinrichtingsvoorstel voor het Eind. Uiteraard waren er veel buurtbewoners op komen dagen. Sommigen konden het niet stil houden tijdens de uitleg. Kern van de zaak is dat onze straat autoluwer gemaakt wordt - zoals de meerderheid bij een vorige enquête aangaf. Helaas niet door afsluiting van de Tolsteeg, maar door er slechts éénrichtingsverkeer toe te staan (naar beneden). Dat scheelt in elk geval de helft van het doorgaand verkeer. De huidige parkeervakken op het Eind verdwijnen; wel blijven er twee plekken waar bedieningsverkeer voor Bon' Apart en de winkels aan de Langendijk kan uitladen, en twee invalidenparkeerplaatsen bij Datema. Zo kan er een veel breder trottoir met extra banken voor wandelaars komen en dat is winst (zie weergave hierboven; voor verdere details: eindgoedalgoed.nl). Aldus herstelt men het iconische beeld van autovrije wandelpromenade, die het Eind vroeger was. Overigens ontbreekt helaas een broodnodige voetgangersoversteekplaats( zebra) tussen Langendijk en het verbrede trottoir op het Eind. Je word er regelmatig van de sokken gereden door verkeer van de Peterbrug.

     Een verrassend element was het parkeervrij maken van het pleintje aan de Kriekenmarkt, naast de sluis tegenover ons. Nu parkeert de havendienst daar alsook veel illegale parkeerders. Soms staat het zo vol dat rolstoelers en scootmobielen er niet door kunnen. Nu kan het een fraai, rustig stadspleintje worden. Kijk, zo schep je schoonheid in een stad! De geometrische beelden van Winiarski zouden plaats moeten maken voor een trap tegen de stadswal op, in het kader van het Vestingplan. Een beetje jammer vind ik dat wel.

     Voor het smalle deel van het Eind bij ons is er voor de tegen de muur gedrongen voetgangers helaas geen oplossing. Die is er alleen maar als de Tolsteeg helemaal wordt afgesloten en alle doorgaand verkeer verdwijnt (er blijft verkeer van/naar de parkeerplaats op Buiten de Waterpoort, de jachthaven en de camperplaats). Op de Tolsteeg plaatst men twee begroeide pergola's om hoog vrachtverkeer te weren. Ook hier helaas geen bredere trottoirs voor de voetgangers.

     Alle opmerkingen (plus instemming) vul ik vanochtend in op de nieuwe enquête op Eindgoedalgoed. Dat kan tot 7 mei aanstaande. De GL-wethouder was er ook en hij dacht dat de gemeente er nog voor de zomer over gaat beslissen. Overigens vroeg ik naar de nieuwe tussenrapportage van SOB-Research over de archeologische vondsten. Die wordt deze week door de gemeente op de website Archeologie Gorinchem geplaatst. Op basis daarvan gaat men wél beslissen, over een maand, aldus de wethouder.

Ik verdwijn snel naar de Peeriscoop voor de algemene vergadering van de Historische Vereniging Oud-Gorcum. Oud-gemeentesecretars Felix Cerutti, die ik me nog herinner uit mijn Gorcumse jaren, vertelt over de dikke Geschiedenis van Gorinchem waaraan hij als mede-auteur en samensteller werkt. Zou eind 2017/begin 2018 uit moeten komen.

     Op weg naar huis is de hemel helder. De volle maan glanst boven de haven en iets rechtsbeneden zie ik een heldere stip. Dat is de planeet Jupiter in een nauwe conjunctie met de maan.

Vanmorgen vertrekt Anna al vroeg voor haar oppasdag bij Tessa. De ochtend begint grijsbewolkt maar later komt de zon erbij. Het blijft in elk geval droog. Met veel plezier lees ik verder iun het boek van Mathieu Segers over de geschiedenis van de EU en de rol van Nederland daarin 'Reis naar het continent' (Prometeus, 3e druk 2016). De achtergrond van ons aanvankelijk Angelsaksische sentiment wordt me duidelijk, en ook dat we vanaf de jaren 50 daadwerkelijk alleen maar integreerden in de (West-)Duitse economie.

     Vanaf de ochtend is het al moeilijk om Google op het scherm te krijgen. Vanmiddag blijkt dat de storing bij kabelexploitant Ziggo zit. Het lijkt nu over. Terug naar boven

De ruimtesonde New Horizons op 10 april 2017, voorbij de dwergplaneet Pluto.

Woensdag 12-04-2017

Hierboven het soort plaatje waar ik graag lang naar zit te kijken. Het bevat het avontuur van de ruimtesonde New Horizons, die in januari 2006 werd gelanceerd voor de lange tocht naar de dwergplaneet Pluto. Daar arriveerde hij in juli 2015 en maakte er spectaculaire opnames van het tot die tijd onbekende oppervlak. Ik schreef er regelmatig over, onder andere hier toen we op de Kanaaleilanden waren. Na Pluto werd de missie van de sonde verlengd voor een tocht door de Kuipergordel, de brede zône van miljarden grote en kleine rotsblokken aan de rand van het zonnestelsel. Voor die tocht werd de sonde deze week in winterslaap gebracht. Daardoor gebruikt hij vrijwel geen energie. Eind 2018 zal hij weer worden gewekt (een signaal van de aarde doet er ruim vijf uur over), om langs de ijsdwerg 2014 MU69 te vliegen. Een rots- of ijsblok met een diameter van 18 - 41 kilometer. Een object waarvan niemand ooit het oppervlak gezien heeft; hij werd pas in 2014 ontdekt met de Hubble Space Telescope. Het plaatje hierboven toont de locatie van New Horizons op 10 april 2017. Bijna op de helft.

Vandaag is het een frisse, grijze en bewolkte dag. Gelukkig blijft het droog. Anna heeft vanmorgen haar jeugdvriendin op de koffie en ik ga naar het museum voor het zesde KLU-college Kunstgeschiedenis - Verdieping. Het onderwerp is 'Mondriaan & De Stijl'. Actueel omdat 100 jaar geleden het tijdschrijft De Stijl werd opgericht. Een tijdschrift dat zo hoogdravend en zweverig was, dat het weinig werd gelezen. De docente is op dreef en maakt er een boeiend college van. Terug naar boven

Projectie detail kaart Jacob van Deventer 1588 op huidige Google Map (ir. W. Annema)

Donderdag 13-04-2017

Gisteravond kwamen er een aantal mensen bij ons thuis bijeen om te bespreken wat we kunnen doen om de resten van de 14e-eeuwse stadsmuur en een rondeel aan de Duveltjesgracht te behouden en zichtbaar te houden. De kans dat het gemeentebestuur daarvoor zal kiezen achten we gering. Er lijken teveel duistere financiële belangen een rol te spelen; dat heeft de bedenkelijk verlopen vergunningsprocedure ons wel geleerd. Volgens een geraadpleegde bouwkundige zal de bouw van de afzichtelijke pisgele hoteldoos van horeca-investeerder Berry Voet onvermijdelijk schade toe brengen aan de resten. Daarmee zou Gorinchem in strijd handelen met het Verdrag van Malta (1992) en de Nota Archeologiebeleid Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (2009). Het bouwbestek zou flink moeten worden aangepast om de archeologische resten ongeschonden in situ te kunnen bewaren; ze zichtbaar maken in het hotel zou nog meer aanpassingen kosten. Dat zien we niet gebeuren. Belangrijk is daarnaast wat er in de 2e tussenrapportage staat van de archeologen van SOB Research, het bureau dat in de afgelopen maanden het onderzoek deed waarvoor de bouw stillag. Op basis van dat rapport wil B&W binnenkort beslissen, zonder het eindrapport af te wachten. Dat riekt sterk naar onzorgvuldigheid. Groen Links wethouder Rijsdijk zegde deze week toe dat het tussenrapport dezer dagen beschikbaar gesteld zou worden op de website van de gemeente, maar we hebben het nog niet gezien.

Ondertussen komen er steeds meer aanwijzingen dat er bij de Duveltjesgracht nog veel meer middeleeuwse resten onder de grond zitten. Hierboven zie je een van de vele projecties van oude kaarten op de huidige situatie. Deze werd gemaakt door ir. W. Annema op verzoek van de Stichting Menno van Coehoorn (het volledige rapport met projecties is hier te downloaden). De bovenstaande projectie is op basis van de vrij adequate kaart van Jacob van Deventer uit 1588. net als op de andere projecties zie je dat kasteel De Blauwe Toren, de burcht van Karel de Stoute, zich onder af nabij Bastion VI en de steunbeer in de Duveltjesgracht moet bevinden (rode pijl).

     Amateur-archeologen deden dezer dagen een onderzoek met prikstokken naar het verdere verloop van de thans opgegraven stadsmuur en stelden hun bevindingen op schrift. Ze vonden dat de stadsmuur in een rechte lijn aan de westzijde van het opgegraven rondeel doorloopt op zo'n 60 tot 70 centimeter onder het thans uitgegraven niveau. Voor verder onderzoek zou men de Duveltjesgracht moeten leegpompen; een operatie die niet al te moeilijk zou zijn en nauwelijks afschotting met damwanden vergt. Omdat de gracht geen deel uitmaakt van de rivierwaterkering verwachten we geen bezwaren van Rijkswaterstaat.

     In de locale politiek bestaat een opvallende stilte. Partijen - behalve Gorcum Actief - spreken zich niet uit. Een angstvallige houding die volgens insiders bij de politieke folklore van Gorcum hoort. Raadsfracties zouden nauwelijks een zelfstandige rol spelen en alles wordt voorgekookt door het college van B&W.

     Natuurlijk vertel ik verder niets. Feind hört mit. Omstreeks half elf sluiten we een vruchtbare avond af met een lijst afspraken en een vervolgvergadering.

Vandaag een droge en nogal kille dag. We rijden naar Spijkenisse voor een bezoek aan onze goede zeilvrienden Jaap & Diana, die juist terug zijn van een lange tocht met hun camper door het Atlasgebergte in Marokko. Gezellig bijpraten bij een lekkere lunch (foto hier). Terug naar boven

Mogelijke emissiepaden van broeikasgassen bij een totaal emissiebudget van 600 gT, met verschillende eindpunten (bron: Rahmstorf)

Vrijdag 14-04-2017

Een klein lichtpuntje betreffende de opwarming van het klimaat is de vaststelling dat de uitstoot van kooldioxide ook in 2016 niet verder toenam (32,1 gigaton). Dat terwijl de economie wel groeide. De emissies gingen vooral in de USA en China omlaag, terwijl ze van Europa stabiel bleven. Dit emissieniveau was ook in 2014 en 2015 al het geval; het lijkt of de wereld op een omslagpunt zit en dat zou mooi zijn voor de toekomst van de mensheid.

     De bekende Duitse klimaatonderzoeker Stefan Rahmstorf publiceerde dezer dagen op zijn weblog een post met de titel 'Können wir die globale Erwärmung rechtzeitig stoppen?' Want ook als de uitstoot van broeikasgassen afneemt, dan neemt de opwarming door thermische traagheid nog eeuwenlang toe. Om opwarming om te buigen zouden de emissies zo spoedig mogelijk naar nul moeten. In het Parijse Klimaataccoord van december 2015 heeft de wereld afgesproken dat de opwarming beperkt moet blijven tot een stijging van 1,5 graad Celsius boven pre-industrieel niveau (met een kans van 50%, een een 66% kans om het tot + 2 graden te beperken in AD 2100). Hoeveel broeikasgassen mogen we nog uitstoten als we die doelstelling willen halen? Rahmstorf becijfert dat op een resterend 'emissiebudget' van 150 - 1050 gigaton (= miljard ton, en betreft fossiele brandstoffen, cementproductie en landgebruik bijeen genomen). De wijde range komt door de uiteenliggende eindpunten op de eeuwwisseling.

     Omdat we in deze tijd jaarlijks bijna 40 gT uitstoten, bereiken we de ondergrens bij ongewijzigd beleid binnen vier jaar. Mikken op de bovengrens is in feite geen optie, want direct na AD 2100 blijft de opwarming doorgaan boven 2 graden Celsius met alle rampzalige gevolgen vandien. Volgens velen is die 2 graden op zichzelf al bijna fataal, dus is er alle reden om eronder te blijven. Voor de rekenoefening stelt Rahmstorf voor het resterende budget het midden te kiezen: 600 gT. Daarmee stelt hij de bovenstaande grafieken van mogelijke 'emissiepaden' op, met verschillende eindpunten. Hoe later de omslag, hoe steiler de vereiste curve naar nul uitstoot. Als we vanaf nu (groene lijn) reduceren, is het budget in 2045 op. Als we op ons huidige niveau doorgaan tot 2020 (blauwe lijn), dan is het al in 2040 op. Stijgen we door tot 2025 (rode lijn), dan is het budget in 2035 op. Eenzelfde excercitie met een hoger emissiebudget (800 gT, onderbroken lijn) betekent dat we tot 2050 hebben.

     Duidelijk is dat de emissies vanaf nu jaarlijks sterk moeten afnemen. Ons land loopt tot op heden erg achterop in Europees verband. De partijen in de kabinetsformatie dragen een enorme verantwoordelijkheid en je moet hopen dat ze er alle vier van doordrongen zijn.

Vanmorgen samen naar de fitness. Daar kwamen we gisteren niet aan toe. Het is een grijze, koude dag, niks aan. Bericht van de werf: 'Het onderwaterschip is inmiddels kaal, en volgende week komen de poetsers om in ieder geval de romp te ontkalken en schoon te maken. Daarna gaan onze schilders het onderwaterschip verder afmaken, en vervolgens komen de poetsers nog de rest doen.' Het is een genot dat we het niet meer zelf hoeven te doen. dat brengen we niet meer op. Maar de eerste (forse) factuur zit er al bij. Tja.

     Gedurende de middag lopen er enige jachten door de sluis binnen. Gasten voor het Paasweekeinde. Vanavond weer verse asperges.  Terug naar boven

Zaterdag 15-04-2017

Een sombere zaterdag voor Pasen. Vannacht regende het wat; nu blijft het bewolkt en kil. Iemand zei dat het met Kerstmis warmer was en dat blijkt te kloppen: het was de op twee na warmste Kerst ooit gemeten. De komende Paasdagen zullen koud zijn. We kijken naar het nieuws en het eerste dat zich opdringt is dat Noord-Korea vandaag geen kernproef deed. Dan zal Trumps Armada zich ook wel koest houden.

     Eén van de passanten verlaat de haven (foto hierboven); toch maar voor de Pasen terug naar huis? Later vertrekt er nog een, maar dan schijnt de zon een beetje. Bij de groenteboer in de Arkelstraat haal ik een zak goudreinetten, want Anna wil toch nog een appeltaart bakken voor de Pasen. Kleumend, handen in de zakken, lopen de mensen door de winkelstraten.

     Er is weinig te melden. Zometeen gaan we met de trein via Dordrecht naar Den Haag. Mijn jongste zoon Bas bezoeken en daarna naar Fons & Jo-Anne. Terug naar boven

In de Per van der Horst Galery in Den Haag, vlnr. Jo-Anne (achter haar de dominostenen kast), Fons en Anna.

Zondag 16-04-2017, 1e Paasdag

Gisteren liepen we, op weg naar Den Haag, vast op station Dordrecht. Vanwege 'geplande werkzaamheden' reden er geen treinen van en naar Rotterdam CS. Maar er stonden bussen klaar die ons en vele andere reizigers over de A16 naar station Rotterdam Zuid brachten. Vandaar was er meteen een trein naar Den Haag HS. Aan de overkant stond op hetzelfde perron een sprinter klaar naar Den Haag CS. Weinig tijd verloren.

     We lopen het station uit. Bij het Plein voor ons nationaal parlement vinden we de Lange Poten. Tegenover het pand van Nieuwspoort is de electrawinkel 'Aurora Kontakt' met '15.000 electrische en electronische artikelen'. De winkel waar mijn jongste zoon Bas werkt en inderdaad zagen we hem door de geopende deur druk bezig om klanten te helpen (foto hier). We hadden onze komst aangekondigd. Hij vond het leuk de overladen winkel aan ons te tonen, maar het is zaterdagmiddag dus tijd voor een gesprekje was er niet.

    Via het Binnenhof liepen we verder. Het is druk met winkelpubliek. We passeren de Gevangenpoort en lopen langs het Paleis Noordeinde naar de art-gallery van Jo-Anne, de vriendin van Fons. De Per van der Horst Galery. Zie de foto hierboven. Met aandacht bekeken we de tentoongestelde werken, waarvan we vooral de kast van Onno Schelling, ingelegd met dominostenen, mooi vonden. Prijs 22.0000 euro. Die lieten we dus maar staan. Worden dergelijke werken nog verkocht in deze tijd? Jazeker, bevestigde Jo-Anne, daar zijn heel wat kopers voor. Fons heeft het naar zijn zin in zijn nieuwe werk, de installatie en inregeling van de modernste electronica op de megajachten van de superrijken in deze wereld. Mooi werk, zegt hij.

     Na sluitingstijd liepen we over de Mauritskade naar de leuke buurt waar ze wonen. Daar aten we smakelijk en gezellig in een prima Italiaans restaurant. Na afloop brachten ze ons naar een tram die naar het CS reed. Volgde dezelfde afwikkeling als 's middags, maar dan omgekeerd, met bussen van Rotterdam Zuid naar Dodrecht en daarna met Arriva naar Gorcum.

Eerste Paasdag is kil; af entoe valt er lichte regen. Inderdaad is dit weekeinde kouder dan de afgelopen Kerst. In Turkije is er een gespannen sfeer bij veel stemlokalen, voor het referendum dat Erdogan dictator zal maken tot 2019. De peilingen geven geen duidelijk beeld: in de meeste gaan de voor- en tegenstanders gelijk op. Rond 20.00 uur Nederlandse tijd worden de eerste voorlopige uitslagen verwacht.

     Vanmiddag gaan we naar de verjaardag van Barbara. Terug naar boven

Uitslagkaart referendum: Meeste ja-stemmers in de conservatieve(re) Turkse binnenlanden. Het Koerdische oosten, de grote steden en kust tegen.

Maandag 17-04-2017, 2e Paasdag

Gistermiddag naar de verjaardag van Barbara. Anna vermaakt zich met haar jongste kleindochter Lina-Mae, die - 7,5 maanden oud - zich uitermate voorspoedig ontwikkelt. Ze begint al te staan en niets is meer veilig. Hier een foto.

     Na thuiskomst blijkt gisteravond al gauw dat in Turkije Erdogan met een zeer kleine meerderheid (51,3%) heeft gewonnen. Correspondent Olaf Koens noemt het in een tweet 'een blamage'. 'Het ja-kamp had ongelimiteerd budget, intimideerde tegenstanders, heeft pers onder controle en nog is het nek-aan-nekrace geworden.' Horrorwekkende beelden van een overwinningsspeech waarin Erdogan de menigte vraagt wat hij nu als eerste moet doen. 'Doodstraf! Doodstraf! Doodstraf!', scanderen de mensen. In elk geval is de dictator de grote steden kwijt; die stemden in grote meerderheden 'nee'.  In nederland was dat andersom: van de Nederturken kwam 45% op en 70& van hen stemde voor Erdogan, met name in Amsterdam en Rotterdam. Het referendum heeft geen enkele oplossing opgeleverd; Turkije is sterker verdeeld dan ooit. Onder dictator Erdogan zal het nog meer een politiestaat zijn. Zijn race is echter nog niet gelopen; hij moet bij de huidige verdeeldheid de presidentsverkiezingen zan 2019 nog zien te winnen.

Vannacht regent het urenlang. Toch is er vanochtend veel zon. Nu kleine Lina-Mae zich op kan trekken tot ze staat, zet ik de bodem van onze box op de laagste stand. Straks komt Tessa met haar langs.

     Vanmiddag komt de OVSE met een hard oordeel over het Turks referendum. Het is niet eerlijk verlopen; het nee-kamp kreeg bij lang niet de kansen van het ja-kamp. Zo werd de noodtoestand die in Turkije geldt door provinciebestuurders misbruikt om bijvoorbeeld verkiezingsbijeenkomsten van het nee-kamp te verbieden. De krappe overwinning van Erdogan zou waarschijnlijk een nederlaag zijn geweest bij een eerlijke stembusstrijd. De vraag is wat Europa met deze uitslag moet. Erkennen is na het kritische OVSE-rapport niet goed mogelijk. Erdogan zelf kondigde al eerder aan de relatie met de EU te 'heroverwegen' als hij het referendum zou winnen. Ook dreigde hij de vluchtelingendeal te verbreken, die een jaar geleden een einde maakte aan de Syrische vluchtelingenstroom naar Griekenland. Anderzijds heeft hij de relatie ook hard nodig voor zijn haperende economie.  Terug naar boven

De Duveltjesgracht voor en na de bouw van het hotel. (fotomontage Roel Mulder)

Dinsdag 18-04-2017

Veel Gorcummers is de bouw van het hotel van horeca-investeerder Berry Voet aan de Duveltjesgracht een gruwel. Hoe is het in godsnaam mogelijk dat een dergelijk modern gedrocht op zo'n kwetsbare historische plek gebouwd mag worden? Het knelt temeer omdat allang bekend was dat de kans groot was om op de plek van het hard-rockcafé Genesis belangrijke archeologische vondsten te doen. Vondsten die tot ernstige vertraging of zelfs afstel van de hotelbouw konden leiden. Welke investeerder neemt zo'n risico? En welke gemeente, juist naarstig op zoek naar nieuwe toeristische trekpleisters, faciliteert het vliegensvlug en stiekem online - zonder een zorgvuldige maatschappelijke en politieke afweging? De aanvraag voor de omgevingsvergunning werd alleen via het internet gepubliceerd. Van vele kanten hoor ik het verhaal dat er aan de vergunning een kwalijke achterkamertjesdeal ten grondslag ligt. Ook de daverende stilte in de gemeenteraad - Gorcum Actief uitgezonderd - spreekt boekdelen. Hamelgate op het stadhuis? Klokkenluiders welkom! De waarheid moet boven tafel komen - en niet achteraf.

     Inmiddels is de 2e tussenrapportage van de archeologisch onderzoekers van SOB Research alweer een week geleden aan het college van B&W uitgebracht. Ondanks een toezegging van de Groen Links wethouder Arjen Rijsdijk is het nog niet gepubliceerd. Op basis van die 2e tussenrapportage wordt er een beslissing genomen; men wacht niet eens het eindrapport af. Dankzij Gorcum Actief wordt het onderwerp nog wel in de raad besproken.

     Maar er is hoop. Een plaatsgenoot (naam bij mij bekend) met een achtergrond van bouwkunde en monumentenzorg heeft de locatie onlangs onderzocht. In zijn rapportage schrijft hij: 'Om de aanleg van de benodigde funderingsbalken voor het hotel mogelijk te maken, is het nodig om zeker nog 60 à 70 centimeter dieper te graven. Dit betekent een drastische ingreep die een ernstige verstoring zal veroorzaken, omdat dan dwars door alle historische muren grote uitsparingen moeten worden gebroken, met als gevolg: verwoesting van beschermd erfgoed.' Daarmee is de bouw van het hotel een schending van het Verdrag van Malta (1992) en meer specifiek van de verwerking van dat verdrag in de vigerende Nota Archeologiebeleid Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (2009). De gemeente is daaraan gebonden.

     In de laatste nota staat overigens dat men al in 1999 bij grondboringen op Bastion VI vaststelde dat er restanten van Kasteel De Blauwe Toren moesten zitten. Voor dit gebied en het aangrenzende Buiten de Waterpoort 'geldt dat geen enkele bodemverstorende activiteit (inclusief sloopwerkzaamheden onder het maaiveld!) is toegestaan.' Het uitgangspunt bij dergelijke locaties met hoog archeologische verwachtingen is om de vondsten te behouden 'in hun originele context'. 'In situ' heet dat, dus niet met een gebouw er bovenop. Er staat nog meer in de nota, maar één ding is duidelijk: dat hotel mag om juridische redenen helemaal niet gebouwd worden.

Een kille ochtend met een lucht die rood kleurt. Vocht. Inderdaad regent het een paar keer. Ik breng Anna voor haar oppasdag naar Tessa. Daarna boodschappen en sport op Oost.

     Verwonderd lees ik dat prime minister May nieuwe verkiezingen uitschrijft voor 8 juni. Ze heeft het gevoel over onvoldoende mandaat te beschikken voor de komende BREXIT. Ze vreest teveel tegenstand in het parlement en Labour is momenteel zwak onder Corbyn. Een herkansing voor de LibDems, die fel tegen de BREXIT zijn? Politici doen iets tussen calculeren en gokken in. Cameron gokte en verloor. Het effect is prolongatie van onzekerheid in Europa. Terug naar boven

Wolter-Jan maakt het onderwaterschip kaal.

Woensdag 19-04-2017

Gisteravond een vruchtbare vergadering van mensen die zich verzetten tegen de bouw van het gele hotel en voor het ongeschonden bewaren van de archeologische muur- en torenresten aan de Duveltjesgracht. Geen verdere mededelingen. De beloofde 2e Tussenrapportage van het archeologisch onderzoeksbureau is overigens nog steeds niet vrijgegeven door de gemeente.

Vandaag schijnt de zon en het is opnieuw kil. Vannacht nachtvorst. Het wordt een drukke dag. Allereerst om negen uur een vergadering van het bestuur van de Poëzieroute. Met omdat zorg constateren we dat de financiële toestand niet riant is. Er is onvoldoende geld voor hoognoodzakelijk onderhoud aan de 39 gedichten. Alles in de publieke ruimte is kwetsbaar, ook gedichten. Bij het gedicht van de Gorcummer Jozef Eyckmans op ons huis is het nummerplaatje sinds de Pasen verdwenen. Eraf gebikt en niet omdat het slecht vast zat; er is zelfs een stuk van het pleisterwerk mee afgerukt. Vandalisme blijft een onbegrepen verschijnsel. We spreken een paar acties af om de kas te spekken. Verder kiezen we een nieuw kwatrijn dat dit jaar in de sluis mag hangen.

     Na de vergadering even langs huis. Daar is Barbara bij haar moeder op de koffie. Om elf uur loop ik naar het museum op de Grote Markt voor twee uur boeiend college van het KLU over 'Rembrandt & De Gouden Eeuw'.

Thuis een snelle lunch en dan naar de werf in Numansdorp om te kijken naar de boot. Wolter-Jan, de schilder, heeft de scheepshuid al bijna heleemal kaal (foto hierboven). Morgen komen de poetsers om de zijboorden te ontkalken, vervolgens zal Wolter-Jan afplakken, een laag primer aanbrengen en twee lagen antifouling. Tenslotte komen de poetsers dek en zijboorden schoonmaken en in de was zetten. Het schiet gelukkig goed op. Wat zijn we blij dat we het dit jaar niet zelf hoeven te doen! Misschien kunnen we volgende week het water in.

     Terug naar huis belanden we in een file op de A15. Verder niets te melden.

In Rusland sterft de kritische journalist Nikolay Andruschenko in een ziekenhuis aan zijn verwondingen, nadat hij eerder deze maand door onbekenden in elkaar geslagen werd. Hij schreef over de lokale maffia, overheidscorruptie en bruut optreden door de politie. De zoveelste Poetin-criticus om het leven gebracht.  Terug naar boven 

Artists' impression van de zwakke rode dwergster LHS 1140 en zijn exoplaneet. Hij is afgebeeld op het moment dat hij voor de ster langs begint te schuiven. De blauwe gloed is de atmosfeer van de superaarde. (Bron: ESO)

Donderdag 20-04-2017

Opnieuw een superaarde ontdekt. Het is een planeet van de zwakke rode dwergster LHS 1140 in sterrenbeeld Cetus (Walvis) op 39 lichtjaren afstand van de aarde. 'Rode dwergen zijn veel kleiner en koeler dan de zon. Hierdoor ontvangt exoplaneet LHS 1140b, hoewel hij zich tien keer dichter bij zijn ster bevindt dan de aarde bij de zon, maar ongeveer half zoveel licht van zijn ster als de aarde. Daarmee bevindt hij zich in het hart van de leefbare zone rond de ster, wat betekent dat de temperatuur op zijn oppervlak zo gematigd is, dat er vloeibaar water kan bestaan', schrijft Astronieuws. Er zou een atmosfeer kunnen zijn, die de komende tijd nader wordt onderzocht door de Hubble Ruimtetelescoop en nieuwe grote telescopen zoals de Europese Extremely Large Telescope.

     Er kan leven zijn ontstaan in de vijf miljard jaar dat het stelsel oud is. Tijd genoeg. De nieuwe exoplaneet is bijna zeven keer zwaarder dan onze aarde. Ik herinner me wel eens gelezen te hebben dat een hoge zwaartekracht niet gunstig is voor leven, maar wie weet welke evolutionaire mogelijkheden buitenaards leven weet bloot te leggen.

Het wordt een dag met een overdaad aan zon, hoewel koud. Dat noodt erop uit te gaan. Ik loop de laatste helft van de Poëzieroute, de nummers 19 tot en met 39. Gisteren spraken we in het bestuur af dat we ieder voor een gedeelte de staat van de gedichten controleren. Het valt tegen. Behalve het weggerukte nummer van het gedicht op ons huis (nummer 22) zit dat van het rivierbaken van Ida Gerhardt (nummer 20) scheefgetrapt en heeft Jules Deelder op het pandje van de clavecimbelbouwer (nummer 19) er geen. De nummers 25 (Rudie van Meurs) en 26 (Willem van Toorn) zijn verwisseld en nummer 31 (Ro van Doesburg op Café De Keizer) is ook weg. Hoognodig dat we aanvullende fondsen vinden om de route te onderhouden. Overigens leuk om de route weer eens te lopen. Oude dichters, dode dichters, jonge dichters die nog leven, huizen die er niet meer zijn, muren die er nog niet zijn en alles daar tussen in. Het is als een tocht door de tijd. Terug naar boven

Utrechtse Muurkrant begin jaren 70, op een bord van de gemeente over de bouw van Hoog Catharijne. Deze heb ik niet geplakt; de plek lag niet op mijn route.

Vrijdag 21-04-2017

Het is vanmorgen grijs en guur. We rijden naar Oost voor boodschappen en anderhalf uur fitness. Daarna begin ik te lezen in een mooi boek: 'Age of Anger' van het Indiase journalistiek talent Pankaj Mishra (Allen Lane, 2017). Voorlopig heeft niemand last van me.

Binnenkort is er een reünie van de Utrechtse Muurkrant, het periodiek met ongezouten teksten ('Agitprop') dat in de jaren 70 wekelijks op de muren en publicatieborden van de stad werd geplakt door een links collectief. Het werd gretig gelezen door Utrechtse bestuurders en notabelen. In mijn studentenjaren deed ik eraan mee. Ik schreef er o.a. hier over in 2010 en in mijn boeken (vooral deel 3). Bij de uitnodiging zit een document met de namen van inmiddels overleden Muurkranters. Mag je verwachten na zoveel jaren. Van een aantal wist ik het, van anderen niet. Ook een meisje waarmee ik toen onregelmatig vree staat erbij. Liefde op de manier van de Franse existentialisten: soms wel en soms niet, je moest elkaar vrij laten. Niet bezitten. Merkwaardig gevoel dat haar mooie lichaam, dat ik soms nog voor me zie, al sinds de jaren 90 onder de zoden ligt te vergaan - als ze niet gecremeerd is. Ik had haar toen al meer dan tien jaar niet meer gezien. Later hoorde ik dat ze zelfmoord gepleegd had. Waarom? Verwoestende eenzaamheid? Geen idee. Misschien hoor ik het wel op de reünie.

     Volgens een bericht in het bestand is het niet de bedoeling dat we ons overgeven aan 'Muurkrant-nostalgie'. Natuurlijk doen we dat wél, ik zou niet weten waarom niet; de hele bedoeling van een reünie is toch nostalgie en elkaar na lange jaren weerzien? Het is steeds meer het enige dat ons nog rest: rijke herinneringen, schatkamer van de oudere mens. De toekomst is de onze steeds minder, zo gaan die dingen.

Op naar de volgende test voor de eenheid van Europa: de presidentsverkiezingen in Frankrijk. Bevoordeelt de aanslag van gisteravond op de Champs Elysées de uitslag? Wie weet, ik hoop vurig dat Emmanuel Macron zal winnen. De enige pro-Europese kandidaat, de enige die zich aan het Stabilisatiepact wil houden. In de tweede ronde kan hij Marine Le Pen verslaan. Als dat niet gebeurt, valt Europa onherroepelijk uit elkaar. Terug naar boven

De groene lijn is de gemiddelde temperatuur tussen 1 en 20 april. De zwarte lijn is de normaal, alleen afgelopen 5 dagen verliepen te koud (bron: weeronline.nl)

Zaterdag 22-04-2017

Gister een gezellige avond bij Wiger & Arina, onze buren. Over twee weken vertrekken ze naar hun boot, die deze winter in het Spaanse Vigo ligt, voor een tocht langs de Atlantische kust naar de Algarve. Daar ben ik wel een beetje jaloers op.

Velen klagen over de koude lente, maar dat kun je sterk relativeren. Maart was recordwarm (net als het eerste kwartaal van 2017), maar ook april is gemiddeld warmer dan het langjarig gemiddelde van 1981 - 2010. Dat is 8,3 graden Celsius en tot dusver staat april op 8,9 graden. Alleen de laatste vijf dagen waren aan de koude kant. Zie de registratie hierboven. Vroeger (periode 1971 t/m 2000) was het langjarig gemiddelde tussen 1 en 20 april nog lager: 7,6 graden. De conclusie luidt: april is tot nu toe warmer, zonniger en droger dan normaal.

     In de voorspelling voor de lange termijn ('de pluim') zit een fikse stijging van de temperatuur aan het eind van deze maand. Maar de pluim kan nog alle kanten op wapperen.

Vandaag opnieuw fris. Tessa komt met haar beide dochters op de koffie. De kleine Lina-Mae staat - 7,5 maanden oud - zegevierend rechtop in onze box (foto hier). Ik haal twee bakjes Hollandse aardbeien bij de kraam in de Kelenstraat. Om een uur of twee valt er een enkele regenbui, daarna schijnt de zon. Vandaag passeert het bezoekersaantal van mijn weblog de 14 miljoen, gerekend vanaf de start in september 2006. Dat getal staat onderaan iedere pagina, links van het midden.

