Logboek 2016/1 Winter te Gorcum

Flaneren op het Eind in de jaren 30

 Direct naar

 het laatste

 verslag

Kijk naar de vrolijke foto hiernaast uit de jaren 30. Mensen flaneren ongedwongen op het Eind, onze straat. De 'Ramblas van Gorcum', 'het balkon van de stad'. Links op de achtergrond kijk je de Langendijk in. In het huis op de hoek zat een café. Café Corso, staat op het uithangbord (midden boven) Geen auto te zien. Midden op het Eind lopen, dat moet je nu eens proberen! Het doorgaand verkeer tussen boven- en benedenstad dwingt je de veel te smalle stoepen op. Het college van B&W heeft voorgesteld om op proef een jaarlang de Tolsteeg te sluiten en het doorgaand verkeer te weren. Dan verdwijnt 90% van het autoverkeer op het Eind. Dat voorstel komt in de komende maanden in de gemeenteraad. Politici aarzelen onder druk van een luidruchtige minderheid van autoliefhebbers en kortzichtige winkeliers. We zullen zien of ze hun rug recht zullen houden; per slot is het slechts een proef. Onze buurtvereniging KNAKE verwacht dat de mensen er snel aan gewend zullen raken. Per slot zijn de meeste oude binnensteden in ons land autoluw of - vrij gemaakt, door compartimentering en de verhindering van doorgaand auotoverkeer. Dan kunnen we weer langs de historische Lingehaven over een prachtige wandelpromenade flaneren tussen de binnenstad en de rivier.

Na nieuwjaar zullen we onze zeilen laten repareren en wassen. Verder gebeurt er nog niet veel op de boot. Afwachten of het nog gaat vriezen en of de haven dichtvriest. Dan zal ik proberen de boot zo goed mogelijk ijsvrij te houden. In de Middellandse Zee had je die zorgen niet.

Vrijdag 01-01-2016, Nieuwjaarsdag

Samen voor de buis tot het twaalf uur is. Herman Finkers was niet leuk. Afwisselend een concert van Bruce Springsteen en stukjes uit conferences van cabaretiers op SBS6. Geen enkele prijs in de Staats(k)loterij. Op tijd ontkurk ik de chamapagne voor de heildronk. We schuiven de gordijnen open en kijken naar het vuurwerk. Ondertussen belt Floor om nieuwjaar te wensen. Het is buiten droog gebleven. Bij de 3e Waterkering staan jonge gastjes hevig te knallen. Na een kwartier vallen Wiger & Arina binnen. Met zijn vieren lopen we de straat op met onze glazen in de hand de beste wensen met de buren uit te wisselen. De onbekende gastjes laten zwaar vuurwerk ontploffen in de hoek van de kademuren bij de waterkering. De knallen weerkaatsen hevig en met enige zorg kijken we naar de Dudok, de gerestaureerde salonboot, die vlakbij ligt afgemeerd. Dat knalvuurwerk is illegaal zwaar! Door de drukgolven van de explosies gaan bij diverse auto's de alarmen af. Het valt nog mee dat er geen ramen van huizen sneuvelen.

We worden binnen genood bij een van de bewoners van het Eind. Daar zit een vrolijk gezelschap. Ik ontmoet er een oude kennis uit mijn ziekenhuisverleden. We hebben elkaar vijfentwintig jaar niet meer gezien. Bijpraten. Hij is net twee maanden weduwnaar. De uren vliegen voorbij. Ans gaat naar bed maar ik blijf nog tot vijf uur. De feestverlichting op de boot nog uitgedaan zonder in het water te vallen. De knallende gastjes zijn er niet meer. Het jaar 2016 is op gepaste wijze van start gegaan.

Om half elf weer op. Buiten is het mistig, maar al snel schijnt de zon. Na twee uur trekt er opnieuw mist op. Ik lees een boek dat tot veel nadenken stemt, 'Machtspolitiek' van Rob de Wijk (AUP, 2015), hoogleraar internationale betrekkingen en veiligheid. Hoofdstuk 6 ('De gevolgen van machtsverval' - van de USA o.a.) gaat over verschillende denkscholen in de internationale politiek zoals de Realistische School en vooral de Constructivistische School. In dat hoofdstuk onderstreep ik met instemming deze zin: 'De stabiliteit (in de wereld of delen ervan) wordt volgens deze denkschool in het bijzonder gediend als landen instemmen met het overdragen van delen van hun soevereiniteit aan multinationale organisaties, zoals de Europese Unie.'

In de loop van de middag haal ik de feestverlichting van de boot af en ruim alles op in onze kelder. Beter nu gelijk gedaan, want de komende dagen lijkt er veel regen te komen. Volgend jaar zullen de lichtslangen er niet op zitten, want dan willen we de boot in Numansdorp op de wal zetten. Straks komen de dochters van Ans met hun kroost langs om nieuwjaar te wensen. Terug naar boven

Frits Bolkestein (1933)

Zaterdag 02-01-2016

'Er zijn grenzen aan wat Europa aankan', schrijft Frits Bolkestein vandaag boven een opinieartikel in de NRC. Bij gebrek aan goede leiders bij de VVD moet de oude garde het debat blijkbaar aanvoeren. Van Rutte en Halbe Gare komt het niet. Artikelen van Bolkestein lees ik doorgaans graag; ze zijn meestal de moeite van lezen en overdenken waard. Hij ziet drie problemen voor de Europese Unie: Poetin, de euro en de asielzoekers. Klimaatverandering noemt hij niet, terwijl dat mijns inziens nou juist het grootste probleem is - zij het niet alleen van de EU. De NAVO en de EU hadden nooit naar het oosten uitgebreid mogen worden. Bolkestein zei het in 1997 al, maar men luisterde niet. Nu hebben we Poetin kwaad gemaakt. Eigenlijk hadden Italië en Griekenland nooit in de euro gemogen; ze voldeden niet aan de eisen. In de Tweede Kamer verzette Bolkestein zich er al tegen. De euro is een munt zonder land, want Europa is geen staat. Niet eens een federatie. Dus houden met name de grote landen - Frankrijk voorop - zich niet aan de richtlijnen, zoals een begrotingstekort van maximaal 3% van het bbp. 'Iedereen met enige kennis van Europa kon weten dat dit niet kon werken.' En de asielzoekers? In Afrika jongen ze maar aan. Volgens de prognose van de VN in 2004 zal de bevolking ten zuiden van de Sahara in 2100 2,3 miljard bedragen. Nu schat de VN dat al op 4,4 miljard. Miljoenen jonge mannen zullen zonder werk en toekomst zitten en naar Europa komen. Dat kunnen we niet aan. We hebben de Turken nodig om ze tegen te houden, maar die willen in ruil visavrije toegang en versnellen van de onderhandelen over EU-lidmaatschap. Daar was Bolkestein in 2004 als enige in de Europese Commissie al tegen. Nee, Minister Ploumen kan haar geld beter steken in de stimulering van geboortebeperking in Afrika.

Dat is samengevat de lijn van het stuk. Het valt me tegen. Bolkestein heeft het allemaal al eerder gezegd, maar de mensen luisteren niet. Niet voor niks heet zijn laatste boek 'Cassandra tegen wil en dank' (Prometheus/Bert Bakker, 2013) Ik kan er niks aan doen dat het dit keer op me overkomt als gemakkelijk praten. De overgrote meerderheid van de bevolking in de voormalige Oostblokstaten vroeg in de jaren 90 uit veiligheidsoverwegingen - angst voor de ongelikte Russische beer - en de bescherming van hun prille democratie, dringend lid te mogen worden van NAVO en EU, net als nu Oekraïne en Georgië. Hadden we ze moeten weigeren? Natuurlijk niet. In 1989 viel het Oostblok uiteen en in 1992 de Sovjet-Unie zelf. In dat nieuwe Europa kwamen de landen (inclusief Moskou) in 1990 het Handvest van Parijs overeen (OVSE), waar een nieuwe ordening werd afgesproken die voor de voor voormalige tegenstanders vrijheid, democratie en welvaart moest versterken. Daarin werden de grenzen gegarandeerd en de democratisch tot stand gekomen keuzes van de ondertekenaars gerespecteerd. Poetin schond dit verdrag in 2008 en 2013, door zijn brutale invallen in Georgië en De Krim.

En natuurlijk is de euro onvolmaakt zonder politieke eenwording van Europa, maar teruggaan op dat pad zal het continent dramatisch verzwakken. De integratie van Europa zal dus verder moeten gaan, helemaal nu Moskou weer machtspolitiek bedrijft en opnieuw Europa bedreigt. Met een jongere generatie politici die WO2 en de Koude Oorlog niet hebben meegemaakt en minder beseffen hoe nodig Europa een hecht machtsblok moet vormen.

En de asielzoekers? Nu al maken we onderscheid tussen vluchtelingen en gelukszoekers. Ondanks dwaze leiders als Mugabe en Zuma groeit de economie van Afrika bezuiden de Sahara nog steeds met een respectabele 6 procent jaarlijks; dat is meer dan bij ons. Daarmee zijn de problemen zeer ingewikkeld en bepaald nog niet opgelost, maar er gloort ook hoop. Klimaatverandering vormt wél een grote bedreiging, vooral voor de landen rond evenaar, maar daarover praat je in de kroeg van Bolkestein niet.

De ochtend begint grijs en mistig. We ruimen de kerstboel op en brengen het voor een jaar naar de kelderopslag. Ik ga naar de fitness. Ans heeft geen zin en gaat de boodschappen doen. Later klaart het op en gaat zelfs de zon schijnen. Het is koeler dan in december, maar nog wel een graad of twee hoger dan normaal. Terug naar boven

De enige sneeuw valt vandaag bij ons thuis in de sneeuwbol in mijn boekenkast

Zondag 03-01-2016

Vannacht flinke regen, vanmorgen even droog maar er naderen weer nieuwe buien. In Groningen lichte vorst en in Zeeland wordt het 10 graden boven nul. Het KNMI roept in het noorden zelfs code oranje uit omat er twee auto's van de weg zijn gegleden. IJzel. Men strooide er al 200.000 kilo zout over de wegen. Het is me wat. De enige sneeuw bij ons thuis valt in de sneeuwbol in mijn boekenkast (foto hiernaast) Waarschijnlijk wordt dinsdag 'de winter alweer uit het land verdreven'.

Zondagmorgen. Ik zoek op internet naar een klein formaat magnetron van ongeveer 40 centimeter breed. Die moet die van de boot vervangen, die vorig jaar na acht jaar kapot ging. Het gebruikelijke formaat past niet op die plek. Het lukt er een via bol.com te vinden, opnieuw eentje van Whirlpool. De MAX 38 SL, mét grill- en crispfunctie. Met een schuin oor luister ik naar de televisie in de andere kamer. Ans kijkt naar een interviewprogramma van Paul Witteman. 'Ongeluk hoort bij de mensen', zegt een psychiater op een toon alsof het een juist ontdekte waarheid is. Deur dicht.

Er is vandaag een interessante ontwikkeling rond het beginsel van de Europese Unie dat alle lidstaten de normen en waarden van de rechtstaat toepassen. De nieuwe, ultrarechtse regering van Polen heeft een mediawet aangenomen, waarmee de media onder staatscontrôle komen te vallen. Er is  een nieuwe generatie aan de macht, die de jaren van communistische dictatuur niet heeft meegemaakt. Maar op de achtergrond staat de sinistere figuur van Jarosław Kaczyński, een steile katholiek die Polen volgens streng-religieuze beginselen wil besturen. Hij bepaalt nu wat de regering doet. Al eerder tastte het nieuwe Poolse kabinet de trias politica aan door een wet door het parlement te jagen om de macht en onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof in te dammen. Dat gebeurt er nu als populisten aan de macht komen! Gelukkig is de EU er nog: de Duitse eurocommissarris Günther Oettinger wil dat Polen onder toezicht komt te staan. Hij zegt in de Frankfurter Allgemeine dat Polen stemrecht in Brussel kan verliezen als het land zich niet voegt. We moeten hopen dat de Poolse regering tot inzicht komt, anders loopt er straks een nieuwe breuklijn door de toch al verzwakkende Unie. Na de val van het communisme kwam Polen tot grote bloei dankzij de steun van de EU, maar nu schaart het zich in dezelfde ondemocratische, xenofobe categorie als het Hongarije van Viktor Orbán. Dat alles tot vreugde van Poetin. Hoe meer verscheurdheid in Europa, hoe beter. In West-Europa steunt hij al andere extreme partijen zoals het Front National van Marine le Pen en de Duitse anti-EU partij Alternative für Deutschland steunt. Terug naar boven

De cover van Charlie Hebdo dat overmorgen uitkomt, een jaar na de moordaanslagen door islamitische terroristen

Maandag 04-01-2016

'God loopt nog steeds vrij rond', luidt de tekst bij het cartoon dat het Franse blad Charlie Hebdo op zijn voorpagina zet, een jaar na de moordaanslagen. Islamitische terroristen schoten toen 12 mensen dood, onder wie veel redacteuren en tekenaars. Op de voorpagina staat een baardige god die wegrent met een machinegeweer op zijn rug. Meteen valt op dat het niet Allah is, maar eerder de god van de christenen. Hoofdredacteur Riss (Laurent Sourisseau), die zwaargewond raakte bij de aanslag, schrijft in het blad dat de terroristen Charlie Hebdo wilden vermoorden 'omdat de krant de spot durfde te drijven met religie'. Dat lijkt me zeker het geval. 'De overtuigingen van de atheïsten en de seculieren kunnen echter nog meer bergen verzetten dan het geloof van de gelovigen.' Tja, sympathiek, als iets de wereld tot dusver verder heeft gebracht dan is het de seculiere wetenschap wel. Die werd met geloofsdogma's, verkettering en brandstapels eeuwenlang tegengewerkt door representanten van het geloof. In naam van religie werd heel wat ellende aangericht. Kan het geloof dat helpen? Het zijn altijd mensen die het doen, maar vrijwel alle heilige boeken en codexen bevatten agressieve taal tegen ongelovigen.

Vannacht veel regen, vanmorgen droog en zelfs een beetje blauwe lucht. Later is de hemel weer grijs. De continentale koude lucht ligt net als gisteren over het noorden van het land. In Groningen (Grins volgens sommigen) is het wit, koud en glad. Sinds zaterdagavond is er al 465 duizend kilo zout gestrooid. In Zeeland wordt het daarentegen 9 graden. We kijken even op de boot: verrassend weinig lekkage. Ik neem mijn oude Compaq Presario laptop mee. Die draait nog op Windows 98. Dezer dagen eens kijken of hij het nog doet. Daarna een halve wallenloop om de oost. Weer thuis bel ik Pieter van der Werf, onze zeilmaker in Drimmelen. Deze week wil ik ons grootzeil en de genua brengen om ze op te laten knappen en schoonmaken. Vooral in het grootzeil zit nog veel geelbruine verkleuring van het woestijnzand.

Over religie en oorlog gesproken. Een snelle escalatie tussen Saoedi-Arabië en Iran lijkt een volgende ronde in te luiden van het eeuwenlange conflict tussen Soenni- en Shia-islam, terwijl ook de strijd om hegemonie in de regio een rol speelt. In de verhitte conflicten in Syrië, Irak en Jemen speelt die tegenstelling een grote rol. De vorige Saoedische koning Abdullah drong al in 2011 bij de Amerikanen aan om hard tegen Iran op te treden, vanwege de potentiële Iraanse atoombom. Maar hij hield zich in. Onder de nieuwe koning Salman voert Saoedi-Arabië een agressiever politiek dan onder Abdullah. Om wat te bereiken? Waarschijnlijk dat het shiïtische Iran niet de sterkste staat in de regio wordt. Poetin, elders ook zo'n stokebrand, schijnt zich nu als bemiddelaar op te werpen. Natuurlijk, áls hij maar belangrijk kan zijn. Terug naar boven

De Merwede gisteren vanaf de Altenawal

Dinsdag 05-01-2016

'Ringwezens'. Een intrigerende en in feite te suggestieve term voor de moleculen die de Groningse systeemchemicus Sijbren Otto met zijn team ontwikkelde. Het zijn slechts stapeltjes ringvormige moleculen. Maar toch, ze zijn namelijk in staat om 'soorten' te vormen die onderling concurrentie kunnen aangaan. Het lijkt het begin van natuurlijke selectie en - misschien - van zelfreplicerende moleculen en dus van 'leven'. Wanneer is er sprake van leven? De grens tussen dode natuur en leven wordt steeds vager. Steeds meer wordt duidelijk dat leven relatief gemakkelijk ontstaat als er geschikte moleculen en energie voorhanden zijn. In ons geval komt die energie hoofdzakelijk van de zon.

Leven is waarschijnlijk niet schaars in het heelal.dat kun je afleiden uit het zogenaamde Corpernicaans beginsel. Dat zegt dat als een theorie een speciaal gezichtspunt of een speciale oorsprong vergt, hij niet plausibel is. Zo bijvoorbeeld de aanname dat de aarde het centrum van het heelal is en de zon eromheen draait. Het Copernicaans beginsel zegt dat wij geen bijzondere positie in het universum innemen. Ook onze zon bleek niet het centrum te zijn, evenmin als ons melkwegstelsel. Er is geen deel van het heelal dat meer bijzonder zou zijn dan de andere. Zo zou ook het leven op aarde niet uniek zijn.

Vannacht weer regen, vandaag droog. Vorst en gladheid in het noorden, temperaturen boven normaal in het zuidwesten. Een grijze dag. Ik loop de stad in voor een boodschap, een luttele komkommer, we hebben nog veel over van de feestdagen. Eerst de vriezer leeg, zegt de geliefde. Zij gaat naar Barbara toe. Ik zie onderweg dat de salonboot Dudok toch beschadigd is door het zware knalvuurwerk van de onbekende gastjes op oudjaarsavond. Een van de ramen is ingedeukt (foto hier) Op het kajuitdak zit een brandvlek. Terug thuis probeer ik een oude en/of-spaarrekening bij een verzekeraar op te heffen, maar dat gaat niet zomaar. Ik weet de gebruikersnaam en de inlogcode natuurlijk niet meer. Bovendien staat hij nog op een oud adres geregistreerd, ons voormalig briefadres in het (onzalige) Papendrecht. Het kost bijna een uur om via chat en telefoon alles weer in orde te krijgen. Het opzegformulier zullen ze op mijn verzoek opsturen, ik heb even genoeg van online dingen regelen.

Rob van Wijk zijn 'Machtspolitiek' (AUP, 2015) heb ik uitgelezen. Goed boek; ik heb er veel van geleerd. Over de Realistische School en de Constructivistische School in het denken over politiek. Machtspolitiek is onvermijdelijk voor wie vrede en ontwikkeling voor langere termijn wil garanderen in een multipolaire wereld. Je moet van je af kunnen bijten en je moet de beschikbaarheid van noodzakelijke grondstoffen kunnen veilig stellen. Andere machtsblokken zijn minder ethisch bevlogen dan wij. De Europese Unie moet verder integreren tot een politieke unie, willen we niet van de kaart geveegd worden. De nationale staten zullen soevereiniteit moeten inleveren. Daar zit ik op mijn kamertje over de wereld te denken, die zich vooral na mijn eigen dood zal ontwikkelen. Buiten begint de schemer te vallen. Ik zal er nog vaak op terug komen. Terug naar boven

Vier heren wandelen ongedwongen over het Eind (jaren 40?) Dat kon toen nog.

Woensdag 06-01-2016

Deze maand beslist de gemeenteraad over het verkeerscirculatieplan binnenstad en de proefsluiting van de Tolsteeg. Het kon wel eens slecht aflopen voor onze historische vesting. dat concludeer ik uit de berichten van iemand die de nieuwjaarsreceptie van de gemeente bezocht. Wat zoemt er rond? Het lijkt erop dat de lokale politici geschrokken zijn van de schreeuwers, die met meer volume dan aantal en verstand luidruchtig protesteerden om op proef voor een jaar de Tolsteeg te sluiten. Daardoor zou het Eind een aantrekkelijke, autoluwe boulevard kunnen worden tussen de binnenstad en de rivier. Aantrekkelijk voor bewoners, toeristen en dagjesmensen. Daar offeren we graag onze parkeerplaatsen voor op. Onze straat is nu met teveel functies zwaar belast. Doorgaand autoverkeer in twee richtingen, wandelaars, fietsers, parkeerders, leveranciers - alles tegelijk. Maar de gemeentelijke bestuurders krijgen zwakke knieën. Ze schijnen te denken dat ze de proefsluiting van de Tolsteeg 'eruit kunnen lichten' en het verkeersstructuurplan voor de binnenstad beter zonder die sluiting aan de raad presenteren. Je gelooft je oren niet! Want er is geen visie op de binnenstad, zeggen ze. Ondertussen sluiten er steeds meer winkels en sterft het winkelgebied in het stadscentrum een langzame dood. Onze V&D zal ook wel dichtgaan. Het Theater De Nieuwe Doelen werd een jaar geleden al door de gemeente omgelegd. Iemand zei vanmorgen op het journaal dat de winkelgebieden zullen verdwijnen in steden met minder dan 40.000 inwoners (Gorcum heeft er 36.000) Mensen kopen op Internet en willen 'beleving' in een binnenstad. Historische binnensteden zijn favoriet. Maar nee, zeggen de politici, eerst moet er een Masterplan komen! Zo'n Masterplan schrijf je met enig benul in een middag; ik maakte er een paar weken geleden (hier) op dit weblog al een analyse van. Maar er zal wel weer een duur adviesbureau ingehuurd worden, dat er jaren over doet. En daarna nog een langdurige behandeling in de raad. Een uitgelezen kans om de sluiting van de Tolsteeg eens uit te proberen gaat voorbij en ondertussen verpietert de stad. De ongedwongen vrolijkheid op het Eind van 75 jaar geleden, op de foto die bovenaan dit kwartaalblok staat, zal niet meer terugkeren. Je wordt er moedeloos van.

Het is een grijze dag. De ene helft van het land glibbert over de beijzelde wegen, over de andere helft hangt een lichte nevel. Er tussenin de grens tussen warme en koude lucht. We sporten anderhalf uur in het fitnesscentrum aan de A15. 's Middags stuur ik ingezonden berichten aan twee lokale kranten met wat ik hierboven schreef. De kop luidt: 'Gebrek aan visie en durf nekken de binnenstad'. (hier De Gorcumse Courant en hier De Stad Gorinchem)

Vanmiddag veel gelezen. Het regent ondertussen.

Ik lees over de Silvesternacht in Keulen. Daar werden honderden vrouwen aangerand en beroofd door groepen jongemannen 'met Noordafrikaans uiterlijk'. Het gebeurde ook in andere Duitse steden. Er is geen enkele aanwijzing dat er pas gearriveerde vluchtelingen bij waren. Mogelijk gaat het om criminele bendes. Inmiddels hebben 106 vrouwen aangifte gedaan, waarvan driekwart vanwege seksuele misdrijven en twee vanwege verkrachting. Waarom die verwijzing naar de Arabische achtergrond van de daders? Tja, dat zeiden al die vrouwen onafhankelijk van elkaar en dus zal het wel kloppen - en het is relevant. Opgewonden meutes dronken jongemannen zijn onvoorspelbaar. Ik geloof er niets van dat de waarschijnlijk islamitische achtergrond van de daders er persé mee van doen heeft, maar wel frustratie en ledigheid. Ook in New Delhi bijvoorbeeld worden dagelijks zes vrouwen verkracht en vijftien seksueel misbruikt. Toch krijg ik weer de beelden voor ogen van het Tahrirplein in Caïro tijdens de opstand van vijf jaar geleden tegen de dictator Mubarak. Ook daar heersten in de menigten van demonstranten opwinding over de ongekende vrijheid. Veel vrouwen werden ingesloten en aangerand. Iedereen herinnert zich de foto's van een half uitgeklede moslimvrouw, liggend op het plaveisel, de chador over het hoofd getrokken en in haar rose ondergoed, voor oud vuil achtergelaten. De opstand der horden, denk je dan, het heeft weinig met religie te maken, wel met criminaliteit en testosteron, meutes hebben geen verstand. Daar heerst de barbarij. Terug naar boven

Onze zeilen liggen in de kelder, links de genua en achterin het grootzeil

Donderdag 07-01-2016

Vlammend morgenrood vanochtend boven de Altenawal. De spreekwoordelijk eraan verbonden regen begint aan het eind van de ochtend. De barometer loopt snel terug naar onder 990 hP. Ans heeft haar jeugdvriendin op bezoek. Ik boek een hotel in Haarlem voor verderop in de maand, als ik op het WinterEvent van de oud-zorgbestuurdersclub Nestores geïnterviewd ga worden over mijn boeken. Dat kan wel gezellig worden. Verder sluit ik een nieuwe rentevaste periode af voor onze hypotheek: 2,5% voor tien jaar. Dan ben ik 78 jaar; je mag verwachten dat we dan onze boot wel verkocht zullen hebben. Met de opbrengst kunnen we een flinke aflossing doen.

Onze zeilen, genua en grootzeil, liggen al een paar maanden in de kelder (foto hiernaast) Vanmiddag breng ik ze met Jeff in zijn auto naar zeilmaker Pieter van der Werf in Drimmelen. Ze passen niet in ons eigen autootje. Voor het komed seizoen moeten ze gerepareerd en schoongemaakt. Vooral het grootzeil is nog er verkleurd en vuil door woestijnzand toen we in de Rode Zee waren. De genua lieten we al een keer in Turkije wassen. Met enige moeite krijgen we de zeilen in de Mercedes stationcar van Jeffrey. Door de vlagerige regen rijden we via Keizersveer naar Drimmelen. 'U bent er mooi op tijd mee', zegt de medewerkster, 'alles gaat maandag naar de zeilwasserij.' Mooi.

Terug thuis blijkt intussen de nieuwe magnetron voor de boot te zijn bezorgd. Een speciale maat (minder dan 40 cm breed) die in onze kombuiskast past. Ik pak hem uit en probeer hem. Werkt goed. Als het morgen droog is zal ik hem erheen brengen en installeren.

De Poolse president Andrzej Duda van Polen zet vandaag zijn handtekening onder de omstreden mediawet. De ultrarechts-nationalistische regering beheerst nu de publieke media. De onafhankelijkheid van het Constitutionele Hof werd al om zeep geholpen. De regering wil Polen terugbrengen op een katholieke, nationalistische koers. Polen voor de Polen, tegen Europa en tegen het multiculturalisme. Op waarschuwingen van de Europese Commissie en de Raad van Europa slaat men geen acht. Ik had dat ook niet verwacht. Europa, wat nu? Opmerkelijk is dat er een nieuwe tegenstelling in de EU onstaat, anders dan de Noord/Zuid tegenstelling. Een tegenstelling die akelig precies de lijn van het vroegere IJzeren Gordijn volgt. De voormalige oostblokstaten Polen, Tsjechië, Slovakije, Slovenië en Hongarije hebben een slecht geheugen. Vroeger vluchtten mensen daar vandaan naar het Westen. Nu moeten niets hebben van vluchtelingen. Ze willen wel graag profiteren van de omvangrijke financiële steun die Europa ze gaf, maar solidariteit nu het moeilijk is brengen ze niet op. Daarmee ondermijnen ze de eenheid die in de huidige omstandigheden meer dan ooit noodzakelijk is, om tegenwicht te bieden tegen Poetin en het terrorisme. Europa toont zich zwak. Wat moeten de Europese leiders daaraan doen? Als sanctie de steun stopzetten geeft alleen maar meer ellende. Ondertussen wordt in Parijs een aanslag op een politiebureau verijdeld. Terug naar boven

Vrijdag 08-01-2016

Over december 2015 staat de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer op + 0,44^o Celsius. Daarmee is 2015 met een overall temperatuur van 0,27 graden het op drie na warmste jaar in de grafiek hiernaast, die in 1979 aanvangt. Toen begonnen de satellietmetingen. De warmste jaren waren tot dusver 1998 (+ 0,48 graden) en 2010 (0,34 graden) In 1998 was er een sterke El Niño die bovenop de opwarming van het versterkte broeikaseffect kwam. Nu is er ook weer een zware El Niño. Meteorologen verwachten daarom dat 2016 eveneens een recordwarm zal worden, afhankelijk van hoe sterk de huidige El Niño zich nog zal ontwikkelen.

Na het noorden van Engeland wordt nu ook Schotland geplaagd door overstromingen. Afgelopen nacht moesten honderden inwoners van Aberdeenshire, een streek aan de Noordzeekust, hun huizen verlaten nadat de Don-rivier buiten haar oevers was getreden. Het was er de natste en warmste december sinds mensenheugenis.

'Er waren wél Syrische vluchtelingen onder de daders', zeggen anonieme agenten in Keulen. Die zouden uit ergernis over het in Duitsland politiek welgevallige beeld van de autoriteiten over de aanranders en verkrachters in de de Oudejaarsnacht willen corrigeren. 'Seksueel amusement was het hoogste doel', zeggen de agenten. Een ongemakkelijke waarheid - áls het waar is. Het beeld blijft fragmentarisch en er zijn nog veel vraagtekens, maar ook de uitgelekte politieprotocollen spreken een andere taal dan de burgemeester en de politiecommissaris van Keulen: de Keulse politie stond machteloos tegenover de horde dronken, gewelddadige en aanrandende mannen in oudejaarsnacht. Agenten kregen vuurwerk naar hun hoofd en vreesden dat er doden zouden vallen. (De politiechef zou intussen op non-actief zijn gezet) Als het allemaal waar is, hebben de daders hun eigen mensen een zeer slechte dienst bewezen. Het zet nu al het vluchtelingendebat op scherp. 'Uitzetten!', kraaien de populisten. 'We moeten nadenken over een verlaging van de drempel voor deportatie', zegt plaatsvervangend SPD-fractievoorzitter Eva Högl in de Duitse krant Der Tagesspiegel.

De Keulse politie pakt vanmorgen twee verdachten op 'met een migrantenachtergrond'. Op grond van videobeelden worden nog 32 verdachten geïdentificeerd , waarvan 18 asielzoekers. Vier ervan komen uit Syrië en één van de 18 wordt verdacht van sexueel verbaal geweld. Niemand wordt tot dusver verdacht van aanranding. je moet nu vooral dicht bij de feiten blijven. In de hele context is het overigens erg merkwaardig dat massale aanrandingen door migranten in de Oudejaarsnacht eveneens worden gemeld uit andere Duitse steden (Hamburg, Frankfurt) en uit Finland (Helsinki), Zweden (Kalmar), Zwitserland (Zürich) en Oostenrijk (Salzburg) Ik ben geen complotdenker, maar dit geeft te denken.

De Marokkaans-Nederlandse schrijver Hafid Bouazza schrijft in de NRC over 'de hysterie, een walgelijke, destructieve hysterie die Arabieren eigen is. (...) Neem ze op en je krijgt die Arabische mentaliteit erbij.' Hij verhuisde zelf naar Nederland toen hij 7 was en groeide overigens op in het nabije dorp Arkel. Hij is kritisch op zijn eigen mensen. Een geval van zelfhaat? Hijzelf is een voorbeeld van een geïntegreerde en succesvolle allochtoon, het levende bewijs dat integratie voor vreemdelingen loont en hun kansen in de samenleving verbetert. Wat me ergert is dat het publieke beeld van vluchtelingen door Keulen opeens kantelt, alsof er alleen onder hen slechte mensen zijn, alsof groepsgewijze aanranding en verkrachting niet van alle tijden is.

Vanmorgen vroeg even wat regen, daarna trekt de hemel open. De zon schijnt in een wolkenloze blauwe lucht. Het is niet koud. Op het havenkantoor rekenen we het liggeld van januari af. De nieuwe boordmagnetron brengen we toch maar niet aan boord; we hoeven mensen niet op het idee te brengen hem te gaan halen. We lopen onze halve wallenloop om de oost. Op de terugweg boodschappen bij de groentenboer en de Spar. Voor ons in de Arkelstraat lopen twee ongure typen, de ene een hoody en de ander in een roodgeblokt houthakkersoverhemd met een muts over zijn hoofd. Het lijkt alsof ze een Oosteuropese taal spreken, maar we verstaan het niet goed, het kan ook Hollands zijn. Ans stoot me aan. 'Die zijn niet te vertrouwen!' In de Hoogstraat loopt het houthakkersoverhemd de Etos drogisterij binnen, waar we ook moeten zijn. Hij pakt een tube tandpasta en loopt verder de winkel in. Even later staat hij in de rij bij de kassa. Ik let op of hij niet pincodes afkijkt. Opeens loopt hij de winkel uit met de tandpasta. Ik waarschuw de verkoopster en we gaan gauw buiten kijken, maar de vogel is gevlogen.

MP Rutte heeft zijn woordje alweer klaar. 'Schoften' zijn hier niet welkom, want 'Wij zijn West-Europa, wij zijn beschaafd.' Hm, dat is nog niet zo lang, we waren het als grootste slavenhandelaars bepaald niet. Enfin, hij nuanceert ook: 'We gaan er niet vanuit dat iedereen die komt een potentiële verkrachter is.'   Terug naar boven

Zaterdag 09-01-2016

D66 wil 'met de gratie Gods' in de aanhef van wetten afschaffen, vanwege de scheiding van staat en religie. Natuurlijk, dat had allang moeten gebeuren. Onze wetten gelden immers voor ons allen en hebben niets met God te maken en de koning bestaat de gratie van onszelf. Maar oh oh, wat een lauwe reactie in ons parlement! 'Heel klein bier', zeggen Kamerleden van andere partijen. Klein bier? Het is godbetert een pijler van ons staatsbestel! 'Een opgewarmd prakje', klinkt het bij de VVD, een partij die toch liberale beginselen aanhangt. En de PvdA? Jeroen Recourt wordt er 'niet heel enthousiast van.' 'Hiervoor ben ik niet de politiek ingegaan.' Hij zou zich moeten schamen. Tja, principes moet je inleveren vanwege de christelijke gedoogsteun voor het kabinet. In de NRC vindt columnist Bas Heijne het maar 'een gratuit gebaar' van D66. Voor deze keer ben ik het niet met hem eens.

Van de week maakten we een 10-puntenprogramma van zaken die aan boord opgeknapt moeten worden. Was het maar vast zover! Het programma loopt van ingrijpende klussen als de vervanging van de uitlaatdemper/waterslot tot eenvoudige zaken als het schilderen van de tuinkabouterzonnelampjes. Nog een paar maanden geduld oefenen.

Op het nieuws gisteravond: een aanslag op een toeristenresort in het Egyptische Hurghada. Het Bella Vista Hotel. Dat ligt aan de Sheraton Road, ook wel Sherry Road genaamd, een drukke straat langs de kust, niet ver van de marina waar we een jaar lagen, van april 2011 tot april 2012. We moeten er diverse malen langs gelopen zijn, aan de strandzijde lagen alleen maar van die resorts. De twee daders kwamen uit zee naar het strand en verwondden een bejaard Oostenrijks echtpaar en een Zweedse toerist, naar verluidt met messen. Beveiligers grepen in. Een van de daders kwam om het leven. Eergisteren werden er al twee Israëlisch-Arabische toeristen beschoten bij hun hotel in Caïro en eveneens gisteren schoten onbekenden een politieagente en een militair dood bij de piramides van Gizeh. Islamitische Staat claimt die aanslag. Toen wij er waren liet het toerisme al terug vanweg de opstand tegen dictator Mubarak, nu dreigt het nog verder in te zakken. Ans zegt ieder keer: 'Overal waar we geweest zijn breekt de pleuris uit.' Inderdaad: Oekraïne, Syrië, Egypte.

Vandaag een droge, frisse dag. Volgende week zouden de temperaturen voor het eerst wel eens winters kunnen worden. We rijden naar Oost voor anderhalf uur fitness. Verder niks te melden. Ik ga even naar Heukelum om wijn te halen bij mijn vriend Inge. Terug naar boven

Enquête in De Volkskrant. Tussenstand vandaag om 9.00 uur

Zondag 10-01-2016

Ans ging gisteravond met haar jongste dochter Tessa naar een optreden van Wende Snijders in Tivoli Utrecht. Een kort optreden - ze was tegen elf uur weer thuis - maar wel goed. Snijders zong ondermeer 'When I am laid in earth' uit Dido & Aeneas van Purcell. Het gaf mij de gelegenheid om urenlang me uit te leven in urenlang Skyrim spelen. Ik schoot goed op; nu level 31. Snijders of Skyrim? Ik weet het wel.

Over twee maanden is dat malle referendum van Geen Stijl over het associatieverdrag van de EU met Oekraïne. Mal, omdat er in feite niets in het verdrag staat waar je tegen kunt zijn: vrije handel, vrij verkeer, mensenrechten, democratie, corruptiebestrijding en economische, gerechtelijke en financiële hervormingen. Hoewel ik niet tegen dat verdrag ben, belooft het niet dat Oekraïne lid van de EU mag worden. De Tweede Kamer heeft met grote meerderheid ingestemd, alleen SP, PVV, Partij voor de Dieren stemden tegen, en de meeste EU-landen hebben het verdrag al geratificeerd, maar Nederland nog niet (vanwege het referendum) Door het referendum wordt ons land weer de Gekke Henkie van de EU, want wat je kon vrezen gebeurt nu: het wordt opgevat als een referendum tegen de EU zélf. Dat is het niet. Als je de uitslag van de enquête hiernaast uit De Volkskrant ziet, is er reden tot zorg over de uitslag. Onze politici zeggen er tussen merkwaardig weinig over. Negeren zal echter niet helpen. EU-commissievoorzitter Claude Juncker waarschuwt dat een 'nee' van Nederland kan leiden tot 'een grote continentale crisis'. Dat lijkt me zwaar overdreven. De Tweede Kamer kan alleen maar zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, want als wij niet zouden ratificeren komt het verdrag er niet. De politiek zal zo'n nee naast zich neer moeten leggen. Je kunt niet met goed fatsoen een verdrag torpederen waar de grote meerderheid van de EU-landen voor is. Ook dat is democratie. Ook kun je niet vanwege een narrig electoraat in één lidstaat een ander land in de armen van Poetin stoten, juist nu men daar serieus poogt de rechtstaat en de overige Europese waarden in te voeren.