Er staat een goed artikel van Caroline de Gruyter in de NRC over de presidentsverkiezingen van morgen (1e ronde): 'Als Frankrijk uitcheckt ontspoort heel Europa'. Er staat ook een leuk raadsel in de krant met twee hoopjes munten: 'Kop of munt'. Terug naar boven

Een gecompliceerd radiosignaal van 300 seconden, dat een soort krullerige taalstructuur lijkt te bevatten (bron: SETI-institute)

Zondag 23-04-2017

Vanaf jongstleden 24 januari neem ik (weer) deel aan het analyseprogramma seti-at-home, waarin je met je eigen computer radiosignalen uit het heelal analyseert op de mogelijkheden dat er signalen van een buitenaardse beschaving tussen zitten. Een zoektocht waarbij vergeleken die naar de spreekwoordelijke speld in een hooiberg een peulenschil is. Mega-hoeveelheden informatie worden op die manier door deelnemers over de hele wereld onderzocht en teruggezonden aan het SETI-institute. Tot dusver is er nooit een dergelijk signaal gevonden. In het begin van de jaren 00 deed ik al een jaar of wat mee. Ik stopte ermee toen we in 2006 bezig waren met de voorbereidingen van ons vertrek, maar mijn account bleef bestaan. Vanaf de tweede start heb ik nu bijna 34.000 opdrachten uitgevoerd en terug gezonden.

     SETI nadert nu het einde van de analyse van 18 jaar gegevens van de Arecibo-radiotelescoop in Puerto Rico. Ondertussen zijn er door SETI andere analyseprojecten gestart zoals Breakthrough Listen, waarbij naar kunstmatige radiosignalen wordt gezocht in gegevens van ondermeer de grote Green Bank-radiotelescoop in West Virginia (VS), de grootste volledig beweegbare radiotelescoop van de wereld. Een paar dagen geleden werden de resultaten gepubliceerd van het eerste jaar, waarin de radiosignalen van 692 sterren werden geanalyseerd. Van elk van die sterren deed men drie keer vijf minuten radiowaarnemingen, die door speciale software onderzocht werden. Die zoekt naar afwijkingen van natuurlijke patronen, zoals signalen met een smalle bandbreedte, pulsaties, onregelmatigheden in het spectrum en andere ongewone kenmerken. Speciale algoritmen zorgen dat signalen van aardse bronnen, zoals satellieten, buiten beschouwing worden gelaten. In de nu gepubliceerde eerste run werden elf opvallende signalen opgepikt, maar nader onderzoek heeft uitgewezen dat ze waarschijnlijk niet kunstmatige signalen van buitenaardse oorsprong zijn. Die uitkomsten zijn openbaar (zoals het hoort in de wetenschap) en staan hier online. Ieder halfjaar komt er een nieuwe hoeveelheid bij. Het project loopt tot 2026 en zoals ik eerder zei: de kans dat ET gevonden wordt is extreem klein. Eigenlijk vrijwel nul.

     Het idee is dat een buitenaardse beschaving die contact zoekt, aan zijn radiosignalen bepaalde vreemde, opvallende kenmerken meegeeft, zoals regelmatige pulsen, siganelen die coderen voor wiskundige patronen, signalen met ongewone frequentiegedrag of modulatiepatronen, en dergelijke. Bij de analyse gebruikt men 'lerende software'. Hierboven zie je zo'n radiosignaal met een ingewikkelde frequentiestructuur, waarvan bij nadere analyse kon worden vastgesteld dat het niet van ET afkomstig kon zijn.

Zondag. Droog en overwegend bewolkt. 's Middags komt Barbara theedrinken. Met veel plezier lees ik verder in 'Age of Anger' (Allen Lane, 2017) van het Indiase journalistiek talent Pankaj Mishra. In de vreedzame rust van mijn studeerkamer lees ik geboeid hoe hij onderzoekt hoe het wereldwijde verzet tegen de Westerse Verlichting én de wereldwijde economische overheersing zich in de achterliggende eeuwen ontwikkelde. Zoals ook Westerse idealen zich konden transformeren in 'monsters', het nietsontziende roofkolonialisme, het nationalisme, het fascisme en het communisme, zo gebeurde dat ook met veel van het in aanvang begrijpelijke verzet ertegen: gewelddadig anarchisme, moslim- en hindoe-fundamentalisme en (opnieuw) fanatiek nationalisme. Monsters tegen monsters. Pankaj ziet een gemeenschappelijk framework over eeuwen: dat van Voltaire tegen Rousseau.

Vanmorgen sloeg ik slecht weer een Engels zeiljacht van 7 meter om in het zeegat tussen Texel en Vlieland. Het jacht verdween in de branding onder water. Volgens de kustwacht was de zee op het moment van het ongeluk ruw en de branding hoog.). Een ooggetuige zag het vanaf het strand gebeuren. Er zou een Poolse man zijn omgekomen; er waren geen andere opvarenden aan boord.

Vanavond vanaf acht uur komen de uitslagen van de presidentsverkiezingen (1e ronde) in Frankrijk. Rond de middag is de opkomst slechts een fractie hoger dan in 2012. Als Macron niet tot de twee winnaars hoort, komt er een FREXIT en zal Europa uit elkaar vallen (de conservatieve opportunist Fillon telt voor mij niet). Maar dan verschijnt er om half vijf een uitgelekte exitpoll, gemaakt om 12.00 uur. tegen de regels in. Macron (24%) en Le Pen (22%) winnen, met een foutmarge van 2,5 - 3%, dus het kan nog alle kanten op.  Terug naar boven

Vanmorgen worden de geometrische sculpturen van Winiarski weggehaald.

Maandag 24-04-2017

Vanmorgen vangt een tamelijk grijze dag aan. Twee grote trucks-met-oplegger rijden langzaam de Kriekenmarkt op. Eentje met een kraan manoeuvreert voorzichtig naast de geometrische sculpturen van de Poolse kunstenaar Winiarski. Beelden van het eerste Gorcumse Symposion (1974). We zien hoe mannen met de hijskraan een voor de beelden ophijst en in de laadruimte van de andere truck plaatst (foto hierboven). Verwondering; inderdaad voorziet het nieuwe Vestingplan erin dat ze naar een andere locatie in de stad verhuizen - er komen hier brede trappen naar de stadswal voor in de plaats - maar voor de uitvoering van het plan is nog geen financiering gevonden.

     We rijden naar Oost voor anderhalf uur fitness. Bij terugkomst zijn alle beelden weg. Een medewerker van de havendienst vertelt dat ze naar een expositie elders in het land worden vervoerd, net als een aantal andere sculpturen in de stad. Grappig, gisteren speelden er nog kinderen op de beelden van de Kriekenmarkt. Het lijkt me slim als de gemeente ondertussen een nieuwe plek voor ze uitzoekt, zodat ze niet meerdere malen verplaatst hoeven te worden.

Grote opluchting in Europa over de uitslag van de eerste ronde van de Franse peresidentsverkiezingen. Het wordt een strijd tussen Le Pen en Macron, ofwel tussen virulent nationalisme en versterking van Europa. Macron maakt grote kans ook de tweede ronde te winnen - sommigen zeggen dat hij op rozen zit - maar dat moet nog wel gebeuren. Want soms is de steun van kiezers erg vluchtig. 'Een zege voor Le Pen is niet ondenkbaar', schrijft De Volkskrant, als zich in Frankrijk net als bij het referendum van 2005 over het EU-verdrag opnieuw een anti-globaliseringsfront vormt. 'Le Pen zal proberen een nationalistische dynamiek te ontketenen, zoals ook gebeurde bij het referendum over de Brexit. Le Pen zal Macron aanvallen als de kandidaat van het geld en de globalisering.'

In AD Rivierenland staat een artikel over het toenemend bezoek van cruiseschepen, die afmeren aan Buiten de Waterpoort. In 2016 waren het er 97, maar nu is er een overeenkomst met Viking River Cruises, een van de grootste rederijen van riviercruises, om 220 maal per jaar aan te leggen. Ruim driehonderd bezoeken per jaar. Maar de opvarenden bezoeken onze stad niet of nauwelijks! 'Feit is dat de passagiers van de 220 Vikingschepen die Gorinchem aandoen de Arkelstad alleen maar zien vanaf het dek óf vanachter het raampje van de excursiebus', schrijft de krant. Tja, dan moet je de stad beslist aantrekkelijker voor ze maken. Iedere keer aanleggen levert de gemeente 400 euro op, dus 300 x EU 400 = EU 120.000 per jaar. Daarvoor kun je bij de BNG gemakkelijk een lening krijgen om de Waterpoort én oliemolen De Eendracht te herbouwen én de archeologische resten van De Blauwe Toren tentoon te stellen. Dan komen die toeristen heus wel de wal op om te gaan kijken! Terug naar boven

Dit schattige jongetje wordt vandaag 70 jaar.

Dinsdag 25-04-2017

Buiten is het aardedonker, de lampen moeten aan. Even later striemt een fikse bui de haven, gevolgd door fel schitterend zonlicht. Lampen weer uit. De eerste die me vanmorgen feliciteert - na Anna - is Google, als ik de computer aanzet. Daarna stromen felicitaties binnen via de sociale media, de telefoon en de mail, van vrienden en veel lezers. Allen dank! Ik was het grootste deel van mijn leven tegelijk jarig met Johan Cruijff (en even oud), maar die is er niet meer. Bij mijn ontbijtbordje ligt een smal pakje van Ans: een mooie pen.

Niet alleen Cruijff, er overlijden meer klassiekers. Chriet Titulaer uiteraard. In 2007 werd overigens een planetoïde naar hem vernoemd: 12133 Titulaer. En nu ook Robert Pirsig. Hij werd 88 jaar. Zijn boek 'Zen and the art of motorcyclemaintenance' (1974) heb ik destijds verslonden en leerde van hem vooral om zorgvuldig te denken - en niet alleen bij  onderhoudsklussen.

Het weer is erg wisselvallig, maar toch gaan we erop uit, gezelig samen een dagje naar Utrecht. Met de bus. Vanavond lekker ergens eten. Terug naar boven

Samen in Sirtaki in de Servetstraat. Links bij mijn hoofd een foto van Theodorakis.

Woensdag 26-04-2017

Als de oude dag nadert... Voor ons vertrek gisteren voor een dagje Utrecht drie à vier keer controleren of we alles bij ons hebben: huissleutels, telefoons, OV-kaarten, portemonnees. Om kwart over een hebben we de bus naar het Jaarbeursplein, het plein dat eeuwig op de schop ligt, zoals eigenlijk dat hele Hoog Catharijne. Ook de singel is nog niet terug. We lopen in de stad eerst naar hoeden- en pettenzaak Jos van Dijck in de Bakkerstraat. Hebben ze mijn favoriete bootpetjes al binnen? Nee, maar ze worden meteen besteld en zullen snel arriveren. Zon en striemende hagelbuien wisselen elkaar snel af als we naar de favoriete jurkjeswinkel van Anna lopen: Cocon op de hoek van de Lange Elisabethstraat en de Choorstraat. De outfit voor de aanstaande bruiloft van haar zoon Derrick. Het is altijd een genot om Anna jurkjes te zien passen; eigenlijk staat alles haar (foto hier). Vroeger zeiden haar vriendinnen dat, als je Ans een jute zak aantrekt, het haar nog mooi staat. De uiteindelijke keus (met nieuwe schoenen) is echter heel wat duurder.

     We drinken thee op een bankje in de zon op een terras aan de Oudegracht. Op straat lopen en fietsen talloze mensen langs. Naast ons zitten twee jongens. 'Wat heb je in Utrecht veel leuke meiden', zegt de een tegen de ander. Daar zijn we het mee eens. Om vijf uur lopen we naar de Domtoren om even snel te kijken op Flora's Hof, een bloemrijk hofje onder de toren dat door vrijwilligers wordt verzorgd. Een lang verwaarloosde plek die ik niet kende, waar omstreeks het jaar 1000 het bisschoppelijk paleis stond. Er zijn veel archeologische resten; Gorcum kan er wat van leren hoe je die zichtbaar kunt maken voor het publiek.

Eigenares Sophia ontvangt ons in het aloude Grieks Restaurant Sirtaki in de Servetstraat. Geliefde plek onder de Dom, waar ik al vanaf begin jaren 80 kom. We krijgen een leuke tafel (foto hierboven) en bestellen mezes, waaronder octapodi (gegrillde inktvis). Naast ons aan de andere kant van een hekwerkje zitten twee studentes.

     'Ik kan nog niet doodgaan', zegt er een, 'want ik heb mijn uitvaartverzekering nog niet geregeld.'

     Het eten smaakt heerlijk (met retsina) en we genieten. Op zeker moment moet ik plassen. De toiletten zijn achterin op de bovenverdieping. Twee urinoirs. Naast me staat een jongen te plassen terwijl hij tegelijk op zijn mobiel kijkt.

     'Dat zou ik niet kunnen', zeg ik.

     Hij lacht. 'Ik heb plasvrees. Ik moet met iets anders bezig zijn voor ik kan plassen.'

     Daar heb ik niet van terug. Mangel an Antrieb, leerde ik tijdens mijn geneeskunde studie. Nooit last van gehad, trouwens.

Het is heerlijk tafelen. We sluiten af met koffie en een uitstekend glas Metaxa 5 sterren (ik). Later lopen we terug door Hoog Catharijne naar de bushalte op het Jaarbeursplein. Het is nog licht. Onderweg nog flinke buien. Tot zover mijn zeventigste verjaardag; als ik 71 wordt overweeg ik een groot feest te geven.

Vanmorgen felle zon. In de achterliggende week vertrok de een na de andere overwinteraar uit de haven. Op 1 mei begint het seizoen, dan moeten ze weg zijn. De narrow boat is ook weg en vanochtend passeert het 44-voets Elan-zeiljacht de sluis, op weg naar wie weet wat. Anna vertrekt voor haar (verschoven) oppasdag bij Tessa. Op de website van Gorkums Nieuws lees ik dat de geometrische sculpturen van Winiarski samen drie andere tot eind september naar een expositie van de Stichting ArtZuid in Amsterdam zijn. Ze komen in een beeldenroute te staan in het kader van 'Van Mondriaan tot Dutch Design’. Daarna keren de beelden weer terug naar. 'Voor het kunstwerk van Ryszard Winiarski aan de Kriekenmarkt/Lingehaven onderzoekt de gemeente of deze plek nog steeds de juiste locatie is voor het kunstwerk', schrijft Gorkums Nieuws.

AD Rivierenland publiceert vanochtend de Open Brief die ik met drie andere 'prominente' stadgenoten eergisteren zond aan de politieke partijen in de gemeenteraad. Daarin dringen we aan op het behouden van de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht, waarvoor het lelijke gele hotel liefst moet wijken of kleiner van opzet moet worden. Anders worden de resten beschadigd en dat mag niet krachtens het Verdrag van Malta (1992) en het regionaal archeologisch beleid uit 2009. Vrije nieuwsgaring van Anja Broeken, de AD-journaliste. Is overigens prima. Vanmiddag blijkt dat de Gorcumse Courant het stukje in de papieren editie afdrukt, dat ik vorige week inzond.

Om elf uur snel naar het Gorcums Museum voor het achtste (en laatste) college Verdieping van de KLU. Dit keer twee boeiende uren over Jeff Koons & het Postmodernisme. Fascinerend, onze docente Hanneke Lenders is zeer op dreef. Een late lunch, want omdat morgen de winkels dicht zijn moet ik alle boodschappen doen.

     Bij thuiskomst is er verontrustend nieuws inzake de archeologische resten aan de Duveltjesgracht. Het ziet ernaar uit dat het college van B&W de zaak op de spits drijft. Komende dinsdag willen ze een beslissing nemen over de 2e tussenrapportage van SOB Research, het archeologisch bureau dat de muur- en torenresten onderzocht. Dat is uitermate onzorgvuldig, ze wachten het eindrapport niet eens af! Bovendien blijft de 2e tussenrapportage tot die tijd geheim, hetgeen in strijd is met de toezegging van de Groen Links wethouder Rijsdijk dat het we het deze week zouden krijgen. Zou men werkelijk tevens de afspraak met raadslid Everdien Hamann van Gorcum Actief negeren, dat de zaak eerst nog in de raad besproken zou worden? Daar kan B&W nu alleen maar melden hoe de beslissing luidt. Ik kan me dat niet voorstellen. Het lijkt de gemeente te lukken om werkelijk geen enkele fout in de procedure te vermijden. Morgen daarover meer. Terug naar boven

Dulce staat op de werf te pronken in de nieuwe lagen antifouling.

Donderdag 27-04-2017, Koningsdag

Gisteravond horen we laat gerommel op het pleintje van de Kriekenmarkt. Er staat een vrachtwagen en mensen laden  delen van een podium uit en bouwen het op voor morgen. Vanmorgen vroeg schijnt bij het opstaan de zon uitbundig. Misschien valt het wel mee met Koningsdag. Vanaf zeven uur worden er op het Eind kramen afgeleverd en opgebouwd; aan de overkant nemen pizza-, tosti-, saté-, bier- en koffiebusjes plaats. De zijkleppen gaan open en de ondernemers kijken slagvaardig uit naar klanten. In het midden van het pleintje staan tafels en stoelen. Als het weer zo blijft, dan wordt het wel gezellig. Als rechtgeaard republikein heb ik natuurlijk niks met Koningsdag.

     We lopen tegen elven naar de Groenmarkt. Daar is een groot podium gebouwd waar Ans' kleinkinderen Esri (12) en Vajèn (bijna 5) zullen optreden met hun respectievelijke dansgroepjes van Roots Dansstudio. Dat is uiteraard zeer schattig (hier een foto van Vajèn). Anna blijft nog een tijdje; ik ga langs de vrijmarkt in de winkelstraten lopen. Het is guur; alle kinderen hebben hun waren op dekens aan de zonzijde uitgespreid. Veel oud speelgoed, dvd-films, stripboeken en games. Onderweg ontmoet ik veel bekenden die zeggen me te steunen in de strijd voor het behoud van de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht.

     In onze eigen straat zie ik een kraam met warme vesten, gemaakt van wol met aan de binnenzijde fleece-stof in een of ander Derde Wereldland. Aha, lekker warm voor op de boot! Ik pas er een en ben verkocht. Slim om zulke vesten met dit koude weer aan te bieden. Is er sprake van kinderarbeid? Nee zeg, verzekert de kraamdame, hoe komt u erbij?

     Ik drink koffie op het pleintje van de Kriekenmarkt. Er klingelt een bel. Stadsomroeper Grünewald doet dat; in zijn kostuum roept hij 'Maak plaats! Maak plaats! De vertegenwoordiger des Konings!' In zijn kielzog loopt de interim-burgemeester met zijn echtgenote. Het is nu knap druk. Hier en daar lopen lieden in het zwart met helgelle hesjes aan. 'Security' staat er achterop. Op het podium is een soort meezingcafé aan de gang, dus maak ik me snel uit de voeten. Die dingen werken niet bij mij. Vroeger wel, trouwens, zie je, ik word ouder. Heel af en toe dreigen donkere wolken met regen en hagel, maar het valt mee; steeds keert de zon weer terug. Koningsdag valt niet tegen.

     Mijn eigen oudste kleinzoon Thijs wordt vandaag 7 jaar. Ik krijg hem aan de telefoon in het Kroatische Dubrovnik, waar Floor met haar gezin op vakantie is. Het is er 23 graden. Hier een mooie foto van Thijs.

Anna keert rond één uur terug met vier damestasjes van de kraam naast ons huis. Welke past het best de nieuwe jurk die ze van de week kocht voor de trouwerij van Derrick & Nicky? We houden ze er tegenaan en het is al snel duidelijk. De andere drie brengt ze terug. Om half twee rijden we naar de werf in Numansdorp. Onze Dulce blijkt verplaatst tot bij het kantoor en staat te pronken in de nieuwe lagen antifouling (foto hierboven). Ook alle kalkaanslag is verwijderd. Morgen beginnen ze met poetsen en in-de-was-zetten. Dan kan de boot dus ergens volgende week te water (en wij aan boord)! We halen een ladder en klimmen omhoog. In de kajuit is het niet vochtig. Nauwelijks lekkage in de garderobekast. We checken wat er allemaal nog in kasten en kastjes is - zaken die we dus komende week niet hoeven aan te voeren.

     We lopen binnendoor naar de jachthaven. Havenmeester Waldi zit op zijn post. We reserveren een plekje voor een aantal dagen op de H-steiger. Terug naar huis.  Terug naar boven

Drukte bij de sluis op Koningsdag. Rechts achter mij is ons huis.

Vrijdag 28-04-2017

Op zo'n enkele dag tussen Koningsdag en het weekeinde nemen velen vrijaf. Vroeger nam je dan een ATV-dag op. Voor wie de afkorting niet kent: Arbeids Tijd Verkorting. Later heette het Arbeids Duur Verkorting (ADV) en was bedoeld om meer mensen aan werk te helpen. Bestaat het nog? Je had er krachtens de CAO een aanta van, die je mocht opnemen wanneer je wou. Soms waren ze verplicht; de dag van vandaag zou er ook zo een geweest kunnen zijn. Die gold voor iedereen en dan ging de organisatie op zondagsdient over.

     Gisteren ontving ik via Facebook een foto van de Koningsdag aan de haven (zie boven). Toevallig sta ik er zelf op en achter me is ons huis. Je ziet hoe druk het was.

     Vanmorgen vroeg naar de prikpost bij de huisartsenpraktijk op de Kalkhaven. Diabetescontrôle, ochtendurine en nuchter bloed. Maandag is de uitslag. Het is droog, fris en half bewolkt. later lopen we de stad in voor boodschappen.

Nieuws: Elsevier meldt dat Trump in een interview zei niet te hebben verwacht dat het presidentschap zó zwaar zou zijn. Hij had zich kennelijk onvoldoende voorbereid en kreeg in de eerste honderd dagen nauwelijks iets voor elkaar. Nu lopen de spanningen met Noord-Korea hoog op, niet in de laatste plaats omdat Trump versnelde plaatsing van de THAAD-raketverdediging in Zuid-Korea doordrukte. Maar opeens zet hij ook de relatie met dat land onder druk: hij eist dat Zuid-Korea die zelf moet betalen (1 miljard dollar) terwijl in het defensieverdrag staat dat de VS dat zou doen. Bovendien wil hij heronderhandelen over het handelsakkoord met Zuid-Korea. De beurs in Seoel keldert meteen. Trump overbluft en sjachert met zijn partners op de manier waarop hij dat als zakenman gewend was. Een olifant - hoe zeg je dat - die met vuur speelt in een porceleinkast. Al eerder voer de armada van Trump, die Zuid-Korea moest bijstaan, de verkeerde kant op. Trumps acties drijven de bondgenoten uit elkaar. Binnenkort zijn er presidentsverkiezingen en de favoriete de liberale kandidaat Moon Jae-in wil van THAAD af. De president van Amerika probeert maar wat; in de kern weet hij niet wat hij aanricht.

Het is een drukke dag. We krijgen een leuk bezoek van een oude bekende. Daarna loop ik naar de buren Datema Amsterdam om de nieuwe Wateralmakken 1 en 2 te kopen, alsmede kaarten en pilots van de Engelse oost- en zuidkust. Ik had de electronische NT+ kaartjes ook willen updaten, ware het niet dat die nog aan boord in de plotter zitten.

     De rest van de middag intensieve gesprekken over manieren om de archeologische resten van de 14e eeuwse stadsmuur en - toren aan de Duveltjesgracht ongeschonden te laten bewaren en liefst tentoon te stellen. Dinsdag wil B&W erover beslissen zonder dat de 2e tussenrapportage van archeologisch bureau SOB Research openbaar gemaakt is. Een aanfluiting voor transparantiein de democratische besluitvorming. Terug naar boven

Dulce op de werf. Het teakdek ziet er weer als nieuw uit.

Zaterdag 29-04-2017

Om de werkelijkheid te begrijpen moet je het meest moeilijke ervan opzoeken. Dat is, van ons uit gezien, de dood. Vrijwel het gehele universum is dood. Zelfs gewone materie - waar wij en onze aarde uit bestaan - is ten opzichte van de onbekende donkere materie ver in de minderheid. (Over donkere energie heb ik het maar niet). Een onbetekenend klein deel van gewone materie is zodanig georganiseerd geraakt, dat het leeft en zich vermenigvuldigd. Een miniem deel van de levende materie heeft een nog grotere organisatiegraad weten te ontwikkelen en is in staat om intelligentie en bewustzijn te produceren. Die ontwikkeling kan zich op verschillende plaatsen in het heelal hebben voorgedaan, maar dat weten we niet zeker.

     De ultieme eenzaamheid van het heelal - 'deze onverbiddelilijke, ijskoude idee die geen enkele verklaring brengt' (mijn vroegere mentor Jacques Monod) - 'is de bron voor een geweldige angst.' Hm. Ik kan me voorstellen dat een heelal mét betekenis ook angst kan aanjagen. Het overgrote deel van het universum is dus dood. Bij onze eigen dood keren we daarnaar terug. Zonder betekenis en zonder iets bijzonders te zijn, derhalve. De ultieme toepassing van het Copernicaans Beginsel.

De dag vangt zonnig aan. Op Facebook reageert de Groen Links wethouder op mijn vrees dat het college van B&W komende dinsdag, zonder tevoren de nieuwe (2e) tussenrapportage van de archeologisch onderzoekers openbaar te hebben gemaakt - gaat besluiten over de toekomst van de muur- en torenresten aan de Duveltjesgracht. Hij schrijft dat ik het verkeerd heb en vervolgt wat cryptisch: 'Dinsdag neem het college kennis van het rapport en besluit over het persbericht dat het rapport begeleid bij publicatie. Meer niet.' OK. In dat persbericht staat dus wél wat het college van het rapport vindt, maar het betekent niet dat woensdag de bouw meteen door kan gaan. Dat vreesde ik.

Ik rijd naar de werf om te zien hoever ze met de boot zijn. Hij blijkt inmiddels schoon te zijn gemaakt; alle alg is weg en het teak ziet er weer als nieuw uit (foto hierboven). Volgende week wordt de boot in de was gezet. Waarschijnlijk kunnen we woensdag 10 mei het water in. Uit de plotter haal ik het NT+ kaartje van Nederland en België. Straks aan Datema geven voor een update.

     Op de terugweg raak ik op de A15 bij Hardinxveld in een kijkerfile. Aan de overkant is een ernstig ongeluk gebeurd; er ligt een auto op zijn kop tegen de vangrail. De file erachter reikt tot bij Gorcum. De mensen zitten en staan naast hun auto's; sommigen rijden de weg af en, door de berm en een wei naar de oprit van een brug. Terug naar boven

Chemische reductie van koolstofdioxide een oplossing voor de opwarming van de aarde?

Zondag 30-04-2017

Een neef van me, oudste zoon van mijn broer, wees me erop dat iemand een techniek heeft uitgevogeld om het broeikasgas koolstofdioxide uit de lucht te halen en het via kunstmatige fotosynthese om te zetten in solar fuel en zuurstof. Net als groene planten dat doen. Het tijdschrift Interesting Engineering noemt het 'een doorbraak'. De onderzoeker, Fernando Uribe-Romero (Universiteit van Central-Florida), gebruikt een titanium-legering met organische moleculen om het UV-licht te absorberen en om te zetten in blauw licht. Een LED-fotoreactor brengt de fotosynthese-reactie op gang waarmee zuurstof en solar fuel (een chemische brandstof) gemaakt worden. De laatste bestaat uit formiaat (HCOO^-) en formamides. Dat zijn amides van mierenzuur. Hiernaast een schema van de reactie. Het belang van chemische reductie van koolstofdioxide is evident. Want wat wil je nog meer: in één proces wordt CO₂ uit de atmosfeer gehaald en omgezet in bruikbare energie. De wetenschappelijke artikelen staan hier en hier.

     Een technologische fix voor global warming? Of het mogelijk is om kunstmatige fotosynthese voldoende op te schalen om een substantiële bijdrage te leveren aan de reductie van broeikasgassen moet nog blijken. De onderzoekers dromen al van huizen met dakenspanten, die koolstofdioxide reduceren en energie voor het huishouden leveren. Maar er zijn heel wat problemen op te lossen, onder andere omdat formamides kankerverwekkend zijn. Er zijn meet technogical fixes voorgesteld en ze hebben allemaal hun problemen en onzekerheden. Ik schreef er ruim twee jaar geleden een hele serie over. Vermindering van het verstoken van broeikasgassen en een energietransitie vormen nog altijd de veiligste weg.

Vanmorgen veel zon en een flinke zuidenwind. Weinig te melden. De haven ligt vol megt passanten en er lopen veel wandelaars over de sluis. 's Middags komt Tessa langs met haar dochters. Ik lees geboeid verder in Pankaj Mishra's 'Age of Anger' (Allen Lane, 2017).

Opmerkelijk nieuws: in Turkije is Wikipedia nu ook een terreurorganisatie.  Terug naar boven

Het actieve sterrenstelsel NGC 1275, behorend bij de Perseus Cluster. Het stelsel is 100.000 lichtjaren breed. De afstand tot de aarde is 230 miljoen lichtjaar.

Maandag 01-05-2017

Gepeins over de rol van de dood in het universum, waar ik eergisteren over schreef. Gepeins terwijl ik vier kilometer lang flinke slagen maak op het roeitoestel in de fitnesshal, een situatie waarin ik vaker bedenk waarover ik zal schrijven. Omdat je alsmaar op dezelfde plek blijft, kun je rustig nadenken. Zonder dood had het heelal geen evolutie gekend. Natuurlijke selectie berust op sterven. Wat leert ons dat? Niks. In een ander universum had ik die constatering niet kunnen maken, want ik was er niet geweest. Dat heet het anthropisch beginsel, dat begrip altijd in de weg staat. Het principe is volgens velen niets anders dan een tautologie, een bewering die niet onwaar kán zijn en dus nietszeggend is.

Sommige aanhangers van het anthropisch principe gaan zelfs zover, dat ze stellen dat niets bestaat dat niet wordt waargenomen. Een universum zonder waarnemers kan volgens hen niet bestaan. Zo verzijl je in een extreem solipsisme: het heelal met alles erin is niets anders dan het product van één enkel bewustzijn (het mijne) - en als ik sterf dan houdt het heelal ook op. Het probleem met het solipsisme is, net als met het anthropische beginsel, dat het onweerlegbaar is. Eveneens een tautologie dus.

Van het universum zijn er momenteel acht modellen in zwang (zie hier). Wie een keus wil maken, volge zijn/haar eigen voorkeur. Eigenlijk vooral een kwestie van smaak. Die van mij is 'het absurde heelal': het universum is contingent. Waarom? Ja, dat heeft te maken met het Scheermes van Ockham: het principe uit de kennistheorie dat zegt dat bij verschillende hypothesen die met de minste complexiteit de meeste kans heeft om correct te zijn. Een soort beginsel van eenvoud. De andere heelalmodellen, zoals het multiversum, een God als schepper, of het heelal als computersimulatie, veronderstellen naar mijn smaak teveel. De kosmos bestaat voor mij zonder enige noodzaak en is volledig toevallig. De dood is er als tegenvaller waarschijnlijk ook toevallig in terecht gekomen. Terug naar boven

Dinsdag 02-05-2017

De update over april 2017 van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, laat zien dat de winterdip achter de rug is. Die dip wordt veroorzaakt door de zon die boven het zuidelijk halfrond stond en de aarde minder opwarmt, omdat het zuidelijk halfrond meer zeeën bevat. Water warmt trager op dan de grote landmassa's op het noordelijk halfrond. Was de afwijking van maart nog + 0,19 graden Celsius, over april was het + 0,27 (t.o.v. het gemiddelde over de jaren 1981 -2010).

     De grafiek hierboven laat fraai de pieken zien in de beide jaren - 1998 en 2016 - dat er recordzware El Niño's waren. De laatste is duidelijk afgeëbd en je mag verwachten dat er in 2017 een veel lagere piek zal zijn.

Deze dinsdag is bewolkt en grijs. Miezerregen glinstert op de straatstenen. Anna heeft haar vaste oppasdag bij Tessa. Ondanks de nattigheid maak ik een slag door de binnenstad om toch even buiten te zijn. De assistente van onze huisarts belt de uitslagen van mijn diabetescontrôle door. Alles is prima, nuchter bloedglucose 5,8 mmol/l, HbA1c 36 mmol/mol (moet 20 - 42 zijn), Kalium 4,2 mmol/l, Cholesterol 3,3 mmol/l, Triglyceriden 0,9 mmol/l, ongestoorde nierfuncties en geen suiker of eiwit in de urine. Meteen voel ik me een jonge god.

Het is een lekkere scharreldag. Kleine klusjes en computerhygiëne. Ook speel ik na een lange tijd weer eens Skyrim en schiet lekker op. Niveau nu 60, voor de kenners. Ik heb de valse draak Alduin verjaagd maar nog niet gedood.

Op de helft van de middag verschijnt het persbericht van de gemeente Gorinchem over het 2e Tussenrapport van SOB Research over de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht. De rapportage zelf kun je hier downloaden. Ik snel het rapport door. Bij de conclusies staat dat er 'sprake is van een als behoudenswaardig aan te merken archeologische vindplaats'. De onderzoekers kunnen niet goed bepalen of de bouw van het hotel de resten beschadigen zal, hoewel uit hun onderzoeksgegevens het wel aannemelijk blijkt. Daarvoor biedt het huidig onderzoek 'onvoldoende en zeker niet betrouwbare basis om op basis daarvan een aangepast (hei)palenplan te kunnen baseren.' Ze adviseren daarom verder onderzoek om 'meer zekerheid te verkrijgen met betrekking tot de contour van de funderingen onder de toren en de stadsmuur.' Als het hotel toch gebouwd wordt, moet het onder archeologische begeleiding gebeuren. Ik neem aan voor rekening van de vergunninghouder. Ook adviseren de onderzoekers om het bouwplan zodanig aan te passen dat behoud in situ van de muur- en torenresten wordt gewaarborgd. Tenslotte 'wordt geadviseerd om aan het terrein de status van gemeentelijk archeologisch monument toe te kennen.'

     Wat zegt B&W in zijn persbericht? Dat zwakt de zaak toch weer wat af. Ook het college acht de resten 'behoudenswaardig', maar spreekt verder van 'zoveel mogelijk ervan te behouden' en 'waar mogelijk het bouwplan hierop aan te passen'. Met andere woorden: dat zou wel eens niet mogelijk kunnen zijn. Ze gaan met de vergunninghouder Berry Voet in gesprek. 'De gemeente Gorinchem gaat zich nu beraden op de (on)mogelijkheden en gaat daarbij in gesprek met de vergunninghouder om te kijken of er een passende oplossing mogelijk is.' En zo niet? Gaat dat afschuwelijke hotel dan niet door?

     Enfin, ik zal het rapport nog een keer heel grondig doorlezen en kom er gauw op terug. Terug naar boven

De Duveltjesgracht met rechts de resten van de 14e eeuwse stadsmuur en -toren. Luchtfoto van Cor de Kock/AD.

Woensdag 03-05-2017

Waar komt de Evaluatienota, de 2e tussenrapportage van SOB Research over de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht, nou eigenlijk op neer? Ik zet het puntsgewijs op een rijtje.