Herinnert men zich de Philae Lander nog? Het landingsvoertuigje dat na een reis van 10 jaar op 12 november 2014 ongelukkig terecht kwam op de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko, waardoor zijn zonnepanelen geen energie aan de dichterbij komende zon konden onttrekken om voor langere tijd gegevens naar de aarde te zenden (via de Rosetta sonde van ESA) Na 57 uur zenden was de accu leeg. Men hoopte dat bij de nadering van de zon - medio maart 2015 - voldoende zonlicht op de panelen zou vallen om contact te maken. Om de accu op te laden is een temperatuur boven 0 °C vereist, maar de lander reageerde niet. Op 14 juni deelde ESA mee dat Philae weer even tekenen van leven vertoonde. Tot in juli 2015 was er acht keer kort contact; het langste duurde 12 minuten. In augustus 2015 vloog de komeet om de zon en vervolgens werd het weer kouder. Zonder veel illusies blijft men nu tot het eind van deze maand pogen contact te maken. Daarna zakt de temperatuur onder -50^o Celsius en wordt de lander inoperationeel. Dit is dus de laatste kans! Ondanks dat er geen contact is, wordt de opdracht gestuurd om het vliegwiel van de lander – oorspronkelijk bedoeld om het ruimtevoertuig tijdens zijn landing te stabiliseren – op te starten. De hoop is dat daardoor eventueel stof van de zonnepanelen wordt geschud. Maar de kans van slagen is heel gering.

Uit de gevens die men wél ontving bleek dat er organische koolstofverbindingen op de komeet aanwezig waren. Dat ondersteunt de theorie dat kometen de bouwstenen voor leven door de ruimte voeren en misschien ook naar de aarde brachten.

Vandaag een mooie, grotendeels zonnige dag. Veel wandelaars over de sluis; het is Culturele Route. Straks naar de nieuwe buren, Datema Amsterdam, die vanmiddag een welkomstborrel geven. Ondertussen is de stand van de Oekraïne-referendum enquête in De Volkskrant opgelopen: om 14.00 uur voorstemmers 2227 (30%), tegenstemmers 3961 (54%), niet-stemmers 1129 (16%) Wat je er niet uit kunt afleiden is of er op 6 april voldoende mensen zullen stemmen. De uitslag telt pas als meer dan 30% van het electoraat opkomt. Ander nïeuws: in de laatste peiling van Maurice de Hond haalt de PVV 41 zetels. 'Nederlanders willen hun eigen land terug', twittert Wilders blij. Nooit gemerkt dat het bezet was. Terug naar boven

Marja en Joop klinken op het succes van hun nieuwe winkel. Datema Amsterdam aan de Gorcumse Lingehaven

Maandag 11-01-2016

De firma Datema Amsterdam zat bijna twintig jaar in een monumentaal VOC-pand aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam. Iedere zeiler kent deze nautische boeken - en zeekaartenwinkel. Je kunt overigens ook electronische kaarten bij ze laten updaten, ook de NT+kaartjes die wij gebruiken. Nu zijn het onze buren. Want men koopt zijn nautische zaken steeds meer via Internet en daarvoor hoef je niet op zo'n dure A-locatie te zitten. Door een toeval ontdekten ze de leegstaande winkel van Bouwmeester Watersport aan de Gorcumse Lingehaven. Die stond alweer twee jaar leeg. Joop Datema en zijn partner Marja Kleinkramer (hiernaast op de foto) vielen meteen op het fraaie plekje aan de haven met zeiljachten op de achtergrond. Ze gaven gistermiddag een kennismakingsborrel voor de buurt. De winkel ziet er mooi en overzichtelijk uit. Dat ze alles erin hebben gekregen! Ze hebben namelijk zeventig vierkante meter vloeroppervlak minder dan in Amsterdam. Hier nog een foto waarop Ans met Joop staat te praten. Ook buurtgenoot en collega boekhandelaar Ro van De Mandarijn kwam even kennismaken. Tijdens de borrel liepen zondagse wandelaars buiten langs, mensen die de Culturele Route liepen. Sommigen deden de deur open en wilden al komen rondneuzen in de vele nautische kaarten en boeken. De nieuwe winkel gaat echter vandaag voor het eerst open.

Vanmorgen fris en droog. Getroffen door het overlijden van David Bowie, icoon van onze generatie. Ikzelf was overigens niet zo'n fan. Hij was een paar maanden ouder dan ik en overleed aan leverkanker.

We lopen naar de visboer op de maandagochtendmarkt. Mooie zeetong heeft hij vandaag. Daarna langs de Coöp Super in de Westwagenstraat. Onderweg vangt een druilregen aan. Dan maar niet meer de halve wallenloop. Het schijnt dat morgen het Eind wordt afgesloten 'wegens werkzaamheden'. Geen proefsluiting zoals voorgenomen bij de Tolsteeg en het duurt maar een halve dag. Toch kunnen we even ervaren hoe het is als het doorgaand verkeer geweerd wordt. Op de terugweg uit de stad werpen we even een blik op de winkel van de buren. We zien veel klanten binnen en dat doet ons genoegen.

Het blijft regenen. Ans gaat 's middags naar Barbara en ik ga met buurvrouw Joke, penningmeester van het Gorcums Boekenbal, naar een gesprek over de financiën en de fiscus met De Peeriscoop. Verhelderend, het blijkt allemaal erg simpel. Voor de rest van de dag ben ik compleet geabsorbeerd door Skyrim. Niets helpt meer. Terug naar boven

Werk van de kunstenaars Joke van Kerkwijk & Paul van de Vliet in het Dalems Poortje (Symposium 2015) Let op vloeddrempel, die elke winter in de poort wordt aangebracht.

Dinsdag 12-01-2016

'Wer, wenn ich schriee, hörte mich denn aus der Engel Ordnungen?' Niemand natuurlijk. En mocht het onvoorstelbare tóch gebeuren, dan zou je vergaan aan die overstelpende aanwezigheid. Want de schoonheid is niets anders dan het begin van de verschrikking, die we nauwelijks kunnen verdragen en die we vooral zo bewonderen, omdat het slechts uit onverschilligheid nalaat ons te verstoren. Want iedere engel is verschrikkelijk.

Zo begint - in mijn vrije vertaling - de eerste elegie in de onvergetelijke bundel Duineser Elegiën van Rainer Maria Rilke (1875 -1926), die hij over een periode van tien jaar schreef (1912 - 1922) Honderd jaar geleden. Honderd jaar is gisteren. 'Aus dem Besitz der Fürstin Marie von Thurn und Taxis-Hohenlohe' staat erboven. Hij was in 1012 bij deze adellijke dame te gast en schreef er de eerste elegie. Rilke dweepte graag met de adel.

Die regels zijn me enorm dierbaar; ze zitten al mijn hele leven in mijn hoofd. Op ongeregelde tijdstippen duiken ze opeens op, waarom en waardoor weet ik niet. Dat heb je ook wel met flarden muziek of met herinneringen. Iemand uit je verleden die plotseling in je hoofd iets zegt. Spontaan, zonder duidelijke aanleiding. Een hersencel die - waardoor? - zomaar opeens getriggerd wordt. Een spontaan vurend neuron. Verder weet ik het ook niet.

Gutmenschen. In discussies op sociale media over het vluchtelingenprobleem kom je die term af en toe tegen. De asielzoekers komen immers alleen maar hierheen om te profiteren van onze voorzieningen, van onze uitkeringen, huizen, scholen en banen. De mensen die ze toelaten, die het asielrecht verdedigen en de grenzen niet willen sluiten, zijn sukkels die het niet willen zien. Politiek correcte naïevelingen. Goedzakken. Gutmenschen. Waarom die term en waarom toch in het Duits? Het klinkt niet alleen meewarig, maar zelfs ietwat intimiderend. Na enig nadenken valt het me ineens de associatie in: Untermenschen! Joden, homoseksuelen, zwakbegaafden, communisten, Jehovagetuigen, onaangepasten en tegenstanders van Hitler, die werden onder het nationaal-socialisme zo genoemd. Tot mijn verbazing heeft de Duitse Wikipedia zelfs een lemma over het woord Gutmensch. Daaruit blijkt dat  er een relatie is met het werk van Nietzsche, die zich nogal verachtelijk uitliet over 'den guten Menschen'. Hij moest niets weten van het christendom en typeerde Jezus als een 'mengsel van sublieme, zieke en kinderlijke elementen'. De Duitse journalistenvereniging meende in 2006 dat het woord uit het nationaal-socialistische taalgebruik stamde. 'So waren für Hitler gutmeinende und gutmütige Menschen diejenigen, die den Feinden des deutschen Volkes in die Hände spielten.' Toch vond men er verder geen aanwijzingen voor. In strikte zin dateert Gutmensch pas uit de jaren 80 toen het Amerikaanse economie-tijdschrift Forbes het gebruikte om de Duitse werkgeversvoorman Franz Steinkühler zo te betitelen. Dat was bepaald geen naïeve man. Maar de inhoud veranderde en Gutmensch werd uitgeroepen tot het Unwort des Jahres 2015, een scheldwoord, misprijzend bedoeld voor een 'naïver Mensch, der sich in einer als unkritisch, übertrieben, nervtötend o. ä. empfundenen Weise im Sinne der Political Correctness verhält, sich für die Political Correctness einsetzt.' Je zou het beter een geuzenterm kunnen noemen voor democraten die zich het hoofd niet op hol laten brengen door het verbale geweld van de populisten in deze wereld.

Het is een ochtend met regenbuien en zon er tussendoor. In de verte zie ik dat de Peterbrug is afgesloten door een hek. Waarvoor is me niet duidelijk. De geparkeerde auto's op het Eind hoeven niet weg. Het is wel heerlijk rustig. Helaas is het om twaalf uur alweer over.

Bij de Blauwe Moskee in Istanboel is vanmorgen een aanslag, waarschijnlijk van een IS-terrorist uit Syrië met een bomgordel. Minstens tien doden en vijftien gewonden, voor een deel toeristen. In 2009 verbleven we er een maandlang. 'Overal waar we geweest zijn breekt de pleuris uit', zegt Ans weer eens.

Ik begin vanmiddag met al mijn Angolese cassettebandjes uit 1975/1976 op een USB-stick op te nemen. Dat kan op die nieuwe multifunctionele-installatie van Soundmaster. Waarom eigenlijk? Ik luister er eigenlijk nooit naar. Tja, die bandjes worden er op den duur niet beter op, beter ze nu digitaliseren en de mens is niet altijd een rationeel wezen. Buiten glimt het plaveisel van de regenbuien. Af en toe wisselen korte perioden van felle zon ze af. Straks krijgen we bezoek van onze zeilvrienden Jaap & Diana. Een paar jaar geleden verkochten ze in Levkas hun boot; nu hebben ze camper. Terug naar boven

Het WOW!-signaal uit 1977

Woensdag 13-01-2016

Op 15 augustus 1977 vonden onderzoekers van SETI, de speurders naar intelligent leven in het heelal, een vreemd, smalbandig radiosignaal. Het duurde 72 seconden, was dertig keer sterker dan de achtergrond en was nooit eerder gedetecteerd. De golflengte van het signaal was exact 21 centimeter en dat is die van waterstof. Intelligente wezens zouden juist die golflengte voor een bericht kiezen, redeneerde men. De onderzoeker, Jerry R. Ehman, printte het uit en schreef er 'WOW!' naast. Sindsdien spreekt men van 'het WOW!-signaal' (hiernaast) Daarna werd het signaal nooit meer vernomen. Toch een signaal van een buitenaardse beschaving? Het antwoord was niet zo intelligent. In 2012, 35 jaar later, zond men een radioboodschap met 10.000 Twitterberichten in die richting. Ik schreef er in 2015 een keer over: 'Als ze ooit ergens worden ontcijferd, zullen ze veel verbazing wekken.'

Nu beweert astronoom Antonio Paris van het St. Petersburg-college in Florida dat het signalen van de waterstofstaart van twee kometen ging, 266P/Christensen en P/2008 Y2 (Gibbs) Dat klinkt heel wat nuchterder. De komende jaren kan zijn hypothese getest worden als beide weer aan de hemel te zien zijn (de eerste in januari 2017, de tweede een jaar later) Radio-astronoom Mike A. Garrett, directeur van onderzoekslab ASTRON in Dwingeloo, twijfelt aan die verklaring: 'Als de staart in waterstof zo helder is, hadden we meer van dit soort signalen moeten zien, ook al in de jaren zeventig.' Als experts denken dat het een kansrijke hypothese is, wil hij wel de grote radiotelescoop van Westerbork in 2017 en 2018 op de kometen richten.

Gistermiddag hadden we onze zeilvrienden Jaap & Diana op bezoek. Jaap draagt tegenwoordig een sikje. Hier een foto. Heerlijk om herinneringen op te halen aan al die plaatsen die we samen bezochten. De tochten door Oost-Turkije en door Syrië, de overwintering in Israël, enzovoorts. Ook hoe het andere zeilers verging die we leerden kennen. Jaap & Diana gaan komende twee maanden een lange tocht met een camper door zuidelijk Afrika maken. Ans had lekkere pittige soep gemaakt. Omstreeks negen uur verlieten ze ons weer.

Vandaag hetzelfde weer als gisteren. Fris, winderig, korte perioden van felle zonneschijn tussen de fikse regenbuien door. We staan vroeg op en rijden naar de Plus Jan Sterk op Oost voor boodschappen. Daar krijgen we lekke rechter voorband. Voorzichtig de auto de stoep op, band eraf, reserveband erop, tien minuten. Ik kan het nog. Vervolgens anderhalf uur beweging in het fitnesscentrum aan de A15. 's Middags belt Ruud Lapré, die me volgende week over mijn boeken zal interviewen op het WinterEvent van Nestores in Het Dolhuys in Haarlem. Ik verzink in een goed boek: 'Atheïsme als basis voor de moraal' van de Vlaamse filosoof Dirk Verhofstadt (Houtekiet, 2013) Sinds de uitspraak van Ivan Karamazov in Dostojevski's roman 'De Gebroeders Karamazov' (1879/1880): 'Als er geen God bestaat, is alles geoorloofd', denken velen dat atheïsten geen morele beginselen kunnen hebben. Niet is minder waar. Atheïsten zijn niet per definitie nihilisten. Terug naar boven

Landschap op een andere wereld. De Kupalo Krater op de dwergplaneet Ceres van 385 km hoogte (foto NASA)

Donderdag 14-01-2016

Er zijn nieuwe en zeer gedailleerde beelden uitgebracht van de dwergplaneet Ceres, in december genomen door de NASA-sonde Dawn van 385 kilometer hoogte. Ze zijn prachtig! Landschappen op een andere wereld. Dat er nog zoveel zonlicht op Ceres valt! Of zou het weerkaatsend licht van een nabije planeet zijn? Een opvallend object is de krater Kupalo (hiernaast), een vrij jonge inslagkrater met een diameter van 26 kilometer. Ook hier is wit materiaal aan de rand zichtbaar, zoals eerder aangetroffen in de Occator krater (de geheimzinnige witte vlekken) Men veronderstelt dat het zoutafzettingen zijn. Kijk hier voor meer detailfoto's.

Voor de rest van zijn missie blijft de sonde op deze hoogte om de dwergplaneet vliegen, tot eind juni. Vorige maand is de GRaND-detector aangezet, die gamma- en neutronenstraling meet. Daaruit moeten meer gegevens komen over de chemische samenstelling van de bodem van Ceres. Daaruit kan men afleiden hoe de dwergplaneet zich ontwikkeld heeft.

Binnen een week of wat zal het aantal bezoekers van dit weblog sinds de start in september 2006 de tien miljoen halen. Het is nu 9.930.159. Dat aantal staat helemaal onderaan op iedere pagina. Wat er precies geteld wordt, is me niet helemaal duidelijk. Bezoekers worden waarschijnlijk eenmaal per 24 uur geteld. Ik zal het eens nazoeken.

Vanmorgen veel regen, later perioden met zon, nog later weer regen. In de droge periode kijk ik even op de boot. Geen lekkages. Ans is naar Barbara. Verder lezen en Skyrim. Vanavond naar de gemeenteraad. Die gaat opiniërend praten over het verkeerscirculatieplan voor de binnenstad en met name de proefsluiting van de Tolsteeg. Dan wordt duidelijk hoe de fracties erover denken. Besluitvorming over twee weken. Terug naar boven

Vrijdag 15-01-2016

'Wat zou er van hem geworden zijn als hij had kunnen opgroeien? Een billenknijper in Duitsland.' Een cartoon van hoofdredacteur Riss (Laurent Sourisseau) in het nieuwe nummer van Charlie Hebdo. Een grove grap, moet ik zeggen, en nog feitelijk onjuist ook want het jongetje Aylan was met zijn ouders op weg naar zijn tante Canada. Het is niet de eerste keer dat het arme kind in een cartoon van het Franse cartoonblad figureert. In september 2015, toen hij pas verdronken was ergens tussen Turkije en een Grieks eiland, stond de onderstaande erin. Ook van Riss. Die vond ik leuker. 'Het bewijs dat Europa christelijk is. Christenen lopen over de wateren. Moslimkinderen verzuipen.'

Net als toen is er nu ook veel ophef, met name op de sociale media: 'Dit kan niet', 'walgelijk', 'verschrikkelijk', 'onbegrijpelijk' en vooral: 'Je ne suis plus Charlie'. De sympathie is weg, de liefde is over. Tja, Charlie Hebdo spot immers met alles en heeft nooit zijn best gedaan om in de smaak te vallen. En... met het veroordelen van die prenten ben je er niet. Sourisseau was een jaar geleden bij de aanslag aanwezig. Twaalf van zijn collega's kwamen om; hijzelf kwam er met een schotwond levend af. Nu heeft hij permanent politiebewaking. Zou hij niet eens inbinden? Nee, dat doet hij dus niet. Wat toont hij hier? Zijn rancune? Wraak? Zijn moslimhaat? Deze tekeningen zijn dermate hard en nogal smakeloos, dat moet het wel zijn - en dan is er opeens tragiek. Haat herbergt tragiek en die tekeningen, die verraden dat. Er zijn mensen die ze willen verbieden, maar dat moet natuurlijk niet.

Gisteravond was ik naar de vergadering van de gemeenteraad. Een zogenaamde 'Beraad & Advies vergadering', waarin geen besluiten worden genomen en de raadsleden met elkaar een onderwerp bediscussiëren. Ditmaal dus het verkeerscirculatieplan voor de binnenstad en de steen des aanstoots, de proefsluiting van de Tolsteeg. Nu zouden we te horen krijgen hoe de fracties erover denken. Veel belangstelling op de publieke tribune; ook van onze buurtvereniging KNAKE was een delegatie aanwezig (foto hier) Al gauw werd het duidelijk: iedereen wijst de proefsluiting af, behalve Groen Links, al zitten er in diverse fracties leden die er anders over denken. Die roerden zich niet of waren afwezig. Fractiediscipline heet dat. Tenslotte zei wethouder Hans Freije van de ChristenUnie dat het college de proefsluiting van de Tolsteeg uit het plan haalt. Dat had ik al eerder voorspeld, lees hier en eerder hier. Maar Feije haalde ook een troefkaart uit zijn mouw. 'Wij gaan voor een bruisende binnenstad', zei hij, 'en we willen het verblijfsklimaat van de binnenstad verbeteren. Vroeger kwam al het doorgaand verkeer van de pontveren via het Eind, Tolsteeg of Appeldijk door de stad. Dat is allang niet meer het geval, maar sedertdien is het wegoppervlak in de binnenstad nooit kleiner geworden. Dat kunnen we nu fundamenteler aanpakken. Het gebied van Eind en Lingehaven is kandidaat voor de UNESCO Werelderfgoedlijst voor 2019. Daarop wilden we anticiperen. We halen 't er nu uit, maar de proefsluiting van de Tolsteeg komt in april terug.'

Verbazing alom. Dat punt maakt indruk. 'Waarom horen we dat nu pas?', wil de PvdA weten. Tja, zegt de wethouder tegen de raad, jullie wisten dat allemaal al in maart vorig jaar. 'Toen werd die proef door jullie zelf voorgesteld!' Zo hoor je nog eens wat. Enfin, de luidruchtig protesterende autoliefhebbers hebben deze ronde gewonnen, maar de strijd gaat verder in april. Want als Eind en Lingehaven ('de Ramblas van Gorcum', 'het balkon van de stad') UNESCO Werelderfgoed kunnen worden, dan hebben we een toeristentrekker van jewelste in huis! Daarvoor komt men graag naar Gorcum. Dan leggen er heel wat meer cruiseschepen aan op Buiten de Waterpoort. Een geweldige kans voor horeca en commercie. Dan krijgt de kwakkelende Langendijk een fikse impuls. Maar om die iconische status binnen te halen moet er op korte termijn heel wat veranderen aan de rommelige, overbelaste toestand van het Eind. Een prominente wandelpromenade tussen stad en rivier. Ach, hadden we de Waterpoort nog maar! Die werd in 1893 gesloopt, nota bene voor het vrachtverkeer. En de schitterende oliemolen De Eendracht naast de sluis op de Altenawal, gesloopt in 1916.

Sneeuw en gladheid in grote delen van het land, vooral in het noorden en oosten. Het KNMI vaardigt daar code geel uit. Hier is het klam en nat, maar er zijn winterse buien op komst. Even later valt kille regen. Orkaannieuws: er trekt een zeldzame orkaan op de Azoren af, Alex genaamd. Je ziet hem op het weerkaartje op de homepage. Dat komt in januari bijna nooit voor. het orkaanseizoen begint normaliter pas in juni. Volgens weerman Michiel Severin van Weerplaza een duidelijk gevolg van klimaatverandering. Warmer zeewater geeft meer energie aan de gebruikelijke winterdepressies, die tot orkanen kunnen uitgroeien. Hopelijk zijn er geen zeilers onderweg op een Atlantische oversteek, denkend dat zoiets nu niet kan gebeuren.

De Voedsel- en Waren Autoriteit heeft de lijst van bedrijven gepubliceerd van bedrijven die tussen 2011 en 2013 vlees inkochten van de vleesfraudeur Willy Selten in Oss. Dat was geen rundvlees, maar paardenvlees. Toch even kijken wie er in Gorcum dat vlees kocht. Verrassend. Het waren Domino's Pizza en Grand Café Tax op de Groenmarkt. Overigens wil het niet zeggen dat beide restaurants zich daarvan bewust waren.  Terug naar boven

De website van Follow a Live Planet Hunt.

Zaterdag 16-01-2016

Heeft Proxima Centauri nou een aardachtige planeet of niet? Dat is de vraag die een nieuwe waarnemingscampagne poogt te beantwoorden. De campagne start komende maandag 18 januari. Men gebruikt daarvoor het HARPS-instrument van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili. HARPS = High Accuracy Radial velocity Planet Searcher. De resultaten kun je volgen op 'Follow a live Planet Hunt'.

Proxima Centauri is de ster die het dichtst bij ons zonnestelsel staat, op 4,2 lichtjaar afstand (afbeelding hiernaast) Als er inderdaad een aarde-achtige planeet om de zwakke rode dwergster draait, zou deze kleine schommelbewegingen bij de ster veroorzaken die HARPS kan detecteren. Dergelijke schommelingen werden al in 1994 opgemerkt, maar het staat niet vast dat ze door een planeet veroorzaakt worden. Bovendien is het oppervlak van de ster onrustig; het vertoont explosies in de vorm van stervlammen. Als er al een aardeachtige planeet gevonden wordt, is het nog zeer de vraag of er leven kon ontstaan. Maar... de ster staat dichtbij genoeg om te fantaseren over een reis door de ruimte ernaartoe. Nu kan dat nog niet; met de huidige technologie zou zo'n reis tienduizenden jaren duren. Er is echter door de US Naval Academy op papier een snellere, onbemande ruimtesonde ontwikkeld, Project Longshot. Met behulp van kernfusie-aandrijving zou die met een snelheid van 48.279.600 km/uur in 100 jaar naar Proxima Centauri kunnen vliegen. Maar eerst moeten we uiteraard zeker weten of er wel een planeet is.

Het is een frisse dag met wisselend zon en regen. We gaan braaf naar het fitnesscentrum aan de A15. 's Middags valt er een flinke hagelbui. Ik stuit op Facebook op een steunactie voor Jitse Akse. Dat is de ex-Dutchbatter die naar Koerdisch gebied in Syrië ging.  Verschanst in een watertoren schoot hij als sluipschutter op IS-strijders in Syrië. 'Mensen doodgeschoten?', vroeg de Leeuwarder Courant (Akse is een Fries)

'Eh… ja.'

'Hoeveel?'

'Dat zeg ik liever niet.'

'Meer dan twee?'

'Eh… ja.'

Het moet hem in destijds in Bosnië in zijn bol zijn geslagen. In de burgermaatschappij kon hij zijn draai niet vinden. Nu wil hij weer terug 'voor de kick'. De man is een mentale zielepoot en moet geholpen worden. Gelukkig pakte de politie hem voor zijn nieuwe vertrek op en nam hem zijn paspoort af. De steunactie op Facebook wil nu dat hij een medaille krijgt. Je verbaast je over wat je daar allemaal leest aan agressieve en racistische taal. De pagina is 7.500 maal 'ge-liked' en 6000 keer gedeeld. De meeste reageerders vinden hem een held. Ik zet er mijn reactie tussen, want zoiets mag niet onweersproken blijven (vind ik): 'Kom nou! Een man die 'voor de kick' mensen doodschiet, die is gestoord en verdient geen medaille maar straf. Alleen parlement en regering kunnen in een democratie mensen en middelen voor een oorlog inzetten. Zo hebben we dat in Nederland geregeld en anders zou de wereld een nog grotere zooi worden.' Twee likes en twee steunbetuigingen. Terug naar boven

De Nieuwe Hollandse Waterlinie met de vesting Gorinchem (rode cirkel).

Zondag 17-01-2016

Zou het wel kloppen wat de Gorcumse wethouder Freije afgelopen week zei: dat Eind en Lingehaven kandidaat zijn voor de UNESCO Werelderfgoedlijst in 2019? Vandaag kijk ik eens welke Nederlandse locaties nu al op die lijst staan. Dat zijn er zeven, waaronder de Amsterdamse grachtengordels (in 2010) en de Waddenzee (2009) Die zijn, zonder iets ten nadele van Gorcum te zeggen, toch wel van een ander kaliber. Anderzijds staan er ook het Woudagemaal bij Lemmer (1998) en het Rietveld Schröderhuis in Utrecht (2000) op. Dus volkomen onmogelijk is het niet. Op de website Werelderfgoed in Nederland vind je er meer over. Een potentieel erfgoed moet eerst op de nationale ‘voorlopige lijst’ geplaatst worden. Die heeft Nederland in 2010 opgesteld (zie hier) Daar staan 9 projecten op, zoals het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker, het Teylers Museum Haarlem en de Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid in Drenthe. Gorcums Lingehaven komt er niet op voor, maar wel staat de Nieuwe Hollandse Waterlinie erop. Die staat op de pagina's 38 en 39 van het adviesrapport van de Commissie Herziening Voorlopige Lijst Werelderfgoed. Er begint me een lichtje op te gaan: de vesting Gorcum is met vier andere vestingsteden (Muiden, Weesp, Naarden en Woudrichem) een belangrijk onderdeel van die waterlinie (zie de plattegrond hiernaast) Zou de wethouder dat bedoelen? Of heeft hij een beetje gebluft? Zodra ik meer weet meld ik hoe het zit.

Al in 2008 besloot men de Nieuwe Hollandse Waterlinie op te knappen. Er werd meer dan 200 miljoen euro voor uitgetrokken en diverse onderdelen zijn inmiddels opgeknapt of gerestaureerd. Op de officiële website van de Hollandse Waterlinie vind je ook nieuws over de nominatie als werelderfgoed. De projectgroep UNESCO bereidt de voordracht voor. Het noninatiedossier voor de waterlinie moet in 2018 bij de UNESCO worden ingediend. Daarin is veel aandacht voor recreatie en toerisme. De beslissing moet in 2019 vallen. Het is duidelijk dat die nominatie ook voor de vesting Gorinchem grote kansen biedt om tijdig toeristische trekpleisters te verbeteren zoals onder andere de vestingwallen, Buiten de Waterpoort, Eind en Lingehaven!

Op 21 september 2010 overnachtten we in de Syrische stad Deir ez-Zur in het oosten van het land, 60 kilometer van de Iraakse grens (verslag hier) Een welvarende stad! Ik herinner me een bomenoverhuifd restaurant aan de oever van de Eufraat en de vrolijke pantelonade van jonge mensen en hele families in de aangename koelte van de avond op een fraaie voetgangershangbrug over de rivier (foto hier) Nu waarschuwen de VN voor een hongersnood in de 200.000 inwoners tellende stad. De westelijke delen van de stad worden al sinds tien maanden belegerd door Islamitische Staat, waardoor er een groot tekort aan voedsel, water en electriciteit is ontstaan. Er zijn onbevestigde berichten over massaexecuties door IS. Het Syrische leger rukt op naar de stad en voert zware bombardementen uit.

Vanmorgen gaat de zon stralend op in een volledig wolkenloze hemel. Op de sluis is het glad, de plassen zijn bevroren. Een jochie gaat onderuit op zijn fietsje. Zijn zusje helpt hem overeind. Niets aan de hand. De hele dag blijft de temperatuur nét onder het vriespunt. Het mooie weer brengt veel wandelaars op de been. Ze schuifelen achter elkaar over de sluis, totdat er een gaatje is, dan schieten ze van de andere kant erover. Tessa en Vajèn komen theedrinken. De schemering valt alweer ietsje later in. Terug naar boven

Het teak op het dek en in de kuip zijn wit opgevroren.

Maandag 18-01-2016

Vannacht matige vorst, vanmorgen vriest het nog een graad of zeven. De hemel is helder en de zon komt stralend achter de huizen op de Kriekenmarkt tevoorschijn. De wind is geheel afwezig. Na het ontbijt kijken we even op de boot (foto hiernaast) Het teak op het dek en in de kuip zijn wit opgevroren. We nemen onze stappen voorzichtig, bang om uit te glijden. De haven is nog vrijwel helemaal open. Er is een begin van ijsvorming in de oosthoek. Ik maak me nog geen zorgen over invriezen, want na donderdag is het weer over met de vorst. We doen onze halve wallenloop om de west. Een mooie winterse wandeling. Een tweemastertje loopt de vluchthaven binnen, op weg naar de jachthaven. Een late wintergast? Boodschappen bij de Coöp in de Westwagenstraat. Even bij De Mandarijn binnen. Verrast zie ik dat deel 3 van mijn romancyclus op de grote tafel in het midden ligt. Verder zie ik de nieuwe roman van Julian Barnes (in vertaling), 'Het tumult van de tijd' (AtlasContact, 2016) liggen, maar de laatste Houellebecq ('Onderworpen') waar ik voor kwam is er niet. Morgen, belooft boekhandelaarster Emmy. Door de Langendijk lopen we terug. Het valt op dat nu zeker een derde deel van de winkelpanden leeg staat; het gaat slecht met de straat. Tja, zolang de gemeente het Eind niet opkrikt tot een aantrekkelijke, autoluwe wandelpromenade zal het met de Langendijk niks worden. Ik laat mijn haar knippen bij het Turkse kappertje. Ochtend voorbij.

's Middags lees ik over een onderzoek van het klimaatinstituut in Potsdam. De onderzoekers beweren dat ze de code van de ijstijden gekraakt hebben. IJstijden duren globaal 100.000 jaar en worden van elkaar gescheiden door korte interglacialen van enige tienduizenden jaren. Zo hebben ze van acht ijscycli (Melanković-cycli) de relatie becijferd tussen de concentratie van kooldioxide in de atmosfeer en instraling van de zon op aarde. Het lijkt erop dat we door het opstoken van fossiele brandstoffen en de snelle opwarming van de aarde, die er het gevolg van is, de aanzet van een nieuwe ijstijd verhinderen en met zo'n 50.000 jaar verder in de toekomst geschoven hebben. Goed nieuws, zou je denken. Het idee is vaker geopperd en ik heb er ook wel eens pver geschreven. De onderzoekers vrezen echter dat het toegenomen broeikaseffect veel te ver doorschiet en dat we de fundamentele mechanismen verstoren, die de aarde doet functioneren zoals wij hem tot dusver kennen.

Buiten blijft de zon overdadig schijnen. Ik lees een aantal hoofdstukken door in het eerste deel van mijn romancyclus, ter voorbereiding op de sessie van morgen in het Haarlemse Dolhuys. Ik vind nog twee typefouten en verbaas me verder hoe vol het boek zit met betekenissen. Net als het leven zelf. Betekenissen die er niet vanzelf zijn, maar die we er alleen zelf aan geven. Terug naar boven

De demon van Maxwell aan het werk. Maar...hij verhoogt de entropie.

Dinsdag 19-01-2016

Onlangs werd een een tergend lastig gedachtenexperiment daadwerkelijk uitgevoerd door fysici van de Aalto University bij Helsinki. Het is verrukkelijke natuurkunde: Maxwells demon. Het gedachtenexperiment is al erg oud, bedacht in 1869 door de grote natuurkundige James Clerk Maxwell. Het tracht de beroemde 2e Wet van de Thermodynamica te ontkrachten, een wet die altijd en overal in het universum geldig is. Het wordt ook wel entropie genoemd en ik schreef er op dit blog nogal eens over. Het was zelfs één van de vragen in mijn Werkprogramma van 5 raadselachtige zaken, dat ik me in de beginperiode van dit weblog voornam. Entropie is een wet van statistische aard die zegt dat alles zich uiteindelijk in de richting van maximale wanorde ontwikkelt. Volgens sommigen ligt de wet ten grondslag aan de richting van de tijd, die maar één kant opgaat. En het duiveltje van Maxwell was bedoeld om die wet te ontkrachten. Het experiment heeft dezelfde soort schoonheid en elegantie als het beroemde gedachtenexperiment van Einstein, Podolsky en Rosen, waarover ik nogal eens schreef. Dat dateerde uit 1935 en is inmiddels ook met succes uitgevoerd (lees hier)

Neem twee compartimenten en verbindt ze met een luikje. Vul het ene compartiment met gas en zet het luikje open. Het gas zal zich egaal over beide ruimten verspreiden (mits ze allebei dezelfde temperatuur en druk hebben) dat is de staat van maximale entropie. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat het gas zich in slechts één van de ruimtes zal ophouden. Nu komt Maxwell. Hij zet een duiveltje in het luikje, dat van links alleen de snelle gasmoleculen doorlaat en van rechts louter de langzame. Na verloop van tijd zitten de snelle deeltjes allemaal rechts. Die maken meer botsingen, dus daar is het warmer. Alle langzame deeltjes zitten links, daar is het kouder. Zie het plaatje hierboven. De entropie, de 'wanorde is afgenomen, er is 'organisatie' voor in de plaats gekomen - en dat is strijdig met de 2e hoofdwet. 'Organisatie' wordt ook wel als 'infromatie' opgevat. Er is één belangrijke voorwaarde: de metingen en de selectie door het duiveltje mogen geen energie kosten, want dat zou elders de entropie doen toenemen. Daardoor mislukte het experiment tot dusver altijd.

Maar nu hebben Jonne Koski en zijn collega’s in Helsinki op een ultrakoude chip van 77 millikelvin (-273°C) een electronische schakeling gemaakt, die de selectie maakt zonder energie te gebruiken. De compartimenten vervingen ze door twee metalen draadjes, verbonden door een koperdraadje. In dit geval zijn er geen gasmoleculen maar electronen in de draadjes. Op het verbindingsdraadje zit een 'demon-schakeling' die geladen met negatieve energie verhindert dat electronen passeren (negatieve lading stoot negatieve lading af), maar regelmatig dringt er toch een electron door. De demonschakeling 'voelt' even de negatieve lading en slaat voor een moment om in positieve lading. Die trekt het electron door hetkoperdraadje en meteen slaat de demon weer naar negatief terug. Het electron kan niet meer terug. Als dat steeds maar gebeurt, neemt de energie in het ene draadje toe, terwijl het andere kouder wordt. De onderzoekers hebben dat temperatuurverschil inderdaad gemeten. De wanorde (entropie) neemt dus af, de 2e hoofdwet gaat niet op, maar hó! De experimentatoren maten ook dat de demon (de schakeling) warmer werd, precies genoeg om de thermodynamica te redden.

Wat heb je hier nou aan? Dat is moeilijk te zeggen. Het bewijst de juistheid van een wet in een overigens onbegrijpelijke wereld. Waarom is de 2e hoofd wet van thermodynamica er eigenlijk? Tja, anders zouden er geen zwarte gaten in het universum kunnen bestaan. Huh? ja zeg, andere keer.