1. Het gaat niet om de Blauwe Toren, maar vooral om resten van de 14e eeuwse stadsmuur en een muurtoren.

Dat wisten we al. 'Duidelijk is dat de Blauwe Toren op enige afstand ten moordwesten van het plangebied heeft gelegen.' (blz. 47) Waar gaat het dan wel om? Afgezien van stukjes recentere bebouwing (woningen rond 1900) om: 'laatmiddeleeuwse vestingwerken van de stadsmuur van Gorinchem die aan het eind van de 14de eeuw is gebouwd' (blz. 43). Deze 'al aanwezige stadsmuur begrensde het voorterrein van het kasteelcomplex' (blz. 44). Kortom: de vondsten behoorden tot de voorhof van De Blauwe Toren.

2. Wat is de waarde van de vondsten?

Allereerst de belevingswaarde, die uiteenvalt in 'schoonheid' (laag want ondergronds) en 'herinneringswaarde'  (middelhoog, want hoorde bij het Blauwe Torencomplex, enz.). Vervolgens de fysieke criteria (blz. 44), die allereerst bestaat uit de  'gaafheid' (middelhoog vanwege omvang, diversiteit en intactheid). Zo zijn er resten gevonden van een trapconstructie, diverse schietgaten en de bakstenen spaarbogen van een weergang, die de stadsmuur ondersteunden zoals dat ook bij de middeleeuwse ringwalburcht in Leiden het geval is (foto op blz. 20). De 'conserveringswaarde' is hoog. De bodemtoestand aan de gracht is zodanig dat archeologisch materiaal goed bewaard blijft. Op grond hiervan scoort de locatie 5 punten en dat betekent 'behoudenswaardig'.

     Tenslotte wordt de inhoudelijke waarde bepaald. De 'zeldzaamheidswaarde' en de 'informatiewaarde'  zijn hoog omdat de resten 'een bijdrage (kunnen) leveren aan de kennis van de laatmiddeleeuwse vestinggeschiedenis van de stad Gorinchem' (blz. 44). De 'ensemblewaarde' is ook hoog omdat de vondsten deel uitmaken van het Blauwe Torencomplex. Door 'de al uitgevoerde onderzoeken en toekomstig onderzoek zal een steeds duidelijker beeld kunnen worden verkregen voor wat betreft de aard en de constructie van deze vestingwerken.'

     Samengevat: 'behoudenswaardig' (score 9 punten). De plek moet de status van beschermd archeologisch monument verkrijgen (blz. 49). Maar...dat betreft het bodemarchief. Het rapport zegt dat het waardevol genoeg is om ongeschonden in situ te bewaren; het zegt niets over de wenselijkheid om de resten voor het publiek zichtbaar te maken. Daarover gaat het rapport niet.

3. Zal de bouw van het hotel de archeologische resten beschadigen?

Met andere woorden: blijft het waardevolle bodemarchief intact? Op basis van een onderzoeksnotitie d.d. 5 april 2017 van een bouwkundige/monumentezorgdeskundige stelde ik onlangs vast dat de resten beschadigd zullen worden. Hij sprak van 'een drastische ingreep die een ernstige verstoring zal veroorzaken.' Wat zegt het rapport daarover? 'Dat het muurwerk van zowel de toren'alsook van de stadsmuur nog in de ondergrond aanwezig is tot een diepte van tenminste 3.20 - 4.00 meter beneden het vlak' (blz. 34). In het Funderingsadvies van MOS Grondmechanica dd. 1 november 2016 voor de bouw van het hotel is met archeologische resten totaal geen rekening gehouden. Maar op grond van de boringen is volgens het Evaluatierapport het bepalen van schade door de bouw van het hotel 'niet goed mogelijk en ook onvoldoende betrouwbaar' (bz. 34). Je kunt er geen heipalenplan op baseren. Daarom wordt verder onderzoek geadviseerd 'anders dan het zetten van grondboringen, (om) meer zekerheid te verkrijgen met betrekking tot de contour van de funderingen onder de toren en de stadsmuur' (blz. 52).

4. Hoe reageert het college van B&W?

In het persbericht van gisteren houden B&W hun kruit droog. Dat is niet onbegrijpelijk. 'De gemeente Gorinchem gaat zich nu beraden op de (on)mogelijkheden en gaat daarbij in gesprek met de vergunninghouder om te kijken of er een passende oplossing mogelijk is.' Dat gaat een aantal weken duren en de materie zou op verzoek van Gorcum Actief ook nog in de gemeenteraad besproken worden. Over de wens van heel veel Gorcummers om de resten voor het publiek zichtbaar te maken, zegt het persbericht niets. Van verdere archeologische exploratie in de Duveltjesgracht zelf wordt ook niet gerept. Het bericht noemt de vondsten opnieuw van 'lokaal belang', zoals eerder in het perbericht van een halfjaar geleden. Maar die kwalificatie komt niet in beide rapporten van SOB Research voor; het was een ongelukkige uitspraak in december van archeoloog Mientjes, die hij later snel rectificeerde.

     Wat kán de gemeente eigenlijk nog? De vergunning is immers al verleend. Dat valt mee. In de omgevingsvergunning van 4 maart 2014 staat in de voorschriften dat 'de resultaten van het (archeologisch - TZ) onderzoek de basis vormen voor eventuele vervolgstappen. Dit ter beoordeling van het bevoegd gezag'. Daarmee kun je nog een hoop kanten op. Het stadbestuur kan op grond van de gebleken bijzondere hoge waarde van de resten eisen dat ze in het gebouw zichtbaar gemaakt worden, of zelfs van de bouw afzien. In elk geval kan de gemeente nu minstens eisen dat het bodemarchief onbeschadigd in situ bewaard blijft en verder funderingsonderzoek opleggen. Op grond van de uitlomsten kan men nieuwe voorschriften opleggen.

5. Hoe reageert de vergunninghouder?

Het wekt geen verbazing dat horeca-ondernemer en vergunninghouder Berry Voet ook zijn kruit droog houdt. AD/Rivierenland tekent vanmorgen zijn reactie op onder de kop 'Hotel aanpassen aan vondst'. Een afspraak met de gemeente heeft hij nog niet, hij constateert nieuwe vertraging maar wil 'er alles aan doen om er wat moois van te maken.' Maar als de gemeente wat hem betreft te veel eisen heeft (zie de vervolgstappen in de vergunning), dan kan Voet ook van de bouw afzien. De vraag wie dan voor de onkosten opdraait zou wel eens een lang juridisch gevecht kunnen opleveren.

6. Wat nu?

Afwachten maar weer. Onze groep komt vanavond bijeen om de situatie te bespreken. Onze mogelijkheden tot verzet zijn nog lang niet uitgeput.

Wat een akelige, kille regendag hebben we vandaag! Pas als het 's middags even droog is, lopen we de stad in. Anna om een cadeautje te kopen voor kleindochter Vajèn, die zondag 5 wordt, en ik naar de apotheek om de zak medicijnen op te halen die mee moet aan boord voor het komend vaarseizoen. Door de sluis arriveren nogal wat nieuwe passantenboten, die waarschijnlijk hopen op het betere weer dat voor het weekeinde voorspeld wordt.

Terug naar boven

Artists' impression van de dwergplaneet DeeDee.

Donderdag 04-05-2017

Bijzonder nieuws uit ons eigen zonnestelsel. We kregen er een dwergplaneet bij, die drie keer zover van ons afstaat als de bekende dwergplaneet Pluto (ontdekt in 1930). Hij kreeg de naam 2014 UZ224, maar wordt in de wandeling door iedereen DeeDee genoemd naar het Engelse distant dwarf. Tot dusver werden alleen Eris, Haumea, Makemake, Sedna en Pluto erkend als verre dwergplaneten in de Kuipergordel (Plutoïden). Ze hebben allemaal een of meer manen, behalve (tot dusver) Sedna. Er zijn nog meer kadidaat-dwergplaneten die nog op erkenning wachten.

     In 2014 ontdekten astronomen een groot object aan de andere kant van de Kuipergordel. Met onderzoek door de ALMA ruimtetelescoop in Chili blijkt nu dat het object een diameter heeft van 635 kilometer. Beduidend kleiner dan Pluto (2370 kilometer). Hij heeft een zeer ellipsvormige baan en bevindt zich nu op 13 miljard kilometer van de zon. Het was lastig om hem te vinden, want hij is donker en reflecteert maar 13 procent van het zonlicht. Het is een ijzig lichaam met een temperatuur van - 243 graden Celsius. De ALMA telesoop is zeer gevoelig. Hierboven een mooie artists' impression. Het persbericht meldt: 'The researchers note that these same techniques could be used to detect the hypothesized "Planet Nine" that may reside far beyond DeeDee and Eris.' Die is nog niet gevonden (lees hier).

Ook interessant is een ontdekking bij de de enigszins zonachtige ster Epsilon Eridani, die op slechts 10,5 lichtjaar afstand van de aarde staat. De ster bezit een planetenstelsel dat sterk op het onze lijkt. Recente waarnemingen met SOFIA, een infraroodtelescoop aan boord van een vliegtuig, lieten dat zien (lees hier). Het stelsel heeft een gasvormige reuzenplaneet, die op een afstand die vergelijkbaar is met de afstand waarop Jupiter rond onze zon cirkelt, om Epsilon Eridani draait. Net als bij ons de planetoïdengordel en de Kuipergordel, vond men bij de ster twee puingordels, eentje binnen en eentje buiten de baan van de reuzenplaneet. Ze zijn het gevolg van de enorme zwaartekracht van de grote gasreus. Waarschijnlijk zijn er ook meer planeten. Epsilon Eridani is echter vijf keer zo jong als onze zon. Verder onderzoek van het stelsel kan dus informatie verschaffen over de jeugd van ons zonnestelsel.

Vannacht regen. Vanmorgen is het droog met een wat aarzelend zonnetje. Nog steeds fris. We rijden naar het fitnesscentrum op Oost. Je vindt daar bij wijlen de heffe des volks. Wat me vaak ergert zijn mensen die toestellen langdurig bezet houden, erop zitten te telefoneren of lang te babbelen. Er hangen daarom plakkaten die mensen verzoeken toestellen niet onnodig lang te bezetten. Vanmorgen zit een enorme vent, een boomlange en machtig gespierde reus van zeker twee meter, kaalgeschoren kop, al twintig minuten op een toestel te kletsen met een ander. Uiteraard wijk ik uit naar andere apparaten op mijn lijstje, maar tenslotte is alleen dat toestel nog over. Die vent zit er nog. Hij heeft het formaat van iemand die je met één klap uit kan schakelen. Moet je het dan maar pikken? Dat zit niet in mijn aard. Ik loop ernaar toe en sta een minuut opzichtig te wachten; normaal is dat voldoende, maar ze reageren niet. Ik kuch.

     'De banken voor conversatie staan daar in de hoek', zeg ik.

     De man kijkt traag en niet-begrijpend op.

     'Ik zou het toestel graag gebruiken', voeg ik toe.

     'Ja, en?'

     'U zit al een hele tijd te praten.'

     'Sodemieter op!', zegt hij.

     'Dan moet ik helaas een klacht indienen', zeg ik en been weg naar de receptie. De twee personeelsleden weten meteen wie ik bedoel. Een nogal frêle mederker zegt 'Ik ga er wel even heen'. Het lijkt me beter om niet mee te lopen. Van een afstand neem ik waar dat de medewerker lang met de man praat. Daarna komt hij naar mij.

     'Hij zegt dat u brutaal was.'

     'Ik?', zeg ik verbaasd. 'Ik heb gewoon beleefd gevraagd of ik het toestel mocht gebruiken.'

     'Tja',  hij beweert anders en het is uw woord tegen het zijne. Ik ben er niet bij geweest.'

     Ik kijk de medewerker aan en haal mijn schouders op. Verderop in de zaal zit de kleerkast nog steeds te kletsen. Dat soort lui denkt dat ze het hier voor het zeggen hebben. Ik heb zin om weg te gaan en hier niet meer terug te komen, maar ik ga de frustratie maar een eind van me af roeien op een roeitoestel. Vanaf volgende week zijn we toch een halfjaar weg. Misschien kunnen we in de herfst naar een ander centrum gaan, maar daar vind je vast ook dergelijk volk. Terug naar boven

Vrijdag 05-05-2017, Bevrijdingsdag

Grijze dag met kou, slechts 12 graden. We rijden naar de werf in Numansdorp. Veel mensen hebben een vrije dag en werken aan hun schip. De boot is nog niet in de was gezet en gepoetst. Nu het teakdek na de schoonmaak zonder groene aanslag van alg is, smeren we er Boracol op, een effectieve algendoder. We werken ieder aan een kant, Ans vanaf voor en ik vanaf achter (foto hierboven). Het is in een halfuur gefikst en er is nog genoeg over om het dek in de herfst nog een keer te doen.

Terug thuis zeg ik ons lidmaatschap ven Health Work Fitness op vanwege het incident van gisteren. Geen zin om iedere keer die figuur te zien. Overigens wilden we toch al stoppen voor de komende maanden dat we aan boord zullen zijn. In het najaar zoeken we een andere club, want zonder regelmatige sport leven is niet goed.

     Aan het eind van de middag begint aarzelend de zon te schijnen. Ik rijd naar Inge in Heukelum om een doos wijn te halen die we volgende week mee aan boord zullen nemen. Verder niets te melden. Terug naar boven

Abell 370, een cluster van sterrenstelsels, met bij de rode pijl een superoud spiraalstelsel in zijaanzicht, dat zichtbaar is door de zwaartekrachtlens van Abell (foto: Hubble)

Zaterdag 06-05-2017

De foto hierboven stond gisteren in veel media, dus iedereen heeft hem wel gezien. Maar ik vind hem zo schitterend dat ik hem vandaag ook opneem. De opname is de laatste die de Hubble Ruimtelescoop maakte in het drie jaar durende observatieprogramma 'Frontier Fields'. Dat is een 3-jarig programma waarin de telescoop inzoomt op zes kleine hemelgebieden om zo ver mogelijk terug te kijken in de tijd. De methode maakt gebruikt van het effect van zwaartekrachtlenzen, dat Einstein voorspelde in zijn algemene relativiteitstheorie. Hierboven zie je een opname van het bolvormige cluster van honderden sterrenstelsels Abell 370, in het strerrenbeeld Walvis (Cetus). Dat stelsel ligt op zes miljard lichtjaren afstand van de aarde. Licht heeft er dus zes miljard jaar over gedaan om ons te bereiken. De enorme zwaartekracht van het stelsel kromt de ruimte zo sterk, dat je licht kunt zien dat van achter het stelsel komt. Daardoor zijn veel oudere sterrenstelsels zichtbaar.

     In de opname hierboven zie je bijn de rode pijl een soort platte pannenkoekvorm. Dat is een spiraalvormig sterrenstelsel van circa 13 miljard lichtjaren oud, boogvormig vervormd vanwege de buiging van het licht door Abell 370. Je kijkt er van de zijkant tegenaan. Omdat het heelal vanaf de Oerknal ongeveer 13,7 miljard jaar oud is, kijk je dus naar het zeer vroege heelal. Bovendien ben je bijna aan de rand van het zichtbare heelal (lees hier mijn post uit 2011 over het zichtbare en onzichtbare heelal). Pas 380.000 jaar na de oerknal werd het afkoelende heelal doorzichtig voor licht, toen electronen zich konden binden met atoomkernen. Dus binnen 'slechts' 500.000 - 700.000 jaren zijn er sterren en sterrenstelsels gevormd.

     Het maken van de opname kostte 630 uur waarnemingstijd, verdeeld over 560 omwentelingen van de aarde. Dergelijke studies helpen ook om de verdeling van gewone en donkere materie bij het stelsel te meten. Men vond twee grote gebieden met donkere materie. Dat leidt tot de veronderstelling dat Abell 370 gevormd werd door de botsing en fusie van twee stelsels.

De ochtend begint vandaag fris en heiïg. De zon probeert door de wazigheid te breken. Om negen uur lukt dat. Het belooft een mooie dag te worden. Ik loop even de stad in. Winkeliers openen fluitend hun zaken, de eerste terrassen gaan open.

     Sinds enige dagen hebben we onze Sir Geldof alvast in zijn boot-kooitje geplaatst om te wennen. Het kan hem duidelijk niets schelen; hij fluit even vrolijk als altijd.

     Vandaag vertrek ik vroeg naar Utrecht, waar vanmiddag een reünie is van de vroegere Muurkrant-organisatie. Meteen kan ik de twee bestelde blauwe petten ophalen bij hoedenzaak Jos van Dijck in de Bakkerstraat. De Muurkrant bestond in de eerste helft van de jaren 70 en werd door een superlinks collectief geschreven en overal in de stad geplakt. Het komt uitvoerig aan bod in de delen 2 en 3 van mijn romancyclus. Ik neem een paar sets mee voor de verkoop.  Terug naar boven

Zondag 07-05-2017

Dat was gisteren een leuke reünie van de vroegere Muurkrant in de kelder van cultureel centrum De Kargadoor aan de Oudegracht in Utrecht. Ik nam na twaalf uur de bus naar het Jaarbeursplein. Het was lekker weer om door de stad te lopen. Op de Bakkerstraat haalde ik twee bestelde petten op bij hoedenzaak Jos van Dijck. Daarna langs de drukbezette terrassen naar het noordelijk deel van de Oudegracht. Ik schat dat er zo'n 25 - 30 oud-Muurkranters waren. Lieden die je na dik veertig jaar niet steeds meteen herkende. Allereerst werd een film vertoond, 'Onutregse toestanden', een documentaire van bijna een uur van Ruud Bakker uit 2012 over het linkse activisme in de stad van de jaren 70 en begin 80. Daar heb ik het begin van meegemaakt, zoals vastgelegd in de delen 2 en 3 van mijn  romancyclus. Een oppositie die doorgaans aan het korste eind trok (Hoog Catharijne, Amelisweerd), maar die ook successen kende zoals de verovering van het NV-huis aan Oudegracht 245, dat een centrum voor muziek en cultuur werd (eerst Tivoli Popppodium en nu Kytopia). Het verzet in Gorcum tegen de bouw van het foeilelijke hotel aan de Duveltjesgracht zou er lessen uit kunnen trekken. Helaas kent ons stadje zo'n georganiseerde stadsoppositie niet. De documentaire kun je als vimeo hierboven bekijken.

     Na de pauze werd gesproken over hoe je dossiers en gegevens van de vroegere BVD kunt bemachtigen. Dat had ik een halfjaar geleden al gedaan (lees hier). Daarna mocht ik onder hilariteit een vrolijke passage uit deel 2 voorlezen met twee ooit prominente Muurkranters erin. Ik had een aantal sets van de trilogie meegenomen, die tijdens de borrel gretig aftrek vonden.

     Sommige mensen herkende ik werkelijk niet meer, zozeer waren ze veranderd. Niet gek, vooral bij de vroegere langharigen en baarddragers was dat het geval. Geweldig om ze na 40 - 45 jaar terug te zien en erachter te komen wat er sindsdien met die levens gebeurd was. Ook ontmoette mijn vroegere geliefde uit de delen 2 en 3. Ze betoonde zich gereserveerd, wat ik verwachtte en begreep. Sommige afstanden zijn te groot om overbrugd te worden. De schendende hand van de tijd had ook haar bezocht, maar niet al te hevig. Mijn delen 1 en 2 had ze digitaal gelezen. Niet deel 3, waarin onze liefde het einde beleeft. Dat mag ik haar opsturen. Digitaal.

     Na afloop toog een deel van het gezelschap naar een Aziatisch restaurant in Hoog Catharijne. Dat lag voor mij op de route, dus ik ging mee. Ik zat naast mijn vroegere kameraad Bas (die in het echt Jaap heet) en zijn vrouw en dochter met haar vriendje, en verder mijn vroegere huisgenoot Dorus (heet Boris in de roman). Vele herinneringen passeerden de revue. Nostalgie vierde hoogtij en wat is daar tegen? Het is iets dat je als mens met veel verleden en zonder veel toekomst uiterst prettig vindt. Met een vroegere huisgenoot liep ik naar het station. Om half elf was ik weer thuis.

Vanmorgen is het droog, grijs en wat minder warm dan gisteren. De dag van de 2e ronde van de Franse presidentsverkiezingen. De Europeaan Macron staat in de peilingen op 62% contra Le Pen (38%), nauwelijks verhulde representante van de donkere onderstroom van irrationaliteit en ultranationalisme.

     Het blijft de hele dag grijs maar niet onaamgenaam. We hebben een heerlijk rustige zondag. Af en toe passeren jachten door de sluis. Veel wandelaars. In Frankrijk is de opkomst een fractie lager dan vijf jaar geleden. In de laatste twee dagen werden 6000 migranten onderschept op de Middellandse Zee. Terug naar boven

Ik krui de genua uit de kelder met een steekkarretje.

Maandag 08-05-2017

Natte aanslag op straat, een bewolkte ochtend. Ik loop met twee volle vuilniszakken naar de container bij het terras van Le Bon'Apart. Daar staat toevallig Berry Voet, de investeerder die het abjecte hotel wil bouwen boven de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht. We kennen elkaar nog uit onze tijd in het dorp Deil, waar we buren waren.

     'Ik wou graag dat je dat hotel niet ging bouwen', zeg ik tegen hem.

     'Hou toch op', zegt hij, 'ik word er helemaal gek van.'

     We raken aan de praat. Ik vertel over het grote belang om de restanten van muur en toren ongeschonden te bewaren. Het is een goed en open gesprek, verhelderend.

     'Je bent de eerste tegenstander die gewoon met me praat', zegt Voet. 'Dat zou vaker moeten gebeuren.'

     Inderdaad. Het staat me overigens vrij om te vertellen wat de inhoud van het gesprek was, Berry Voet vroeg me geen vertrouwelijkheid en ikzelf houd niet van geheimzinnig doen. Toch zeg ik er nu niets over. Wat ik nu weet is wel bruikbaar in politieke en ambtelijke kringen, maar voorlopig sub rosa en op het juiste moment.

We rijden naar Oost om ons contract met het fitnesscentrum op te zeggen. Daarvoor moet je een formulier invullen. Uit coulance hoeven we niet het jaarcontract uit te zitten en dat is terecht en ook aardig. Bel maar als de veroorzaker opzegt, zeg ik, dan komen we weer terug. Daarna doen we boodschappen. Terug thuis laden we het autootje vast in met de genua, het reddingsvlot, de bimini, de buiskap en twee zakken met kleren (foto hierboven).

Godzijdank heeft Macron met ruime cijfers de presidentsverkiezingen gewonnen. Europa is gered en kan eindelijk werk maken van de hoognodige versterking, verdere integratie en de aanpak van al zijn grote problemen. De overwinning van Macron heeft wel een donkere kant, zegt De Volkskrant terecht. Niet alleen heeft hij nog geen enkele zetel in het parlement, maar ook stemde slechts 16% voor zijn programma. Heel veel anderen (43%!) stemden op hem omdat ze niet wilden dat Marine le Pen zou winnen. Bovendien was het aantal wegblijvers en blanco en ongeldige stemmen groter dan ooit. De onvrede over de uitwassen van de uit de hand lopende globalisering, het roofkapitalisme, de onbeschroomde verrijking van enkelen en de groeiende ongelijkheid in de wereld is niet weggenomen. Tegelijkertijd moet Macron de Franse economie liberaliseren, de verkalkte arbeidsmarkt en de hoge werkeloosheid aanpakken, hetgeen hem op veel protesten van de traditionele vakbonden zal komen te staan.

Buiten haalt de plantsoenendienst de bakken met de uitbundig bloeiende winterviolen weg. Er komen weer geraniums voor de plaats. Ieder jaar protesteren buurtbewoners, die het zonde vinden. Wat is er mis met die violen? Tja, het jaarschema...

     In de loop van de middag breekt de zon af en toe door. Anna gaat naar de kapper en daarna met haar jeugdvriendin de stad in. Straks gaan we even op de borrel bij Wiger & Arina. Die vertrekken morgen naar hun boot, die in het Noordspaanse Vigo ligt. Terug naar boven

Studie voor een stadsplattegrond, anoniem, 1524 - 1578, Regionaal Archief. Links De Blauwe Toren, dan de voorhof waardoor een grachtje loopt (een 'heul'). Volgens sommigen is de voorburcht het oudere kasteel van Willem IV en Jacoba van Beieren.

Dinsdag 09-05-2017

Twee leden van de groep die zich inspant om de archeologische resten uit de 14e eeuw aan de Duveltjesgracht te behouden, kwamen gisteravond om negen uur nog even langs. Ze hadden een interessant gesprek gevoerd met de PvdA-fractie in de gemeenteraad. De komende tijd komen er meer gesprekken met fracties. Onze Open Brief wordt geagendeerd voor de gemeenteraadsvergadering van 18 mei a.s.

     Er is veel aandacht voor de kwestie. Over het recente Evaluatierapport van SOB Research schreef ik pas geleden (lees hier). Dat noemt de resten van de 14e stadsmuur en -toren 'behoudenswaardig', onder meer omdat naar alle waarschijnlijkheid deel uitmaken van de voorburcht van kasteel De Blauwe Toren. De onderzoekers kunnen niet goed uitmaken of de bouw van het lelijke hotel de resten zal beschadigen en adviseren een verder diepteonderzoek. Dat kan leiden tot de noodzaak van een nieuw funderingsplan.

     Vanmorgen staat er in De Stad Gorinchem een paginagroot artikel (pagina 15) onder de titel '"Duivels dilemma" Buiten de Waterpoort. We of geen handvat om vondsten te behouden?' De krant signaleert dat de wethouder en de investeerder de kaarten voor de borst houden. De voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Gorcum (HVOG) gaat er dwars voor liggen als de resten beschadigd dreigen te worden. 'We laten er geen heipalen doorheen slaan'. Het verzet van de HVOG is belangrijk, want die kan zich als belanghebbende opwerpen in rechtszaken tegen de aantasting van de historische vondsten. Particuliere personen, zelfs als het omwonenden zijn, kunnen dat niet doen. De HVOG wel. En dan zit er nog een artikel in de pijplijn, waarin deskundigen de opvatting verkondigen dat de muur- en torenresten nóg belangrijker zijn dan SOB Research stelt. Ik loop er niet op vooruit.

In de politiek lijkt sprake van een impasse. Ik geloof niet dat er nog iemand gelukkig is met de zaak. Waarom komt er geen oplossing? Een echte polderoplossing. Stel nou eens dat investeerder Berry Voet door alle vertraging (er dreigt nog meer) en ophef eigenlijk wel graag van dat hotel aan de Duveltjesgracht af wil, maar dat niet kan zeggen - want dan is hij zijn reeds geïnvesteerde geld kwijt. Stel verder ten tweede nou eens dat de gemeente er ook wel van af wil, om in de plaats daarvan via verder archeologisch onderzoek een nieuwe toeristische trekpleister te ontwikkelen. Stel dat de gemeente bereid is om Voet bij het verwerven van een andere prominente plaats in onze stad te steunen? Helaas niet meer het V&D-pand, want dat is voor een jaar verhuurd, maar bijvoorbeeld het pand van Poort6 aan de Groenmarkt? Nummer 8, geloof ik. Daar komt in de nabije toekomst immers een mooie wandelpromenade voor langs te lopen. Een fraai stadshotel. Voet mag er dan vast wel een zonnig terras aanleggen. Versterking van de aantrekkelijkheid van de markt. De gemeente zou hem ook financieel moeten compenseren voor de gemaakte kosten (architect, bouwbestek, archeologisch onderzoek), onder het beding dat hij die herinvesteert. Zo enorm veel kan het niet zijn, hooguit een ton, en men kan het beschouwen als kosten voor de ontwikkeling van de nieuwe attractie. En het groeiend aantal tegenstanders in de stad is dik tevreden. Een win-win-win scenario. Typisch voor de polder. Wie kaart het aan? Wie weet te voorkomen dat er aan de Duveltjesgracht een hotel wordt gebouwd dat bijna niemand meer wil?

Wat krijgt Gorcum terug voor die ene ton? Twee veelbelovende toeristische ontwikkelingen ter promotie van de vestingstad: eentje op Buiten de Waterpoort en eentje op de Groenmarkt. Het mooie van zo'n toeristische lokatie aan de Duveltjesgracht is dat hij een hoge educatieve waarde kan krijgen. Je kunt namelijk prachtig de gelaagdheid van de geschiedenis tonen: eerst vooraan de 14e eeuwse stadsomwalling met voorburcht aan de rivier en daarachter de 15/16e eeuwse vestingwal. Hele schoolklassen, groepen uit cruisschepen voor de wal, gidsen erbij, ik zie het voor me. Alles zomaar bijeen, a vue voor iedereen. Helemaal als die Open Kathedraal van alle dertien oude glas-in-loodramen uit de voormalige katholieke kerk aan de Haarstraat, gewijd aan de Martelaren van Gorcum, niet op Bastion VI maar op een ruime steenworp afstand wordt neergezet.

De ochtend begint zonnig. Het is nog behoorlijk fris na de vorst aan de grond van hedennacht. Anna heeft haar laatste oppasdag voor ons vertrek. Ik ruim op en doe een boodschap: een pot Sambal Garlic bij de poelier op de Langendijk. Zonder sambal garlic wil ik niet gaan varen.

     Treurig bericht in het nieuws. Een verhaal van een Syrische dokter die in 2013 op een rubbervlot met 480 vluchtelingen zat op de Middellandse Zee. Dat was 113 kilometer van Lampedusa en 218 kilometer van Malta. Met zijn mobiel belde hij de Italiaanse kustwacht op voor hulp. 'Bel Malta maar', was het antwoord. Er lag een Italiaans marineschip in de buurt. Toch schoven beide kustwachten de zaak aan elkaar toe. Na vijf uur kapseisde het vlot en verdronken 286 mensen onder wie 60 kinderen. Het is niet nieuw; toen wij in september 2008 zo'n ellendig volgeladen schip tegenkwamen tussen Lampedusa en Malta, probeerden ze dat eerst ook (lees hier).

Terug naar boven

Om half één hangt Dulce in de kraan.

Woensdag 10-05-2017

Raar nieuws vanmorgen: Trump heeft de FBI-chef op staande voet ontslagen. De man moest het van de media vernemen. Grote opwinding in de kranten en de andere media, bij de Democraten en veel Republikeinen. Komt het onderzoek naar Russische deals tijdens Trumps verkiezingscampagne te dichtbij de president? Het is bizar en zeer bedenkelijk. Velen maken de vergelijking met Nixon, die de speciale aanklager in de Watergate-zaak ontsloeg. Biij hem liep het uit op impeachment en dat gun ik Trump ook graag.

Omstreeks half twaalf zijn we op de werf in Numansdorp. Het is een fraaie, zonnige dag met weinig wind. De poetsploeg is nog bezig aan de kuip en het dak van de kajuit. Het vrijboord is klaar en glanst zoals het deed toen onze boot nog nieuw was, in 2002. De werf loopt achter op het kraanschema, maar niet veel. We brengen alvast alles uit de auto over de steiger naar de ligplek. Om half één hangt Dulce in de kraan (foto hierboven). We gaan in de zon zitten (foto hier), terwijl Wolter-Jan primer schildert op de plaatsen waar de stempels stonden, een beschadigd stukje van de striping repareert en de bladen van de vaanstandschroef polijst. Ondertussen werkt de poetsploeg voort en droogt de primer. Dan kan de eerste laag antifouling erop en na twintig minuten de tweede laag. Als die ook droog is, is de poetsploeg voorlopig klaar. Morgen komen ze terug om het af te maken. Het is heerlijk dat we dat allemaal niet zelf hoeven te doen! Tenslotte rijdt de kraan de boot boven het kraangat. We gaan aan boord, Ans hangt de stootwillen op en ik ga de schroefaspakking 'melken' totdat er water uitkomt. Dan pas is de smering adequaat. Staan de afsluiters open, met name die van de motor? Dat is het geval. Maar de motor start niet als ik het contactsleuteltje omdraai. Verdraaid, de hoofdschakelaars vergeten! Daarna start ons dieseltje vlot en plonst flinke golven uitlaatwater in het kraangat. In orde. De hijsbanden zakken naar de bodem en dan komt het majestueuze moment dat we voor het eerst dit jaar varen - ook al is het nog geen honderd meter naar de ligplaats op steiger H.

     Maar altijd zijn er tegenslagen op de eerste dag na het winterseizoen op de wal. De boegschroeven doen niks. Vreemd. Kijken we morgen wel naar. Ik ben blij dat er nauwelijks wind is en parkeer Dulce voorzichtig op zijn plek. We gaan aan het werk, leggen de walstroom aan en ook nu enige tegenvallers. De toiletten pompen als snel adequaat. We rollen de drinkwaterslang uit en gaan de tanks spoelen. Maar het duurt erg lang voor de waterpomp druk krijgt en meteen is er lekkage bij de kraan van de spoelbakken in de kombuis. Dat hadden we vorig jaar ook, zegt Ans, maar niet zo erg. Gelukkig neemt het wat af. Ans werpt zich op de schoonmaak binnen en ik breng de genua in positie om te hijsen. Anna, gehuld in keukenschort, leidt en ik lier hem vlot omhoog (foto hier). Die zit, de schoten komen morgen wel.

     Als ik het reddingvlot wil opbergen in de kist op het zwemplatform, krijg ik de klep ervan niet open. Verdorie, vorig jaar heb ik dat slot nog gerepareerd! Geen enkele beweging. Mopperend ga ik gereedschap halen en mep de scharnierpennen eruit, leg de klep op de steiger en haal het roer van de windvaanstuurinrichting uit de kist en leg het naast me neer. Dan stouw ik de reserveankers achterin om plaats voor het vlot te maken en daarbij schop ik het windvaanroer overboord. Tjoep, op weg naar de bodem. Allemachtig stom, ik had het op de steiger moeten leggen. Morgen een duiker regelen. Enfin, het slot van de kist is vrij snel (echt) gerepareerd, het vlot prop ik in de kist zonder dat het ook nog in het water valt en de klep zet ik weer op zijn plaats.

     Ondertussen zijn we knap vermoeid. We proberen ons geduld te bewaren bij de rest van de klussen en niet op elkaar te gaan foeteren. Dat lukt niet steeds. We drinken om half zes thee in de kuip en gaan opruimen. Vannacht slapen we nog thuis, morgen nemen de rest mee en wie weet krijgen we alle tijdig voor elkaar om te vertrekken. Maar dat hoeft niet, we gaan niet stressen, zeggen we tegen elkaar. Vrijdag kunnen we ook weg.

Het is kwart over zeven als we thuis zijn. Eén korte file onderweg op de A15. Vroeg naar bed. Morgenochtend de auto inpakken en ons huis afsluiten, terwijl de poetsers hun klus afmaken en Marcel van de werf de motor en de generator een sevicebeurt gaat geven. Terug naar boven

Hoe loopt die grootzeilschoot toch ook alweer?

Donderdag 11-05-2017

Zonnige dag, vroeg uit de veren voor het inpakken- en afsluiten scenario. We beheersen het tot in de puntjes na al die jaren. Inclusief wat laatste boodschappen duurt het een paar uren. Daar hoort bij de vraag welke boeken we meenemen. Anna heeft het makkelijk; ze neemt haar e-reader mee. Om half twaalf zijn we klaar en zeggen dag tegen onze buren Marja en Joop van Datema.