Vannacht strenge vorst. Vanmorgen om acht uur vriest het -8 graden. De opkomende zon kleurt kleine wolkjes aan de hemel rose. De haven ligt nu grotendeels dicht met een dunne ijslaag (foto hier) We maken ons klaar om naar Haarlem af te reizen voor het Nestores WinterEvent. Er zijn vandaag minder treinen in de Randstad door werkzaamheden en storingen, maar waarschijnlijk hebben we er geen last van want de vertragingen zijn vooral tussen Utrecht, Rotterdam en Den Haag. Terug naar boven

Interview door Ruud Lapré over mijn boeken op het Nestores WinterEvent in het Haarlemse Dolhuys

Woensdag 20-01-2016

Interliner naar Jaarbeursplein Utrecht, intercity naar Amsterdam Centraal, intercity naar Haarlem. Het vriest nog flink. Op het plein voor het oude stationsgebouw vinden we om half een ons hotel: Hotel Lion d'Or. Kamer op de 3e verdieping onder het schuine dak, met uitzicht over de daken van de oude binnenstad. We lopen over een pad door een glooiend aangelegd park langs de oever van de singel. Ook hier zijn de stadswallen net als in Utrecht in de 19e eeuw kennelijk vervangen door een idyllische parkzoom. In de singel ligt een broze ijslaag. Aan de overkant is het complexje van het oude Dolhuys. 'Museum van de geest'. Gekken en dwazen borg men vroeger het liefst buiten de stad op. Later kwamen ze in grote inrichtingen in de bossen terecht en nu lopen ze veelal vrij over straat in de stad.

Het Nestores WinterEvent. Er is een hartelijke ontvangst door mensen, oud collega-zorgbestuurders, die ik doorgaans al vijftien jaar niet meer heb gezien. Een zaal vol 65-plussers met hun partners. Een medewerker van het museum houdt een inleiding en dan ben ik aan de beurt. Ruud Lapré doet het interview. Hij is ondermeer emiritus-hoogleraar gezondheidszorgbeleid en economie van de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en voorzitter van de NVZD, de vereniging van bestuurders in zorg, van 2011 tot 2013. In die laatste hoedanigheid viel hem de eer toe te mogen verdedigen waarom zorgbestuurders meer moeten verdienen dan de minister-president van ons land. Maar vandaag gaat het over de letteren. Ik voel me aanvankelijk zenuwachtig, maar Ruud stelt me op mijn gemak. Hij blijkt mijn boeken goed te hebben gelezen en hij roemt ze nogal uitbundig en kleineert zijn eigen memoires. Dat is zijn eigen debuutroman 'Terra incognita. Indische schetsen van vader tot zoon' (De Vrije Uitgevers, 2011) 'Maar 140 bladzijden, zegt hij, 'en jij meer dan 700 en ik kon haast niet stoppen met lezen.' Ik word er verlegen van.

Ruud interviewt prettig en spits, waardoor ik steeds vrijmoediger praat over de wording van het boek, de verschillende thema's en de rode lijnen. Hij betrekt ook de zaal erbij, waar diverse andere auteurs die na hun bestuurdersloopbaan gingen schrijven: Willeke Stadtman (wier 'Op voet van oorlog' binnenkort verschijnt bij Atlas Contact) en Paul Glaser (wiens indringende boek 'Tante Roosje' binnenkort verfilmd wordt) Dat leidt tot een levendige dialoog over hoe je het doet en hoeveel per dag en het belang van de eerste regel. Willeke vraagt op zeker ogenblik of ik ook bij het schrijven iemand op mijn schouder heb die kritisch meeleest. Grappig, dat heb ik inderdaad. Natuurlijk gaat het ook over Lucas en de vrouwen. 'Heb jij daar geen moeite mee?' vraagt Ruud aan Ans. 'Nee', zegt ze, 'het is gelukkig allemaal van voor mijn tijd.' Gelach. Ruud kan het af en toe niet goed zetten dat mijn hoofdpersoon Lucas tenslotte zijn grote liefde Marieke verliest. Hij laat me drie passages voorlezen, uit ieder deel één. Als laatste lees ik de 'fool on the hill' passage voor uit deel 3, een sleutelpassage waarin de hoofdpersoon Lucas op een rots aan zee in Ierland een psychedelisch inzicht krijgt in alle ellende die hij aanrichtte in de levens van zijn vriendinnen. Er volgt een luid applaus en daarmee sluiten we de sessie af.

Jan-Willem, mijn uitgever, richt snel een tafel in met mijn boeken. Daar loopt het storm en Jan-Willem is al snel uitverkocht. Hij belooft degenen die geen exemplaren konden bemachtigen ze na te zenden. De meesten gaan nog snel even door het museum lopen, maar ik heb zin in een glas wijn. Als ze terug zijn volgt een leuke borrel en een vrolijk diner. Om half negen we terug in het hotel. Het is niet meer zo koud, de dooi is duidelijk ingevallen. De volgende dag laten we ons koffertje bij de receptie achter en lopen de binnenstad in voor een bezoek aan het wereldberoemde Teylers Museum, het oudste museum van Nederland met een zo'n heerlijke sfeer van oude kasten en vitrines met fossielen en botten van uitgestorven specima uit de natuur van ooit. Er zijn hele grote ammonieten van het formaat dat we zelf thuis in de vensterbanken hebben. Maar die van ons zijn kunstmatig vervaardigd. Ik mag van Ans in de museumwinkel een fossieltje kopen voor onze eigen vitrine, een klein trilobietje voor een tientje. Er is ook een mooie expositie, 'Echte winters', met schilderijen uit de 19e eeuw, de tijd dat het nog echt vroor in ons land. Dat was een uitloper van de Kleine IJstijd. We vinden er een imposante ets van een dijkdoorbraak bij Vuren in 1799, dus vlakbij Gorcum, ten gevolge van kruiend drijfijs op de rivier. Dezer dagen zal ik de foto tonen die ik ervan maakte. Hier nog twee andere foto's van het museum.

We nemen het openbaar vervoer met trein en bus in de omgekeerde richting van gisteren. Om half twee zijn we thuis. De ijslaag in de haven is verdwenen. Sir Geldof, ons vogeltje, is erg blij ons te zien. Terug naar boven

Een artist's impression van de potentiële negende planeet van ons zonnestelsel. Het lichtpuntje rechts is de verre zon.

Donderdag 21-01-2016

Een wonderbaarlijke en verrassende ontdekking, de potentiële negende planeet in ons zonnestelsel. Nog door niemand gezien en indirect ontdekt door de baanschommelingen die hij veroorzaakt bij verre ijzige objecten in de Kuipergordel, ver buiten de baan van Pluto. Er worden steeds meer van die objecten gevonden, nogal eens zelfs dwergplaneten van het formaat van Pluto. Maar deze is veel groter. Het toeval wil dat ik niet zo lang geleden - hier, een dikke maand geleden - al eens schreef over de mogelijkheid van een negende planeet met de duistere naam Nemesis. 'Wie weet zijn er nog meer verrassingen in de achtertuin van ons zonnestelsel', schreef ik toen. De ontdekking werd bekend gemaakt door de astronomen Konstantin Batygin en Mike Brown van het California Institute of Technology (Caltech) De nieuwe planeet zou tienmaal zoveel massa hebben als onze aarde en zich twintig keer zo ver van de zon bevinden als Neptunus, de huidige buitenste planeet. Hij zou een langgerekte baan om de zon volgen, met een omlooptijd van liefst 10.000 tot 20.000 jaar. Omdat zijn baan nog onbekend is, is het erg moeilijk om hem op te sporenen in beeld te brengen. Dat kan wel even duren. de veronderstelling is dat Planeet Negen dezelfde soort samenstelling heeft als de andere buitenste planeten (Uranus en Neptunus), dus een harde kern van rots en metaal en verder een mengsel van vaste stof, vloeistoffen en gassen. 

Er is ook nieuws over de bizarre patronen bij ster KIC 8462852, ook wel 'Tabby’s ster' genoemd. Ik schreef een paar keer (o.a. hier) dat men die toeschreef aan een kometenwolk die voor de ster langstrok, maar sommigen dachten ook aan de mogelijkheid van een artefact, een relict van een buitenaardse beschaving, misschien een Dyson Ring. De astronoom Bradley Schaefer van de Louisiana State University heeft nu op oude opnames ontdekt dat de helderheid van de ster tussen 1890 en 1989 met ongeveer 20 procent was afgenomen, schrijft New Scientist. Die dimming van honderd jaar kan zijns inziens niet verklaard worden door een kometenzwerm. Dan zouden er liefst 648.000 kometen van elk 200 kilometer breed langs de ster moeten hebben bewogen om dat te verklaren. Een onrealistisch getal. Maar van de optie van een kunstmatig bouwwerk van aliens is hij ook niet overtuigd. Zelf een hyperintelligente beschaving zou volgens Schaefer niet in staat kunnen zijn iets te bouwen dat in een eeuw een vijfde deel van een ster kan bedekken. Tja, je kunt onmogelijk inschatten waartoe en misschien millennia-oude intelligente beschaving toe in staat is, moet ik zeggen. Verder, zegt Schaefer, zou zo’n bouwwerk sterlicht absorberen en vervolgens in de vorm van warmte uitstralen, maar het infraroodspectrum van Tabby’s ster ziet er normaal uit. De slotsom is duidelijk: er moet verder onderzoek gedaan worden.

Mist en gladheid door opvriezing vanmorgen. De mist hangt er nog als ik om half twaalf de stad in loop voor boodschappen en vanmiddag is het nog steeds nevelig. Minister Schulz heeft het vandaag begrepen: ze handhaaft het bouwverbod aan de kust na massaal protest. Opschudding in Twente: het MST moet 300 voltijds banen bezuinigen. Dat is nogal wat! Tien procent van alle personeel! Niet in de zorg aan het bed, maar ze gaan het vooral in de ondersteunende en de stafdiensten zoeken. Gedwongen ontslagen sluit men niet uit. De RvB denkt dat er in het nieuwe ziekenhuis efficiënter gewerkt kan worden. Anderzijds zijn de hoge kosten van de zojuist in gebruik genomen nieuwbouw mede de oorzaak van de tekorten. Die moeten nu meer dan vroeger door het ziekenhuis zelf gedragen worden. Een moeilijke boodschap! De besparingen moeten oplopen tot 30 miljoen per jaar. Zware tijden! Ziekenhuizen zijn net als grote mammoet olietankers; het duurt heel lang om een bocht te maken. Is die tijd er wel? Terug naar boven

De satelliet Kepler vond tot dusver 4706 exoplaneten, waarvan 12 in de bewoonbare zône van hun ster.

Vrijdag 22-01-2016

In verband met de datum waarvóór mijn boek over de affaire Jansen Steur moet verschijnen, probeer ik na te gaan wanneer het cassatieberoep tegen het vonnis van het gerechtshof in Arnhem zal plaatsvinden. Overigens heb ik nog geen uitgever voor het manuscript gevonden, maar een paar hebben interesse getoond. Dat gerechtshof sprak hem in juni vorig jaar sprak hem in hoger beroep, tot verbazing van velen, vrij omdat de rechters niet bewezen achtten dat hij met opzet verkeerde diagnoses stelde. Na tweeëneenhalve week ging het Openbaar Ministerie in cassatie. Het OM had een gevangenisstraf van zes jaar geëist. Een verzoek tot cassatie moet je voorleggen aan de Hoge Raad, het hoogste rechtscollege in Nederland. Als het een strafzaak betreft, komt het voor bij de strafkamer. Die doet de strafzaak niet over, maar toetst alleen of er sprake is van een schending van het recht, of vormverzuim. Vooral kijkt men of  de lagere rechter zijn uitspraak voldoende en juist gemotiveerd heeft.

Ik stuur een emailbericht naar het secretariaat van de Hoge Raad. Antwoord is er nog niet.

Nog eens over de Fermi Paradox. Die heeft betrekking op aliens. 'Als er dan zoveel buitenaardse beschavingen zijn', zei de Italiaanse natuurkundige Enrico Fermi in 1950, 'waarom zien we er dan geen?' Ik schreef er vaker over in verband met het groeiend inzicht dat onder geschikte omstandigheden leven gemakkelijk ontstaat en het heelal er waarschijnlijk vol mee is. 'The universe could be teeming with live', zei de astronoom Barrie Jones in 2004. Maar - opnieuw - waarom zien we ze dan niet? Dat zou kunnen omdat ze uitgestorven zijn, is het antwoord van de Australische astrobiologen Chopra Aditya en Charles H. Lineweaver in Astrobiology (Volume: 16 Issue 1: January 20, 2016) Ze ontvouwen de hypothese dat pril leven in het heelal kwetsbaar is weer snel uitsterft, omdat de jonge planeten waar het onststaat instabiel zijn. Het leven kan snel uitsterven door bijvoorbeeld botsingen met andere hemellichamen, de inslagen van kometen, nabije supernova-explosies en abrupte klimaatwisselingen. Ook op aarde zijn er diverse bijna-extincties geweest; denk aan het snelle uitsterven van de dinosauriërs door een komeetinslag 65 miljoen jaar geleden in het Mexicaanse schiereiland Yucatan. De auteurs noemen die gevaarlijke periode de Gaiaanse Bottleneck. Als het leven die weet te passeren, dan maakt het meer kans te overleven als de thuisplaneet in een rustiger fase komt. Interessant! Een goede vraag is natuurlijk in welke periode de mensheid verkeert. Zijn wij de Gaiaanse Bottleneck al of niet voorbij? Ook Venus en Mars liggen in de zogenaamde leefbare zône van ons zonnestelsel en steeds meer astrobiologen denken dat er daar ook ooit leven ontstond. Misschien zelfs eerder dan op aarde en mogelijk werd dat leven hier 'uitgezaaid' via meteorieten, die bij inslagen lossloegen. dat lijkt misschien vergezocht, maar het is bewezen dat sommige bacteriën ('extremofielen') en plantenzaden een ruimtereis gemakkelijk overleven. Nog meer dan nu werd de aarde in het begin voortdurend door dergelijke brokstukken getroffen. Door klimaatveranderingen is Venus nu een op hol geslagen broeikas en Mars een ijskoude vrieskist.

Het idee van zo'n flessenhals werd al eerder geopperd. In 1998 noemde Robin Hanson van de George Mason University het 'The Great Filter'. Een planeet moet het vermogen hebben om de broeikasgassen in zijn atmosfeer te reguleren, zodat de temperaturen aan het oppervlak binnen een bandbreedte stabiel blijven. Aditya en Lineweaver noemen dat Gaiaanse Regulatie, in navolging van de bekende James Lovelock (die zelf inmiddels bijna 100 is) Met diens Gaia Hypothese heb ik nog altijd enige moeite. Die stelt dat de aarde een soort superorganisme is, in staat om zichzelf te beschermen. Meestal mislukt die regulatie waardoor het leven op de planeten uitsterft, met het gevolg dat er vrijwel overal stilte heerst in het universum. Maar aan de andere kant: het heelal is zo duizelingwekkend groot, dat ik me niet kan voorstellen dat het alleen op aarde wel gelukt zou zijn. Dat is het Copernicaans Beginsel: we nemen geen bevoorrechte plaats in en zijn niet uniek in de kosmos.

Over vandaag is weinig te vertellen. Niks eigenlijk. We doen boodschappen voor het weekend. We lummelen en lezen in huis en ik speel een paar uur Skyrim. Buiten is het eerst grijs, dan zonnig en daarna weer grijs. De vorst is weg. Van het nieuws word je ook niet vrolijk. In september 2012 ankerden we bij het Griekse eiland Kalimnos. Vandaag kapseist er een boot met vluchtelingen. Vierendertig mensen komen om in het koude zeewater. Ook elders slaan boten om.  Op de nieuwssite van de NOS staan aangrijpende foto's van angstige kinderen en volwassenen die door de kustwacht woren opgevist. Terug naar boven

Christiaan Josi, 'De IJsgang en Doorbraak te Vuren bij Gorcum. 22 februari 1799', (naar Jacob Cats), aquatint en ets, 1802.

Zaterdag 23-01-2016

Eergisteren ontdekten we in het Teylers Museum in Haarlem een indrukwekkende ets van kruiend ijs, dat tegen de Waaldijk bij Vuren opstuwt en de dijk doet doorbreken. Het werk hing op de tentoonstelling 'Echte Winters' met weergaven van de Hollands winterlandschappen tijdens de uitloper van de Kleine IJstijd. In de 18e en 19e eeuw dus. 'De mooiste ijskoude schilderijen vol schaatsers en winterse taferelen. De ets is van Christiaan Josi (1768 -  1828), een Nederlandse schilder die veel in Engeland vertoefde en daar ook overleed. Behalve 'De IJsgang en Doorbraak te Vuren, bij Gorcum' maakte hij meer platen van de dreigende ijsgang op de Waal, onder andere te Bemmel. Hij maakte ook een portret van Rembrandt (1821) De werken zijn te vinden in het Rijksmuseum, ook die van de doorbraak in Vuren. Er is een website 'Watersnood', Rijksstudio, waar je het kunt vinden. Hier staat ook de bekende ets van de doorbraak van de Kortendijk in de binnenstad van Gorcum van 1809, van Reinier Vinkeles.

De dijkdoorbraken door kruiend ijs waren schering en inslag in die jaren. Ook in de vorige eeuw stonden de kades van de Lingehaven nog vaak onder water bij hoge waterafvoer van de Linge. In 1793 werd bij de Korenbrug een schutsluis geboeuwd, die in 1809 werd omgeboeuwd tot keersluis. Het hielp onvoldoende, tot in 1824 bij de uitmonding van de Linge in de Merwede de Kleine Merwedesluis werd gebouwd. In 1988 werd die vervangen door de huidige jachtensluis.

Gisteravond vrolijke uren met Wiger & Arina. Welke muziek moet er op je begrafenis gespeeld worden? Om de beurt lieten we die horen en gaande de avond werd de muziekkeus vrolijker. Vandaag een kalme, overwegend grijze dag. We sporten anderhalf uur in het fitnesscentrum bij de A15. 's Middags komen Tessa, Jeff en Vajèn op de thee. Via Radio4 ontdek ik een mooi strijkwartet van Vladimir Martynov, 'Schubert-quintet (Unifinished)', een parafrase op het bekende Strijkwintet van Schubert. Mooie, verstilde muziek (luister hier op YouTube) Martynov (1946) is een Russische componist van vooral minimalistische muziek. Terug naar boven

Zondag 24-01-2016

Slecht en minder slecht klimaatnieuws. Feiten. Nog niet alle data zijn beschikbaar, maar nu al blijkt 2015 het warmste jaar te zijn geweest sinds het begin van de metingen (grafiek rechtsboven) Sinds de 19e eeuw is de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer iets meer dan één graad Celsius gestegen. Dat lijkt misschien weinig, om over de hele wereld is dat een enorme stijging. Voor een dramatische klimaatverandering hoeft de wereldtemperatuur maar weinig te veranderen; realiseer je dat het bijvoorbeeld tijdens de ijstijden maar 4 of 5 graden kouder was dan nu. In de grafiek rechtsonder staat beter nieuws: de uitstoot van koolstofdioxide lijkt in 2014 te stabiliseren. Terwijl de wereldeconomie in dat jaar toch zo'n 3% groeide, nam de mondiale CO₂-uitstoot maar 0,5%  toe. De grafiek toont de Trend in 2014. De uitstoot van China en de Verenigde Staten groeide met 0,9%. In de EU daalde de uitstoot met 5.4%, terwijl die in India verder groeide met 7,8%. De uitstoot van China is tweemaal zo groot als die van de VS, maar per hoofd van

de bevolking is de uitstoot van de VS het dubbele van die in China. Dat verschil komt door de grotere bevolkingsomvang en het intensieve gebruik van steenkool in China. Bedenk dat de cijfers de verandering in groei tonen en dat de uitstoot dus nog ieder jaar doorgaat. Alleen een drastische vermindering kan een klimaatramp mogelijk afwenden.   Vandaag is het regenachtig. Fijne miezerregen. Na de korte periode met lichte tot matige vorst zijn de temperaturen weer flink boven normaal, net als eind vorig jaar. Ik zit te peinzen over een interview met PvdA-coryfee Paul Scheffer in De Volkskrant van gisteren. 'Duitsland isoleert zich van Europa.' Al eerder diende ik hem van repliek (hier), toen hij in oktober opteerde voor begrensde opvang van vluchtelingen met een waarborg van burgerschap en sociale samenhang - een standpunt dat hij nu herhaalt.

'Hoe ga je om met de patriarchale cultuur die met de migratie meekomt? Dat gaat veel tijd kosten.' Zeker, dat zal bepaald niet meevallen. Scheffer zegt dat het moeilijk is om te praten over de vooroordelen binnen migrantengemeenschappen. 'Het is bijvoorbeeld geen geheim dat het antisemitisme in moslimkringen meer is dan een randverschijnsel.' Zeker, dat was het honderd jaar geleden in de Katholieke Kerk ook en het werd inderdaad overwonnen door er niet over te zwijgen.

Verder pleit Scheffer voor een strengere selectie aan de Europese buitengrenzen. 'Er is nu ook een vluchtelingenstroom vanuit Marokko en andere landen op gang gekomen.' Economische vluchtelingen, bedoelt hij. 'Als de liberale partijen het nu niet doen, doen de populistische partijen het straks.' Ik heb de neiging om hem daarin bij te vallen; het is zeer ernstig dat de EU er maar niet in slaagt om de Frontex-organisatie goed op poten te zetten en de avonturiers en gelukzoekers te scheiden van de echte vluchtelingen. Volgens Scheffer moeten ook de aantallen die we in Nederland opnemen beperkt worden 'tot tussen de 20- en 30 duizend per jaar'. Hij noemt Oostenrijk als voorbeeld. Hoe we de beperking in de praktijk moeten uitvoeren, zegt hij niet, en daar ligt nou juist het probleem. Er bestaan - helaas - geen eenvoudige oplossingen, De mensen die erbuiten vallen veroordeel je tot een illegaal bestaan, dat waarschijnlijk nog veel meer maatschappelijke problemen in de Europese landen zal oproepen.

Vanmiddag gaat Ans naar Barbara om haar nieuwe houten vloer te bekijken. Ik blijf thuis want Bas komt aan het einde van de middag langs. Buiten miezert het nog steeds. Terug naar boven

Het Periodiek Systeem van elementen en hun herkomst (bron NASA)

Maandag 25-01-2016

Er staat een leuk, inzichtgevend overzicht van hoe de elementen in het Periodiek Systeem zijn ontstaan op deze website van de NSA (hiernaast) Inzichtgevend voor wie wil weten waar we vandaan komen, althans waar de atomen vandaan komen waaruit alles is samengesteld - ook onz eigen lichamen. Vroeger kreeg je het Periodiek Systeem op de middelbare school uitgelgd; ik neem aan dat dat nog altijd het geval is. In het plaatje hiernaast kun je de herkomst zien. De elementen waterstof (H) en helium (He) en een beetje Lithium (Li) ontstonden tijdens de oerknal. Voor waterstof bestaan er eigenlijk geen belangrijke andere bronnen meer in het universum. Lithium, Beryllium en Borium ontstonden wat later als gevolg van kosmische straling. Van alle andere elementen werden de atomen gevormd in de razendhete nucleaire ovens van grote en kleine sterren en supernova's, behalve de laatste negen. Die hebben we zelf gemaakt en ze bestaan slechts superkort, want ze zijn instabiel. Van alle materie in het heelal is de herkomst bekend, behalve van de geheimzinnige donkere materie. Niemand weet nog wat dat is. Materie en donkere materie maken bij elkaar 32% van de kosmos uit. De rest bestaat uit de nóg veel geheimzinniger donkere energie. In de jaren 90 ontdekte men dat die de huidige uitdijing van het heelal veroorzaakt.

Dat Periodiek Systeem heb ik altijd een wonderlijk schema gevonden. Wonderlijk dat de natuur of beter, de werkelijkheid, een zekere ordening toont. We leerden toen dat die te maken heeft met de energieniveaus in de schillen van de atomen, de opeenvolgende bezettingsgraden door electronen van de banen rond de atoomkern. Dat leek begrijpelijk, maar je snapt natuurlijk niks van 'waarom' het deze ordening is en niet een andere. Een dergelijke ogenschijnlijk ordelijke, maar onbegrepen ordening vind je ook in het Standaardmodel van elementaire deeltjes.

Gisteren een leuk bezoek van mijn jongste zoon Bas (25) De 'vrije kunstenaar' zag er prima uit. De dag tevoren had zijn moeder hem in de kleren gestoken. We haalden veel herinneringen op aan vroeger, toen we al een passie hadden voor computergames. Bas en zijn oudere broer Rommert hadden in de garage van ons huis in Deil een gamecentrum ingericht, waar ze altijd te vinden waren. We hebben het over het eind van de jaren 90. Ze hadden er een Nintendo NES, de tweede generatie spelcomputer van het Japanse bedrijf, en zelfs nog een CD-i speler van Phillips. Een systeem dat geen succes werd. Favoriet waren de Zelda-spellen en het gemengde horror-/detective spel The 7th Guest.

Op een mooie zonsopgang volgt vandaag een stralende dag. Buiten voelt het met temperaturen boven de tien graden aan als een lentedag. Het is een genot om onze obligate halve wallenwandeling te maken. De tweemaster die we onlangs naar de jachthaven zagen varen, ligt nu aangemeerd aan het steigertje waar we in augustus/september lagen. Het schip heet Isolde. Het is een KVASE 1350, een charterjacht voor de Noordzee en Zeeland, maar ook naar de Kanaaleielanden en Portugal. Er is ruimte voor 7 tot 9 passagiers. Het schipperspaar heeft zijn thuisbasis in Heukelum. Ik snap nu waarom hij hier ligt. Op de terugweg langs de maandagochtendmarkt zien we mensen in de zon op de terassen zitten. Tot mijn vreugde zie ik dat werklieden bezig zijn om de parkeerplaatsen op het hoekje van de Groenmarkt bij de Tinnegietersteeg op te ruimen (foto hier) De stad heeft weer een stukje ruimte op de auto's terug veroverd. Terug thuis ga ik even aan boord kijken. Wat lichte lekkage bij de garderobekasten in de achterhut. Ik verwissel de natte handdoeken, die het vocht moeten absorberen, voor droge.

Vandaag passeert mijn website de 10 miljoen bezoekers, vanaf de start in september 2006. Dat aantal staat onderaan de pagina. Voorzover ik weet wordt het aantal dagelijkse bezoekers geteld.

Hand over hand neemt de intolerantie jegens vluchtelingen toe. De burgemeester van het Belgische Koksijde wil mannelijke asielzoekers de toegang tot het plaatselijke zwembad ontzeggen. Ze zouden foto's van vrouwen hebben gemaakt, 'maar zou geen sprake zijn geweest van strafbare feiten', aldus een woordvoerder. Snap je het nog? Het door de PVV opgehitste fladderappes heeft de burgemeester van het nabije Aalburg weer eens bedreigd. Doelen zijn verder het gemeentehuis en auto's van de politie. 'Het zal harder aan toe zal gaan dan in Heesch, Geldermalsen en Steenbergen', staat in een laffe, anonieme dreigbrief. Terug naar boven

Dulce gisteren in de Lingehaven (foto Dick Lammers)

Dinsdag 26-01-2016

Van weerrecords kijk je nauwelijks meer op, zoveel zijn het er. Gisteren hadden we de warmste 25e januari ooit gemeten. Het weer in ons land gedraagt zich onder invloed van de klimaatverandering precies zoals klimaatwetenschappers het vijftien tot twintig jaar geleden voorspelden op basis van modellen: hogere temperaturen, nattere winters, vaker extreme neerslag zoals wolkbreuken en vaker hittegolven in de zomers.

Vannacht tot twee uur Skyrim gespeeld. Een bijzonder spannende episode (quest) die nog niet eens af was toen ik toch maar ging slapen. Ik leg het verder niet uit. ik droom er overigens niet van. Opnieuw een warme dag (voor de tijd van het jaar) Er worden al crocussen gesignaleerd. We rijden naar Oost voor anderhalf uur fitness. Morgen kan ik niet vanwege een vergadering van het bestuur van de Gorcumse Poëzieroute. Het is verrassend rustig in het fitnesscentrum; we besluiten voortaan op dinsdagochtend te gaan. We komen onderweg langs de plek waar zaterdagavond een 16-jarige fietser werd doodgereden door een 19-jarige automobilist. Drama. Er liggen bloemen en aan een boom is een wit kruis getimmerd. In de Molenstraat maken we weer eens de overlast van te zwaar vrachtwagenverkeer in de binnenstad mee. De weg wordt twintig minuten lang geblokkeerd door een horeca-leverancier van het Cubaans restaurant 'Cubanita'. De vrije laad- en losplek is te klein. In veel oude binnensteden, zoals bijvoorbeeld Delft, bevoorraadt men op voorschrift met kleinschalig vervoer. De horeca en de winkels zijn er allang aan gewend. De gemeente zou het hier ook moeten voorschrijven.

Binnenkort zal Nederland meedoen aan de bombardementen van IS in Syrië, nu de PvdA-fractie vanmorgen om ging. Helaas, wat mij betreft. Natuurlijk is het niet logisch om wél in Irak te bombarderen en niet in Syrië. In Irak hadden we het moeten laten. Er is in het Westen nooit een duidelijke strategie voor Syrië geweest, evenmin als er een exit-strategie is. Een duidelijk mandaat van de VN is er ook niet. Bovendien: wat heeft een klein land als het onze in die oorlog te zoeken? Dwaasheid! Misschien hoopt de PvdA op de komende onderhandelingen, die vrijdag zouden moeten beginnen. Vooruitlopend daarop maken de partijen zich nu zo sterk mogelijk op de grond. Met hulp van Russische luchtsteun veroverden de troepen van Assad een belangrijke stad bij Deraa in het zuiden op de gematigde rebellen en gisteren veroverden ze het plaatsje Rabiya, ongeveer 40 kilometer van Latakia verwijderd, eveneens met behulp van hevige bombardementen door de Russische luchtmacht. Terug naar boven

Zusterschip 'Oberon' zit vast op De Bollen bij Texel (foto KNRM)

Woensdag 27-01-2016

De asielzoekers die op dit moment ons land binnenkomen zijn voor 60% geen vluchtelingen voor oorlog en onderdrukking. Het zijn gelukszoekers uit Noord-Afrika, met name uit Marokko, Tunesië en Algerije. Dat zei eurocommissaris Frans Timmermans deze week. "Zie je wel!', riep de PVV-aanhang, 'Hij heeft gelogen! Hij wist dat al veel eerder maar hij zei het niet!' Ze hebben ongelijk. In het laatste rapport van Frontex, de Europese organisatie die de buitengrenzen van de Unie moet bewaken, dat loopt tot en met september 2015, staat dat 48% uit Syrië kwam. Timmermans baseerde zijn uitspraak op een nog niet verschenen Frontex-rapport over de migratiestroom in december van Frontex. Daarin zou een duidelijke verschuiving blijken in de richting van economische asielzoekers. Timmermans lijkt dus te goeder trouw. Eénduidig is het beeld niet, want uit de laatste rapportage (22-01-2016) van de International Organisation for Migration bleek een week eerder juist dat bijna 90 procent van de migranten die in januari in Griekenland zijn aangekomen uit oorlogslanden Syrië (48%), Afghanistan (29%) en Irak (12%) afkomstig zijn. Hoe zit het nou? Welke cijfers moet je vertrouwen? Misschien verklaart dit het verschil: Griekenland blijft ermee zitten. Gelukszoekers uit Noord-Afrika houdt men al in groten getale tegen bij de grens van Macedonië en ze belanden op straat in Athene. Het ene rapport telt ze wel mee en het andere niet.

Veel regen en wind, vannacht en vanmorgen. Het blijft de hele dag hard waaien. Het passerende front is een restant van de zware storm Jonas, die eerder zoveel sneeuwstormen aan de oostkust van de Verenigde Staten bracht. Hij sleept ook de warme lucht uit het zuiden met zich mee, die ons veel hogere temperaturen geeft dan normaal. Ans gaat vanmorgen met Barbara naar een vriendin van vroeger in Hardinxveld. Ik zit de bestuursvergadering van de Poëzieroute voor. De nieuwe routegids is nu bijna af. We verhogen de oplage naar 2000 exemplaren, die ondermeer gekocht kunnen worden bij de VVV en de boekhandels. Alle gedichten krijgen binnenkort kleine bordjes met nummer, zodat men de weg (en de tel) niet zomaar kwijt raakt. De vereiste toestemming van de gemeente is binnen.

In 'De Reddingboot' van januari 2016 van de KNRM lees ik verhaal van ons zusterschip Oberon, dat op 20 oktober vorig jaar vastliep op de beruchte zandplaat De Bollen bij Texel. 'Een bekende bottleneck voor pleziervaartuigen.' Het verhaal staat ook hier. Wind was er nauwelijk (NW 2) De schipper uit Den Oever kende de bank maar werd toch verrast en liep met het 2 meter diep stekende jacht. Hij riep de reddingboot op, hoewel het nog maar een uur afgaand tij was. De mannen van de reddingdienst gingen op de giek zitten in een poging het schip schuin te laten hangen (foto hierboven) Maar dat hielp niet. Lostrekken met een sleeptros is niet goed voor kliel en romp. Dus vertrekt de reddingboot; de schipper moet zelf bij opgaand tij los zien te komen. Dat lukt een aantal uren later.

Terug thuis verlies me urenlang vol overgave in het spelen van Skyrim. Het gevolg: nauwelijks belangstelling voor wat dan ook. 's Middags komt een oudgediende van het ziekenhuis langs om ons donateur maken van de Christelijke Oratoriumvereniging 'Gorkum', die ondermeer jaarlijks op Goede Vrijdag de Matthäus Passion uitvoert in de Grote Kerk. Dat doen we met plezier. Overmorgen brengen ze het Requiem van Mozart, maar daar kunnen we niet heen vanwege de jaarvergadering van buurtvereniging KNAKE. Terug naar boven

Donderdag 28-01-2016 

De opties voor de oerknal. In het stuk hiernaast komen de opties A en C aan de orde. B is een kwantumalternatief voor A. D is ook een alternatief voor A, een uniek, pulserend heelal. De vraag is natuurlijk hoe en wanneer dat pulseren ooit begon.

Vrijdag 29-01-2016

Over hoe alles begon en waarom. Vragen zonder eind. Misschien zal een nieuwe methode om onderzoek te doen naar het geboorte van het heelal een stukje ophelderen. Theoretisch fysici van Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in Cambridge, Massachusetts, en de University of Texas in Dallas hebben die methode ontwikkeld (artikel hier) Het zit zo: in 1964 werd door een toeval de kosmische achtergrondstraling in het heelal ontdekt. 'De vingerafdruk van de oerknal' ontstond circa 380.000 jaar na de oerknal, toen het jonge heelal voldoende was afgekoeld om atomen te vormen en fotonen ongehinderd door te laten. De omdoorzichtigheid van het heelal voor die tijd maakt dat we niet kunnen waarnemen wat er eerder gebeurde. Er bestaan wel veel speculaties over, zoals de inflatietheorie van Alain Guth en Andrei Linde. Die gaat uit van een ultrakorte periode van exponentiële uitdijing direct na de oerknal. Het is een verklaring voor het feit dat het universum in alle richtingen verbazend homogeen is.

Voor het ontstaan van ons heelal zijn er globaal twee opties: óf het ontstond voor het eerst met de oerknal, óf het ontstond uit een eerder heelal dat samentrok tot iets als een enorm zwart gat, dat opnieuw explodeerde tot ons heelal. Dan was er dus geen echte oerknal, maar een aaneenschakeling van universa.

De theoretisch natuurkundigen van Cambridge en Dallas hebben nu becijferd dat er in beide opties zware subatomaire deeltjes moeten zijn ontstaan, die door hun kwantummechanische eigenschappen een soort natuurlijke oscillaties vertonen. Die oscillaties - een soort regulier 'tikken' als een kosmische klok - zou je kunnen in de kosmische achtergrondstraling kunnen meten met een voldoende gevoelig instrument. De BICEP3 en de Keck Array, uiterst gevoelige submillimeterdetectoren op de geografische zuidpool van de aarde, zouden dat misschien kunnen. Uit de aard van de oscillaties kun je afleiden welke oerknaloptie erbij hoort. Vraag me niet hoe. De uiterst gevoelige detectoren worden ook ingezet om zwaartekrachtgolven te meten, waar ik vaker over schreef. Die zijn overigens nog niet gevonden.

Je kunt zeggen: wat zijn we precies wijzer als één van de twee oerknalopties eruit komt? Tja, dat weet ik niet. De eerste optie - één heelal met één oerknal - maakt ons bijzonder. In de tweede optie zijn we niets meer dan een onbeduidende schakel in een oneindige streng van universa - een optie die beter past bij het Copernicaans Beginsel. De zoveelste aanwijzing dat we op geen enkele manier een speciale positie in de werkelijkheid innemen.