     In Numansdorp kruien we alles aan boord. Het is ondertussen broeierig en benauwd. Volgt het bekende proces van tientallen klusjes, successen en tegenslagen. Anna beneden en ik aan dek (foto hierboven). Hoe loopt die grootzeilschoot ook alweer? Binnen valt bijvoorbeeld zonder enige aanleiding de grote spiegel van de wand in de voorhut. Dat soort dingen. Volgens mij hebben we wel het boegschroevenprobleem opgelost, sinds we ontdekten dat de accu's ervan niet waren opgeladen. Ondertussen zoeken we bij duikverenigingen naar iemand die het roer van de windvaanstuurinrichting even wil opduiken. Dat is nog niet gelukt. Ik overweeg het zelf te doen, maar Anna verbiedt het gedecideerd. Het is dieper dan vier meter en je ziet werkelijk geen hand voor ogen. Aan de navigatie-apparatuur en de verlichting kom ik niet toe. Morgen. Wel los ik de jaarlijkse puzzel op hoe de enrouleur van de genua moet zitten: opgerold of afgerold?

     Om zeven uur hebben we geen puf meer. We douchen op de wal en nemen een glas. Ik sluit de gasfles aan. Anna maakt iets lekker met eieren. 'We zijn de aromat vergeten', zegt ze. Wel lukt het aansluiten van de televisie (Digitenne) en het nieuwe draadloze modem voor internet van T-Mobile. Op TV heb je twee keuzes: het songfestival of Ajax. Anna kiest het eerste en ik geen van beiden. Misschien ga ik de verlichting checken als ik niet in slaap val. Ondertussen komen er donker wolken uit het zuiden opzetten. We sluiten alle luiken en raampjes af, want het dek zit opeens vol onweervliegjes. Die mogen vooral niet binnen. Morgen verder. Terug naar boven.

Marina Numansdorp met Dulce in de rode cirkel.

Vrijdag 12-05-2017

Gisteravond geen onweer. Het schijnt overal te onweren behalve in Numansdorp. Als het donker is test ik de verlichting. Alles werkt: navigatieverlichting, toplicht, stoomlicht, driekleurentoplicht en deklicht. Vannacht word ik twee keer wakker; de eerste keer verbaasd over de stilte die hier heerst, de tweede keer vanwege regen die op het dak ruist en op de vloer van de kuip boven ons.

     Vanochtend regent het nog een paar keer. We ontbijten rustig en zien het aan. Ik ga het instrumentarium checken. GPS, plotter, radar, AIS, Navtex, SSB-zender/ontvanger (nooit nodig), alles werkt zoals het hoort. Op de radio/CD-speler sla ik de frequenties op van zoveel mogelijk klassieke kanalen. Als de regen stopt rijden we naar de AH in Numansdorp en daarna halen we kleine tie-rips bij de Kwantum. We sjouwen alle boodschappen aan boord; nu zijn we voor een flink aantal dagen selfsupporting.

     Bij terugkeer is Marcel van de werf net begonnen met de beurt van de motor. Uit de registratie blijkt dat we vorig jaar op onze tocht door Nederland 100 motoruren hebben gemaakt. We stellen vast dat de generator zijn beurt kan overslaan omdat hij nauwelijks gebruikt is. Wel start ik hem, hij slaat na het halfjaar op de wal meteen aan en ik laat hem een kwartier lopen. ook op belasting met de waterkoker, die de meeste strooom vergt, doet hij het goed. Ondertussen schijnt buiten de zon en wordt het warm. Maar er is onweer en wind op komst. We draaien het schip zodat we met de neus in de wind liggen. De boegschroeven doen het prima. Afgezien van het opduiken van het verdronken roer is alles vrijwel in orde. Maar nog geen van de gemailde duiker heeft nog gereageerd en nog niemand heeft teruggebeld. Ik bevestig met de tie-ripjes de losgeraakt leidingen van de zonnepanelen.

     In de zon in de kuip vallen we even in slaap. We zouden wel weg willen, maar die duiker... Om vijf uur gaan we bij havenmeester Waldi en zijn vrouw Jeanette een glas wijn drinken op de hooggelegen post boven de haven (foto hier). Daar kun je zien dat er opnieuw overal rondom buien vallen, behalve hier. Om half zeven terug aan boord breekt ook over ons hoofd een onweer los, maar het is snel voorbij. Ik heb de hele dag weinig nieuws tot me genomen. Dat veroorzaakt een ongemakkelijk gevoel van gemis; wie weet wat er intussen allemaal gebeurt zonder dat ik het weet. Het doet aan alsof het leven ten onrechte heel simpel is. Terug naar boven

Ligplaats aan de invaart van de binnenhaven van Willemstad.

Zaterdag 13-05-2017

Vannacht regen en vanmorgen regen tot circa half tien. Ik mail een aantal duikverenigingen in de buurt met de vraag of ze mijn roer kunnen opduiken. Afwachten. Om elf uur varen we af en steken het Hollands Diep over naar Willemstad. Heerlijk om weer te varenb en vast te stellen dat de stuurautomaat naar behoren werkt. In Willemstad vinden we een mooi plekje in de invaart naar de binnenhaven (foto hierboven). Je ligt daar beter dan binnenin, waar grote motorjachten tegen elkaar gestapeld liggen. Op dit laatste plaatsje aan de invaart heb je ook walstroom.

     Het is heerlijk om weer hier te liggen. We drinken koffie op het terras van Restaurant Bellevue, waar we een tafel reserveren voor morgenavond. Het wordt een dag met felle zonneschijn, soms korte flinke regenbuien en een enkele klap onweer.

De middag verloopt grotendeel droog. Het is druk in Willemstad met dagjesmensen. Er belt een duiker met wie we afspreken dat hij maandagochtend in Numansdorp het roer komt opduiken. We komen een prijs van 70 euro overeen. We vullen de watertanks en de hele rest van de middag ben ik op mijn gemak doende om alle trimlijntjes, smeerrepen, de lijn van de giekremmer en de vallen weer aan te brengen (foto hier). Lekkere klus; soms even nadenken hoe het ook alweer zit. Tegen vier uur komen er buien maar dan ben ik precies klaar. Anna heeft ondertussen de wasmachine weer aan de gang gekregen. Het vuile waswater spoelen we weg via de vuilwatertank, die daardoor prima schoon blijft. Zometeen even de kinderen bellen. Morgen is er misschien wat meer zon. Terug naar boven

Ligplaats Dulce bij het peilhuisje in Willemstad.

Zondag 14-05-2017

Vannacht tikt af en toe wat regen op de kuipvloer boven ons hoofd. Vanmorgen zon en wolken en Bf 4 uit het zuidwesten. Van de resterende klussen begin ik met het installeren van onze beroemde zonnelampentuinkabouters, die we ooit - begin 2008 - in Malta kochten. Het waren de enige zonnelampen die jer in tuincentra kon krijgen en sindsdien hebben ze een cult-status gekregen (denk b.v. ook aan kabouter Buttplug in Rotterdam, daar lijken ze wel op). Er is een rode voor bakboord en een groene voor stuurboord. Vorig jaar zaten ze verkeerd om. Ik dacht destijds dat ze konden dienen als ankerlichten, maar daarvoor geven ze te weinig licht, maar ik houd ze wel in ere.

     Om half tien lopen we naar het havenkantoor om af te rekenen. Dulce staat in het systeem. Daarna maken we een wandeling over de vestingwallen van Willemstad (foto hierboven), die zeker aan die van Gorcum doen denken, maar beduidend kleiner zijn. Onderweg zien we een vreemde toestand bij een boom. Er zit een stam met gele spanbanden tegenaan gebonden die, op zo'n drie meter hoogte, niet in de grond wortelt maar toch uitloopt. Er zitten allemaal groene uitlopertjes op (foto hier). Waar dient dit voor en hoe krijgt dat stuk stam voeding? We houden ons aanbevolen voor lezers die dit raadsel kunnen oplossen.

Terug aan boord rinken we koffie. Nieuwe klusjes: het plakken van een afgevallen letter 'J' bij '..eanneau' op het zijboord. Ik plak ook mijn vingers aan elkaar. Daarna installeren we de bimini, die van de winter herstelt werd door Zeilmakerij Van der Werf. We krijgen het vlot voor elkaar, alleen zit een van de drukknoppen van de sluiting bij de spruit van het achterstag precies verkeerd om. Van de herfst even laten omkeren.

     Op de terrassen langs de haven heerst een grote drukte. Langs onze boot lopen veel mensen met een bos bloemen op weg naar het centrum; zeker op bezoek bij Moeder want het is moederdag. Anna krijgt ook lieve groeten van haar dochters via de app. Onderwijl drijven er steeds meer donkere wolken over, maar regen krijgen we niet. Anderhalf uur later is de hemel weer helemaal blauw. Daarom vouw ik de bimini maar in en bevestig de hoes erover. We verpozen aangenaam lezend in de kuip en gaan vanavond lekker samen eten in Restaurant Bellevue. Morgenochtend terug naar Numansdorp voor de afspraak met de duiker. Terug naar boven

Aangemeerd in een landelijke idylle: Beneden Sas (NB).

Maandag 15-05-2017

Op tijd wakker. Het is zonnig met Bf 4 uit het zuidwesten. Om negen uur stgeken we het Hollands Diep over, terug naar Marina Numansdorp. Na vijf minuten verschijnt duiker Marco al, een kwieke vijftiger; hij komt uit Rhoon. We karren de duikspullen de steiger op. Hier ligt het roer, wijs ik. Marco trekt een droogpak aan en de rest van het toebehoren en schuift het water in. Luchtbellen markeren waar hij zich bevindt. Hij maakt een ronde om de boot en komt even later boven met het roer (foto hier). Het lag op ruim vijf meter diep en stak half in de modder. Door de zonneschijn had hij goed zicht. Even later drinken we koffie bij Waldi op het havenkantoor. Waldi schijft naam en telefoonnummer van de duiker oip; altijd handig als je er een nodig hebt.

     We pakken het autootje en rijden naar Numansdorp voor boodschappen bij Albert Heijn. Om half een varen we af, blij dat alles nu in orde is. Nu begint onze vakantie pas goed. Aan de hemel verschijnt steeds meer dunne bewolking. We meren af aan het remmingwerk van de Volkerak jachtensluis en wachten op de schutting. Op een groot bord staat dat de verkeersbrug over sluis momenteel 18,3 - 18,9 meter hoogte heeft. Dat is krap: wij hebben 18 meter. We meren voor de zekerheid af voor de brug (foto hier); de schutting is naar beneden dus is er zometeen meer ruimte. Een Duitser aan de andere kant schudt zijn hoofd als we opvaren; volgens hem 'wird das nicht gelingen'.'Maar het lukt wel.

     We varen het Noord Volkerak op. Alweer bijna twee jaar geleden dat we hier waren. De wind trekt aan en is precies op kop. De bewolking neemt langzaam toe maar koud is het niet. We houden de stuurboordwal en even na de Galathese Haven steken we over achter een paar beroepsschippers om. Aan de overkant is een buitendijks natuurgebied, de Dintelse Gorzen, een slikkengebied met talrijke eilandjes. We zien er een kudde bruine runderen grazen. In de toekomst zou dit gebied verbonden moeten worden met de Biesbosch, zegt Wikipedia, dat is een heel eind en ik zie nog niet hoe dat zou moeten.

     De invaart van de Steenbergse Vliet is betond. Voor ons scharrelt een zeiljacht naar binnen. In 2002 of 2003 waren we hier al eens en liepen op sommige plaatsen in de Vliet aan de grond, maar kennelijk is hij uitgebaggerd. Vlak voor het historische sluisje van Benedensas draaien we naar bakboord naar het jachthaventje en vinden een subliem plaatsje helemaal achterin aan platte schuit (foto hierboven). Het is een idylle van landelijkheid en stilte. Soms mekkert er een schaap, soms hoor je geplas van een futengezinnetje en waterhoentjes. Prachtig en alleen voor ons. Verderop grazen wat schapen en lammeren; er is één zwart schaap bij. We zitten stil te genieten in de kuip tot het begint te druppelen, maar de regen zet niet door. Mijn mobiel heeft hier geen bereik (KPN), die van Ans en van de mijn WiFi-router (T-Mobile) wel. Dus wel een verslag. Mogelijk blijven we hier morgen om een wandeling door de Gorzen te maken. Terug naar boven

De sluiskolk van Benedensas gisteravond.

Dinsdag 16-05-2017

Nadat de zachte regen gisteravond ophield, maakte ik in de schemering een wandeling, gelokt door de stilte, slechts onderbroken door laat gekwinkeleer van vogels. Verderop het zachte schijnsel van een ouderwetse straatlantaarn, model gaslamp. Over de hoogwateruitlaat bereikte ik het gebied van de sluis, waar het restaurant en huiskamercafé donker was. Toen het nog veerhuis was dronken de beurtschippers er vroeger een borrel terwijl hun schepen geschut werden. Sinds er geen tij meer is op de Volkerak staat de sluis altijd open. In de theetuin stonden tafels en stoelen roerloos tussen de beukenhagen. Boven op de sluis keek ik in de richting van het Volkerak; daar stond nog het peilhuisje, waar er vroeger honderden van waren in ons land. Ik herinnerde me dat ik hier nog in de jaren 90 was met mijn gezin en mijn eerste boot. Er was niets veranderd.

     Terug beneden drukte ik op de knop waarmee je het bruggetje over de sluis in beweging zet. Na enige minuten rijdt het over rails naar voren en overbrugt het water. Er gaat een bel, het deurtje draait open en je kunt naar de overkant lopen. Langzaam verdiepte de schemering zich. Ik liep verder naar een bunker, die ooit deel uitmaakte van de Atlantikwall. Binnen hingen foto's waarop je ondermeer kon zien, als het niet donker was, hoe het er hier uitzag in de tijd dat de verhalen over Merijntje Gijzen van A.M. de Jong zich in deze buurtschap afspeelden.

     Het statige huis naast de sluiskolk is donker. Erachterlangs lopend kwam ik bij een parkeerplaats en een asfaltweg, die naar de rest van de wereld voerde. Wat een mooie plek!

Een rustige nacht. Ik droomde dat ik weer directeur van een ziekenhuis was. Ik zat een conferentie voor van het managementteam. Iedereen die er was had het uiterlijk van marionetten en uitte plattitudes, net als ikzelf. Alsof we alleen maar rollen speelden en niet onszelf waren. Vreemde sfeer. Op een of andere manier moest ik aan de kabinetsformatie denken.

Vanmorgen doorkruisen we de Dintelse Gorzen; een wandeling van drieëneenhalf uur door een prachtig natuurgebied van gorzen en slikken. De gorzen liggen hoger dan de slikken. Sinds er geen tij meer is op het Volkerak worden ze niet meer door zout zeewater overspoeld. Sindsdien is het zout van de gorzen weggespoeld; de slikken hebben nog wel zout in de bodem. Dat geeft een duidelijk verschil in vegetatie.

     De zon wordt weggefilterd door een dunne wolkenlaag. Over een lang smal bruggetje (foto hier) bereiken we het natuurgebied. In de verte graast een kudde oerossen. Ik raap een lange flexibele stok op, want ik heb het niet op die ossen. Langs het wilde pad staan hier en daar paaltjes met pijlen die de weg wijzen. Het gebied staat vol met verwilderde berken en andere loofbomen en hakhout. Na een paar kilometer bereiken we een uitzichtpost aan de rand van het Volkerak. We hebben een kijker meegenomen (foto hier) en Anna herkent diverse soorten ganzen (vooral brandganzen). We steken hier en daar kreken over die helemaal dichtgegroeid zijn. Het ondiepe water is bedekt met een kleed van kleine witte bloempjes. Dan weer steken we dichte graslanden over (foto hier). Overal kwetteren en fluiten vogels en zoemen insecten. Regelmatig horen we een koekoek. Af en toe controleeren we onze huid op teken.

     Halverwege slaan we af voor een langere wandeling die uiteindelijk weer naar een andere uitkijkpost leidt, waar ook een kudde oerossen verkoelig zoekt in het water. Op een smalle stroook land nestelt een zwaan. Verderop op het Volkerak varen vrachtschepen en jachten. Opeen duikt heel even een bever op en verdwijnt meteen. Af en toe bromt een vliegtuig over ons heen. We lopen langs de oever en schrikken op van een enorme bruingrijze vogel die met veel misbaar uit een boomkruin opvliegt en over het Volkerak wegvliegt. Een havik? Daar is hij te groot voor. Ook geen reiger. Wat dan wel?

     Op de terugweg weer een breed grasland, waar leeuwerikken hoog in de lucht hun oneindig lied zingen. Wat een schoonheid! We passeren groepen brandganzen die onder protest uitwijken en later moeten we dicht langs de kudde oerossen van het begin heen (foto hier). Ik klem de stok in mijn hand, de ossen kijken ons verbaasd aan maar ze verroeren zich niet.

De middag brengen we aangenaam luierend en zonnend in de kuip door. De wolken zijn voor een deel verdwenen. Een verrukkelijke middag. Morgen wordt het nog warmer. Dan varen we naar Zierikzee, want de dagen daarna zal er veel regen vallen en dan kun je beter in een stad liggen waar wat meer vertier is. Terug naar boven

Krammersluizen.

Woensdag 17-05-2017

Vanmorgen nog even sluierbewolking, maar er breekt een welhaast tropische dag aan. Om half tien varen we langzaamaan de Steenbergse Vliet uit en steken zuidelijk van het eilandje Noordplaat het zuidelijke deel van het Volkerak over naar de Krammersluis (foto hierboven). Onderweg krijgen we een invasie van wolken vliegjes over ons heen. De bruidsvlucht van vrouwtjesmieren? Bij honderden zitten ze op het dek. Anna foetert, ons maagdelijk dek wordt smerig door de lijkjes.

     Bij de nadering van de Krammersluizen tweemaal rood licht. We meren af aan de wachtsteiger; roodwitte linten en borjes duiden aan dat je niet van boord mag. De stuurboordsluis schuift open en laat een vrachtschip uit. Boven de sluisdeur geeft een bord als doorvaarthoogte aan 18,5 meter. Oef, dat is krap. Bij groen licht vaar ik langzaam binnen, angstvallig omhoog kijkend, maar tien of twintig centimeter over zo te zien. We worden snel omhoog geschut. Anna moppert, de stootwillen schuren tegen de vuilgroene alg op de wand aan. Onze schone boot.

     Op het Zijpe zitten we weer op zout water. Hier geen vliegjes. We hebben de weinige wind tegen; hij is zuid. Het begint knap warm te worden. We volgen de rode tonnenlijn, die voldoende naar het zuidwesten afbuigt om zeil te zetten, maar de genua blijft ternauwernood staan (foto hier). Het lukt om de opening van de Zeelandbrug te halen van 12.25 uur. Dan om het hoekje het lange havenkanaal naar Zierikzee in. Een vissersboot volgt ons. We krijgen een plekje aan de steiger van de Nieuwe Haven, direct naast de binnenstad.

Volgt een luie middag. We zetten de bimini op want in de zon is het niet te harden. Dertig graden wijst de thermometer in de kajuit aan. Eind van de middag zie ik opeens een rood plekje op de rechterkuit van Anna, vlakbij haar knieholte. Verdraaid, het zal toch geen tekenbeet zijn?, zeg ik. Ik pak een loep en bestudeer het plekje, waar allemachtig toch een teek in zit. Hij is piepklein. Met een pincet op de kop trek ik hem er voorzichtig uit en onderzoek de huid van haar benen. Daar ontdek ik er nog drie. In totaal vier dus. Op mijn eigen benen zitten er ook drie, eentje op mijn rechtervoet. Tenslotte liggen er zeven minuscule teken voor me, vastgeplakt op een omgekeerd stukje leucopolast om wegwaaien te voorkomen. Gisteren zagen we niks op onze benen, na terugkeer van de tocht door de Dintelse Gorzen. Je kunt niet meer straffeloos God's weelderige natuur binnengaan of je wordt besprongen door het Kwade (dat Hij ook geschapen heeft). Anna gaat op de wal naar een drogist voor een flesje alcohol 70%. Daarmee desinfecteren we steekplaatsen. Verwijderen en desinfecteren is het enige wat we kunnen doen. We zijn er na ruim 24 uur waarschijnlijk op tijd bij en bovendien is de kans op de Ziekte van Lyme maar 2%. Er rest niets dan afwachten en regelmatige contrôle op het onstaan van een rode ring of vlek op de plekken waar we gebeten zijn. Terug naar boven

Dulce in de Nieuwe Haven van Zierikzee (foto van gisteren).

Donderdag 18-05-2017

Om half twaalf vannacht draait de wind naar zuid en trekt aan. Het koudefront heeft ons bereikt, de temperatuurval zal minstens tien graden bedragen.

     Net als in mijn droom van eergisteren krijgt het verrichten van alledaagse handelingen in mijn verbeelding een zekere mate van gestileerdheid als in een hedendaags ballet of een pantomime - zonder fatalisme of duidelijk zichtbare dwang, eerder met een soort geamuseerdheid. Rituals. Of een simulatie. Eenieder is verwonderd, zonder enige angst. Groeien we ergens naar toe? Nee, het is zoals het is.

Er breekt een grijze ochtend aan. Het is inderdaad een stuk kouder dan gisteren. We halen het electrisch kacheltje tevoorschijn. We douchen allebei aan boord en daarbij tref ik verdorie nog vier teken aan op mijn bovenbenen. Gisteren heb ik daar mijn huid weliswaar onderzocht, maar ze kennelijk over het hoofd gezien. Opnieuw volgen we de procedure met pincet, plakken op stukje leucoplast en desinfecteren met alcohol. Ook deze plaatsen moet ik de komende maanden goed in de gaten houden. Vervolgens registreer ik onze tekenbeten op de website Tekenradar. We moeten tot halverwege augustus in de gaten houden of we rode rinvormige of vlekkerige uitslag op de steekplaatsen krijgen, of andere symptomen van Lyme zoals spier- en gewrichtspijn. In dat geval volgt een behandeling met antibiotica.

Eigenlijk valt het weer vandaag wel mee. Na de laatste regenbuitjes in de ochtend blijft het de rest van de dag droog. We lopen de stad in voor wat boodschappen, voor koffie en voor gewoon slenteren. De historische binnenstad is schilderachtig en gezellig. Vreemd genoeg is het winkelgebied flink groter en levendiger dan bij ons in Gorcum, terwijl Zierikzee nog geen 12.000 inwoners telt (Gorcum 35.000). Autoverkeer is er dan ook niet toegestaan en ook de rest van de straten zijn zeer autoluw. Doorgaand verkeer gaat om de binnenstad heen. De winkelleegstand is gering. Het lijkt er helaas op dat ze het bij ons niet willen leren.

     In de loop van de middag breekt steeds vaker de zon door. We krijgen een grappige bezoeker op een ducdalf naast ons (foto hier). Hij is niet schuw. Misschien heeft de gast trek in ons vogeltje, dat in zijn kooitje op de kuiptafel staat en geen enkele angst koestert voor de enorme bezoeker. Verder haal ik ons bijbootje uit de voorhut naar het voordek en pomp het voor het eerst in twee jaar weer eens op (foto hier). We halen een oude zeilzak uit elkaar om eroverheen te spannen, zodat de dinghy beschermd is tegen UV-straling en regen. Vanavond gaan we lekker uit eten bij Foodbar Boaz aan de overkant van de haven, waar ze verse oesters hebben en een gerecht met coquilles en buikspek. Dat lijkt ons wel wat.  Terug naar boven

Schilderij (kopie) door H.G. Lutweiler (1918) van een in 1606 bij Zierikzee gestrande potvis in het Stadhuismuseum.

Vrijdag 19-05-2017

Een lezer/huisarts tipte me gisteravond in het Gastenboek dat je bij tekenbeten profylactisch een eenmalige dosis van 200 mg van het antibioticum Doxycycline kunt nemen. Dat is een tetracycline waar de Lyme-bacterie (Borrelia burgdorferi) gevoelig voor is. In de VS is die profylaxe regel maar bij ons niet, omdat nog niet bewezen is dat het werkt. Het RIVM doet er onderzoek naar. Je moet het binnen 72 uur na de beet nemen. Natuurlijk willen we ons die kans geven, dus vanmorgen regel ik het met onze huisarts. Hij bestelt online bij de apotheek hier in de binnenstad twee doses. Om elf uur lopen we binnen en de medicijnen liggen voor ons klaar. Bij de koffie nemen we pillen in met een groot glas water. Geregeld! We hebben eraan gedaan wat we konden.

     Het is overigens een winderige - ZW Bf 5 - en koude dag met af en toe lichte regen. Vanmorgen ontbijten we met de kachel aan. Van vrienden die op Vlieland liggen horen we dat het daar ZW windkracht negen waait. Ze hebben 51,6 knopen op de windmeter.

Na de koffie lopen we naar het Stadhuismuseum waar we twee genoeglijke uren doorbrengen. Uiteraard is er veel te zien over de eeuwenlange gevechten met het water. Er hangt ondermeer een intrigerende kopie van een schilderij van een onbekende schilder met een nabij gestrande potvis op 14 januari 1606. H.G. Lutweiler maakte de kopie (zie boven); het origineel hangt bij Naturalis in Leiden.

     Het is al een paar uren droog als we op het Havenplein een portie kibbeling genieten (foto hier). Terug aan boord een luie middag in de kajuit, terwijl buiten af en toe de zon tevoorschijn komt. Het waait nog steeds flink. Ik lees een klein boekje van H.M. van den Brink over 'Koning Wilders' (Atlas Contact, 2017). Hij trekt een aardige parallel tussen de Anton Pieckwereld op de Efteling en het wereldbeeld van veel populisten. Een irrationele wereld die lijkt op die in Oud-Duitse sprookjes. Typisch overigens dat Van den Brink nergens de term 'rationaliteit' gebruikt om te kenschetsen hoe een realistischer wereldbeeld in elkaar zit, alsof alles subjectief is. Terug naar boven

Oosterschelde

Zaterdag 20-05-2017

'Waar zullen we morgen heengaan?' Anna kijkt me aan.

     Ik had al zitten denken en de tijtabellen opgeslagen. 'Als we morgen naar Terneuzen gaan, dan hebben we op de Westerschelde het tij mee', zeg ik.

     'Terneuzen, leuk, daar zijn we nog nooit geweest.'

     Dus varen we om tien uur vanochtend af en stranden voor de Zeelandbrug die een mijl verder juist dichtgaat. Net te laat vertrokken, maar een halfuur later draait hij weer. Het is een overwegend bewolkte, frisse dag met wind uit Z tot ZW, Bf 3-4. Om toch wat van de zon op te doen, hebben we vanochtend de bimini ingeklapt. Na de brugopening koersen we zuid, pat tegen de wind in. Het is niet druk met jachten, wel met vissers. Die liggen met tientallen bootjes aan de rand van de grote zandplaten.

     We varen de invaart van de Zandkreek en van het kanaal naar Goes voorbij en allengs draaien we genoeg naar het oosten om de genua uit te draaien. Al gauw naderen we de haven van Wemeldinge en de invaart van het Kanaal door Zuid-Beveland. Ik roep Verkeerspost Wemeldinge op VHF 68 om ons te melden. Prima, is het antwoord. Maar even later zendt de post het weerbericht uit en aan het slot meldt hij dat de Vlakebruggen tot 16.00 stilligen wegens een mankement. Tja, daarop uren liggen wachten, daar hebben we geen zin in. Dan maar naar Yerseke, dat om de hoek ligt Voorzichtig maneouvreer ik door de steeds smallere geul naar de Prinses Beatrixhaven. Om een of andere reden liep ik twaalf jaar geleden hier vaak vast, maar nu niet. Vlak ten zuiden is een zeilwedstrijd met stalen jachtjes aan de gang, maar ze komen niet in de geul. In de haven roept Anna de havenmeester op; we krijgen een box op de L-steiger.

Als we liggen, lopen we naar het dorp, langs de oesterbakken. De parkeerplaats staat vol en ook in de straatjes heerst een drukt van belang. Er is een jaarmarkt en overal staan kraampjes. Doet denken aan Gorcum, waar vandaag de Open Havendag is. Naast de kerk staan grote, grove paarden met lang haar om de hoeven. Belgische trekpaarden, meent Anna. Misschien Vlaamse Reuzen, opper ik. Dat zijn konijnen, zegt de geliefde. Op de paarden zitten jonge kerels en meiden in klederdracht (zie foto hier). Er blijkt een wedstrijd ringsteken te paard aan de gang te zijn. De sfeer is er een van een oeroude Amerikaanse film; voor mijn geestesoog krijg ik iconische beelden van James Dean te paard die een mooie meid imponeert met succesvol ringsteken. Of was het Dean niet? Misschien Little Joe van de Ponderosa (Bonanza)?

     We strijken neer op een terras waar we het goed kunnen zien en bestellen viskroketjes en gerookte paling. De zware knollen schijten profuus de straat onder en stampen hevig bij het rennen naar de plek waar de ring hangt. Weingen lukt het om hem op de piek te nemen. Niemend stoort zich aan een plotse regenbui, die inderdaad ook zo weer over is.

Volgt een rustige middag aan boord. De wind is afgenomen en er is meer zon. Morgen schijnt het nog beter weer te zijn. Trump is intussen begonnen aan zijn eerste buitenlandse reis en bezoekt meteen een schatrijk islamitisch land waar men mensenrechten niet kent. Terug naar boven

Ons favoriete plekje in Veere, onder de Kampveerse Toren.

Zondag 21-05-2017

Vanmorgen is het windstil onder een licht gesluierde hemel. We denken alsnog naar Terneuzen te gaan. Ik roep op VHF 68 de Verkeerspost Wemeldinge, maar die meldt dat de Vlakebrug in het Kanaal door Zuid-Beveland ook vandaag pas om vier 's middags opengaat. Dan gaan we naar Veere, zegt Anna beslist. Dat is bepaald geen kwelling. We motoren een spiegelgladde Oosterschelde op; het kost een uur naar de ingang van de Zandkreek. De sluis staat open op ons te wachten. We zakken goed anderhalve meter en varen het Veerse Meer op. Flinke drukte op het water bij Kortgene, daarna wordt het rustiger. Even na één uur bereiken we Veere en varen achteruit de haven binnen. Er is plek aan de langssteiger bij de Kampveerse Toren, ons favoriete plekje (foto hierboven). Veere, het voelt als thuiskomen, zoals twee jaar geleden toen we hier vanuit Portugal aanmeerden.

     De sluierbewolking verdwijnt allengs in de middag. We koesteren ons in het zonnetje. Ons vogeltje staat in zijn kooi op de kuiptafel en kwinkeleert er lustig op los. Een heerlijke middag. Het carrillon heeft een andere melodie dan twee jaar geleden. Ragfijn klinkt het over de haven - ik ken het goed maar ik kán er maar niet opkomen.

     Er komt nog een verrassing langs, een oude bekende uit onze Deilse tijden. Lang niet gezien. Hij en zijn vrouw hebben een vakantiehuis in Kortgene. Straks samen lekker uit eten in de Jachtclub.

Bericht uit Gorcum: rond de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht waren er deze week geen nieuwe ontwikkelingen. Het is een stilte die ik niet erg vertrouw.

     Bij de lectuur van Pankaj Mishra 's 'Age of Anger' (Allen Lane, 2017) voel ik me soms enigermate schuldig over het ogenschijnlijk ongecompliceerde hedonisme. waar we ons aan overgeven. Maar ik laat me er ook niet echt door kwellen. Morgen opnieuw een mooie dag. Terug naar boven

De toren van het vroegere raadhuis in Veere, met het carrillon onder het koepeltje.

Maandag 22-05-2017

Gevonden! Op deze zonnige ochtend - met lichte sluierbewolking - klinkt om tien uur het carrillon van de stadhuistoren (foto hierboven) met de melodie waar ik gisteren niet op kon komen. Maar vandaag wel. Opeens herinner ik me de woorden:

Bist du bei mir, geh ich mit Freuden

zum Sterben und zu meiner Ruh.

Ach, wie vergügt war so mein Ende,

es drückten deine schönen Hände

mir die getreuen Augen zu.

Natuurlijk, iedereen kent het wel, die ontroerende aria uit het Notenbüchlein dat Bach voor zijn vrouw schreef (BWV 508). Tenminste, dat dacht men altijd totdat men in 2000 in Kiev ontdekte dat het van Stölzel was, een tijdgenoot. Maar Bach nam het in eigen handschrift in het muziekboekje voor zijn echtgenote op. Of Anna Magdalena Bach dat erg heeft gevonden, vermeldt de geschiedenis niet.

Gisteravond lekker gegeten in de Jachtclub. Uit het raam zagen we hoe de ondergaande zon het scheepje deed schitteren, dat als windwijzer op de toren van het oude raadhuis staat, alsof het een baken was (foto hier). Vandaag wordt het een heerlijke lentedag met volop zon. Anna laat de wasmachine draaien en hangt de was op (foto hier), terwijl ik de bimini uitklap. Daarna lekker slenteren door het vertrouwde stadje. We drinken koffie op een terras op de Markt en de geliefde bezoekt diverse boetiekjes. In de plaatselijke watersportwinkel kopen we voor een euro wat ringetjes voor de sluitingen van de doorstappers in de zeerailing. Er was er een verdwenen in Zierikzee. Ook lopen we langs de molen genaamd 'De Koe' (foto hier). De molen staat op een bolwerk, onderdeel van de vestingwerken. Er is een helkje waarop staat '1596. Op de stadswallen verrijst een molen, vol op de wind, pal in de vuurlinie' (foto hier). Dat is raar, niet vanwege de vuurline maar vanwege de datering. De huidige molen is van 1909 en daarvoor stond er een grondzeiler uit 1734, die afbrandde. Maar je hoeft niet alles te snappen.

's Middags in de kuip lees ik Pankaj Mishra's 'Age of Anger' (Allen Lane, 2017) uit, een boek dat me nogal bezighield en dat zal voorlopig wel zo blijven. Dat is vanwege de scherpte van zijn diagnose van de noden van deze tijd, overigens zonder dat hij er een duidelijke oplossing voor geeft. Het is voor me een soort van nieuwe versie van Camus' 'L'homme revolté' uit 1951. De essentie van de hedendaagse onvrede zit niet zozeer in het populisme of de Islam, maar in de toename van het ressentiment, het onbehagen en de wrok van zeer velen - vooral jonge mensen - aan wie de voordelen van de globaliserende beschaving voorbijgaan. Zij zoeken het houvast in retrograde bewegingen als fundamentalisme en nationalisme, waar de oplossing niet kan liggen. Mishra ziet het als een ontwikkeling die begon in de post-Napoleontische tijd en die ondermeer sterk naar voren trad in het revolutionaire anarchisme, het communisme en het fascisme. Uiterst boeiend boek! Terug naar boven

Gisteravond in Veere

Dinsdag 23-05-2017

Gisteravond kregen we de geest na het eten en de nieuwsuitzendingen. Het was een volledig windstille avond, zeer geschikt om het grootzeil te hijsen en de zeillatten erin te stoppen. De huik eraf en hijsen. Er vielen talrijke vliegenlijkjes uit. De latten erin gestopt en het zeil geïnspecteerd. Een van de smeerrepen zat verkeerd. Omgelegd en het zeil netjes zigzaggend terug op de giek laten zakken. Huik er weer over. Tegenwoordig hebben we zelden de puf om het grootzeil te zetten, maar het viel weg mee. Volgde een practige zonsondergang (foto hierboven).