Een grije, sombere dag. Aan dekust is het stormachtig. De harde zuidwestenwind maakt het schraal, ondanks dat de temperatuur nog steeds ruim boven normaal is. Met Bert van't Land naar onze nieuwe buren, de nautische boeken- en kaartenwinkel Datema Amsterdam, voor een advertentie in de nieuwe gids van de Poëzieroute. Medewerkster Marja schenkt koffie en het komt helemaal in orde. Heerlijke winkel met al die nautica om je heen! Het verlangen weer te varen stijgt navenant. Er is ook een hoekje met nautische poëzie, maar de bundel zeegedichten 'Gedacht en verdicht' van mijn zeilvriend Gert Reedijk staat er niet tussen. Uitverkocht?

Hoe mensen elkaar het leven zuur maken. In Moskou en ander grote steden in Rusland heerst al jaren woningnood. Huiseigenaren verhoogden de huren met wel 70% ineens. Huizen werden te koop aangeboden voor prijzen in dollars, vanwege de hoge inflatie van de roebel. Anders geen huis, zeiden de vastgoedbezitters. Nu de depressie in Rusland doorzet vanwege de lage olieprijs en de sancties en de inflatie in de dubbele cijfers is, kunnen steeds meer mensen de hypotheek niet meer betalen. Ze demonstreren tegen het regime Poetin. De middenklasse had een stilzwijgende afspraak met hem: we bemoeien ons niet met uw politiek, als u zorgt voor stabiliteit en welvaart. Nu ze in moeilijkheden raken, roepen velen: 'Geef in Godsnaam die Krim terug!'

Eergisteren schreef ik over EU-commisaris Frans Timmermans, die zei dat de jongste cijfers over asielzoekers een verschuiving lieten zien: 60% ervan zou economische motieven hebben. 'Gelukzoekers' noemt men ze ook wel. Uit andere cijfers die ik liet zien blijkt dat zijn stelling niet klopt. Timmermans beriep zich op cijfers van Frontex, die nog niet gepubliceerd waren. Dat zijn ze nu wel: het aandeel economische migranten bedroeg in december slechts 11%. Timmermans had dus ongelijk, een uitglijder, maar dat wil hij niet toegeven. Zwak. Terug naar boven

De coupure op de plaats waar tot 1893 de Waterpoort stond. Rechts vooruit het Eind. Linksaf is de Tolsteeg.

Zaterdag 30-01-2016

Gisteravond de jaarvergadering van onze buurtvereniging KNAKE in de Groote Sociëteit op het Eind. Traditioneel begint de avond met een stampotmaaltijd, waar de aanwezige leden zich altijd op werpen alsof ze uitgehongerd zijn. Daarna volgt de vergadering, die ditmaal gedomineerd wordt door de voorgenomen proefsluiting van de Tolsteeg. Voorzitter Danny van der Meulen zet de laatste stand van zaken uiteen. Zoals verwacht nam de gemeenteraad de avond tevoren het verkeerscirculatieplan voor de binnenstad aan. De angel was eruit, de proefsluiting van de Tolsteeg was er geen onderdeel meer van. De sluiting komt echter in april weer aan de orde, als de raad gaat praten over de kandidatuur van de Nieuwe Hollandse Waterlinie voor de UNESCO Werelderfgoedlijst 2019. De vesting Gorinchem is met zijn intacte wallen en fraaie bastions een belangrijk onderdeel van de toeristische trekpleister die de linie zal vormen. Nieuwe kansen voor de oude binnenstad! Tijdige herinrichting van het Eind als aantrekkelijke wandelpromenade tussen de historische binnenstad en het rivierfront, de plek waar Napoleon ooit aan wal stapte (en nu Sinterklaas), is noodzakelijk om de talrijke bezoekers de nodige ruimte voor verpozing te geven.

Er is veel bijval voor de lijn van het KNAKE-bestuur. Omdat ik mijn mond weer eens niet kan houden wordt ik verzocht om een werkgroep te formeren die de kansen moet onderzoeken van de bouw van een historisch verantwoorde replica van de Waterpoort. Dan komt een onverwachte en pijnlijke interventie van de oud- en ere-voorzitter. Hij vindt dat het bestuur meer had moeten doen, zoals bijvoorbeeld een flyer-actie langs de deuren en een Facebook-pagina opzetten, om weerwerk te bieden aan de kleine maar luidruchtige groep tegenstanders ('de Bende van Bernd') Ik geloof dat die kritiek niet helemaal juist is; je kunt je hand ook overspelen en het bestuur heeft zich behoorlijk gemanifesteerd. Met name voorzitter Danny hield vorige maand een goed betoog voor de gemeenteraad (lees hier) Bovendien moet een oud-voorzitter niet proberen over zijn graf heen te regeren, zoals iemand zei.

De borrel na afloop is erg gezellig. Ans gaat alvast naar huis. Ik leer een interessante man kennen, Bert Biemans. Hem werd vorige maand De Zilveren Schouderklop van de stad uitgereikt door de burgemeester voor zijn vruchtbare speurtochten naar Gorcumse kunst. Verschillende oude meesterwerken wist hij zo naar het Gorcums Museum te halen. Door al die gezelligheid wordt het ongemerkt twee uur voor ik mijn bed vindt.

Vanmorgen regent het pijpenstelen. Onaangenaam en winderig weer. Ik voel me te brak om naar de fitness te gaan; de geliefde gaat op haar eentje. Tussen twee buien door haal ik even stokbrood bij De Franse Winkel in de Tinnegietersteeg. Bas meldt per telefoon dat hij een nieuw en beter baantje heeft dan bloemen sjouwen. Hij begint als winkelbediende 'in een lampenzaak'. De middag door luier ik op mijn kamer en lees de kranten, terwijl Tessa met Vajèn bij haar moeder komt theedrinken. Vanavond gaan we lekker mosselen eten. Terug naar boven

Een pont van Riveer blust op de rivier de brandende boot bij Den Breejen Shipyards (foto Riveer)

Zondag 31-01-2016

Vannacht om één uur schrikt de schrille sirene van een snel langsrijdende brandweerauto ons op. Even later houdt het loeien op; is er misschien brand dichtbij? Moeten we opstaan en gaan kijken? Dat vinden we te gek. We vallen weer in slaap. Vanmorgen blijkt dat er in Hardinxveld-Giessendam brand is geweest aan boord van een schip in aanbouw. Blusschepen hebben vanaf de rivier de brand gebelust. Ik neem aan dat ze aan de steigers van Buiten de Waterpoort de brandweerlieden van Gorcum hebben opgepikt.

Later blijkt dat ze zich inscheepten op een van de ponten van Riveer, de haven- en veerdienst bij ons naast. Ik veronderstel dat ze pompen en slangen mee aan boord namen. Hiernaast een foto van de inzet van de pont bij de brand. Die was bij de scheepswerf van Den Breejen in Boven-Hardinxveld, lees ik later. De brand brak omstreeks 0.45 uur uit op een riviercruiseschip in aanbouw, de 'Emerald Belle'. Er was niemand aan boord en er vielen geen slachtoffers. Om 8 uur was de brand onder contrôle.

De dag vangt grijs en regenachtig aan. Verregende zondagen zijn niet per defintie de slechtste. Ik herlees een mooi, licht weemoedig verhaal genaamd 'Fosfor' van de Italiaans-Joodse schrijver Primo Levi uit zijn bundel 'Het Periodiek Systeem' (1975, Ned. vert. Meulenhoff, 1987) Die bestaat uit 21 chronologisch geordende verhalen uit zijn leven als chemicus, elk met een scheikundig element als titel en thema. Charmante en poëtische verhalen 'met alle bijbehorende stank, knallen en kleine futiele mysteries', zegt de flaptekst. Ik nam het ter hand omdat ik me de titel herinnerde toen ik van de week een stukje over het periodiek systeem der elementen schreef - en ik lees het vanmorgen in bad. De wasmachine draait daar ondertussen met huiselijk geweld het beddengoed. Ans weet altijd precies wanneer dat moet gebeuren; een vorm van planmatigheid die ik me nooit eigen heb gemaakt. Nooit eigen heb hoeven maken. In feite ben ik in dat opzicht blijven steken in mijn studententijd, toen je in het weekend je was mee naar huis moest nemen. En later - ach, laat maar.

Na het bad schijnt buiten de zon zowaar een beetje angstvallig vanachter de lichtgrijze wolken. Lang duurt het niet, een uur later regent het weer - de hele middag door. Terug naar boven

De pont van Woudrichem legt aan op Buiten de Waterpoort. De uiterwaard op de achtergrond staat onder water.

Maandag 01-02-2016

De verslaving aan het spelen van Skyrim neemt ernstiger vormen aan. Mijn escapistische natuur bezwijkt verder. Vannacht werd het drie uur. Het was dan ook wel erg spannend.

Vanmorgen breekt een grijze en winderige dag aan. Nog steeds ruim boven normaal, zelfs dubbele cijfers. Gebogen tegen de harde zuidwester in lopen we over Buiten de Waterpoort. De pont naar Woudrichem legt juist aan (foto hierboven) We zien dat de rivier tamelijk hoog staat, zonder twijfel vanwege de vele neerslag in Duitsland. Er staat een nijdige golfslag op de rivier; wind tegen stroom. Aan de remming ligt een groot tankschip. Ernaast een bootje van Rijkswaterstaat. Contrôle? Op het festival terrein is het gras in grote slingers kapotgereden. Het lijkt of er een soort cross-country wedstrijd is gehouden. Zou het grastapijt zich tijdig voor de lente hiervan herstellen? Ook over terrein voor langparkeerders ligt een slingerspoor van slijk en natte modder. Leuk voor de parkeerders; hoe kan de gemeente zoiets goedkeuren?

We lopen verder langs de jachthaven. Een vrachtschip vaart achteruit de vluchthaven in naar een ligplaats bij De Punt. Alles doet me zo verlangen om weer te varen. We lopen over de wal achter parkeergarage Kweeklust. Hier was ooit een tuinderij, zoals je vanwege de naam mocht verwachten. Ans weet het nog. In de Kruisstraat kopen we kleine potjes verf bij de firma Kreukniet. Diverse kleuren, die zijn bedoeld om straks onze kabouter-zonnelampjes van een nieuw verflaagje te voorzien. In de winkel staat een kooi met een allervriendelijkse papegaai. Ans is helemaal verloren. Het liefst hadden we er eentje aan boord, ondanks de rommel die ze maken, maar ze kunnen wel negentig jaar worden en zullen ons dus ver overleven. De kinderen hebben er geen zin in en dat snappen we wel.

Thuis spreiden we kranten uit over de tafel in de woonkamer en verven de kabouters. Een leuk, vreedzaam karweitje (foto hier) We kochten ze in het voorjaar van 2008 op Malta; oudere lezers weten dat. Ik wilde lampjes met zonnecellen op het achterschip hebben om wat zichtbaarder te zijn bij 's nachts ankeren. Maar hoe ik ook zocht, op het hele eiland waren ze niet te vinden, behalve in een tuincentrum. Maar daar zaten tuinkabouters aan vast, die hielden de lampjes omhoog. Ondanks protesten van mijn lacherige geliefde heb ik ze toen bovenop het frame op het achterschip vastgezet, naast de grote zonnepanelen. Sindsdien hebben ze een iconische waarde gekregen, althans voor mij. Dat is omdat ze - voor wie het wil zien - doen denken aan het werk van Jeff Koons. Ik bedoel diens fameuze Kabouter Butt-plug bij Museum Boymans van Beuningen in Rotterdam. (Correctie: lezer Guido wijst me een dag later in het Gastenboek erop dat die kabouter niet van Koons maar van Paul McCarthy is. Hij heeft gelijk)

Terwijl de VN-vredesbesprekingen in Genève over Syrië nauwelijks begonnen zijn, stoken de Russen en Assad het vuur nog wat op. Nuchter sprekend zou je zeggen dat ze hun onderhandelingspositie verder versterken, een moreel oordeel luidt anders. Ze bestoken de Turkmeense dorpen ten noorden van de havenstad Latakia en jagen duizenden mensen op. Die vluchten massaal naar Turkije en vormen een nieuwe vluchtelingenstroom. Bijkomende effecten: machtsvertoon tegen de Turken (de Turkmenen zijn een etnisch verwant volk) en verdere ontregeling van de Europese Unie als de nieuwe vluchtelingen onze kant op komen. Cynische calculatie. Assad en Poetin willen misschien helemaal niet dat die onderhandelingen in Genève lukken. Terug naar boven

Dinsdag 02-02-2016

'Hij heeft het niet gehaald.' Ans is al op en heeft al in het journaal gezien dat Donald Trump niet eerste werd bij de Republikeinen in Iowa. In de streng gelovige staat won de rechtzinnige christen Ted Cruz. Het zegt nog niet zoveel.

Afgelopen nacht om half één gestopt met het spelen van Skyrim. Na het uitspelen van enige spannende Quests heb ik een huis gebouwd en mijn hoofdpersonen Thomas en zijn charmante adjudante Mjoll the Lioness geparkeerd aan de huiskamertafel. Laat ze daar voorlopig maar een tijdje zitten.

Vanmorgen vroeg een kinderstoeltje voor in ons autootje gehaald bij het Kruidvat in de Hoogstraat, die ze in de aanbieding had. Een zitje voor kinderen vanaf 4 jaar. We kochten er ook een voor Tessa, dat wil zeggen voor Vajèn natuurlijk. Daarna keurig anderhalf uur fitness op Oost. Het weer is opnieuw onstuimig: regen en harde wind. Niks aan. Ik monteer in de gang halverwege tussen onze slaapkamer en de meterkast met de cv-installatie een koolmonoxidemelder. De Honeywell XC-100D, die ik bij bol.com besteld had. Je hoort zo vaak van appartementen die in de fik vliegen en van doden door koolmonoxidevergiftingen. Ik kocht expres een degelijke melder waarop je CO-concentratie kunt aflezen en waarop de garantie tien jaar is. De batterij gaat ook tien jaar mee. Ik las namelijk dat bijna de helft van die toestellen niet werken. Ze zijn onbetrouwbaar als het gaat om tijdige detectering van koolmonoxide en zouden inmiddels verboden zijn, maar ik neem geen risico. Opvallend trouwens dat de overheid moest ingrijpen. De ideologie van de adepten van het marktmodel was altijd dat de beste producten zouden winnen. 'De markt moet het werk doen'. Zo goed werkt dat model dus niet. Nu hebben we weliswaar een vrij nieuwe cv-ketel, maar onlangs verscheen een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat het ook met een moderne ketel kan misgaan. In 46% van de gevallen van CO-vergifigign is de ketel de oorzaak. Jaarlijks onderhoud, zoals we altijd laten doen, helpt niet eens. Dat komt godebetert door de installateurs! Hoewel ze altijd een certificaat moeten hebben, zijn ze vaak niet vakbekwaam. 'Hier moet contrôle op komen', vindt de Onderzoeksraad. Dus ook hier werkt de markt niet zonder de overheid als marktmeester.

De rest van de middag is het droog en komt de zon nog tevoorschijn. Ik lees het zogenaamde vierde deel van de Millenniumreeks, 'Wat zal ons niet doden' (Signatuur, 2015) Uiteraard niet geschreven door Stieg Larssons, hoewel er na zijn dood in 2004 een synopsis voor een vierde deel werd gevonden. Die bevatte ongeveer driekwart ervan (200 bladzijden) Larsson zou van plan geweest zijn om zelfs tien delen te schrijven en op zijn computer, in het bezit van zijn vriendin Eva Gabrielson (met wie hij al 30 jaar samen was), stonden verder ontwerpen van een 5e en 6e deel. Larsson had geen testament gemaakt, dus zijn vriendin greep naast de erfenis. Die ging integraal naar de familie van Larsson, ondanks een verbeten juridisch gevecht. Dit vierde deel schreef de Zweedse journalist David Lagercrantz op verzoek van de erfgenamen. Toegang tot Larssons manuscript had hij daarbij niet. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat dat er heel anders uitziet.

In dit vierde deel keren de intrigerende punker, autiste en hacker Lisbeth Salander en de journalist Mikael Blomkvist terug. Ik vind het boek nogal houterig geschreven, maar dat kan voor een deel aan de vertaling liggen. Het komt moeizaam op gang maar tegen de helft wordt het wel spannend. Terug naar boven

De Botermarkt in Gorinchem in de jaren 20.

Woensdag 03-02-2016

Gisteravond een geslaagde bijeenkomst met een achttal mensen bij buurvrouw Joke inzake een alternatief voor het Gorcums Boekenbal. Nog pril, te pril om er iets over te vertellen, maar een optie die leuk en interessant genoeg is om de komende weken uit te werken.

Het is vanmorgen overwegend zonnig. Ik loop naar de boot om de handdoeken, nat geworden van lekkage, op de garderobekasten te verwisselen voor droge. Verder gooi ik het water in de vochtvreterbakjes weg. Dan haal ik in de stad de regiokrantjes op om ze thuis te lezen. In De Stad Gorinchem lees ik over de raadsvergadering van vorige week donderdag, toen het verkeerscirculatieplan voor de binnenstad werd aangenomen. Uiteraard werd het plan, ontdaan van het meest belangwekkende element, de proefsluiting van de Tolsteeg, met grote meerderheid aangenomen. De PvdA en de eenvrouwsfractie Hoogesteder stemden tegen. Groen Links vroeg in een motie om het parkeren van fietsen in de winkelstraten niet te verbieden. 'Eerst praten, dan pas maatregelen', zou fractieleider Van Breemen gezegd hebben. Dat lijkt me verstandig. Mensen komen immers graag met de fiets van de buitenwijken naar de binnenstad en dat moet je niet ontmoedigen. Het probleem is echter dat die fietsen lukraak op straat gestald worden, bijvoorbeeld in lange rijen op de Gasthuisstraat, onder andere voor de ingang van de Hema. Hinderlijk voor het publiek en een rotgezicht. De motie werd aangenomen, maar helaas bedacht niemand een goede oplossing.

In dezelfde krant staat een stukje over het minieme hoekje op de Groenmarkt, voor de terrassen van Grand Café Tax ('eat drink love') en restaurant 't Oude Stadhuys, waar de parkeerplaatsen zijn weggehaald. Liefst zeven parkeerplaatsen van de auto-woestijn tussen de Grote Kerk en het oude raadhuis. Deze geringe uitbreiding juichte ik al eerder toe. Een trotse wethouder Eeuwit Klink poseert tussen de stratenmakers op een foto bij het stukje. Maar - let op! - het is het eerste stukje van wat een echte promenade moet worden tussen de Markt en de Krijtstraat. Zo! Alweer een promenade! Nu die op het Eind nog.

zoals er zoveel moois uit Gorcum verdween (de Waterpoort, oliemolen De Eendracht, het markante brugwachtershuis bij de Korenbrug) Waarom en wanneer die overkapping gesloopt werd, weet ik niet. Mogelijk in de jaren 70. Die overkappingzouden ze moeten herbouwen en gebruiken als overdekte stalling voor fietsen! Midden in het hart van de binnenstad! De oplossing voor het fietsprobleem. Wie weet liggen de onderdelen van de Botermarkt nog ergens op de gemeentewerf opgeslagen.Nu herinner ik me ook dat lezer en oud-Gorcummer Cees Streefkerk eens heeft voorgesteld het ding te herbouwen. Dat staat hier. Hij bedacht een plan dat slechts 78.000 euro zou kosten. Of dat een reële raming is, weet ik niet, maar het is snel uit te zoeken. Arjen Rijsdijk, toen ook wethouder, zei destijds dat het 'welicht meegenomen zou kunnen worden als de herinrichting van de Groenmarkt concreet wordt in de toekomst'. Welaan wethouders, de tijd is nu rijp!