Vanmorgen ontwaken we met het nieuws van de jongste terroristische aanslag, ditmaal in Manchester, 19 doden, later 22. Het type beelden waar de wereld aan gewend is, smartphone-opnames van schreeuwende en vluchtende mensen. Een zelfmoordaanslag. De democratie kan ze niet allemaal verijdelen en zal zich er tevens opnieuw tegen opgewassen tonen.

     Ander nieuws: de Volkskrant schrijft dat er meer herstelbedden voor ziekenhuizen moeten komen. 'Ziekenhuizen en zorgorganisaties zijn bezig deze relatief nieuwe vorm van zorg gezamenlijk te organiseren.' Zorg voor herstellende ouderen. Verzekeraar Menzis zegt in de krant: 'De herstelbedden zijn relatief nieuw'. Waar blijft het geheugen? Dit buskruit was allang eerder uitgevonden; we bedachten het medio jaren 90 en openden de eerste herstelafdeling in het Beatrixziekenhuis in 1998 (meen ik) en die in Medisch Spectrum Twente in 2003. Ze functioneerden prima. Die in Gorcum is er geloof ik nog steeds; of die in MST nog bestaat, weet ik niet. Hij werd toen in elk geval (mede) gefinancierd door Menzis.

Vanochtend is het grotendeels bewolkt met een koude wind uit noordwest. We ondernemen een expeditie naar de Albert Heijn in Kamperland. Met het fietsveer varen we naar de overkant (foto hier), waar we kijken hoever het eigen lopen is. Dat hadden we beter eerder kunnen doen, het dorp ligt op drie kilometer en de AH op nog eens twee. Enfin, goed voor de lichaamsbeweging. We laden ons boodschappenkarretje vol voor de komende dagen, die we ankerend willen doorbrengen vanwege de drukte rond Hemelsvaartdag. De terugtocht naar het pontje lijkt merkwaardig genoeg veel korter, misschien omdat het nu zoonig is en we de wind schuin in de rug hebben.

     De laffe aanslag in Manchester is inmiddels erkend door IS. Verliezend op de slagvelden in Irak en Syrië kan het Islamitisch Kalifaat, zwelgend in de haat van losers en in ontoereikend nihilisme, niet veel meer klaarspelen dan af en toe wat burgers van Westerse landen mee de dood innemen, in de hoop de metropolen van de ongelovigen zoveel mogelijk te ontregelen. Wat die metropolen niet zullen toestaan. Terug naar boven

Heerlijk zeilen op het Volkerak.

Woensdag 24-05-2017

Salman Abedi, 22 jaar, kind van ouders die voor Khadaffi naar Engeland waren gevlucht, was de dader van de aanslag in Manchester. Mét die van 22 onschuldige burgers, vooral kinderen, nam hij ook zijn eigen onbetekenende leven. De vergeefsheid spat eraf, zoals de vergeefsheid van alles doet - enzovoorts, maar doorgaans minder dood en schade veroorzaakt.

Vanmorgen afvaart om negen uur. Wolkensluiers over Zeeland en een koude noordwestenwind. Wel een zeilwind, dus we schieten goed op, maar voor de Zandkreeksluis moeten we ruim een halfuur wachten. Wat geeft het? Op de Oosterschelde is het tevens kil in de wind, maar ook hier lekker zeilen op de genua, evanals op het Volkerak na de Krammersluis (foto hierboven). Ik geniet er erg van. Zolang we niet al te scheef gaan, vindt Anna het best (2 foto's hier).

Om vier uur de Volkjeraksluis. We hebben geluk: in het baaitje bij het Hellegatsplein is nog een van de ankerboeitjes vrij. We zijn optijd, waren we morgen uit Veere gekoemen, dan waren ze zonder twijfel allemaal bezet geweest. Anna steekt de voortros in één beweging door het oog van de boei, alsof ze kampioen ringsteken te paard in Yerseke werd. We ruimen de kuip op en installeren ons voor een paar heerlijke - volledig self-supporting - dagen.

Ik scan het nieuws over de kabinetsformatie. Die neemt Belgische allure aan: D66 zegt (terecht) nee tegen de ChristenUnie, VVD en CDA zeggen nee tegen GroenLinks, de SP zegt nee tegen de VVD en de PvdA wil als grote verliezer van de verkiezingen in geen enkele combinatie meedoen. Wie houdt het langst de adem in? Terug naar boven

Sir Geldof in zijn kooitje in de schaduw van de bimini kijkt naar het dorp van ankeraars.

Donderdag 25-05-2017, Hemelvaartsdag

Vannacht was het rustiger dan verwacht, gezien het feit dat we in een baai aan een verkeersknooppunt liggen (het Hellegatsplein). Ankerlicht aan en het windmolentje aan. Dat geeft weinig geluid.

     Vanmorgen is de vullingsgraad van de accu's 94%. De gebruikers: de kajuitverlichting en de televisie gisteravond, de koelkast en het ankerlicht. Er breekt een wonderschone, bijna windstille ochtend aan. We zetten al vroeg de bimini uit en genieten volop van een heerlijke dag aan het ankerboeitje. In de loop van de dag komen er steeds meer jachten bij; tenslotte drijft er een klein dorp van minstens dertig (foto hierboven). We zijn tevreden dat we uit voorzorg hier gisteren al naar toe voeren. Ook op het water is het erg druk; er trekt een onafzienbare stroom jachten in en uit de Volkeraksluis.

     Koffie maken we met het percolatorpotje dat we jaren geleden in de Med kochten. We hebben alleen vergeten een pak gemalen koffie mee te nemen, dus we gebruiken de koffie in de Senseo-padjes. De zonnepanelen laden vrijwel constant ruim 7 Ampère. Aan het eind van de middag komt er wat wind en draagt het molentje ook nog bij. Nu, half zes, is de ladingsgraad terug op 99%.

     Vanmorgen download en installeer ik een tijdrovende upload van Windows 10. Het gevolg is dat allerlei instellingen opeens veranderd zijn c.q. het niet meer doen. Bijvoorbeeld Bluetooth; ik kan de foto's van mijn mobiele telefoon niet meer draadloos overzetten op de laptop, terwijl Bluetooth hem wel herkent en aangeeft verbonden te zijn. Enfin, een USB-draadje brengt uitkomst, maar het is wel raar. De eigenzinnigheid waarmee Microsoft veranderingen aanbrengt, irriteert me.

Lezen: een spannende hard science roman, 'Blindsight' van wetenschapper (zeebioloog Peter Watts (TOR, 2006) in het genre First Contact. Terug naar boven

Hollands Diep. De baai aan het kunstmatige eiland ven het Hellegatsplein. Let op de dubbele lijn om het oog van de ankerboei, voor het geval er een door schavielt.

Vrijdag 26-05-2017

Veel wind vannacht, zoveel dat ik omstreeks drie uur - het geloei zat - het windmolentje afzet. De knop zit bij het hoofdeind aan mijn kant van het bed. Je hoeft er dus niet voor op te staan. Vanochtend is de ladingsgraad van de accu's terug naar 92%, maar gedurende de dag blijft de wind flink doorwaaien, Bf 4 -5 uit noordoost tot oost. Met het molentje weer aan en bij een wolkenloze hemel zijn de accu's halverweg de middag weer vol. Eerst is die wind nog koud maar gedurende de dag wordt hij warmer.

     We genieten van een luie dag in ons drijvende bedoeninkje (foto boven). Wat zeg ik? ons drijvend liefdesnestje, ahem. In de ankerbaai is het een gaan en komen van ankeraars. Ook op het Hollands Diep is het druk. We lezen ons de dag door en verder is er eigenlijk niks te vertellen. Om zes uur haakt een zeiljachtje aan de ankerboei naast ons aan. De opvarenden, een oudere man en vrouw, gaan uit de kleren. De teint van hun huid toont dat het niet voor de eerste keer is. Zij gaat via het zwemtrapje te water, hij niet. Ik kan niet nalaten de kijker te pakken; de dame is welgeschapen, echter vooral haar dijen zijn dik. Ongelooflijk dik, eigenljk, goeie genade wat dik. Tja, wij zijn ook niet moeders mooiste meer en die mensen naast ons genieten met recht, daar hoef ik niet op toe te zien.

     Morgenochtend naar Numansdorp, om het autootje via Gorcum (post ophalen) en Utrecht (schoenen Ans) naar het verjaardagsfeestje van mijn kleindochter Lisa in het Amsterdamse Vondelpark te gaan. Die werd een paar dagen geleden 5 jaar. 's Avonds weer terug aan boord, zondag vervolgen we onze tocht.  Terug naar boven

De verjaardagspartij voor mijn kleinkinderen Thijs en Lisa in het Vondelpark. Insiders zien ze plus Anna en mijn eerste ex.

Zaterdag 27-05-2017

Onrustige nacht tot een uur of half drie. Dan pas neemt de flinke oostenwind af, die een narrige golfslag vanaf de volle lengte van het Hollands Diep exact onze ankerplaats in pleurt. Het schip giert flink achter de ankerboei, van links naar rechts en terug. Twee keer ga ik op de voorplecht checken of onze lijnen niet ergens stuk schavielen, maar dat valt mee. Tenslotte vallen we in slaap.

     Zes uur wakker. Pas zes uur, boot ligt rustig, we draaien ons nog eens om. Ik val meteen weer in slaap, Anna niet Half acht staan we op. Negen uur los en naar de overkant voor een inspannende dag. We klungelen met afmeren in Marina Numansdorp, het is al behoorlijk warm en zweterig en dat helpt niet. Douchen en inpakken en weg met het autootje, allereerst naar Gorcum. Daar parkeren we op de Groenmarkt voor een bezoek aan de speelgoedwinkel van Intertoys op de Gasthuisstraat. Met instructies, niet alles is goed voor 5 tot 7 jarigen. Ninjago van Lego! Daarna door naar ons appartementje alwaar alles in de orde. De post: blauwe brief van de belasting, reclame en een uit Duitsland besteld boek dat na twee maanden arriveerde. We vergaren de vergeten zaken om mee te nemen: nootmuskaat (i.v.m. onze liefde voor asperges), de sociale agenda, de paspoorten, mijn multitoolmes, e.d. Allemachtig, wat is het warm!

      Door naar Utrecht. Weinig drukte onderweg. We parkeren in enige parkeergarage bij Hoog Catharijne. Veel drukte in de binnenstad. We kopen een broodje gezond bij Broodje Ben op de Oudegracht en eten het gezeten op een richel in de schaduw in de Bakkerstraat tussen vele jongeren en voelen ons jong. Mensen passeren in vele staten van ontkleedheid; alle benen zijn tamelijk bleek. Ik denk dat zometeen mijn zoon Rommert langs zal lopen, maar dat is niet het geval. We lopen verder over de Oudegracht, passeren de boekhandel van Broese zonder binnen te gaan en komen bij de winkel van Cocon, waar we de bestelde Italiaanse schoentjes van Anna afhalen. Die zijn bedoeld voor bij haar jurk op het aanstaande huwelijk van haar zoon Derrick. Logistiek die klopt.

Op weg naar Amsterdam ontmoeten we twee files op de A2. Ring Amsterdam en parkeren bij het Vondelpark. Waar is dat verjaardagspartijtje precies? De grasvelden in het park liggen vol met zonnende mensen van alle rassen die je maar kunt bedenken. De multiculturele samenleving bestaat hier al jaren. We komen bij een groot rond kinderbad vol met spetterende en joelende kindervreugde. Ergens hier moet een partytent staan. Dat klopt en daar zijn mijn dochter Floor en haar man Pijke al druk bezig met inrichten. Pijke haalt bakken met ijs, wijn en bier met een kinderbakfiets. We zien Pijke's moeder Annelies terug met twee vrienden, mijn eerste ex Liesje (moeder van Floor), en diverse BN'ers, vrienden en vriendinnen van Floor. Zie foto hierboven. De kleinkinderen zijn in het kinderbad maar komen  opdraven als het tijd is voor de cadeautjes (zie 3 foto's hier). Hoe zullen ze zich deze verjaardag ooit herinneren? Iets van: de zon scheen altijd. Maar misschien schijnt hij altijd wel als ze groot zijn.

     Het is een tropische dag boven de dertig graden. Leuk om mensen te ontmoeten uit de vriendenkring van Floor & Pijke. Een jonge orthopedisch chirurg, een zanger (countertenor) van barokmuziek, de weduwe van een bekende schrijver met hun kind, een belangrijke VN-functionaris in Brussel. Heerlijk om aan het begin van je leven en je loopbaan te staan! Ik tekende ervoor. Al snel krijg ik de neiging om voorlopig maar niet weg te gaan, ze stellen vragen over mijn leven dat ze machtig interessant vinden, dat revolutionair-linkse verleden en die jaren van zeiltochten, maar daar steekt mijn Anna een stokje voor. We gaan, zegt ze, en dat is wijs want anders had ik er niet voor ingestaan. We vertrekken vlak voor vijf uur. Ondertussen zijn er wolkensluiers aan de hemel verschenen. In de richting Den Haag zijn de snelwegen geblokkeerd, dus we rijden via Utrecht, Gouda en Rotterdam naar Numansdorp. We doen boodschappen bij de AH-vestiging. In het dorp worden kramen ontruimd van een of andere zomermarkt, we rijden om naar de haven. Aan boord is Sir Geldoff blij dat we terug zijn. Morgen gaan we richting Haringvliet. Ondanks alle hartelijkheid liever aan boord en liever samen. Is that old age? Terug naar boven

Zondag 28-05-2017

Een aangename dag, warm met lichte sluierbewolking en nauwelijks wind. Wel kans op onweer. We vertrekken uit Numansdorp even na half elf, want om elf opent de Haringvlietbrug. In het weekeinde is dat eens per uur, op doordeweekse dagen ieder halfuur. De reden daarachter is onduidelijk; in het weekend is er immers meer pleziervaart en minder wegverkeer. Dat blijkt wel: aan beide zijden van de brug wachten vele tientallen zeiljachten en ze storten zich als een bende joelende spermatozoën op de opening, nog voor er volledig groen licht gegeven is.

     We varen zuidelijk van Tien Gemeten langs en passeren de havens van Den Bommel en Stad aan het Haringvliet. Op de doorvaart naar de binnenhaven staat bij de laatste in grote letters: GEEN PASSANTEN. Niet erg uitnodigend, maar misschien is die haven veel te klein. Hier en daar langs de zuidkant van Tien Gemeten, maar ook aan de andere kant, liggen gele ankerboeien. Ze zijn vrijwel allemaal bezet. Het water van het Haringvliet is als een spiegel, geen zuchtje wind beroert het.

     Om half één varen we het lange havenkanaal naar Middelharnis in (foto hier). De sluis staat permanent open, maar soms moet je wachten als de voetgangersbrug over de doorvaart schuift. Dan is er rood licht, net als bij de oude sluis van Benedensas. Zo komen we bij het stadje. Het is lang geleden dat we hier voor het laatst waren; we schatten in 2002. Langzaam schuiven voorbij de langssteigers naar binnen, waar groen schildjes de vrije boxen aangeven. We vinden er eentje aan het Vingerling, zo heet de oude kade met de restaurantjes. We passen maar nét tussen de palen (foto hierboven).

     We maken een wandeling en zien alle plekjes terug die we nog kennen uit 2002: het scheepswerfje, de oude panden, de straatjes en de lange dijk die winkelstraat is. Dat was met mijn oude zeilmaat Erik de H. en zijn toenmalige echtgenote. Het is stil en mooi. Volgt een luie middag waarbij even onweer dreigt, maar de bui zakt in en de zon verschijnt. Vanavond gaan we mosselen eten, direct aan de kade. Terug naar boven

Het gedicht 'Te Middelharnis is een kind verdronken'van Ed Hoornik staat op een plaquette aan de haven.

Maandag 29-05-2017

Natuurlijk denkt een poëzieminnaar bij Middelharnis meteen aan het bekende gedicht van Eddy Hoornik: 'Te Middelharnis is een kind verdronken'. Het gedicht staat op een paal bij de havenkom; we liepen er gisteravond langs (zie foto hiernaast, je kunt het gedicht ook hier lezen). De aanleiding was een krantenberichtje uit 1938. Hoornik werkte als redacteur bij het Algemeen Handelsblad. Las hij het bericht in die krant? Mogelijk. Het betrof een jongetje van vijf jaar, Adri Krijgsman, dat te water raakte op 17 juli 1938. Pas een dag later werd zijn lichaampje opgedregd. Hier staat het verhaal van iemand die het allemaal heeft uitgezocht.

     Het gedicht is een mooi gedicht in al zijn soberheid. Ik ken het al mijn hele leven. Hoornik was bevriend met mijn oerdichter Gerrit Achterberg. Hij - Hoornik - schreef destijds diverse gloedvolle beschouwingen over hem. Beiden waren stapelgek, Hoornik ten gevolge van zijn verblijf in Dachau en Achterberg was sowieso zwaar gestoord. Hij vermoordde zijn hospita in 1937. Van de twee vond ik Achterberg zondermeer de grootste dichter in zijn monomane gedrevenheid een verloren geliefde tot leven te wekken. Ook dit Middelharnis-gedicht van Hoornik heeft in zijn herhaling een bezwerende toon, maar tot zo'n laatse regel '...en zing voor hem dit lichte requiem' zou Achterberg nooit in staat geweest zijn. Kind dood, het leven gaat verder. Teveel afstand, te relativerend voor een man die decennia na de moord nog schreef:

Jacht op de vonk der verzen en een vrouw;

eenzelfde wezen, dat, de horizonnen trouw,

ontwijkt, ontwijkt... o nachten van genade

waar ik het eeuwig wild in d'ogen schouw

(uit: Spel van de wilde jacht, 1957)

Helaas, er was gisteravond geen plaats meer over op het terras van Restaurant 't Vingerling, vlakbij op de kade. Ook binnen waren alle tafeltjes bezet. U kunt een halfuur wachten, zei men, maar daar hadden we geen zin in. We liepen door, om de havenkom heen, naar Roos Sali, een mediterraans-Grieks restaurant. Prima gegeten, een heerlijke zarzuela, aardige bediening, mooi uitzicht over de haven.

     Vanmorgen rond zes uur plotseling hevige wind uit het westen. We draaien ons nog eens om, hier liggen we ze veilig als wat. Later bij het opstaan anderhalf uur later blijkt er een onweersfront te zijn gepasseerd, op weg naar het noorden. Neerslag of donder was er niet. In het hele land werd code geel gegeven voor onweer en harde windstoten. Het wordt een zwoele dag met aan het eind van de middag en in de avond opnieuw kans op onweer.

Nu het nog niet zo warm is maken we een lange wandeling door het centrum van Middelharnis. De lange winkeldijk die Zandpad heet. De meeste winkels zijn gesloten. Maandagochtend. Bij een gesloten kledingzaak herinnert een gedenksteen aan de joodse synagoge die hier tot 1942 was. We lopen terug langs de 15e eeuwse Sint Michielskerk en het stadhuis uit 1639 (foto hier). Er hangen twee stenen aan de muur, die veroordeelden vroeger om de hals kregen. Bij de haven drinken we koffie op een terras onder een parasol. De geliefde neemt ice-coffee met een flinke hoeveelheid slagroom (foto hier). Het is intussen behoorlijk warm aan het worden.

     's Middags wordt het dertig graden. We luieren en lezen onder de bimini. Af en toe even naar het nieuws kijken. De meeste partijen in de Tweede Kamer willen staatsraad Tjeenk Willink als informateur. De breuk tussen de Atlantische wereld en het Europese continent wordt breder, nu Merkel en Macron zich uitspreken voor een zelfstandiger koers voor de EU. Daar valt na Brexit en Trump niet aan te ontkomen.

     Het is nu tegen zessen. Nog geen onweer in zicht, maar het koufront komt eraan. Morgen zal het een stuk minder warm zijn. Terug naar boven

Aanloop Hellevoetsluis. Links de vuurtoren, rechts het gebouw van het vroegere Marineziekenhuis.

Dinsdag 30-05-2017

Het is bewolkt vanochtend en flink koeler dan gisteren. Het koufront is vannacht gepasseerd maar bracht ons geen onweer. Slechts kort wat druppels halverwege gisteravond. We besluiten om vandaag het Haringvliet over te steken en naar Hellevoetsluis te gaan. Daar waren we met onze Dulce meer dan tien jaar geleden voor het laatst. Een levendige haven in het midden van het oude vestingstadje.

     Eerst haal ik wat boodschappen bij de Plus vlakbij de haven in Middelharnis (in Hellevoet moet je een flink eind lopen voor een supermarkt). Om elf uur gooien we los en manoevreren voorzichtig tussen de meerpalen door de box uit. Volgt het lange havenkanaal, de openstaande sluis en de buitenhaven. Op het Haringvliet staat flink wat deining en wind, WZW Bf 5, soms uithalend tot 27 knopen. Ik peins erover om de genua een eind uit te draaien, maar een blik van de geliefde maant tot abstineren. OK, dan niet, vrede vóór alles. Over het woelige water steken we in een uur schuin over (foto hier) en langs de groene tonnenlijn komen we voor de haveningang met de bekende vuurtoren (foto hierboven). Aan stuurboord het vertrouwde restaurant Acquarius en erna het gebouw van het vroegere Marineziekenhuis. Dat is nu een appartementengebouw geworden. Er liggen weinig passanten, mogelijk omdat met deze wind er een aardige swell inloopt. We varen tot achterin bij de brug, waar het minder woelig is, draaien de kop in de wind en leggen aan de steiger van de Oostkade aan. Met lange lijnen om het schokken door de deining wat te verminderen.

     We maken een wandeling door het stadje. We kwamen hier in het begin van ons samenleven regelmatig. Het is veranderd, een beetje verlopen zelfs met een aantal lege winkelpanden. Net als in Gorcum. Kleinere stadjes hebben het zwaar. We lopen langs Acquarius om voor vanavond een tafel te bespreken. Acquarius was de plaats waar in de jaren 90 de jaarlijkse 'mannentochten' begonnen, meestal voor Pinksteren zodat door Hemelsvaartdag en het Pinksterweekend je met relatief weinig vrije dagen twee weken weg kon. Doorgaans ging het naar Engeland met twee of drie boten, waaronder mijn eerste boot Fairview (een Gib'sea 352). Erg gezellige en hilarische tochten waarop ik veel kneepjes van het zeezeilen leerde. In de loop van de tijd gingen er steeds meer vrouwen mee. Je vindt verslagen van die tochten in de rubriek Zeilverhalen (knop aan de bovenrand van de site). Doorgaans eindigden de tochten ook weer in Acquarius. In 2003 ging Ans voor het eerst mee en bezochten we Wight en de Kanaaleilanden. De laatste was in 2005; toen kwamen door het slechte weer tenslotte niet verder dan Friesland.

Rustige middag. Ook hier heb je een carrillon op de hele en halve uren. Maar anders dan in Veere, waar het carrillon Bach speelde, hoor je hier 'I feel pretty' van Bernstein. Waar niks tegen is. Er komt meer zon en wind en deining nemen beduidend af. Ik lees verder in hard science SF-roman 'Blindsight' van de Canadese marien bioloog Peter Watts (TOR Books, 2006). Goed boek; een realistische first contact roman met een heel erg vreemde alien ergens in de Oortwolk, waarbij het fenomeen bewustzijn een indringende filosofische behandeling krijgt. We zijn geestelijke slaapwandelaars met breinen die evolutionair uitgerust werden voor een nomadenbestaan op grasvlaktes in Afrika. Daardoor schieten we steeds meer tekort in de complexe moderne samenleving van nu. We vertonen volstrekt inadequate reacties, denk aan Donald Trump. Er is een leuk citaat van ene Emerson M. Pugh (nooit van gehoord): 'If the human brain were so simple that we could understand it, we would be so simple that we couldn't.' Terug naar boven

Onze ligplaats in Hellevoetsluis.

Woensdag 31-05-2017

Gisteravond bespreken we onze opties aan tafel in Restaurant Acquarius. Waar willen we de Pinksteren doorbrengen? In diverse havenstadjes organiseren ze van alles: havendagen, kermissen en markten. Dat gebeurt o.a. in Wilemstad, Middelharnis en ook hier in Hellevoetsluis. Er zal een grote drukte heersen, niet in het laatst omdat het een redelijk zonnig en droog weekend lijkt te gaan worden. In Hellevoetsluis zijn er activiteiten rond het militaire erfgoed in de vesting, een Pinkstersail met veel antieke gaffelgetuigde zeilschepen die aan de Westkade aanleggen (tegenover ons) en een gezellige Pinkstermarkt. Dan kunnen we hier net zo goed blijven.

Het is vandaag een fraaie dag met veel zon. We drinken koffie op een nabij terras (foto hier) en bezoeken het Stadsmuseum van Hellevoetsluis, door vrijwilligers gerund. Het is op een grote zolder met veel materiaal over het roemruchte maritiem verleden van deze vestingstad. Tot het graven van de Nieuwe Waterweg in 1872 was Hellevoetsluis de toegang tot Rotterdam (vanaf 1830 via het Kanaal door Voorne). Het is ook de havenstad vanwaar stadhouder Willem III in 1688 vertrok met een vloot van 400 schepen en 20.000 manschappen om koning van Engeland te worden. The Glorious Revolution.

     We lopen verder langs de haven en komen bij Het Grote Dok, een noordelijker deel van de stadshaven waar drie prachtige oude schepen liggen: het marineschip 'Bernisse', het lichtschip 'Noord Hinder' (2 foto's hier) en het stoomramschip 'De Buffel'. Helaas zijn ze nog gesloten; ze gaan pas om 13.00 uur open. We lopen door naar de vestingwal, hier in idyllisch groen gevat, met een oud kruithuis. Daar treffen we binnen een expositie van amateurkunst, die ons niet boeit. Er worden schilderlessen gegeven, legt een dame uit, en dit is het werk van de leerlingen. Oh.

     Veel indruk maakt het Jan Blanken Droogdok, dat zich op het eind van de stadshaven uitstrekt. Het eerste stenen droogdok in Nederland, tweehonderd jaar oud, dat volledig gerestaureerd werd en nu opnieuw in gebruik is. Een prachtige structuur met zijn schipdeursluis en twee grote dokken achter elkaar (2 foto's hier). Een duidelijk bewijs hoe goed en degelijk die vroegere technologie was.

Lunch in de kuip, daarna lezen. Veel peinzen over het bewustzijn. Waar hebben we het eigenlijk voor? In het bestaan van onze veel geroemde 'vrije wil' heb ik weinig fiducie. Zou alles kunnen functioneren als we geen bewustzijn bezaten, maar wel al onze gecompliceerde reflexen en intelligentie? Niemand begrijpt nog waarom onze breinen 'bewustzijn' produceren. Rationeel denken doen we er nauwelijks of zelfs niet mee. Kijk - opnieuw - maar naar de machtigste man in de wereld. Donald Trump. Er is overigens veel hilariteit over een merkwaardige tweet die hij vannacht om 2.00 uur (VS tijd) de wereld instuurde: 'Despite the constant negative press covfefe'. Covfefe? Viel hij opeens in slaap?

     Vergis je niet: zelfs 'denken' doe je niet met je bewustzijn. Dat 'denk' je maar. Je iets bewust herinneren lukt bijvoorbeeld zelden; beter kun je er juist niet aan denken, dan is de kans groot dat het vergetene je opeens te binnen schiet. Zelfs de simpelste dingen kun je beter niet bewust doen. Probeer maar eens 'bewust' te lopen door bewuste instructies aan je spieren te geven: het schiet niet op en je struikelt waarschijnlijk snel over je benen. Waar hebben we dat bewustzijn eigenlijk voor nodig?

     het leuke is dat in die SF-roman van Peter Watts (zie gisteren) de 'wezens'op het alien artifact in de Oortwolk super-intelligent zijn, maar geen bewustzijn bezitten. Dat maakt wederzijds begrip toch erg lastig.

Vanmiddag komen er berichten dat een anonieme bron in het Witte Huis zegt dat Trump het Parijse klimaataccoord daadwerkelijk zal opzeggen. De EU en China nemen terstond vanmiddag actie; ze willen het voortouw nemen bij de uitvoering van de klimaatafspraken. Merkwaardig hoe het optreden van Trump ook bij de Europese Commissie een nieuwe daadkracht oproept: voorstellen voor een universeel tolsysteem voor auto's in Europa om de CO2-uitstoot terug te dringen, voor nieuwe regels voor banken en voor vrachtwagens (tegen de lage lonen voor Oost-Europese chauffeurs) en voorstellen die van de eurozône een echte financiële unie moeten maken. Uitstekend! Europa moet zich drastisch versterken als het zich in de wereld wil handhaven.  Terug naar boven

Donderdag 01-06-2017

We boffen met het weer. Vandaag is de hemel diepblauw en wordt het 24 graden. In de nog koele ochtenuren spuiten we de boot af (foto hier) en lopen daarna naar de vuurtoren op de westpier. Een vuurtoren uit 1822 van ruim 18 meter, gerestaureerd in 1956 en opnieuw in 2005. De hele bevolking van het stadje droeg aan de laatste bij. We zitten er heerlijk op een bankje in de zon over het Haringvliet uit te kijken (foto hierboven en een andere hier). Direct naast deze pier is een leuk strandje waar nu niemand zit. Ik bel mijn jongste zoon Bas en spreek af dat hij met Pinksteren naar ons toekomt. Daar zien we naar uit.

     We vervolgen onze wandeling en maken een volledige toer over de vestingwallen (foto hier). Wat kleinschaliger dan die in Gorcum, maar erg mooi. We mijden het lange gras en blijven op de paden; aan nieuwe tekenbeten hebben we geen behoefte. Als we bij de boot terugkeren zit daar een man op de kademuur. Van middelbare leeftijd, zo te zien. 'Hallo Tom en Anna!', zegt hij tot onze verrassing. We kennen hem niet maar het blijkt dat hij al vele jaren trouw ons blog leest. Hij was toevallig bij de watersportwinkel naast onze ligplaats en zag Dulce op onze zeilhuik staan. Een leuke ontmoeting met een lezer, die zelf ook zeilt, maar tevens belangstelling heeft voor veel van het andere waar ik over schrijf.

     's Middags is het heet; we klappen de bimini uit. Luieren en lezen, we zweren erbij. Ik peins verder over het bewustzijn. Waarom is het in de evolutie ontstaan? Evolutie kent geen doel en geen richting. Dat wat werkt en de overleving bevorderd, krijgt kansen. Maar hoe draagt bewustzijn bij aan de overlevingskansen van een steppennomade? Als ik op een oeros jaag, wat heb ik eraan dat ik me daarvan bewust ben? Intelligentie, reactiesnelheid, oordeel, coördinatie en inschatting, aan dergelijke functies van het brein en het zenuwstelsel heb je veel. Maar bewustzijn is volgens veel wetenschappers een bijproduct van een evoluerend zoogdierbrein, een emergente eigenschap van toenemende neurologische complexixteit. We zouden het kunnen missen? Boeiend.

Een ander zoogdierbrein gaat de wereld vanavond vertellen wat hij besloten heeft over het klimaataccoord van Parijs. Om drie uur Amerikaanse tijd geeft Trump een persconferentie. De wereld wacht in spanning af en de narcist Trump geniet daarvan met volle teugen. Terug naar boven

De voorpagina van de Daily Mail vanmorgen.

Vrijdag 02-06-2017

Gisteravond (onze tijd) gaf hij dan zijn persconferentie, in de Rose Garden van het Witte Huis. Schreeuwerig en verongelijkt gaf hij iedereen en de hele wereld de schuld. Amerika tegen de rest. De voorpagina van de Daily News vanmorgen geeft adequaat weer wat ik ervan vind. En dan Macron! De nieuwe Franse president spreekt zijn VS-collega afkeurend toe, er is geen Planeet B, en roept hem in het Engels op: 'Make our planet great again.'

Het is een fraaie, zomerse dag, weinig wind en na de middag 27 graden. Bij de watersportwinkel naast ons (Watersport De Vuurtoren) hebben ze gratis leenfietsen om boodschappen te doen. We lenen er twee en fietsen naar de grote AH-vestiging in het winkelcentrum De Struytse Hoeck bij het Voornekanaal. Een centrum waarbij het Gorcumse Piazza Centre in het niets verdwijnt, maar dat wel voorkomt dat er veel winkels binnen de Hellevoetse vesting levensvatbaar zijn. We halen boodschappen voor het Pinksterweekend en fietsen terug. Lezen in de kuip onder de bimini. Ik begin aan 'Apocalypse when?' van Willard Wells (Springer, 2009), een serieuze - maar ook geestige! - calculatiestudie van hoelang het menselijk ras nog zal overleven. Ook het fameuze 'Doomsday Argument' komt aan bod. Dat maakt deel uit van mijn ambitieuze Werkprogramma van 5 raadselachtige zaken. Ik schreef er regelmatig over (voer 'Brandon Carter' in de zoekfunctie linksboven in).

     In de tweede helft van de middag komen er meer passanten en krijgen we een buurman. Er verschijnt ook bewolking. Morgen beginnen hier de feestelijkheden. Het lijkt droog te blijven, maar beduidend koeler. Terug naar boven

Zaterdag 03-06-2017

Hij is deze maand behoorlijk in de plus, de update over mei van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten. Liefst + 0,45 graad Celsius ten opzichte van het gemiddelde over de jaren 1981 - 2011 (zie boven). Eveneens over de maand mei gemeten: waarschijnlijk de hoogste concentratie CO₂ ooit tijdens de menselijke geschiedenis: 409,65 ppm.  

Rustige nacht. Even na acht uur vanmorgen passeert een koufront met een flinke regenbui, kort onweergeroffel en een lichtflits. Om negen uur is het over. De jonge buurman vertrekt; hij gaat zeilen. Inderdaad staat er een fikse westenwind op het Haringvliet, hier liggen we in de luwte. De zon wint steeds meer terrein terwijl er voortdurend grote en kleine platbodems binnenvaren en afmeren aan de overzijde. Al gauw begint de haven aardig vol te raken.

     Op het pleintje voor de Kazerne Haerlem staan stalletjes met militaria en enige jeeps en trucs uit WO II tentoongesteld. Vlakbij onder de vestingwal zijn Hellevoetse kannoniers bezig te vuren met historisch geschut. Er is een legerkampje met soldaten van 200 jaar geleden (2 foto's hier).

     Terug aan boord. We krijgen weer een buurman. Ter verhoging van de feestelijkheid hijsen we onze lijn met gastenvlaggetjes van alle landen waar we waren (foto hier). De rest van de dag genieten we in de kuip van alle drukte en vooral van het gemanoeuvreer van de platbodems. Halverwege de middag haalt Anna ijsjes bij de ijssalon om de hoek in de Kerkstraat. Morgen komt Bas. Terug naar boven

Zeilwedstrijden van platbodems op het Haringvliet.

Zondag 04-06-2017, 1e Pinksterdag

Eerste Pinksterdag vangt aan met zonneschijn en berichten over een nieuwe terreuraanslag in Engeland. Drie mannen reden gisteravond in een busje mensen omver op London Bridge en staken mensen neer bij een markt. Zes doden (later zeven) en 48 gewonden. De daders werden zelf door de politie gedood. Wanneer komt Nederland aan de beurt?, zegt Anna. Wees blij, zeg ik, Nederland is te onbeduidend - maar misschien is dat niet waar. Per slot nemen we met onze F16's deel aan de strijd tegen IS.

     De weersvooruitzichten. Vandaag en morgen nog droog, maar vanaf dinsdag elke dag regen en harde wind. We besluiten om morgen naar Numansdorp te vertrekken, waar de auto staat. Vandaag komt Bas; hij kan morgen meevaren naar Numansdorp en vandaar kunnen we hem naar een station brengen en zelf ook naar huis gaan. Zin om aan boord naar de regen te zitten koekeloeren hebben we niet. Op donderdag is het huwelijk van Derrick en Nicky; ook dan lijkt er veel regen te zullen vallen.

Op de Oostkade naast ons worden talrijke kramen en eettentjes opgebouwd. Terwijl de een na de andere platbodem de haven uitvaart (foto hier) lopen we over de Pinkstermarkt. Er is iemand met echte uilen (oehoe's). Die vertederen Anna met hun prachtige ogen (foto hier); als we Sir Geldoff niet hadden...  We drinken koffie in de zon op het pleintje bij de brug over de haven (foto hier). Er is een kraam met 'Griechische Feinkost': heerlijke gevulde olijven en pittige smeerseltjes. De mannen van de stand komen uit Duitsland, maar ze zijn van origine Turks en Libanees. Mijn mobiel rinkelt; het is Bas. Ik was er al bang voor. 'Ik ben ziek, pa'. Wat is er, jongen? Volgt een onduidelijk verhaal. Geen koorts. Malaise. Natuurlijk moet hij hard werken in die electrazaak, maar onwillekeurig denk je toch: hij heeft het vannacht vast laat gemaakt. Dat gold vroeger ook voor mezelf. Maar dat zeg ik niet. 'Jammer joh, beterschap en tot gauw!' Ik voel me erg teleurgesteld.

     We lopen naar de oever van het Haringvliet. Daar zijn nu de zeilwedstrijden van de platbodems goed te zien (foto hierboven). Een lijdlang zitten we er in de zon van te genieten. Daarna lopen we langs het parkeerterrein dat volledig in beslag is genomen door honderden oude, opgeknapte Zündapps. Het type brommer dat we vroeger 'een buikschuiver' noemden; wij prefereerden op de HBS in Breda een Puch. Die had ik niet; ik reed een Berini maar wel met een hoog stuur. Ik was er tevreden mee, zoals ik mijn hele leven de opvatting was toegedaan dat brommer, auto's en dergelijke niet meer dan vervoermiddelen zijn, die dienen om je zonder problemen van A naar B te brengen. Maar hier staat één Zündapp waar ik voor val; eentje van hout! Hij ziet er prachtig uit (foto hier).

De rest van de middag brengen we in de zon in de kuip door. Zien hoe vanaf twee uur de platbodems weer terugkeren. Tegen half vijf is de haven propvol. Er zijn er nog meer dan gisteren. Het carrillon van de kerk vlakbij heeft kennelijk een nieuwe deun van de maand: 'Balonnetje' van Toon Hermans. Je kunt er niets aan doen. Om half zes begint men op het pleintje bij de brug 'Oh was ik maar bij moééder thuis gebleven' te spelen. Het zit niet mee.

     We hadden voor vanavond gereserveerd voor drie personen bij Restaurant Limani aan de overzijde; nu gaan we met z'n tweetjes. Terug naar boven

Opening van de Haringvlietbrug.

Maandag 05-06-2017, 2e Pinksterdag

Dat is een goed restaurant, Limani aan de haven in Hellevoetsluis. Lekker eten, aardige bediening, leuke sfeer. Ze maakten er deze foto van ons. Later op de avond keken we in de kajuit naar een aflevering uit de serie over het leven van Albert Einstein op National Geographic Channel. Tot dusver zagen we alle afleveringen. Het gaat weinig over de baanbrekende theorieën van hem, wel over zijn ongemakkelijke liefdesleven en zijn problemen om aan de bak te komen. In en om de haven waren verschillende feestjes aan de gang, zoals een BBQ-party voor de crews van de platbodems naast ons. Erg gezellig allemaal en om elf uur was alles in één keer stil.

Vandaag verlaten we omstreeks tien uur Hellevoetsluis. Het is overwegend bewolkt weer met grote wolkenkastelen in de lucht, die gaandeweg donkerder en zwaarder lijken te worden. Toch blijft het droog. Er zou een zuidwester BF 4 moeten staan, maar buitengaats op het Haringvliet was het eerder ZZO tot Zuid. Wind die aantrok tot ruim Bf 5 en prima zeilwind. Met iets minder dan halve wind was het hele traject goed bezeild, waardoor we de 12-uur opening van de Haringvlietbrug konden halen (foto hierboven). Door het grote aantal jachten dat de brug passeerde drong zich opnieuw het beeld van een vloed joelende spermataozoën op - dat komt door mijn doktersachtergrond. Ahem. Even later leggen we Dulce veilig aan in Marina Numansdorp, neus in de wind.

Goed 2,5 uur later rijden we Gorcum binnen. Het appartement boven ons staat nog Te Koop, zo te zien. We nemen ons huis weer in bezit, alarm eraf, gordijnen open, de weinige post doornemen en dat soort dingen. Ik neem een uitgebreid bad. Anna fietst naar Tessa om de kindjes even te zien. Morgen komt er inderdaad een weersomslag: harde wind, windstoten en onweer met veel regen. Het KNMI geeft nu al code geel af. 'Aan de zuidwestkust staat dinsdag vanaf het middaguur een stormachtige zuidwest- tot westenwind met zware windstoten tot ongeveer 95 km/uur.' Dat zijn we mooi voor.

De NRC signaleert terecht dat de Britse verkiezingen nu, na de jongste terreuraanslag, niet meer over een harde of zachte Brexit gaan, maar over terreur en terreurbestrijding. En daarin scoort May slecht, want haar wordt nu verweten dat ze in 2010 als minister onder Cameron het aantal politieagenten met 20.000 man terugbracht. Overigens is de pacifist Corbyn ook niet echt geloofwaardig, als hij belooft de politie met 10.000 agenten weer uit te breiden. Destijds verzette hij zich niet tegen de bezuinigingen van May. Onder de huidige politieke generatie is de UK bezig een onzeker, stuurloos en vervelend land te worden. Terug naar boven

De buienradar om 15.15 uur. De buiengordel boven het oosten van Engeland gaat volledig indraaien over ons land.

Dinsdag 06-06-2017

Het is nog wat onwennig in huis, maar dat duurt niet zo lang. Vannacht was het droog, vanmorgen regen. Ik zit tijden te prutsen met het Huawei E5577Cs-321 mobiele WiFi-apparaatje. Aan de bovenrand van het schermpje kun je onder andere namelijk zien dat er berichten zijn, maar die kun je op het apparaatje zelf niet lezen. Daarvoor moet je naar de beheerspagina op internet. Eerst moet ik voor het dingetje een My T-Mobile account hebben. Ik dacht dat ik dat had, maar dat blijkt voor de mobiele telefoon van Anna. Het duurt een tijd voor ik zo snugger ben om een nieuw account aan te maken (met andere gebruikersnaam en ander wachtwoord). Daarna wil ik inloggen op de beheerspagina, maar dat lukt niet. Andere code nodig, maar welke ook weer. Ik probeer de zaak te resetten naar de fabrieksinstellingen, maar dat lukt niet. Je voelt het aankomen: na een uur of wat tobben herinner ik me ineens het wachtwoord dat ik destijds invoerde. Hoppa, het lukt, ik open de emails. Die bevatten nutteloze info. Toch weer een ochtend stukgeslagen.

     Er komt ook een man langs van de Werkendamse Verwarmings Centrale, omdat de druk in het CV-systeem weer weggevallen is. Dat gebeurt veel te vaak en dan heb je slechts lauw water uit de kraan. Daarom belden we de WVC. De man denkt dat het in het toestel zit. Omdat te testen moeten we hem vanavond vullen, de stekker eruit trekken (zodat hij koud wordt) en de overloopslang in een emmer hangen. Als er morgenochtend een bodempje water staat, dan is het CV-toestel inderdaad van binnen stuk. De warmtewisselaar. Daar zit nog garantie op, als ik het goed heb,

     Ondertussen trekt de zuidwestenwind aan en komen er buien over. Daarna droog en zon. Volgens Weeronline waait het in Vlissingen om 11.50 uur stormachtig, windkracht 8, met winstoten tot 88 km/uur. Voor de middag wordt Bf 9 niet uitgesloten. Om een uur of een, het is nog droog, haal ik snel even boodschappen in de binnenstad. Met 15 graden is het beduidend kouder dan met Pinksteren. Blij dat we niet aan boord zijn. Juist als ik terug ben geselt een felle vlagende regenbui de haven. Nu waait het Bf 9 in IJmuiden, met windstoten tot 94 km/uur. In Zeist en Maastricht waaien bomen omver.

De al vaker aangekondigde strijd tegen de IS-hoofdstad Raqqa zou begonnen zijn, aldus De Volkskrant. Er vechten 500 VS-commando's mee met de door de Koerden geleide coalitie; ook leveren de Amerikanen wapens en luchtsteun.

     Na de opzegging van het parijse klimaataccoord door Trump lijkt het front af te gaan brokkelen. De Belgen willen gunstiger voorwaarden, waarvoor de andere landen zouden moeten betalen. Er rijden teveel buitenlandse vrachtwagens door het land. Maar de premier floot de betreffende minister terug.

     Het blad Physical Review Letters meldde van de week de derde waarneming van zwaartekrachtgolven door LIGO. De afstand was drie miljard euro, twee keer zo ver als de beide vorige waarnemingen. Opnieuw kreeg Einstein gelijk: de snelheid van zwaartekrachtsgolven is altijd gelijk is en niet afhankelijk is van hun frequentie.

     In de USA komt het blad The Intercept met breaking news: het heeft hand weten te leggen op een topgeheim en gedetailleerd NSA-rapport van 5 mei jl., waarin staat dat de Russen in november 2016 dagen voor de presidentsverkiezingen daadwerkelijk ernstige hack-pogingen deden om de uitslagen te beïnvloeden. Van de week speelde Poetin nog de vermoorde onschuld. De Russen waren echter veel dieper in de Amerikaanse stemsystemen doorgedrongen dan men dacht, maar het gelekte rapport laat niet zien waar uitslagen vervalst werden. Het toont ondermeer wel phishing mails aan functionarissen van lokale overheidsorganisaties en aan personeelsleden van firma's die software leverden voor kiezersregistratie. De gehackte computers werden door de Russen overgenomen. De decentrale, staats- en regiogewijze organisatie van de verkiezingen in de VS werkt dergelijke fraude in de hand; er is geen centrale autoriteit die eenduidig beslist over opzet en uitslagen. Dat systeem is niet meer betrouwbaar te achten.

Om 15.15 uur is de eerste zeer zware windstoot in Hoek van Holland: 101 km/uur. Bij ons vallen opnieuw korte, felle buien. Tussen drie en vier uur vanmiddag meet men in IJmuiden gemiddeld Bf 9, waarmee het volgens Weerlonline officieel om de eerste zomerstorm gaat (terwijl het nog voorjaar is, behalve voor meteorologen). Het treinverkeer heeft knap hinder van de storm door omgewaaide bomen die de bovenleiding beschadigen. Terug naar boven

Knipsel uit De Stad Gorinchem van 6 juni 2017.

Woensdag 07-06-2017

Hoe staat het met het ongeschonden bewaren van de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht?, De Stad Gorinchem heeft van de week een artikel. Daarin spreken twee raadsleden, Everdien Hamann (Gorcum Actief) en Pierre Schefferlie (PvdA, maar tevens merkwaardig druk bezig met de oprichting van een nieuwe, concurrerende lokale partij Democraten) zich uit. Ze willen op 29 juni a.s. een motie in de raad brengen, waarin wordt gevraagd om de kwestie officieel te agenderen voor de gemeenteraad. Let wel: dat was het College van B&W niet van plan. Ze wilden de raad slechts met de raad bespreken op 'een informatiebijeenkomst' op 21 juni. De beslissing hield B&W nadrukkelijk aan zichzelf. De motie van Hamann en Schefferlie stelt de zaak terecht op scherp. De lokale politieke partijen moeten zich nu allemaal uitspreken. Ze hielden tot dusver de billen angstvallig bij elkaar geknepen en weinigen reageerden op onze Ingezonden Brief. Overigens niet erg fatsoenlijk om een brief onbeantwoord te laten.

Vanmorgen regenbuien, maar de wind valt mee. Op Twitter een aardige analyse van NRC-journalist Tom-Jan Meeus: 'Formatiecryptogram: als 3 zonder overleg 5 blokkeert, willen 1 en 2 geen toezeggingen aan 4 doen, hoewel 4 alleen dan met 1, 2, 3 wil praten'. Iemand antwoordt: 'En als 6 niet wil met 1, hoelang moeten we dan nog doorgaan voordat 7 eindelijk ja zegt? Want dat willen 1,2 en 3 toch?' Als ik goed tel, dan is 7 de PvdA.

Theresa May poogt met ferme taal daags voor de Britse verkiezingen krampachtig haar imago als vastbesloten terreurbestrijdster op te vijzelen. Mensenrechten mogen terreurbestrijding niet in de weg zitten, stelt ze op een campagnebijeenkomst in Londen. Dat is in mijn ogen erg kwalijk; als we iets moeten beschermen is het datgene dat onze vrije samenleving kenmerkt: de eerbiediging van de mensenrechten. Anders gaan we een grens over. Als we door de jihadistische terreur op mensenrechten inboeten, gooien we het kind met het badwater weg. Zodra onze landen veranderen in paranoïde politiestaten, hebben de terroristen gewonnen. Haar tegenstrever Corbyn is het niet met May eens. Eigenlijk vind ik haar een van de meest ongeloofwaardige Britse leiders ooit. Als minister van Cameron was ze mordicus tegen een Brexit; nu streeft ze tegen beter weten in de meest harde Brexit na. Die zal ten nadele van beide partijen zijn, van de UK en het continent.

Middag. Er vallen nog steeds af en toe fikse buien. Later is er wat vaker zon. Terwijl ik de website van de Gorcumse Poëzieroute bijwerk (het jaarlijkse gedicht voor 'Poëzie in de sluis'), loopt Anna op hoge hakken door het huis; de nieuwe schoenen voor de bruiloft van haar zoon morgen inlopen.

    Ik luister een paar keer naar een uitvoering van de Nulde Symfonie van Anton Bruckner. De Symfonie in d, 'Die Nullte'. Geleidelijk leer ik hem kennen. Ah, dat eerste deel, Allegro, met dat mooie wiegende thema! Aanvankelijk moest het zijn 2e Symfonie worden, maar bij het overzien in 1895 - een jaar voor zijn dood - van zijn werk voor publicatie schrapte de immer onzekere Bruckner hem definitief. 'Ungültig'. Hij veranderde de 2 in 0. Bruckner had het werk al achtergehouden sinds de Weense orkestdirigent Felix Otto Desoff hem in 1871 vroeg wat in het eerste deel nou eigenlijk het hoofdthema was. De symfonie werd pas in 1924 voor het eerst uitgevoerd. Terug naar boven

Donderdag 08-06-2017

In het boek van Willard Wells over calculaties van hoelang de mensheid zal overleven, "Apocalypse When?' (Springer, 2009) stuit ik op een merkwaardige wet. De Wet van Benford, die zegt dat in veel verzamelingen van getallen uit het dagelijks leven de meeste van die getallen met een 1 beginnen. Minder getallen beginnen met een 2 en de minste met een 9. De verdeling zie je hierboven: de 1 komt meer dan 30% voor, de 2 in 17,6% en de 9 in minder dan 5% van de gevallen. De wet geldt niet voor alle verzamelingen. De Amerikaanse fysicus Frank Benford (1883 - 1948) onderzocht enorme hoeveelheden numerieke gegevens, zoals de lengtes van rivieren, de oppervlakten van meren en landerijen, hoogtes van bergen, numerieke fenomenen uit de natuurkunde en scheikunde, wiskundige tafels, getallen uit kranten en tijdschriften, enzovoorts. In al die gevallen vond hij steeds meer empirisch bewijs voor de juistheid van zijn formule. Een verklaring kon hij er echter niet voor geven. De verklaring kwam pas in 1998 in een artikel van Theodore P. Hill.

     Ik heb dit nooit geweten, of ik ben het volledig vergeten. Het meest verbluffende is dat de wet met succes gebruikt wordt bij de opsporing van verschillende vormen van fraude, zoals belasting- en boekhoudfraude en de vervalsing van verkiezingsuitslagen. Fraudeurs kennen Benson's Law zelden of nooit en houden een statistische normaalverdeling aan in hun vervalsingen: alle cijfers ongeveer 11%.

     In de zoektocht van Wells naar manieren om de overleving van de mensheid zo goed mogelijk te kunnen calculeren, speelt het begrip 'statistische indifferentie' een grote rol. Daarmee wordt bedoeld dat de elementen waar je over calculeert niet van elkaar verschillen - althans: je hebt daar geen kennis van - en dus is de waarschijnlijkheid van ieder even groot. Dus bij N elementen is de waarschijnlijkheid van ieder 1/N. Met dat op de achtergrond onderzoekt Wells de levensduur van diverse verzamelingen, zoals theaterproducties en bedrijven. Dat levert verrassende resultaten op die betekenis hebben voor de calculatie van de menselijke overleving. Hoe? Ik kom er binnenkort op terug.

Vandaag is het de dag van de bruiloft van Derrick & Nicky in Huizen. Vanmorgen waren er nog verspreide regenbuien, maar het weer klaart gelukkig op. Ze trouwen onder een boom, een trweurwilg is me verteld, dus is het van belang dat het droog is. Anna gaat vanmorgen naar de kapper. Vandaag zijn ook de Britse verkiezingen. 'Nemen de jongeren wraak voor het Brexit-referendum?', vraagt De Volkskrant zich af.

     Bericht van onze werf dat de Haringvlietbrug voor onbepaalde tijd is gesloten. Erg attent. Er was op het wegdek een stalen voetovergang losgeraakt, die twee auto's raakte. Een inzittende raakte gewond. Hoelang de reparatie duurt is niet bekend. Goed dat we op Pinkstermaandag al naar Numansdorp terug voeren. Vanwege de storm en nu ook vanwege de brug.

(Update: om half één kwam bericht dat de reparatie voorspoedig verliep en dat de stremming alweer is opgeheven).

We pakken een koffertje in; feestelijke kledij voor de bruiloft gaat ook mee. Om half twee rijden we naar het huis van Barbara & Michel om hun oudste zoon Jordin en zijn vriendin Celeste op te halen. Die rijden met ons mee naar Huizen. Het Fletcher Hotel Nautisch Kwartier bij de Oude Haven vinden we vlot. Daar treffen we Derrick & Nicky, en Sue, de moeder van de bruid alsmede verdere familie en een aantal vrienden en vooral Liam en Caelan, de kinderen van Derrick, die over zijn uit Tsjechië. Die beiden hebben we erg lang niet gezien.

     We hebben een kamer in een bijgebouw. Om half zeven beginnen de feestelijkheden, waaronder veel optredens van de kant van Ans' kinderen en kleinkinderen, in de naastgelegen feestlocatie De Kalkovens. Terug naar boven

Ondertekening van de huwelijksacte onder de wilgenboom.

Vrijdag 09-06-2017

Om half zeven gisteravond begon de bruiloft van Ans' zoon Derrick en zijn vriendin Nicky met een borrel op het terras van Partycentrum De Kalkovens. Het was er wat winderig maar geen klagen: gedurende de dag was het droog en zonnig geworden. De huwelijksceremonie werd voltrokken door een vrolijke ambtenares under the willow tree aan de andere zijde van het gebouw. Af en toe woeien de ambtelijke papieren en de toespraak weg. Het ja-woord klonk tweetalig: Nicky is Brits. Toch wel een emotievol moment. Buiten op het terras in de mooie avond werd menig glas geheven op de jonggehuwden, terwijl Nikita, Jordin en zijn vriendin Celeste passende ballades zongen (4 foto's hier). Het feest vond plaats in de kelder van 'De Kalkovens' waar een band van familieleden en vrienden iedereen op de dans vloer wist te krijgen (foto hier). Omstreeks één uur was het slot, maar dat hebben Anna en ik niet gehaald. Er werd vanochtend gefluisterd dat er nog een after-party was op één van de hotelkamers tot half vier.

Vanmorgen bij het ontbijt dat prime-minister Theresa May verkeerd gegokt had. De Conservatieven verloren hun meerderheid in het Lagerhuis. Binnen twee jaar twee premiers die verloren, vorig jaar Cameron met het Brexit-referendum, nu May die juist haar onderhandelingspositie met Europa wilde verstevigen. Je verwacht dat ze zal aftreden, maar integendeel, ze wil verder regeren met de Ulster nationalisten, een splinterpartij uit Noord-Ierland. Alsof er niets gebeurd is. Die Noordierse nationalisten willen geen harde Brexit met de kans op een harde grens met de Ierse republiek, met douaneposten en grenscontroles. Veel commentatoren zeggen dat het Britse volk met deze uitslag ook een harde Brexit afwees. De onderhandeling zouden over anderhalve week moeten beginnen.

In elk geval genieten we vanmorgen van een heerlijk Engels ontbijt. Buiten regent het al uren flink. Om circa half elf vertrekken we met Jordin & Celeste oip de achterbank. Onderweg trotseren we enkele forse hoosbuien, die het snelwegverkeer dwingen tot lagere snelheid. Thuis begroet onze kanarie ons vol vreugde. We zijn nog moe van het feest en gaan een paar uren slapen. 's Middags schijnt de zon. We doen we de boodschappen voor op de boot. Daar gaan we morgenochtend naar toe. Dan begint onze eigenlijke reis van dit jaar. Terug naar boven

Bij het rode kruisje liggen we dit weekend comfortabel aan een ankerboei.

Zaterdag 10-06-2017

We zijn vroeg wakker, half zeven. De zon schijnt al uitbundig tegen het slaapkamerraam. We volgen onze routine, pakken alles wat mee moet in en sluiten het huis af. Om negen uur rijden we af en arriveren een uurtje later in Numansdorp. Inmiddels is er hoge bewolking gekomen. Het inrichten en klaarmaken van de boot is eveneens routine. We rekenen het liggeld af en steken het Hollands Diep over naar de meerboeien in de de baai bij het kunstmatige eiland van verkeersplein Hellegatsplein (zie kaart boven, bij het kruisje). het eiland is dicht bebost; je hoort het evrkeer nauwelijks. De meeste boeien zijn nog vrij, daar hadden we op gerekend door zo vroeg te gaan. Het belooft een druk weekeinde te worden. Inderdaad, na twaalf uren komen de eerste ankeraars al opdagen. Ook op het water wordt het druk, vooral als de bewolking is weggetrokken en alles baadt in overdadig gouden zonlicht.

     De middag brengen we aangenaam lezend en luierend door in de kuip (foto hier). Behalve Willard Wells calculaties lees ik nu het Oorlogsdagboek, deel 1 ('Lenteloos Voorjaar') van de dichteres Hanny Michaelis (Van Oorschot, 2016). Ze overleed 10 jaar geleden. Het begint met de Duitse inval in mei 1940; Michaelis is dan 17 jaar en zit op het gymnasium. Het valt me niet mee, al die meisjesbeslommeringen over jongens in de klas enzo. Misschien wordt het beter als het oorlogsdrama zich ontwikkelt. 

     Dit weekend willen we ons niet wagen in drukke en overvolle sluizen, jachthavens en stadjes. Morgen wordt een warme zomerdag met mogelijk een zomeronweer in de middag. Maandag gaan we verder als iedereen weer aan het werk is, behalve wij.

In de email een bericht uit Gorcum. Everdien Hamann, raadslid voor Gorcum Actief, meldt dat de gemeente op 21 juni a.s. een aangepast plan zal presenteren voor het wanstaltige gele hotel dat aan de Duveltjesgracht op de archeologische vondsten uit de 14e eeuw gebouwd moet worden. Extern verandert er niets aan het plan, dus het gebouw zal nog steeds de historische lovcatie ontsieren. Binnen verandert er wel iets: 'De vergunninghouder heeft de inrichting van het bouwplan zodanig gewijzigd dat de oude muur in een congreszaal beneden zichtbaar blijft.' De Groen Links wethouder Rijsdijk zou erg blij zijn met 'deze "Vredenburgoplossing"'.

     Zucht. Eerlijk gezegd vrees ik het ergste. Hoe toegankelijk is die vergaderzaal voor het publiek? En is er een nieuw funderingsplan, dat de resten van de 14ed eeuwse toren en stadsmuur niet beschadigt? Moet er een nieuwe vergunning verleend worden? En is die vatbaar voor juridisch bezwaar? Het ergste is natuurlijk dat aan het uiterlijk van het gele wangedrocht helemaal niets veranderen zal. Nogmaals zucht. Terug naar boven

Ankerbaai Hellegat vanmorgen om kwart over vijf.

Zondag 11-06-2017

Gisteravond werd het volledig windstil en rustig, het donkere water was als een spiegel. De meeste ankeraars voerden een ankerlicht, net als wij. Vannacht heerst eveneens stilte over de wateren. Vanmorgen om kwart over vijf zag ik hoe de dageraad de wolken in het noorden en oosten van onderen rood en oranje kleurde, een prachtig gezicht (foto hierboven). Morgenrood, water in de sloot? Pas aan het eind van de dag of het begin van de avond zou er onweer komen.

     De nauwelijks speurbare wind draait in cirkels rond en de boot draait zoetjes mee. We ontbijten op ons gemak. Daarna repareer ik het slot van een kastje in het voorste toilet. Het gaat vandaag erg warm worden maar het zonlicht wordt gefilterd door dunne hoge wolken. Het grauwgroene water van het Hollands Diep kabbelt tegen de scheepswand. We verplaatsen de loopplank vanaf de buizen van de windvaaninstallatie naar het kleine hutje, zodat we het zwemtrapje kunnen uitklappen, maar geen van ons beiden voelt er vervolgens voor om in het kille water te gaan zwemmen. Er drijven overigens grote plukken groene begroeiing langs. Rust in de kuip. Anna steelt de show in een piepklein spijkerbroekje. For my eyes only. Een foto ervan publiceren mag niet.

In de loop van de ochtend groeit het aantal ankeraars uit tot een compleet drijvend dorp. We zetten toch maar de bimini op als de wolkenlaag dunner wordt en de zon feller. Er heerst een benauwde warmte. In de captains cabin is het ruim 28 graden. Het RIVM meet een zeldzaam hoge zonkracht (8,7). Lezend brengen we de middag in de kuip door. Ik laat de generator even lopen, niet omdat het voor de accu's nodig is maar omdat het alweer een maand geleden is dat hij draaide. Ik vergeet echter de afsluiter voor het koelwater open te zetten, zodat hij na een minuut of zes stopt wegens warmlopen. Stom. Na een halfuur afkoelen (en openzetten van de afsluiter) draait hij weer prima.

     Na vier uur neemt de bewolking geleidelijk toe, de hemel wordt zilvergrijs van kleur en er steekt een koele wind uit het zuidwesten op. Misschien is er elders al onweer geweest. De ene na de andere ankeraar licht het anker en verdwijnt riching havens. De mensen moeten morgen weer werken; wij niet, vroeger - voor 2007 - hadden we dat ook, dat gevoel tegen je zin terug te keren naar de haven en naar huis. Dat is niet meer, wat zijn we toch geluksvogels. Wij varen morgen verder, op weg naar het zuiden. het zal beduidend koeler zijn.

Verkiezingen in Frankrijk, de eerste ronde voor het parlement. Volgens alle peilingen stevent Macron op een monsterzege af. De traditionele linkse en rechtse partijen worden uit elkaar gespeeld en het Front National wordt geminimaliseerd. Een goede zaak voor Europa tegenover de dwaasheden in de Britse politiek. Terug naar boven

Flinke zeegang op de Oosterschelde.

Maandag 12-06-2017

Terwijl we gisteravond op National Geographic naar de nieuwe aflevering van de serie over het leven van Einstein kijken, is het buiten onrustig. Een stevige westenwind doet de boot dermate gieren achter de ankerboei dat ik overweeg om het achteranker uit te zetten. Bijna bij iedere zwaai begint het beeld van Digitenne te haperen. Maar gaande de avond luwt de wind en volgt een tamelijk rustige nacht.

     Vanmorgen staat er opnieuw een stevige wind uit W tot WZW. We maken los van de ankerboei om half negen en varen naar de Volkeraksluis, waar we schutten met een beroepsschipper. Omdat we door de lengte van onze mast vóór de brug moeten blijven (bij het schutten zakt het water en kunnen we eronder door), moet de schipper langs ons heen. De schpperse moet ik zeggen, er staat een vrouw in de stuurcabine en ze doet het erg voorzichtig (foto hier). Na het openen van de sluisdeuren laten we haar rustig eerst vertrekken en als de sluiskolk weer wat rustiger is na al het schroefgeweld, varen wij uit.

     Op het Volkerak staan wind en golfslag precies op de kop. De buiskap doet waar hij voor is: buiswater opvangen. "De wind is altijd harder dan ze voorspellen', moppert Anna. Vrijwel constant waait het 25 - 28 knopen tegen (schijnbare wind). Behalve beroepsvaart is er niemand op het water. We scharrelen door het Noordgaatje richting Krammersluis. Eén voordeel: de sluis ligt recht in de wind en gaat meteen voor ons open. We zijn de enigen. Met voldoende vaart kruis ik door de bruisbaan, die ze tegenwoordig gebruiken voor de scheiding zoet/zout water. Je kunt er flink door opzij gezet worden en tegen de sluisdeur gekwakt.

Op de Oosterschelde lijkt het aanvankelijk minder te waaien. het is laagwater, we zijn vrijwel gelijk met de tijwisseling. Dat betekent dat we straks wind en tij tegen elkaar krijgen, hetgeen flinke golfslag kan geven. Op de Keeten waait het tegen de 30 knopen en soms meer. Hoge holle golven sproeien golven buiswater over het dek en de buiskap (foto hierboven), en we zijn blij dat we na een goed uur stampen het Witte Tonnen Vlije in kunnen draaien, op weg naar het Brabants Vaarwater. Daar hebben we de wind dwars en er is vanwege de drooggevallen platen weinig zeegang. De zandplaat aan stuurboord heet de Vondelingsplaat en tot ons genoegen liggen er heel veel zeehonden. Anna telt er meer dan vijftig; helaas zijn ze te ver weg voor een foto. Aan bakboord vaart een mosselvisser. De zon laat zich steeds minder zien tussen de zware wolkenluchten. De wind loeit in de touwen.

Bij de uitvaart van het Brabants Vaarwater steken we de zuidelijke tak van de Oosterschelde over en varen Wemeldinge binnen. Per marifoon vraagt Anna om een ligplaats; we kijgen H4. Steiger H, plek 4, maar ik vaar aan de verkeerde kant de jachthaven binnen, stuurboord-om terwijl je aan bakboord langs moet. Al snel vaar ik me dood en bega een stommiteit: in plaats van achteruit eruit te varen, wil ik draaien, maar uiteraard krijg ik in dit smalle stukje de kop niet door de wind. Gelukkig kan ik de boot tegen een lege steiger naast het drijvend toiletgebouwtje laten vallen. Geen schade, godzijdank.

     Enfin, de wind is zo sterk dat afvaren met de boegschroef en een spring ook niet wil. Bah! Anna vraagt vriendelijk op de VHF of de havenmeester even kan helpen. Even later verschijnt hij met een bootje, maakt vast en trekt onze boeg door de wind. U bent niet de eerste, zegt hij, gaat u maar op de kop van de J-steiger liggen, dat is gemakkelijker. Maar dat blijkt minder gemakkelijk; de steiger is exact hoge wal. Ik krijg de boot wel naast de steiger, zodat Anna met een lijn erop kan springen en vastmaken, maar zoals te verwachten waait de kont meteen weg en even later lig ik dwars. Niet getreurd, ik loop met de achtertros naar voren en overhandig hem galant aan de havenmeester, die boot recht tegen de steiger trekt. Je moet er wat voor over hebben.

We doen na al die belevenissen een middagdutje. Nu (bijna zes uur) waait het nog niet veel minder. We wachten morgen eerst maar eens af. Terug naar boven

Op de Westerschelde, onderweg naar Terneuzen.

Dinsdag 13-06-2017

Zalig zijn de dagen van zon en het weerzien van goede vrienden. Laat ik echter bij het begin beginnen. Vanmorgen ontwaken we vroeg in Wemeldinge na een nacht zonder wind. In een zonnige ochtend lopen we door het dorp waar werkelijk helemaal niks te beleven is. We komen op een pleintje met een Spar-supermarkt en wat ander winkels. In een straatje kopen we Zeeuwse kersen; het geld moet door een gleuf in een geldkistje. Alle mensen die we onderweg tegenkomen groeten allervriendelijkst. We drinken koffie op het enige bediende terras direct onder de hoge dijk. Terug over de keersluis met een bel-bruggetje. Bij de watersportwinkel aan de haven schaffen we toch maar de nieuwe Reeds-almanak 2017 aan.

     Het is een zonnige dag met grote wolkenpakketten. Om half twaalf varen we de haven uit, op weg naar het Kanaal door Zuid-Beveland. Bij de invaart meld ik me op VHF 68 bij Post Wemeldinge. Na een kwartier zijn we bij de Postbrug, de eerste brug. Die belooft om twaalf uur te gaan draaien, maar dat gebeurt niet. Anna roept hem op VHF 22 op om kwart over twaalf, waarbij blijkt dat men ons vergeten was. Schuldbewust belooft de brugwachter (die op afstand de brug bedient) dat hij z.s.m. draaien zal, nu er nog twee jachten zijn bijgekomen. We schuiven op naar de Vlakebruggen, een verkeers- en spoorbrug. Dat loop vlot evenals de zeesluis van Hansweert. Na twee beroepsschippers varen we voorzichtig binnen, het machtig kolkend schroefwater van hun schepen vermijdend. Er is weinig niveauverschil met buitengaats.

     De Westerschelde opvaren is blikverruimend na het nauwe kanaal. Wat een prachtig weids water! Ruimte en kleur verheffen het hart. Ik volg even de rode tonnenlijn maar steek dan over naar de groene zijde om de grote bocht naar het zuiden af te snijden. Scheepvaart in de geul is er niet. Aan de overzijde vervolgen we onze reis. In het oosten zien we de grote kegelschoorstenen van de kerncentrale van Doel, dat is bij Antwerpen, dichterbij dan we dachten. We sukkelen voort tegen de wind en het opkomend tij in. Na een uur steken we de vaargeul weer over, nu naar de rode zijde om de westbocht af te snijden. Of het veel helpt, weet ik niet, de tegenstroom van de vloed is sterk: 2 tot 2,5 knopen. Een enorm containerschip van Maersk vaart achter ons op (foto hierboven). Zo bereiken we Terneuzen. Nog een laatste oversteek over de vaargeul en we varen de Oude Veerhaven binnen waar de jachthaven is. Afmeren aan de hoge wal op een langsteiger. Opnieuw zwaait het achterschip op de wind dwars uit, maar we werpen de achterlijn aan de havenmeester toe die ons recht trekt. Het is half vier.

Na vieren lopen we het stadje in. Het centrum ligt direct over de zeedijk en het is leuker dan verwacht. Er is ook een goede boekhandel, waar we... (andere keer). Mooie boeken, hoor. We belanden op een terras aan de Markt, die vroeger een stadshaven was. We drinken wat, ons koesterend in de zon en opeens zegt Anna: 'Daar fietst Peter!' Ik geloof mijn ogen niet, maar het is echt zo, langs het terras fietst onze oude zeilvriend Peter T. Hem en zijn vrouw Daniëlle leerden we goed kennen in het Turkse Finike in 2012. Ze voeren toen met hun Maxi 38+ Second Lady.  Ze zochten ons een paar jaar terug in Gorcum op. Sindsdien verkochten ze hun boot.

     We wisten dat ze in Terneuzen wonen, maar om dan een van beiden meteen in levende lijve tegen te komen is een wonder. Ik roep hem aan en om een lang verhaal kort te maken: na een uurtje zitten we met zijn vieren vreselijk gezellig bij te praten, eerst op het terras (foto hier) en later in Restaurant De Graanbeurs, waar ze ons heen leiden. Het wordt laat en daarom is dit summier verslag ook laat (het is twaalf uur geweest). Morgen naar Vlissingen. Daar komen Barbara & Michel zaterdag met (delen van) haar gezin langs.  Daarna gaan we naar de Belgische kust. Terug naar boven

Aanloop van de Michiel de Ruyterhaven in het centrum van Vlissingen.

Woensdag 14-06-2017

Rustige ochtend. We nemen water in en spuiten de boot af, doen wat andere karweitjes, Anna draait een was, en we verheugen ons op de stralende dag die voor ons ligt. Onze ligplaats aan de steiger zie je hier. Bij afgaand tij valt op hoe vol de palen met oesters zitten (foto hier). Voorzover ik weet kun je zonder problemen eten, maar ik heb het niet geprobeerd. In verband met het tij bij aankomst in Vlissingen - de keersluis van de Michiel de Ruyterhaven kun je alleen vier uur vóór en vier uur na hoogwater passeren - vertrekken we om twaalf uur. Bij de uitvaart melden we ons op VHF 3 bij de Centrale Terneuzen. Geen grote vaart in de geul, die vlak voor Terneuzen langs loopt. We steken direct over naar de rode tonnenlijn en hebben zeilwind. Gering, maar voldoende om het hele traject zeilend af te leggen, zonder motorgeluid. Heerlijk! Af en toe loopt grote zeescheepvaart ons achterop (foto hier), daarom varen we steeds vlak buiten de vaargeul.

     De uren glijden voorbij. Het zeewater heeft een fraaie, groenblauwe kleur. Wat zijn we geprivilegieerde mensen! We komen in een nieuw blokgebied en melden ons op VHF 14 bij de Centrale Vlissingen. Ans' kleindochter Nikita belt met de boodschap dat ze is geslaagd voor het eindexamen VWO. Tenslotte passeren we de kerncentrale van Borssele (foto hier). Even later is de zon zo ongenadig brandend dat we de bimini uitklappen. Het tij begint tegen te lopen en de wind valt geheel weg. Dus zeil weg en moter aan. We passeren de Vloehaven en na nog twintig minuten de haven met de zeesluis voor het Kanaal door Walcheren. We laten een veerpont uit Breskens voor ons langs gaan. In de verte ligt weids en verleidelijk de zee en vaag het begin van de Belgische kust.

     Het is kwart voor drie als we de inloop voor de Michiel de Ruyterhaven indraaien (foto hierboven). Een loodsboot vaart met ons binnen. De havenhoofden en de boulevards zijn vol dagjesmensen. De keersluis staat open; waarschijnlijk is hij zelden nog dicht. Na een paar minuten gaan de twee voetgangersbrugjes open en varen we binnen. Van de sluis roept de havenmeester dat we de ligplaats tegenover de sluis kunnen nemen. Mooi! Daar heb je het leukste uitzicht, ondermeer door de sluis naar zee. De haven ligvt in de binnenstad naast bijvoorbeeld attractiepark Het Arsenaal. We leggen aan, maken alles in orde en drinken thee. Daarna leg ik een waslijn aan. Tijd voor een middagdutje. Nu gaan we aan wal voor een glas wijn op een terras. Terug naar boven

Dulce in de Michiel de Ruyterhaven in Vlissingen (bij eb).

Donderdag 15-06-2017

Een mooie dag, die begint met wat sluierbewolking. Na het ontbijt maken we een lange wandeling door schilderachtige binnenstad. Opnieuw verbaast ons het feit dat de vroegere haven bij de aanlegplaats van de loodsboten gedempt werd door overijverige stadsbestuurders. Tegenwoordige het Bellamypark geheten. De vorm van de haven werd nog wel in het plaveisel aangegeven; een armzalig alternatief. Je mag blij zijn dat de Vissershaven (tegenwoordig de Michiel de Ruyterhaven, waar wij liggen - foto hierboven) dat lot bespaard bleef. Vooral mooi is het gebied bij de Oude Markt, aantrekkelijk vanwege de vele historische panden. Er is ook een boekhandel annex de plaatselijke bibliotheek, maar die is minder veelzijdig dan die in Terneuzen. Een schattig straatje met aparte winkeltjes is de Sint Jacobstraat (foto hier). We drinken koffie op een terrasje aan de Kleine Markt. Het bijbehorende café heet 'Het Archief'. Waarom is dat?, vragen we de serveerster. Tja, de zaak moest een naam hebben. Oh, eh, juist.

     Deze binnenstad kenden we al van een wandeling van vorig jaar met onze zeilvrienden Piet & Ineke K. van de Tartaan. Die wonen in Vlissingen. In 2015 voeren we met hen samen van het Portugese Lagos naar Holland. Omdat we het toen gezien hebben, slaan we een bezoek aan het gerestaureerde scheepsdok van Perry over. Wel maken we later een wandeling vanaf de kazematten over het strand onder de boulevard (foto hier). Naast de vaargeul ligt een boot van de Kustwacht op wacht. Contrôle op drugsmokkel? Boven de hoge wal steken de gebouwen van de Belgische Loodsen (met een uitstekend restaurant) en van de Zeevaartschool uit. Terug door de straatjes naar dat Bellamypark. Aan de haven lopen we tegen een Portugees Restaurant aan, Infante, waar we een tafel reserveren voor vanavond. kan ik weer even pochen op mijn Portugees. We eten een bakje kibbeling met knoflooksaus (ik) bij de viskraam van ene Henk Marijs aan de haven. Henk staat achterin de kraam op de foto met (toen nog) Koningin Beatrix, dus die kraam staat er al jaren en Henk - met twee ringetjes in de oren - is er vast goed in geworden. Dat klopt.

     Ondertussen belt Ineke K. (van de Tartaan), die we een app'je hadden gestuurd. We spreken af dat we vanavond met zijn vieren naar de Portugees gaan. Het is al een eind in de middag als we aan boord terugkeren. De westenwind is flink aangetrokken tot Bf 5 met uitlopers naar 6. Goed dat we gisteren uit Terneuzen kwamen. De wind heeft de bewolking van vanmorgen helemaal weggeblazen. Nog even tijd voor een tukje.

Ik had een stukje willen schrijven om Jesse Klaver te steunen, omdat ik er achter sta dat hij niet in de combi met dat 'motorblok' gaat zitten. Dat wordt hem door velen kwalijk genomen. Sterven in schoonheid', 'geen vuile nhanden willen maken', dat soort verwijten. In het kort: de teksten van Tjeenk Willink over migratie waren vaag en wollig. Ze kwamen erop neer dat Nederland zich zou verschuilen achter het onvermogen van Europa. Daar lever je het recht op asiel voor oorlogsvluchtelingen niet voor in. Bovendien zag het er niet naar uit dat er overeenstemming zou komen over milieu, klimaat en ongelijkheid. Groen Links heeft niets te winnen met dat motorblok. Drie maanden geleden schreef ik al dat Klaver zich beter in de oppositie verder kan versterken. Terug naar boven

Eb en vloed in Vlissingen.

Vrijdag 16-06-2017

Het tijverschil is aanzienlijk in Vlissingen. Tweemaal daags zakken we in een diepe put. Zie de beide foto's hierboven. Maar verderop, in Het Kanaal, is het verschil vele malen groter. We herinneren ons bijvoorbeeld de haven van Dieppe nog. Als we in de komende weken dichter bij Calais komen, zal het verschil steeds groter worden

     Vandaag filteren hoge schapenwolkjes het zonlicht. De hele dag waait een kille noordwestenwind; ondanks de zon is het niet warmer dan 17 à 19 graden. Morgen wordt het beter, als de kinderen komen.

Vanochtend doen we boodschappen bij de AH-supermarkt. Er blijkt tevens een markt te zijn, waar we vers fruit kopen. Onder andere een kilo kersen. In een zijstraatje bij de haven blijkt een stripclub te zitten. Het ziet er onguur uit. In een vroeger leven zou ik daar misschien eens een kijkje zijn gaan nemen; nu taal ik er niet meer naar me in dergelijke bedenkelijke milieus te begeven. Wijsheid komt met de jaren,

     We drinken koffie op een terras, warm achter glas vanwege de koude wind. Er lopen veel Duitse toeristen rond in Vlissingen, constateren we. We blijven de rest van de dag aan boord en lezen.

Het 'verjongingsmiddel' Proxofim blijkt een hausse aan bestellingen op internet te veroorzaken. Het is een middel dat verouderde cellen uitschakelt, de zogenaamde senescente cellen. Ik schreef er afgelopen najaar veel over in mijn serie over de ouderdomsgeneeskundige Aubrey de Grey (lees vanaf hier). Onderzoeksleider Peter de Keizer van de Erasmusuniversiteit wordt er zelfs thuis voor gebeld door mensen die het willen gebruiken. Hij schat dat op dit moment al tientallen mensen het middel op zichzelf uitproberen. Niet zonder gevaar; het middel is nog niet systematisch op mensen getest. Naar bijwerkingen werd bij de mens nog geen onderzoek gedaan, maar het is duidelijk hoe enorm groot de wens tot langer leven is. Slimme farmaceuten zullen het zo snel mogelijk op de markt willen brengen. Terug naar boven

Bron: Weerplaza.nl

Zaterdag 17-06-2017

De laatste jaren is het bijna ieder jaar het geval: droogte in Nederland. Een gebrek aan neerslag in het voorjaar en de zomer. Op dit moment is het opgelopen naar 125 mm, aldus Weerplaza. Vooral in Zeeland is het erg droog, zoals bijgaand kaartje laat zien. Het natuurbrandrisico erg groot. Voorlopig wordt geen noemenswaardige neerslag verwacht en juist een hoge verdamping. Ik las dat men in Vlaanderen het sproeien van landerijen en tuinen beperkt. De oorzaak ligt in het grote aantal hogedrukgebieden dat voortdurend over West Europa passeert. April, mei en juni zijn zeer droge maanden. Eerdere jaren was dat ook al het geval. In 2015 was het neerslagtekort de hele zomer eveneens groot. In de zomermaanden hoorde 2015 bij de 5% jaren met het grootste neerslagtekort. In 2011 was het voorjaar zelfs droger dan recordjaar 1976. In 2010, 2006 en 2003 hadden we ook een groot neerslagtekort tijdens de zomermaanden.

     De droogte in ons land is natuurlijk niets vergeleken met die in de Amerikaanse Southwest. Californië, onder andere. Ook dit jaar voorspelt men daar opnieuw een extreme droogte, in de loop van volgende week. Heeft het met global warming te maken? Misschien, maar de relatie tussen weer en klimaat is lastig. Een verregende zomer zoals in 2015 kan de zaak weer letterlijk in het water laten vallen. Trends moeten over periodes van minimaal 30 jaar bezien worden.

Vanmorgen is het tamelijk bewolkt, maar dat duurt niet lang. Er is weinig wind en vanaf tien uur trekken de wolken weg en maken baan voor een prachtige zomerdag. We verwachten Barbara en haar gezin pas in de loop van de middag dus er is tijd om naar het museum op de kade te gaan. HetZeeuws maritiem MuZEEum. De moeite waard! Indrukwekkend is de tentoonstelling over de stad in de oorlog, toen in oktober 1944 de Geallieerden landden op de kust om Walcheren te veroveren en de doorvaart naar Antwerpen veilig te stellen. Dat geschiedde hier vlakbij op UNCLE Beach. De stad leed enorme schade. Maar er zijn ook vrolijker zaken, zoals het takelen van lading uit een scheepsruim op de manier van een kermisattractie. Kinderen vinden dat leuk en ik - in essentie de kindgeblevene - ook (foto hier). Boven bij het daktorentje is een omloop met een schitterend uitzicht over de Westerschelde en de haven (foto hieronder).

                                Uitzicht vanaf het dak vanaf het MuZEEum in Vlissingen op de haven en de Westerschelde.

We drinken koffie aan de havan en wachten aan boord de komst van Barbara, Michel en hun drie kinderen af. De zon heeft inmiddels alle wolken verdreven en straalt in een egaal azuurblauwe hemel, die het zeewater een schitternd blauwgroene kelur verleent. Kleine witte kwalletjes bewegen langs de boot. Opeens staan ze te roepen aan de borstwering terwijl we nog lekker in de kuip te suffen liggen. Daarna wordt het erg gezellig. Er wordt wat afgebabbeld in de kuip en later onderweg op een wandeling langs de verschillende bezienswaardigheden. De heren (excl. ikzelf) staan op het verorberen van kibbeling uit de kraam van Henk Marijs. De man die Hare Majesteit Beatrix eens wist te verleiden. Een aantal uren later eten we bij de Portugees waar we eerder deze week met onze zeilvrienden Piet & Ineke K. aten. Wat moet je ervan zeggen? Het was vreselijk gezellig. Die kinderen zijn zulke verrukkelijke mensen, daar genoten we geweldig van. Hier 4 foto's.

     Morgen gaan we het land uit. Dat is lang geleden. Nou ja, twee jaar. Terug naar boven

Invaart van Blankenberge. Het jacht voor ons zit vast op de nieuwe zandbank, die de doorvaart afsluit. Een boot van de havendienst probeert vergeefs hem vlot te trekken.

Zondag 18-06-2017

Vandaag vertrekken we uit Vlissingen en uit Nederland. Maar we hebben geen haast en nemen eerst een zondags ontbijt met ei. Daarna toppen we alle watertanks af. Ik heb met de stroom- en tijtabellen uit de Reeds Almanak uitgerekend dat we, als we omstreeks 11.00 uur afvaren, binnen drie uur bij de haven van Blankenberge aankomen. Dat is op tijd om binnen te kunnen varen, want die haveninvaart neigt tot verzanden. Een jaar of twee heeft men de invaart weer op diepte gebracht, maar de problemen zijn niet voorbij. Vorige week was er bericht over een Nederlands jacht, dat vastliep op een nieuwe zandbank, die in de ingang zich aan het vormen was. We zullen wel zien.

     Het is een prachtig zonnige dag met geringe hoge sluierbewolking en nauwelijks wind. We varen uit en steken de shipping lanes in de monding van de Westerschelde uit, zorgvuldig uitwijkend voor de grote scheepvaart. Aan de overzijde zetten we onze reis in westelijke richting voort langs de kust van Zeeuws Vlaanderen. Bij Cadzand passeren we de nieuwe jachthaven, dan natuurgebied het Zwin en we zijn in België. Motoren langs de nagenoeg constante reeks flatgebouwen waarmee deze kust is volgepropt. De stranden liggen vol; de mensen hebben er een mooie zondag. Er zijn veel jachten op weg, de meesten Hollanders die van een weekeinde aan de Belgische kust terugkeren. Druk zal het er waarschijnlijk niet zijn.

     Bij Zeebrugge steken we de invaart van de drukke zeehaven over. Vandaag weinig beroepsvaart. Die varen niet op zondagen, zegt Anna, maar dat geloof ik niet. De havenpieren steken ver in zee uit. Daarna komt Blankenberge en het is half twee als we de pieren naderen. Op tijd, denk ik bij mezelf. Het is lang geleden dat ik hier was,; naar schatting eind jaren 90 met Fairview, mijn eerste boot. Gisteravond kregen we een app van mijn oude vrienden Herman & Marian U. (Die boot kocht in 1996 van hem, zoals je hier kunt lezen). Fairview, een Gib'Sea 352, stak niet zo diep, 1.50 meter geloof ik. Enfin, Herman & Marian zijn met hun camper in Blankenberge en we spraken een ontmoeting af.

     Zoals het betaamt luisteren we uit op VHF 16. Opeens roept iemand de kustwacht dat hij in de invaart vast zit, aan de grond gelopen op de nieuwe zandbank. Als we naderen zien we dat er al een boot van de havendienst bij is, die probeert het jacht eraf te trekken (zie foto hierboven). We naderen voorzichtig. Anna roept ze op en de mannen zeggen dat we zo dicht mogelijk bij de bakboordpier moeten blijven, daar zou het diep genoeg zijn. Ik vaar niet ver van dat havenhoofd voorzichtig verder en zie hoe opeens de dieptemeter in één keer van 3 meter naar 0,0 oploopt. Ik raak de bank en weet me er terstond achteruit varend af te krijgen. Ook een tweede poging, nog dichter bij de pier, mislukt. Ondertussen slaagt de reddingsboot er niet in om het jacht vlot te trekken. We horen hoe de redders op VHF de schipper zeggen dat ze zijn schip niet kapot willen trekken en at hij een anker moet uitbrengen en het tij afwachten. Lekker slot van je vaartochtje. Op dat moment bedenk ik dat ik misschien wel een rekenfout heb gemaakt en hier te laat ben. Maar er is ook sprake een nieuwe zandbank.

     Anna roept nog een keer op VHF en van de wal ontraadt iemand ons om het nog eens te proberen. Er mag helemaal geen scheepvaart Blankenberge meer in. Dan gaan we door naar Oostende, beslist Anna. We lichten telefonisch Herman & Marian in, die al in de haven op ons te wachten staan.

Ostende is nog geen zes mijl verderop. we horen op de VHF dat alle jachten van Blankenberge worden weggestuurd. In Oostende vinden we een mooie ligplaats in de Royal North Sea Yachtclub, direct aan stuurboord na de invaart. Voor ons altijd een favoriete haven, vlak naast de levendige binnenstad. De muziek van een kermesse d'été komt ons tegemoet; muziek van - zeg maar - het doorleefde Will Tura type. Het is half vier, we geven ons terneder in de kuip voor rust en verheugen ons weer eens een aantal dagen door te brengen in deze prachtige stad.

     Ik maak mijn berekening nog eens opnieuw en zie: het had moeten kloppen. In de pers lees ik dat ze morgen, maandag, in Blankenberge al zullen beginnen met uitbaggeren. Begrijpelijk, anders verdwijnt alle klandizie naar Oostende. Terug naar boven

Dulce in Oostende.

Maandag 19-06-2017

Vandaag wordt het minstens 30 graden. De Belgische Meteo spreekt al van een hittegolf. We staan vroeg op om een wandeling langs het strand te maken, nu het nog koel is. Het is stil, we zijn vrijwel de enigen. Op blote voeten laten we de golfjes van de mini-branding over onze blote voeten spoelen (foto hier). Her en der zijn werklieden doende om strandpaviljoens op te bouwen. We lopen door tot aan het zomerpaleis van het Belgisch koningshuis, dat zich een flink eind langs het strand uitstrekt.

     Door de winkelstraten lopen we terug. Het is tien uur. Op een beschaduwd terras van een typisch Grand Café drinken we koffie. Naast ons komt een echtpaar van onze leeftijd zitten, een man in een geruit overhemd, met een donkergerande bril en een rare kleur grijs haar. Is dat een pruik?, vraag ik Anna achter mijn hand. Nee, schudt ze beslist. Anna heeft daar altijd een scherp oog voor. De man is vrolijk, hij kijkt zijn vrouw aan, een wat stijve dame met opvallend vals blond haar. Toch geen pruik, zegt Anna zacht. De ogen achter de donkergerande bril twinkelen als de man tegen zijn vrouw zegt: 'Wat wil je drinken? een sangria?'

Zij schrikt. 'Awel nee, man, het zal koffie zijn.'

Dan gaat de man zijn mobiele telefoon op. Hij begroet zijn gesprekspartner met hernieuwde vrolijkheid, zeggende:

'Ik heb 350 kuikens verkocht. Nu zitten we in een hotel te Oostende.'

Terug aan boord. We brengen een heerlijke middag op ons gemak door onder de schaduw van de bimini. Onontbeerlijke beschutting tegen de koperen ploert. Het is binnen ruim 27 graden. We lezen en slaan met belangstelling gade hoe de Belgische politie een jacht van zee opbrengt. Het vaart onder Duitse vlag en moet afmeren aan de buitenzijde van de steiger. De beide opvarenden klungelen ontzettend met de landvasten; ze hebben duidelijk geen ervaring. Hun stootwillen hangen te hoog. Het kan natuurlijk ook van de zenuwen zijn, maar vreemd is dat ze tegen de agenten geen Duits spreken, maar een Engels met een sterk Franse tongval. Hoe dan ook, na in de kuip hun papieren te hebben getoond aan de agenten, mogen ze weer verder varen.

     Verder gebeurt er niets opzienbarends. We hangen een Belgisch gastenvlaggetje in het want; dat hadden we nog verzuimd. De westgaande jachten vertrekken vanaf een uur of twee. Drie uur later arriveren de eerste jachten uit de richting van Nederland. We lezen vrijwel onophoudelijk. Voor vanavond bereidt Anna een koude salade. Terug naar boven

Oostende. De kade bij het Montgomery-dok.

Dinsdag 20-06-2017

Opnieuw een warme dag. In België en het zuiden en midden van Nederland is er sprake van een regionale hittegolf. Hoeveel mensen zouden extra sterven door de huidige hitte? Over hitte-gerelateerd sterven van mensen publiceerde het tijdschrift Nature Climate Change juist een nieuwe studie. Daarin werden rapportages onderzocht over de periode 1980 - 2014. Ze vonden in 783 gevallen waarin extra sterfte werd gerapporteerd in 164 steden in 36 landen als een warmtedrempel werd overschreden tijdens hittegolven. Dertig procent van de wereldbevolking staat in deze tijd bloot aan extra sterfte-risico gedurende 20 dagen per jaar. Zelfs bij drastische reductie van de uitstoot van broeikasgassen loopt dat risico in het jaar 2100 op tot 48%. Als de uitstoot nog verder toeneemt, loopt het risico op naar een ongelooflijke 74%. Hittegolven worden een normaal verschijnsel; sterven eraan ook?

     Vandaag sterven we niet en niet alle leven sterft door meer hitte. Er zijn ook levensvormen die ervan profiteren. The Guardian meldt dat het Zuidpoolgebied wordt gekoloniseerd door de gewone huisvlieg, meegebracht door een toenemend aantal cruiseschepen. Steeds meer toeristen en wetenschappers bezoeken het continent, dat bezig is snel op te warmen. Antartica vergroent door steeds meer en dikkere lagen mosgroei.

     Vooral in Afrika nemen hitte, droogte en uitzichtloosheid toe. Het is evident dat meer en meer mensen dat ontvluchten. Voor de kust van Libië verdronken er gisteren 126. Ze zaten op een rubbervlot, dat door mensensmokkelaars was achtergelaten met medeneming van de buitenboordmotor.

Opnieuw zijn we vroeg uit de veren, wakker geworden door het nijdige geraas van boegschroeven. De oostgaande jachten vertrekken om het tij mee te hebben. Het is al warm, hoewel de warmte hier wordt getemperd door hoge wolkensluierrs en de dagelijkse zeewind die steeds na het middaguur opsteekt.

     We lopen door de binnenstad naar de Delhaize supermarkt aan de overkant van de Mercatorhaven. Voor een aantal dagen slaan we boodschappen in. Op de terugweg drinken we koffie op een terras in de drukke winkelstraat die naat het Mijnplein voert. Anna ziet er leuke jurkjes ('kleedjes', foto hier). Daarna in de zon langs de haven (foto hierboven). Als we net terug aan boord zijn, wordt er van bovenaf de zeekade geroepen. Het zijn Herman & Marian U. Ze komen aan boord en we praten moeiteloos een aantal uren alles bij in de kuip. Vanaf Blankenberge reden ze vandaag naar het westen en stalden hun camper in de buurt, op fietstafstand. Omstreeks twee uur gaan we lunchen in het restaurant van de RNYC (foto hier), met prachtig zicht op de havens en de boot. We zien aan de hemel een donkere samenballing van maamatus-wolken ontstaan, het begin van een onweer (foto hier). Langzaam drijft het complex naar het binnenland en zakt daar ineen.

     Tegen half vijf vertrekken onze vrienden. Er legt een groot tweemaster zeilschip aan de buitensteiger aan. Een Brits opleidingsschip met allemaal jongens in uniform. Prachtig gezicht. Nog later krijgen we een buurman uit Holland naast ons. Morgen gaan we waarschijnlijk naar Nieuwpoort. Terug naar boven

De aanloop van Nieuwpoort.

Woensdag 21-06-2017

De kortste nacht van het jaar, de zomerse zonnewende, is een warme nacht. De temperatuur komt vannacht niet onder de 20 graden. In Nederland geldt het Nationaal Hitteplan. De hitte in het zuidwesten van de VS breekt alle records. Er is sprake van smeltend asfalt op de wegen, van vliegtuigen die niet kunnen opstijgen vanwege te warme, uitgezette lucht, van electriciteitsnetwerken die uitvallen door massaal gebruik van airco's en ventilatoren en van grote bosbranden (dus niet alleen in Portugal).

Vanmorgen vertrekken we om kwart over acht. Dan hebben we nog weinig tij tegen en naar Nieuwpoort is het maar 9 mijlen. Bij de uitvaart moeten we wachten voor de rode verkeerslichten, totdat er twee zeescheppen langs zijn gekomen. Buitengaats is nét voldoende wind om de genua te doen bollen. Er staat een tuitelige zeegang uit het noorden, waar de afgelopen drie dagen de wind vandaan kwam. Omdat de zuidoostenwind zeer zwak is, geeft die te weinig druk in het zeil om de waggeling van de boot wat te dempen. Ans kijkt verstoord.

     Enfin, met de motor bij maken we voldoende voortgang en rond half elf zijn we bij de havenpieren (foto hierboven). We bellen Piet K. van de Tartaan, die deze haven goed kent, met de vraag welke van de drie jachthavens we het beste kunnen kiezen. Sinds ik hier meer dan 15 jaar geleden voor het laatst was, is er veel veranderd. Volgens Piet kunnen we het beste de haven van de KYCN kiezen (de 'Koninklijke'), die het dichtst bij het stadje ligt, en dan wel de langsteiger aan de westkant. Even later leggen we bij de meldsteiger aan waar we meteen diesel innemen, 117 liter. Met € 1,29 per liter is die niet duur. De havenmeester geeft ons op verzoek inderdaad een ligplaats aan de westelijke langsteiger. Ondertussen is het vrijwel windstil en 31,5 graden Celsius.

De middaghitte zitten en liggen we uit onder de bimini. De zon heeft zoveel kracht dat je het door het doek heen voelt. Er gebeurt hier niks, anders dan Oostende is het een erg saaie haven. Een enkele wandelaar loopt over de boulevard naar zee. In Vlaanderen is, lezen we, wegens de aanhoudende droogte een verbod ingesteld op het sproeien van tuintjes en het gebruik van leidingwater voor andere recreatieve doeleinden. We lezen ook over de verijdelde aanslag op het station van Brussel-Centraal.

     Tegen het vallen van de avondkoelte zullen we eens naar het stadje lopen. We overwegen om voor vannacht de ventilator die we in Israël kochten op te graven in het kleine hutje. Wat we morgen gaan doen, weten we nog niet. Niets moet, uiteraard.

     Vanavond geven in Gorcum de gemeente en horeca-ondernemer Berry Voet voorlichting over de wijze waarop ze het ontwerp van het moderne pisgele hotel aan de Duveltjesgracht willen aanpassen en de 14e-eeuwse archeologische resten erin opnemen (in een conferentiezaal). Ik vind het erg jammer dat ik er niet bij kan zijn. Naar mijn oordeel is het nauwelijks denkbaar dat de resten daarbij niet geschonden worden, zoals voorgeschreven is in het Verdrag van Malta en het regionale archeologiebeleid. Maar dat moet vanavond nog blijken. Terug naar boven

Met een boot van de Franse kustwacht varen we op naar de havenhoofden van Duinkerken. De petrochemische industrie werpt een vieze stinklucht uit.

Donderdag 22-06-2017

Gisteren stiefelden we aan het eind van de middag langs een pad naar het dorp Nieuwpoort. In de hitte. We dachten er wel een aantrekkelijk etablissementje te vinden met koude witte wijn en een aangename visschotel, maar ho maar - het dorp bleek vrijwel uitgestorven. De meeste middenstanders waren met vakantie, zo meldden ze met briefjes op de deur van hun nering. Niets te beleven dan amechtige hitte. Anna, die slecht tegen hoge temperaturen kan, sleepte zich voort op haar achterste benen en was een flauwte nabij. Gelukkig vonden we een halte van de kusttram, die ons fluks naar de tegenvoeter van het dorp bracht: slechts drie haltes tot Nieuwpoort Bad. Aan zee wordt aangenaam geleefd in de hittegolf. Langs de boulevard waren diverse terrassen goed van klandizie voorzien en het woei er prettig vanaf zee. Echter heel het uitzicht op het strand van de fameuze veldslag van stadhouder Maurits tegen het Spaanse leger in 1600 - het gemakkelijkst te onthouden jaartal uit de vaderlandse geschiedenisles - werd aan het oog onttrokken dooe rijen van witte doosjes, strandhuisjes voor de happy few.  Onbekommerd echter nestelden wij ons in de verkoelende tocht op een terras en genoten een vissalade (Anna) en mosselen met look (ik), vergezeld van een koud alcoholvrij biertje (Anna) en koele witte wijn (ik weer). Maar toen moesten we nog terug. Overmoedig en vervuld van goede voornemens tot lichaamsbeweging aanvaardden  wij de voettocht terug naar het dorp, naast het lange havenkanaal. Na een luttele honderd meter brak het elegante linkerschoentje van de geliefde, die ik echter niet mocht op mijn rug mocht nemen. Wel droeg ik haar schoenen, de hele en de kapotte, terwijl zij blootsvoets naast mij schreed.

     Geloof me, we bereikten het dorp na een uur ploeteren, opnieuw geheel bezweet in de klamme avondlucht. In het kanaal begon het opkomend tij de kale modderplaten weer te overstromen en de beloofde zeehonden uit de folder van de jachtclub waren er niet. Terug aan boord zochten we de Israëlische ventilator op en die maakte dat we zonder te bezwijken nog lang van de lange zomeravond konden genieten. Wel besloten we morgen dan toch maar door te varen naar Dunkerque, aangezien hier in Nieuwpoort wel erg weinig te beleven valt.

Vanochtend half zeven wakker na een nacht ventilator en zonder dekbed. Het is laag water; overal klinkt het gorgelend geluid waarme het resterende water tussen de stenen van de beschoeing uit stroomt. Op internet zoek ik snel of er ergens een verslag is van de vergadering gisteravond op het gemeentehuis over de archeologische vondsten en het abjecte hotel aan de Gorcumse Duveltjesgracht. Ik vind er een op de website van De Stad Gorinchem. Terwijl een groot deel van de bevolking tegen is, vluchten de politieke partijen zoals verwacht naar het haalbaarheidsonderzoek dat horeca-ondernemer Berry Voet had voorgesteld. Dat onderzoek moet laten zien of de restanten van de 14e-eeuwse stadsmuur en -toren in het hotel kunnen worden opgenomen. Het zou me niet verbazen als Voet dat onderzoek allang klaar heeft. De enige oppositie komt van Gorcum Actief en Pierre Schefferlie (PvdA en tegelijk initiatiefnemer van een concurrerende locale partij), die volgende week met een motie in de raad komen. Paul Mulder van de Historische Vereniging Oud-Gorcum benadrukt de wettelijke verplichting (Malta, regionaal archeologiebeleid) om de vondsten ongeschonden te bewaren. Hij krijgt veel applaus. Het feit dat daar geen kijk op is, is straks een grond voor juridisch bezwaar tegen de beslissing van het College van B&W. Want uit een uitgelekte notitie over de bouw blijkt dat er geen nieuw funderingsplan is en dat er delen van de stadsmuur - na beschrijvende vastlegging -  moeten worden afgebroken. Het blijkt - o gruwel - dat er zelfs 35 cm van de muur moet worden afgezaagd!

Afvaart om tien over acht. We zullen nog een uurtje het tij mee hebben. In de haven is nauwelijks wind, buitengaats staat ZW Bf 4. Precies op de kop. De zeegang is beduidend aangenamer dan gisteren, ook al lopen wind en tij tegen elkaar in. Toch wordt Anna zeeziek, gelukkig zonder kotsen. We motoren naar de groene Tavegeer boei, die de Tavegeer zandbank markeert. Het is zonnig en benauwd warm, maar de wind is koud en koelt lekker af. Een goed twee mijlen verder komen we bij de E11 groene boei, die de ingang aangeeft van de Pas van Zuydcoote, een smalle, betonde geul door de zandbank. Hier passeren we de Franse grens. Het verloopt allemaal moeiteloos en snel, we maken 7 - 7,5 knopen voortgang, maar eenmaal uit de geul krijgen we de stroom toenemend tegen. Tegelijk vlakt de zeegang af, wind en tij hebben nu dezelfde richting. Maar de wind neemt toe en de Post Ostende meldt op VHF dat de wind gaat aantrekken tot Bf 5/6 en occasionally Bf 7. Er worden in de loop van de middag onweders verwacht. Maar dan zullen we allang binnen zijn.

      Een tijdlang vaart een schip van de Franse kustwacht met ons op. Voor ons toont hij geen enkele zichtbare belangstelling, maar reken maar dat hij onze gegevens (de AIS staat aan) allang gecheckt heeft. Enkele Hollandse jachten liggen op een comfortabele tegenkoers; ze vertrokken met de tijwisseling uit Duinkerken en hebben de wind achter. Onze snelheid over de grond (SOG) neemt af tot 4 - 4,5 knopen. De zeeziekte van Anna is opeens voorbij; hopelijk is ze voor de rest van het seizoen ingeslingerd. De invaart van Duinkerken nadert geleidelijk. Boven de industrie ten westen ervan hangt een vieze, stinkende lucht (foto hierboven).

     Even na half elf ronden we het havenhoofd en varen de voorhaven in en lopen het lange havenkanaal binnen. De jachthaven aan de westijde passeren we; we lagen er twee jaar geleden op de terugreis uit Portugal, maar de haven ligt ver van de stad. Nog steeds waait het flink. We meren aan de hoge wal af op de buitensteiger van de Yacht Club de la Mer du Nord (YCMN), die dichter bij de stad is. Er liggen niet veel boten. Na de inschrijving kopen we bij de naastgelegen watersportwinkel een nieuw Frans gastenvlaggetje en zeekaarten van zuidoost Engeland. Nog steeds voel ik me zonder papieren kaarten onwennig.

     Middag. Rust in de kuip. Er doemt in het westen een onweerslucht op, zoals voorspeld. Het onweer trekt snel over met wat kort gedonder en luttele dikke regendruppels die op het dek uiteenspatten. Daarna is het voorbij, de zon keert terug, het is een stuk frisser en de wind blijft loeien in de wanten van de schepen in de haven. Ergens slaan vallen tegen een mast. We liggen veilig binnengaats. Terug naar boven

In het centrum van Dunkerque.

Vrijdag 23-06-2017

Gisteravond keken we naar het nieuws op de Belgische televisie (Canvas). Digitenne vindt geen Franse digitale zenders. Hebben ze die nog niet in Frankrijk? Dat kan ik me niet voorstellen. Na enig zoeken blijkt dat er TNT zou moeten zijn, Télévision Numérique Terrestre, sinds eind 2011. Dat werkt met een speciaal format: MPEG-2 en MPEG-4. Je zou er een speciale decoder voor nodig hebben. Digitenne gebruikt een ander format, geloof ik; dat heet Conax. Ik zal het eens verder uitzoeken. In elk geval is er weer een klassieke muziekzender op de FM: France Musique. In België heeft KLARA een te zwak signaal op FM. Ik zou overigens radio kunnen streamen via internet, maar ik veronderstelde dat de WiFi-verbindingen in de havens daarvoor doorgaans te onstabiel zouden zijn. Maar dat valt hier erg mee. Dus hebben we onze eigen Radio 4 opstaan via Bluetooth op de Intempo speaker die (kocht ik enige jaren geleden voor een prikje bij Het Kruidvat). Webradio. Er is vooruitgang in de wereld - maar het doet wel ietsje af aan het gevoel in het verre buitenland te zijn.

Vannacht was het rustig, maar vanmorgen trekt de zuidwestenwind al snel fors aan. We maken een lange wandeling naar het centrum van de stad en constateren dat de stad flink is opgeknapt. In 2007 lagen we hier ook verwaaid en het regende alsmaar. De stad bood een deprimerende aanblik. De havenwijken waren erg verpauperd. Nu is er veel opgeknapt en de wijk aan de haven is universiteitswijk geworden. De levendigheid is sterk toegenomen, maar het helpt natuurlijk dat de zon ditmaal schijnt. Vanavond is er een muziekfestival op de kades.

     In de stad vinden we een grote Leclerc supermarkt. Hypermarché heten ze. Heerlijk, die Franse supermarkten! Er is zó geweldig veel lekkers te vinden, ons boodschappenkarretje is snel vol. Ondertussen waait het steeds harder. Op een terrasje achter glas drinken we een café au lait (foto hierboven).

Terug in de haven. Het waait nu WZW Bf 6 à 7. Omdat we op de buitensteiger erg onrustig liggen, vragen we op het havenkantoor om een plaats à l'interieur. Dat kan; een stukje verder de haven in liggen we op de kop van een steiger wat meer met de boeg in de wind, zodat er meer luwte is achter de buiskap. Het valt eventjes niet mee om er te af te meren, maar een dame van de haven helpt ons gelukkig. Vandaag vaart niemand uit en komt niemand aan. Morgen zou het ook flink blijven waaien en zondag kan er regen bij komen. Maandag lijkt beter te worden. We plannen om dan in één keer het Nauw van Calais en zijn shippinglanes over te steken, naar Ramsgate. Vanavond gaan we in elk geval naar het muziekfestival.

Wat opvalt in het nieuws: oppositieleider Navalny wordt uitgesloten van deelname aan de presidentsverkiezingen van 2018 in Rusland; president Erdogan verbiedt het onderwijs van de evolutieleer op Turkse middelbare scholen. Die staat niet in de Koran. Op de universiteit mag de leer wel onderwezen worden. Dat valt nog mee. Terug naar boven

De Chiens d'Mer gisteravond in de jachtclub van de Yacht Club de la Mer du Nord.

Zaterdag 24-06-2017

Gisteravond lopen we naar de naastgelegen universiteitswijk. Dit is het gebied van de vroegere citadel, het belangrijkste bolwerk van de haven. Daar is niets meer van over, alleen wat namen. Die wijk is sinds ons laatste bezoek ontwikkeld door de socialistische regering in het kader van de aanpak van zwakke regionale gebieden. De kades en de oude handelsgebouwen werden opgeknapt en er kwam een nieuw, fantasievol universiteitsgebouw voor de ULCO, de Université du Littoral Côte d'Opale. Een gebouw dat er zoals veel universiteitsgebouwen, nu al verwaarloosd uitziet. Ieder jaar is het festival La Citadelle en Bordées, eigenlijk een muziekfestival van zeemansliederen, maar dat ziet men ruim.

     Na het avondeten lopen we de wijk in. Opvallend: de meeste toegangswegen zijn afgesloten met grote betonblokken en road blocks van de securité. Ook staan de meeste bruggen in het havengebied omhoog; zo kan er geen auto door. Frankrijk kent nog steeds de noodtoestand; risico's op aanslagen worden beperkt.

     Langs de kades, op de pleintjes en in de straten zijn talrijke podia waar musici doende zijn zich te installeren. Voor de café's zijn extra grote terrassen gemaakt en bars buiten gezet. Een groeiend aantal festivalbezoekers kuiert rond en wij voegen ons tussen hen. Het is droog maar velen lopen net als wij te kleumen door de harde, kille zuidwestenwind. Gelukkig dringt de zon af en toe en verwarmt ons op luwe plekjes. Natuurlijk zijn er de onvermijdelijk shanti-koren met grijze, oude mannen. We genieten van een optreden van de bizar gekostumeerde band Whiskeybaba, die erg aansprekende en vrolijke muziek brengt. Het doet denken aan Rowan Hèze, maar er is ook een ontroerend liedje over Manon, de dochter van de leadzanger. 'Elle riait tellement. (...) Et te voilà, ma fille, ma toute petite Manon'. De zanger zegt dat ze inmiddels een dtuk groter is en af en toe een etter. We kopen een CD van de groep waar het lied opstaat.

     Toch drijft de kou ons later terug naar de haven, maar daar is ook muziek. Liefst drie bands spelen afwisselend hun sets. Het best beviel ons Chiens d'Mer ('de zeehonden') met gloedvolle folk. 'Le folk "rauque" de Flandre maritime'. Hierboven een foto van hun optreden. Ze hebben twee violisten. We zitten apart van elkaar met de grote bak van het tafelvoetbalspel tussen ons in. Ans krijgt sjans. Een leuke man begint een gesprekje met haar, ze lacht en ziet er mooi uit, het is een leuke man, ik snap het wel, ik zou het ook gedaan hebben, maar na een paar minuten druipt hij af. Anna vertrekt om kwart over elf naar de boot, ik blijf nog een uurtje en voel me op een prettige manier alleen, zoals ik vroeger graag in kroegen zat: alleen, peinzend en zonder iemand nodig te hebben.

De zuidwestenwind is vannacht afgenomen tot vrij krachtig, Bf 5. Die blijft vandaag doorstaan en voert zelfs af en toe heel fijne regendruppels aan, zonder dat het tot een bui komt. Sproeiregen heet dat, geloof ik. We lopen naar de kade van de citadel, waar het Musée Portuaire is, een verbouwde havenloods. Er is een tijdelijke tentoonstelling over piraterij. We komen de Duinkerker Kapers tegen onder andere Jean Bart, die het vak nog van Michiel de Ruyter leerde. Op een plein in het centrum van deze stad staat een beeld van hem. Er zijn talrijke prachtige scheepsmodellen, waaronder deze (foto hier), het is duidelijk een museum voor jongetjes die ervan dromen later naar zee te gaan, maar op zeker moment heb je er wel genoeg gezien. Vreemd is dat er helemaal niets te vinden is over de traumatische aftocht van het Brits leger uit Duinkerken in 1940.

     Typisch Frans: het museum sluit een uur tussen de middag. Dan gaat het personeel lunchen en moeten alle bezoekers naar buiten. De macht van de vakbonden. We lopen voor een kop koffie naar het stadscentrum, kopen een baguette en lunchen aan boord. Volgt een middag vol lezen. Er arriveert of vertrekt geen enkel schip. Vanavond gaan we in de jachtclub eten. Terug naar boven

Het havenkanaal van Duinkerken, vanaf de stad, met links de jachthaven van YCMN. In die massa ligt ergens onze boot.

Zondag 25-06-2017

Eten in  de jachtclub gisteravond, niet zo denderend maar geen van ons had zin om weer naar de stad te lopen. Daarna thuis aan boord, terwijl de wind nog bij voortduring om de boot loeit en aan de ramen rammelt, een avond met nostaligische muziek, dankzij de WiFi, Bluetooth en de Intempo speaker. Oude tijden herleven, Georges Moustaki komt voorbij, hoe mooi het vroeger was - of leek te zijn:

Het lichtschip Sandettié in de 'middenberm' van de shippinglanes. Hier is het al Brits.

Maandag 26-06-2017

Na een uur of elf ging gisteravond de harde wind liggen. Vanmorgen is het droog en bewolkt met een lichte noorden- tot noordwestenwind. Afvaart om kwart voor acht. Buitengaats een houdbare zeegang, eveneens uit het noorden. We motoren naar het westen langs de rode tonnenlijn en passeren de grote industriehaven van Gravelines. We hebben twwe knopen stroom mee. Geleidelijk aan verleg in mijn koers naar het noordwesten, want hier kunnen we de zandbanken voor de Franse kust oversteken. In het noorden is de hemel blauw en langzaamaan schuift de wolkelaag naar het zuiden weg. Ik mik op de Ruytingen West boei, die op de punt van de gelijknamige zandbank ligt. Hier begint de oversteek van de 5 mijl brede shipping lane, waarin de zeeschepen als een stoet olifanten achter elkaar van west naar oost beweegt. Voor ons langs passeren er vijf en dan is er een gat waar we door kunnen. De AIS is behulpzaam bij de inschattingen. Intussen is het compleet zonnig geworden. De zeegang in de scheepvaartroute is onrustig; de golven sissen en klappen uit alle richitngen tegen elkaar op.

     Na een uur zijn we bij wat je 'de middenberm' kunt noemen, een zône van anderhalve mijl waarin geen scheepvaart is en je je kansen kunt wegen voor de volgende oversteek. Hier ligt het lichtschip Sandettié;we zijn inmiddels in de UK (foto hierboven). Dit is niet het oorspronkelijke Franse schip uit 1949; dat is uit de vaart genomen en ligt aan de kade in Duinkerken. Uit het oosten doemen vijf zeeschepen op en ik blijf dus wat hangen bij de gele boei die op de middenberm ligt, om ze wat dichterbij te laten komen. Ze zien dan tevens dat ik niet voor ze langs zal oversteken. Ik passeer achterlangs en zet koers naar de overkant, weer een mijl of vijf. In de verte nadert een containerschip met hoge snelheid; aanvankelijk lijkt het of ik nog voorlangs kan maar dat valt tegen. Ik stuur oostwaarts en wacht tot hij voor me langsvaart. Nu is het leed geleden, de spanning ebt af.

     De tijstroom staat inmiddels goed tegen, circa 2,5 - 3 knopen. De wind is ook tegen, maar de zon schijnt inmiddels uitbundig nu het wollkenveld weggetrokken is. Eenmaal uit de scheepvaartroute zet ik een koers uit ten oosten van de Goodwin Sands, de beruchte zandbanken voor de kust van Kent. In de verte zien we de fameuze white cliffs of Dover en de talrijke veerponten die de haven in en uit varen. Ik doe een dutje en Anna neemt de wacht over. Terwijl ik slaap ziet ze een griend opduiken, slechts eenmaal. Dat is nou altijd, als ik niet kijk. Op tien mijl ligt de Goodwin Knoll, de groene boei die het einde van de banken markeert en de invaart voor Ramsgate. Verderop voor de monding van het Thamesbekken zien we een paar enorme windparken.

     We naderen Ramsgate met een ferme tijstroom van opzij. Anna roept op VHF 14 Port Control op voor toestemming om binnen te varen. Die wordt meteen verleend. In de voorhaven maken we lijnen en stootwillen klaar en roepen op VHF 80 de jachthaven op. Ze geven ons een ligplaats aan de buitenzijde van de langssteiger, die voor jachten boven 12 meter bestemd is. Een prima plek, het is net drie uur geweest. Vergenoegd kijken we naar de rij typische Engelse huizen bovenaan de havenmuur. Het doet erg aan St Peter Port op de Kanaaleilenden denken. Voor het laatst was ik hier in 2002; Anna was niet eerder in Ramsgate.

     Ik betaal op het havenkantoor vooralsnog voor twee nachten (78 pond). Naar paspoorten vragen ze niet. Morgen wordt regen verwacht. Gelukkig hebben ze hier walstroom van 16 Amp. zodat de wasmachine kan draaien. In Duinkerken ging dat niet; daar was maar 4 Amp. Terug naar boven

Ramsgate. Vanmorgen aan het havenfront.

Dinsdag 27-06-2017

Gisteravond de televisie weer eens aan. Nu we uit Frankrijk weg zijn, kan Digitenne weer digitale televisie ontvangen. Nou, dat zijn er wat! Goeie genade, we ontvangen meer dan 130 netten, de meeste met de grootst mogelijke onzin erop. Uiteraard een hoop koop- en kookzenders, Jamie O. kwam ook langs, en een heleboel detectiveseries en veeartsenprogramma's, popmuziek- en kletszenders. Ook veel voetbal. We zagen een interview met Frank de Boer, die ergens in Engeland trainer is geworden. Frenk de Bur sprak met veel ...eh's lang niet zulk geestig Engels als Louis van Gaal. Het duurt een tijd voor we BBC News op kanaal 130 vinden. Op de radio zijn gelukkig ook veel klassieke zenders.

     Het is wennen aan de nieuwe tijdzône, de klok moet een uur terug. British summertime. Dus gaan we om tien uur naar bed, voor ons gevoel elf uur. We maken een slechte nacht; er is harde noordoostenwind die een nogal luidruchtige klotsdeining tegen het achterschip stuurt. Op zeker moment val ik toch in slaap en hoor daardoor niet dat Anna tenslotte naar de voorhut vlucht. Daar hoor je het geklots niet. Vanmorgen piekeren: zal ik de boot maar verhalen en omgekeerd aan de binnenkant van de buitensteiger leggen? Is het de moeite? Vandaag hebben we nog wel wind uit oosten (en vanmiddag regen), maar de volgende dagen is hij weer west tot zuidwest. Dan liggen we juist goed. We laten het zo. We zijn trouwens blij dat we in Ramsgate liggen, want er komen drie dagen van regen en je moet er niet aan denken om in het saaie, deprimerende Duinkerken te liggen. Voorlopig zit al die regen nog in Schotland, hier schijnt een bleke zon door een dunne wolkenlaag; pas vanmiddag komen er buien, mogelijk met onweer.

Het is eigenlijk helemaal niet zo'n slechte dag, al gauw zijn onze jacks te warm. We trekken ze uit en lopen langs het havenfront. Daar werpen we een blik in de speciale Sailors Church (foto hier), die ik me van vroegere bezoeken herinner. Daarna wandelen we door enkele winkelstraten, oppassend dat we bij het oversteken niet onder de links rijdende auto's komen. Ook hier winkelleegstand met kale, dichtgeplakte etalages. We pinnen ponden bij een ATM. De ochtendkoffie drinken we op een terras aan een pleintje. Alles is zo heerlijk Brits en nergens lopen zoveel rare, verknipte types rond als hier. John Cleese county. Nergens zie je ook zoveel silly walks. Veel Britten zijn duidelijk te dik. Teveel fish & chips en te weinig beweging. Het is het land van de BREXIT; hier en daar hangen nog affiches met in kardinale letters 'LEAVE!' en van de Conservatieven, 'For a better and more secure future!' Moet je nu eens zien hoe onzeker alles is geworden, je snapt niet hoe die partij het durfde te beloven.

     We genieten van het levendige straatbeeld, ook al is de armoede van de mensen goed zichtbaar. Ergens treft Anna een dropwinkel, ze is gek op Engelse liquorice, en ze zoekt vol geïnspireerde gretigheid een aantal zakken uit voor aan boord (foto hier).

     Om half twee zijn we weer aan boord voor een late lunch. Daarna lezen we de middag door. De voorspelde regen met onweer is nog niet gearriveerd. Mogelijk gaan we straks uit eten, mogelijk niet.

In Nederland velt het Haags gerechtshof een belangrijk vonnis: de Nederlandse staat is aansprakelijk voor de de dood van 350 moslimmannen, die op 13 juli 1995 tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië werden weggevoerd uit de enclave Srebrenica. Het is de bevestiging van een eerdere uitspraak uit 2014 van de Haagse rechtbank. Sinds Srebrenica heb ik me vaak verdiept in het beschamende optreden van Dutchbat en het meeste erover gelezen. Het is dubbel beschamend dat juist vandaag een grote groep veteranen een schadevergoeding van bijna 5 miljoen euro eist van de staat. Dat ze trauma's opliepen door hun machteloosheid en laffe optreden is evident, maar toen ze eenmaal in die afschuwelijke situatie verkeerden waren ze zelf verantwoordelijk voor de kwalijke keuzes die ze maakten. Vooral de ondercommandant Rob Franken, die zich nu ook achter de claim durft te scharen. Er waren voldoende signalen dat de mannen op de compound zouden worden vermoord door de troepen van Mladic. Dat weet ik ondermeer uit het boek waarin alle individuele getuigenissen van Dutchbatters staan opgetekend (dat ik thuis heb en niet hier en dus nu niet exact als bron kan noemen). De houding van velen van hen valt niet goed te praten en niet te vergoeden, such is life, ze zouden er beter het zwijgen toe doen. Befehl = Befehl gaat niet op. In een individuele situatie is doden, beschermen of laten doden ieders eigen verantwoordelijke keuze. Daar kun je je achteraf niet voor verstoppen, noch de VN of de eigen regering verantwoordelijk voor houden. Dat die hun eigen fouten maakten staat buiten kijf. Ik schreef vaker over Dutchbat en Franken, onder andere hier.

     Eveneens beschamend is de houding van de ChristenUnie, die destijds een motie tegen de exceptionele bonussen voor bankmedewerkers mede ondertekende. Nu ze kans maken op deelname aan de regering zijn de principes ineens te koop, haalden ze hun handtekening onder de motie weg en stemden ze ertegen. Het is net het CDA, zo kennen we onze gelovige mannenbroeders weer.

     Een verrassend en leuk bericht van Nanning & Miranda in het Gastenboek. Zeilers die we tijdens onze overwintering op Malta (2008/2009) leerden kennen met hun catamaran Famous Goose. Die verkochten die dus, en knapten een gezonken vissersboot op waar ze nu mee rondvaren. Terug naar boven

De Royal Harbour van Ramsgate. In de rode cirkel ligt onze Dulce.

Woensdag 28-06-2017

Gisteravond niet uit eten; we gaan vanavond. We zagen de wind langzaam afnemen en krimpen van Oost naar West. De komst van een lagedrukgebied (996 hPa) ging vannacht gepaard met veel regen. Er is enige lekkage bovenop de bakboord garderobekast, maar nu is het droog. De kern van het Laag ligt vrijwel precies boven ons en beweegt weinig. Er is enige lichte regen of motregen mogelijk.

     Na het ontbijt lopen we langs de haven naar de stranden die in de richting van Margate liggen. Het is droog en grijs. De wolken hebben dikke, donkere buiken, maar soms scheuren ze even van elkaar en laten een stukje blauwe hemel zien. Erg koud is het niet. We drinken café latte op een terras aan de haven. Daarna lopen we over de promenade langs verlaten stranden met een klassiek beeld, een gesloten draaimolen en schommels (foto hier). Ze wachten op zon, kinderen en strandweer. Niets is triester dan badplaatsen buiten het seizoen, schreef Paul Theroux eens. Hij heeft gelijk. De eb heeft de stranden blootgelegd. Ze liggen onder de hoge klifwand die East Cliff heet; er bovenop staan hoge Engelse huizen met seaview op een rij. We komen bij een plek waar een tunnel in de klifwand verdwijnt. het zijn The Tunnels, waardoor vroeger het spoor liep dat naar het treinstation aan de haven leidde. In WO II schuilden de bewoners hierin voor de luchtaanvallen van Duitse bommenwerpers. Je kunt erin, maar alleen met een guided tour en die begint pas over 2,5 uur. We kijken wat rond in de eerste honderd meter, waar poppen staan die de situatie van destijds uitbeelden (foto hier). Het doet ons erg aan het ondergrondse oorlogsmuseum op Guernsey denken dat we in 2003 bezochten, maar dat was een Duits hospitaal.

     We lopen verder langs het strand. De huizen onder de krijtklifwand zijn shabby en aan restauratie toe, behalve een splinternieuw appartementengebouw. Daar loopt een asfaltweg schuin omhoog en voert met een haarspeldbocht naar de boulevard boven. We lopen terug en hebben een fabelachtig uitzicht over de kalme, grijze zee. In de verte kun je de Franse kustlijn zien. Ooit moet men hier met enig ontzag naar die kust gewezen hebben: daar zitten de Krauts. We lopen verder tot aan een straat die Plains of Waterloo heet, een straat met een flauwe bocht en rijen met tamelijk verwaarloosde, hoge huizen met smalle erkers. In één ervan verbleef Karl Marx in 1879, staat op een schildje boven de deur (foto hier). Dat was vier jaar voor zijn dood. Ik check het later en het klopt: Marx kwam hier graag met zijn gezin op vakantie uit Londen, waar hij werkte in de National Library, wel negen keer en ook zijn collega Friedrich Engels kwam soms mee. Gingen ze naar het strand? Ik neem aan van wel. Het kost enige moeite om je de geleerde, bebaarde marxist, icoon van de 1e Socialistische Internationale, de wereldrevolutie en van het vergane Sovjet-rijk, in zwemkostuum voor te stellen.

     We lopen terug naar de haven, door het kleine centrum en klimmen aan de andere zijde omhoog naar West Cliff, de voortzetting van de hoge wal van krijtrotsen. Aan een balustrade hoog boven de haven zijn wat leuke restaurants, waaeronder een Frans. De dinerkaart bevalt ons en we reserveren voor vanavond. We lopen verder naar de hoge, monumentale zigzag-trap die terug naar zeeniveau voert bij de Sailors Church en keren terug aan boord voor de lunch.

Rustige middag. De man van een Zweeds jacht verderop aan de steiger komt vragen hoe hij het best naar Amsterdam kan oversteken en waar hij de verschillende scheepvaartroutes kan passeren. Hij veronderstelt dat wij dat vaak doen. Met GPS en een goede zeekaart, ben ik geneigd te zeggen, maar hij tovert een tablet tevoorschijn met electronische kaart. We buigen ons eroverheen en knobbelen een route uit. Hij wil doorvaren naar Helgoland, want hij moet volgende week voor zijn werk terug zijn in Zweden. Ik wijs hem erop dat hij, als hij goed plant, bij Texel kan profiteren van de getij-knoop en tweemaal de tijstroom mee heeft. Wij hadden dat toen we in 2002 naar Denemarken gingen. Dat is nieuw voor hem, hij noteert het allemaal op die tablet. Heeft u geen papieren kaarten?, vraag ik. Nee, die gebruikt hij niet meer. Tja, ik denk bij mezelf: electronica scheidt er altijd mee uit als je ze het hardst nodig hebt.

In het nieuws: de openbaar aanklager in Suriname eist 20 jaar gevangenis voor president/drugshandelaar Bouterse. Gerechtigheid kan lang op zich laten wachten maar komt soms toch. Ik ben benieuwd of Bouterse al een tegenzet gereed heeft, want hoe langer hij wacht, hoe verder de rechtsgang voortgaat. Terug naar boven

De graftombe van aartsbischop Chichele, gestorven in 1443, in zijn 'cadaver tombe' in de kathedraal van Canterbury. Het lijk ligt erondert.

Donderdag 29-06-2017

Heerlijk gegeten, gisteravond bij Restaurant 'Bon Appetit' boven de haven (zie foto hier). Het valt ons overigens op hoe vriendelijk het horeca-personeel in Engeland is. Als je wat vraagt, een gerecht kiest of een wijn, dan luidt de  reactie steevast: 'Lovely!' Zelfs in de communicatie met havens of met de kustwacht via VHF is alles Lovely. Je gaat jezelf op den duur een ontzettend bijzonder en origineel persoon vinden.

Vanmorgen is het koud. Een uur voor het opstaan zetten we het electrisch kacheltje aan. Vandaag is het droog, soms met wat zon en nauwelijks wind. We lopen rond de haven naar een zeilmaker, die de druksluiting van het bandje herstelt van een van de kajuitdeurtjes. Dan verder naar het station (1 mijl afstand). We zijn er om half elf en we willen kaartjes kopen voor de sneltrein die om 11.05 uur naar Canterbury vertrekt, de stad van Chaucer. Maar de public service in Engeland is niet zo geweldig. De beide loketten zijn dicht en de kaartjesautomaat is kapot. Open at 10.50, staat op een briefje op een van de loketten. Er staat inmiddels een groeiende rij wachtenden. De mensen mopperen, een aantal zal onvermijdelijk de trein missen. Exact om het vermelde tijdstip gaat één loket open en begint een dorknoper van een man, kaal met een staartje aan zijn achterhoofd alsof hij een Chinees is, onverstoord met de verkoop. Omdat wij vroeg waren, stonden we voor in de rij en halen de sneltrein wel.

     Door een glooiend akkerlandschap rijden we met de Southeastern in een kleine 20 minuten naar het station Canterbury West. Het centrum ligt vlakbij; dat bereik je via de West Gate, een oude stadspoort. Daar is het meteen vreselijk druk en gezellig. Oude straatjes, terrassen, café's, oude winkeltjes, boekenantiquariaten, vakwerkhuisjes, een schilderachtig riviertje (de Sour) dat door de stad loopt, alles geweldig leuk. Canterbury is weinig groter dan Gorcum, maar hier is zoveel historie bewaard gebleven dat het een lust voor het oog is. Je ziet wat het een stad oplevert om zijn verleden te koesteren; Gorcum zou er veel van kunnen leren. (Terzijde: vandaag werden 2 moties van de oppositie in de Gorcumse gemeenteraad, die beoogden nog iets te redden van de archeologische vondsten aan de Duveltjesgracht, verworpen met 17 tegen 7 stemmen. Lees meer hier. En zo'n stad wil meer toeristen trekken...).

     We drinken koffie op een terras bij een beeld van de schrijver Geoffrey Chaucer (ca. 1343 - ca. 1400), met wie ik een hartelijk gesprek voer (foto hier). Het is ik weet niet hoelang geleden dat ik The Canterbury Tales las, een vertaling in een zo'n klein pocketboekje, van Prisma geloof ik. In een van de straten bezwijk ik voor een footlong hotdog, German style, met ui en kaas en tomatenketchup.

De wereldberoemde kathedraal is een verhaal op zich. Het is de zetel van de aartsbischop van de Anglicaanse kerk. De kerk dateert al uit 597 AD. Hij is overweldigend mooi, met prachtige gebrandschilderde ramen, tombes en altaren. We gaan eerst naar de enorme crypte, omdat hij over een halfuur gesloten wordt vanwege een huwelijksdienst. Er zijn aan deze kerk zó ontzettend veel historische verhalen verbonden, dat er geen beginnen aan is in een verslagje als dit. Een paar curiositeiten. De ingangspoort is erg mooi en er staat een merkwaardig Christusbeeld in de midden (2 foto's hier). Daar zal wel een verhaal aan vastzitten, dat ik niet ken. Dan het fenomeen van 'cadaver tombes' of 'transi-tombes', ook nooit eerder van gehoord. Dat zijn tombes met bovenop de gebeeldhouwde figuur van de overleden hoogwaardigheidsbekleder, met eronder een beeltenis (effigy) van zijn ontbindend lichaam. Er zijn er hier verschillende, zoals die van de foto hierboven. Die is van aartsbischop Henry Chichele, overleden in 1443, afgebeeld in vol priesterlijk ornaat met zijn gebeeldhouwd kadaver eronder. Even goed op de foto kijken. En dan is er natuurlijk de tombe van de Zwarte Prins, Eduard van Woodstock, prins van Wales, die in 1376 stierf. Hij ligt er met zijn hond en zijn helm en de riddersporen uit de Slag van Crécy, waar hij in 1346 de Franse koning versloeg. Maar je kunt de tombe niet goed zien. Er zit een steiger omheen en op een bord staat dat er juist vandaag en morgen onderzoek gedaan wordt naar de samenstelling van de metalen waar het liggende beeld van gemaakt is.

We genieten ook erg van een wandeling door de mooie Engelse tuinen om de kathedraal. We komen er veel scholieren tegen, jongens en meisjes die hier op internaat zitten. Ze dragen allemaal hetzelfde uniform en doen sterk denken aan Harry Potter en zijn vrienden op Hogwarts.

     Vermoeid keren we terug in de stad en drinken thee op een terras in een van de nauwe straatjes. Grappig: de dienster zet er een zandlopertje bij, zodat jet thee precies vijf minuten kunt laten trekken. Ik mag van Anna op de terugweg nog in een paar boekenantiquariaten snuffelen, maar doe geen vondsten. Bij een groentezaakje kopen we een bak kersen uit Kent, die we onderweg naar het station opeten. Dit keer hebben we terug de stoptrein. Curieus is dat de treinen hier electrisch zijn, zonder dat ze een bovenleiding hebben. Ik moet eens uitzoeken hoe dat zit; misschien weet een van de lezers het? We kijken uit het raam als de trein het station verlaat. Zoals zo vaak, ziet Anna het dier het eerst. Beneden langs het spoor loopt een wild vosje. Hij heeft een vale huid en zijn  staart ziet er ook niet zo jofel uit. Hij kijkt schuin naar boven naar de trein en sluipt het gebladerte in. Op het station van Ramsgate nemen we de Loop, een buslijn die ook langs de haven komt. Als we aan boord komen, begroet Sir Geldof ons niet met zijn blijde piep- en zanggeluiden als anders. Wat is er met ons vogeltje aan de hand? Is hij boos omdat we hem de hele dag alleen lieten of begint zijn rui-periode? Afwachten, maar hij krijgt wel meteen een lekker stukje fruit.

     Tegen de avond trekt alle bewolking weg. De hemel is opeens stralend blauw. Morgen boodschappen, overmorgen weg, dat is het plan. Naar de River Medway. Terug naar boven

Ramsgate. Vullen van de watertanks.

Vrijdag 30-06-2017

Het eerste dat we bij het opstaan vanmorgen horen, is het vertrouwde kwinkeleren van Sir Geldof. Aha, niet in de rui (of niet meer boos omdat we hem gisteren de hele dag alleen lieten). Het is rustig, droog weer, op de rand van zonnig.Terwijl Anna de wasmachine laat draaien, ben ik de hele ochtend bezig om de route naar de River Medway en de tocht over de Thames naar Londen voor te bereiden. Welke geulen zijn goed betond en welke niet? Hoe loopt de tijstroom in de komende dagen? Welke havens kunnen we aandoen en hoe ziet het er daar uit? Zijn er sluizen en wanneer kunnen die open? Na een paar uur heb ik alles redelijk op een rijtje. Duidelijk is dat hoe dichter bij Londen je komt, hoe duurder de jachthavens worden. St Katherine's Dock direct naast Tower Bridge slaat alles (circa 100 euro/nacht) en het is maar afwachten of er plaats is. We zien wel, het idee met onze eigen boot in Londen te liggen blijft onweerstaanbaar. Maar eerst morgen naar Gillingham (vanaf 12.30 met tij mee) in de Medway ziuen te komen. Een haven met een sluis. 's Ochtends eerst bellen of er plaats is; anders kuinnen we even verder de rivier op naar Chatham Marina.

     We lopen uphill met ons boodschappenkarretje (nog steeds dat uit Spanje, 2008), waar we gisteren een grote supermarket zagen. Het blijkt een spotgoedkope te zijn, een ASDA superstore. We slaan voor een aantal dagen leeftocht in en lopen downhill terug naar het stadscentrum. Daar is het markt; vrijdag marktdag kennelijk. Op een terrasje aan de haven drinken we koffie, Anna met een stuk mierzoet gebak. Dat moeten we heftig verdedigen tegen agressieve pogingen van meeuwen om het van onze tafel te ratsen.

's Middags klap ik de bimni in. Het ziet ernaar uit dat het de komende week overwegend droog is. Bovendien vind ik het prettiger om zonder bimini te zeilen, zodat je de zeilen beter ziet. We vullen de watertanks bij (foto hierboven). De rest van de middag hebben we vrijaf en lezen in de kuip in de zon. Een overwegend gesluierde zon, soms vermengd met wat druppels van een regen die niet doorzet. Ik heb bijna het eerste deel van het Oorlogsdagboek (1940 - 1941) van Hanny Michaelis uit. Ik moet bekennen dat het me niet meeviel, al die verliefdheden en meisjesbeslommeringen. Michaelis was Joods en deed in die periode eindexamen gymnasium. Het is merkwaardig hoe weinig tot dusver blijkt dat ze zich zorgen maakte om de Jodendeportaties die in 1941 al flink aan de gang waren. Alsof zij en haar ouders niet konden worden opgepakt. Leuk is dat ze erg van Simon Vestdijk zijn boeken houdt. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/49