Terug naar boven

Donderdag 04-02-2016

Een hoge uitslag in de maand januari van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer: + 0,54 graden Celsius. Een van de hoogste uitslagen sinds het begin van de satellietwaarnemingen in 1979 (zie de grafiek hiernaast) Het is afwachten of dit de piek is van de huidige sterke El Niño of dat er de komende maanden nóg hogere waarden komen. Je kunt zien dat de hoge piek van de record El Niño van 1998 nog niet werd gehaald.

Ander klimaatnieuws: een verslag van een onderzoek van klimaatonderzoeker Peter J. Gleckner et al. in Nature Climate Change laat zien dat de oceanen méér warmte hebben opgenomen dan normaal. Althans, wat als normale toename wordt gezien sinds de inzet van global warming. Vooral in de diepere lagen. In de laatste achttien jaar hebben ze evenveel warmte geabsorbeerd als in de voorgaande 130 jaar. Sinds de jaren 70 namen de oceanen zelfs 90% op van de toegenomen warmte in de wereld. Een derde van al die hitte verdwijnt naar dieptes onder de 700 meter en dat aandeel neemt snel toe. Wat de ecologische gevolgen zijn is onduidelijk omdat er nog zoveel onbekend is over het leven op grote diepte. De zeespiegelstijging neemt er sneller door toe. De warmte-uitzetting van zeewater was tot dusver 0,7 tot 1,0 millimeter per jaar. De Scientific American bericht echter deze maand dat die is toegenomen tot 1,38 millimeter per jaar. Beide onderzoeken kwam ik tegen in het klimaatblog van Paul Littikhuis in de NRC.

De zware sneeuwstormen in het oosten van de Verenigde Staten zijn ook een gevolg van de abormaal hoge temperaturen in de Atlantische Oceaan. Dat meldt de New Scientist. Die hevige sneeuwval lijkt paradoxaal, maar door het warmere oceaanwater kan de lucht meer waterdamp bevatten. De vochtiger lucht botst met droge koude lucht uit Canada en maakt frontale storingen ernstiger. Als de aarde verder opwarmt zullen de sneeuwstormen in de toekomst nog heviger worden.

Een regenachtige ochtend. Ik scan de nieuwssites. Als ik op die van RTV Oost kijk, vliegt er ineens een mededeling op mijn scherm. U hebt een virus, waarschuwt die, en vervolgens wordt omstandig uitgelegd voor welke ellende ik vanaf nu allemaal moet vrezen: overname van mijn email-accounts, misbruik van mijn inlogcodes en van mijn credit-card, leeghalen van mijn bankrekeningen, enzovoorts. Er staat ook een telefoonnummer en dat moet ik meteen bellen om het te voorkomen. Uiteraard vertrouw ik het voor geen cent, zeker als ik de mededeling niet eens kan wegklikken. De afzender is niet mijn virusscanner. Ik start de computer opnieuw op om het ding van het scherm te krijgen en laat een aantal scans draaien. Resultaat: nogal wat tracking-cookies die automatisch gewist worden en in één scan wat rare bestanden, die niet geïdentificeerd kunnen worden. Snel wissen dus. Toch check ik even onze bankrekeningen; daar is niets mis mee. De rest van de dag nergens last van.

Paul Schnabel heeft een kans gemist. De oud-directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en nu D66-senator was voorzitter van een commissie die de juridische mogelijkheden onderzocht van hulp bij zelfdoding aan mensen die vinden dat ze klaar zijn met leven. De Pil van Drion dus. Die krijgen we niet, blijkt uit het advies dat vandaag uitkomt. Het blijft een zaak van dokters en een 'herwaardering van de visie op ouderdom'. Die moet voorkomen dat mensen zich levensmoe gaan voelen. Het land van dominees en dokters wil niet aanvaarden dat mensen bewust hun eigen keuze willen maken of ze het leven nog de moeite waard vinden, zonder hun toevlucht te moeten nemen tot gewelddadige of bloedige middelen als ophanging, zich van een gebouw storten of voor de trein springen. Terug naar boven

De Botermarkt als fietsenstalling in de jaren 70, De dakbedekking is al gesloopt. Let op de sierlijke bogen van de gietijzeren spanten.

Vrijdag 05-02-2016

Veel bijval ontvangen voor het idee dat ik eergisteren opperde: herbouw van de Botermarkt als oplossing voor het fietsparkeren in de binnenstad. Helaas geen reacties uit de lokale politiek noch van de betrokken wethouder. Misschien moet het nog even indalen. Een herbouwde Botermarkt als fietsenstalling moet natuurlijk gepaard gaan met een verbod om fietsen lukraak in de winkelstraten te parkeren. Anders gaat het niet werken, vrees ik. Zo'n verbod is op zich ook lastig. Want wie wil nu niet voor een snelle boodschap even zijn fiets voor de winkel wegzetten? Stel dat je snel naar de groenteboer of de Spar in de Arkelstraat moet? Of de naar Coöp in de Westwagenstraat? Misschien moet een verbod alleen maar gelden voor de de Gasthuisstraat, de Hoogstraat en de Langendijk op het hoekje bij de schoenmaker; in die drie straten staan altijd van die lange rijen fietsen in de weg.

Overigens vond ik nog een foto uit de jaren 70 van de Botermarkt als fietsenstalling. De dakbedekking is al gesloopt, maar je kunt nog goed de elegante gietijzeren bogen van de spanten zien (hiernaast) Misschien liggen die nog ergens bij de gemeente in de opslag.

Assad, gesteund door massale bombardementen van Russische vliegtuigen, lijkt bij Aleppo de overhand te krijgen. Een nieuw drama. Poetin en zijn marionet weten donders goed dat Islamitische Staat daar niet zit. De gematigde oppositie en het Al Nusra front zitten er wel. Het zojuist begonnen vredesoverleg in Genève werd afgebroken en de Westerse landen geven openlijk de Russen en Assad daarvan de schuld. Het Russische ministerie van Defensie zei gisteren op zijn beurt dat er gegronde redenen zijn aan te nemen dat Turkije een militaire invasie in Syrië voorbereidt. Iedere keer ben ik opnieuw woedend over de ijskoude, cynische machtspolitiek van Poetin. Bij de grensovergang naar Turkije hebben zich tienduizenden nieuwe vluchtelingen verzameld, meldt de VN. Turkije laat ze nog niet toe; alleen gewonden mogen er door.

Gisteravond zagen we een oude film op DVD: 'Network' uit 1976, een film van good old Sidney Lumet over de tirannie van de kijkcijfers bij een televisiestation in de VS. Toen al, en het is hier allang niet anders. Fraaie rollen van Peter Finch als de dolgedraaide presentator Howard Beale en van Faye Dunaway en Wiiliam Holden. Behalve Dunaway allemaal allang dood. 

Vanmorgen vroeg de weekendboodschappen bij Plus Jan Sterk op Oost. Daarna door naar naar Health Works Fitness voor anderhalf uur fikse inspanning. Terug thuis brengen we de geschilderde kabouter-zonnelampjes weer aan boord. Er is niet alleen lekkage geweest bij de garderobekasten in de achterkajuit maar ook in de douche. Op zich niet zo erg; we zullen in het voorjaar een nieuwe rubber moeten aanbrengen in het opklapluikje. Daarna werp ik me thuis op een klusje: de reparatie van een van de rechter klapdeurtjes van ons dressoir. Dat hing er helemaal uit, geen gezicht. Netjes een degelijke bevestiging aangebracht. daarna lijm ik het balkon vast van het poppenhuis waar kleine Vajèn graag mee speelt. Ans gaat onderwijl nog een keer de stad in en keert terug met nieuwe kussens voor aan boord. Buiten lichte miezerregen. De avond valt alweer, maar niet zo vroeg als anderhalve maand geleden. Terug naar boven

De positie van de 'Oosterschelde' toen het schip de noodoproep ontving.

Zaterdag 06-02-2016

Tijdens onze zwerversjaren vlogen we vaak voor korter of langer bezoek aan kinderen en kleinkinderen naar Holland terug. Steeds met enig schuldgevoel vanwege de grote bijdrages van vliegreizen aan global warming. Daarom kochten we er altijd van die klimaatmijlen bij, die men ter compensatie investeert in de aanleg van nieuwe bossen. Maar helaas, een internationaal team van wetenschappers concludeert dat nieuw aangeplante bossen sinds 1750 juist géén extra CO2-gas uit de lucht hebben gehaald. Dat was dus voor niets! Mogelijk droegen de nieuwe bossen zelfs bij aan het broeikaseffect. De Nederlander Sebastiaan Luyssaert van de Vrije Universiteit van Amsterdam is één van die wetenschappers. Hij zegt dat men doorgaans om economische redenen naaldbossen aanplant, terwijl je voor een adequate kooldioxide-reductie beter loofbossen kunt planten.

De bekende Nederlandse driemasttopzeilschoener 'Oosterschelde' was op weg over de Atlantische Oceaan toen er vannacht een noodoproep kwam van het Italiaanse Maritime Rescue Coordination Centre Roma. 'MRCC ROMA  The vessel “TARABALLA” report that the situation become very dangerous. Would please proceed in maximum speed and try to contact the vessel on sat phone', luidde het bericht. Een eveneens Italiaanse solozeiler had per satelliettelefoon gemeld dat hij in nood verkeerde. De positie van de 'Oosterschelde' staat hiernaast. De man had duidelijk Murphy aan boord, want hij kreeg een aaneenschakeling van pech. Allereerst brak zijn windvaanstuurinstallatie. Daardoor maakte hij een zware klapgijp, waarbij zijn verstaging brak en het grootzeil uit de lijken sloeg. In de chaos kreeg hij een touw in de schroef, dat hij vanwege de zware zeegang er niet uit kon halen. Vervolgens klapte zijn genua in flarden en lukte het niet om een noodtuig te maken. Wat een ellende! De 'Oosterschelde ' was op 90 mijlen afstand en arriveerde na achteneenhalf uur om de zeiler over te nemen. Het wrak van het jacht moest hij aan de golven prijsgeven. Meer details hier.

Een grijze dag, droog en winderig. De temperatuur is altijd nog boven normaal. Eigenlijk is er een nieuw niveau van normaal. De komende dagen komt er mogelijk weer een zuidwesterstorm. 's Middags kijken we voor het raam naar de carnavalsoptocht, die over het Eind langstrekt. Buurvrouw Marja van Datema staat foto's te maken. Ja, dat heb je niet in Amsterdam. Even later staan er liefst 50 foto's van de optocht op hun FB-account. Ook bij ons wordt het gezellig als Barbara en Tessa met hun dochters op de thee komen. Terug naar boven

Onze boord-barograaf, tussen boeken van en over Hans Lodeizen, vanmorgen om 9.30 uur een stormfornt in aantocht.

Zondag 07-02-2016

De boordbarograaf staat, zolang we niet varen, in een van mijn boekenkasten, knus tussen boeken van en over de jong gestorven dichter Hans Lodeizen (1924 -1950) Waarom daar? Toeval. Je ziet hoezeer de luchtdruk de laatste 24 uur gezakt is, het front met een flinke zuidwesterstorm is in aantocht. Wie nu nog op zee is, doet er goed aan snel een haven op te zoeken.

Als in tegenspraak hiermee vangt de zondag aan met een bleek zonnetje en nauwelijks wind. Uit de luidsprekers van mijn DAB+ radio ruist het gedragen 'Spem in alium' van Thomas Tallis (circa 1505 - 1585) de kamer in. Veertig prachtige stemmen die in grote deemoed zingen 'Nooit heb ik op een ander mijn hoop gevestigd'. We zijn nu ongeveer op de helft van een winter waarin de herfst maar voortduurt. De natuur loopt al zes weken voor op het normale schema. Een bioloog zegt op de radio dat het groeiseizoen de laatste 15 jaar gemiddeld bijna een maand langer duurt dan 50 jaar geleden.

Hans Lodeizen schreef eens: 'Het enigste dat me interesseert is leven. Al het andere is enkel middel. Poëzie, muziek, kennis.' In dat opzicht lijkt hij op Lucas, de hoofdpersoon uit mijn romancyclus. Die leefde ook liever het leven dan erover te schrijven. 'Liever liefde dan gedichten' is de titel van de biografie die Gerard Bes over Lodeizen schreef (Balans, 2001) Dat boek zie je boven de barograaf staan. Lodeizen liet een een mooi en geliefd oeuvre na, terwijl Lucas steeds opnieuw zijn gedichten kwijtraakt. Ze kiezen hardnekkig hun eigen weg door de wereld, fladderend op de wind, gestolen uit zijn auto of raken op andere manieren zoek.

Zondagmiddagwandelaars over de sluis. Iemand blijft staan en kijkt naar binnen, zijn neus bijna pal tegen de ramen van de schuifpui. Hij blijft een tijd staan kijken, een oudere man met een zwarte wollen muts op. Hij ziet me kennelijk niet zitten achter mijn laptop aan het bureau. Waar kijkt hij naar? Hij lijkt me te oud voor een inbreker die deinventaris opneemt. Zijn vrouw komt naast hem staan en trekt hem aan de arm weg.

Het is bijna vier uur. Geluisterd op de radio naar het 2e Pianoconcert opus 38 van Brahms, met die mooie cellopartij in het Andante. Het Rotterdams Philharmisch Orkest met als Emmanuel Ax als solist. Nu is Pelléas en Mélisande van Schönberg. Straks komt mijn oudste zoon Rommert op bezoek en meeëten. Er is wat meer wind maar de zon schijnt nog en de voorspelde storm is nog niet losgebarsten. De barograaf loopt wat op. Terug naar boven

Vanmorgen op het Dalembolwerk (Bastion VI)

Maandag 08-02-2016

Gebulder van wind om het huis vannacht. De grote es op de Altenawal kreunt en ruist zwaar. Af en toe gluur ik langs het gordijn naar de boot. Die ligt zacht te wiegen, niks aan de hand. De buurman was wel eens benauwd dat bij storm de wanten tegen elkaar zouden slaan, maar daar is weinig kans op. De wind is in het beschutte havenkommetje niet sterk genoeg en er staat totaal geen golfslag.

Vanmorgen is het rustig en zelfs zonnig. We maken onze obligate halve wallenloop om de oost. Op het Dalembolwerk (Bastion VI) straalt de zon over de rivier (foto hiernaast) Het water is redelijk hoog, zoals vaak in februari. Op de terugweg lopen we langs de Turkse viskraam op de maandagochtendmarkt. Verse kabeljauw. Later op de dag zal het opnieuw stormachtig worden. Het KNMI geeft code geel voor harde windstoten in het binnenland. In de avond en nacht zal het weer hard waaien maar niet meer zo vlagerig. Diverse carnavalsoptochten in het zuiden zijn afgelast.

Ach, het nieuws blijft kwellen... De beurzen gaan vanochtend hard onderuit. Nog nooit eerder begon een beursjaar voor de AEX zo slecht. Die heeft dit prille jaar al 10% van zijn waarde verloren. Beroerd voor de dekkingsgraden van de pensioenfondsen. De brandweer in Haarlem denkt een oud kanon in het Spaarne te hebben opgedoken, maar het blijkt een rioolbuis. In Canada vinden ze een kreeft met drie scharen. Ze laten hem in leven. In het plaatsje Steinkirchen in Beieren rijdt een anti-asieltank mee in de carnavalsoptocht.

Peinzen over de game Skyrim. Vannacht speelde ik weer tot bij enen. Het is een uitgebreide en levendige fantasiewereld met duizenden levende wezens, mensen en dieren, en met steden, dorpen, landschappen, grotten en burchten. De figuren in het spel hebben hun eigen bedoening, ze streven, mislukken en sterven vaak onbedoeld. Onwillekeurig denk je: net als in onze eigen wereld. Jaren geleden schreef ik over de theorie van Nick Bostrom (hier in 2008 en hier in 2015) Hij meent dat onze wereld een illusie is en dat we in een computersimulatie leven. Een zeer geavanceerde simulatie. Wie speelt ons spel zoals ik Skyrim speel? We kunnen daar nooit achter komen, want we maken er deel van uit en we zullen dus ook nooit kunnen ontdekken wie de simulatie heeft gemaakt. Iemand die toekijkt en afwacht wat we ervan maken? En als het spel ooit eens uitgespeeld raakt en de speler ons delete, start hij ons dan in een nieuw spel?

Mensensmokkelaars wilden afgelopen zomer vanuit de jachthaven van IJmuiden een groep van 24 asielzoekers naar Engeland varen, lees ik bij de NOS. We kennen die haven wel, Marina Seaport IJmuiden, een project van snelle vastgoedjongen, groot en onoverzichtelijk. De 'natte' HISWA wordt er altijd gehouden. De asielzoekers waren geen oorlogsvluchtelingen, maar 13 Vietnamezen en 11 Albanezen, die voor de overtocht tussen de 500 en 3000 dollar hadden betaald. Het zou in de drukke scheepvaartroute over de zuidelijke Noordzee met grote waarschijnlijkheid een ramp geworden zijn, want de boot  was voor hooguit acht personen geschikt. De beide Nederlandse smokkelaars konden het schip nauwelijks besturen en de boot was in een slechte staat. Vandaag stonden ze voor de rechter. Het overkomt zeilers vaker. Ik herinner me dat twee jonge mannen ons in Suez ook vroegen of we ze via het gelijknamige kanaal naar Cyprus wilden smokkelen. Dat was in 2012. De een kwam uit Jemen, de andere uit Djibouti. We hebben het niet gedaan.

De ellendelingen Poetin en zijn marionet Assad houden huis in Syrië alsof er geen rechten meer bestaan. De troepen van Assad zijn nog maar zo'n 25 kilometer van de grens met Turkije verwijderd. Milities uit Iran spelen een sleutelrol in het offensief en Russische straaljagers ontzien volgens de rebellen geen enkel doelwit. De opstand tegen Assad lijkt snel het onderspit te delven. Tegelijk meldt een nieuw VN-rapport dat in Syrische gevangenissen zo veel gevangenen om het leven komen dat er sprake lijkt van uitroeiing. Er worden ernstige oorlogsmisdaden begaan en de wereld grijpt niet in - maar hoe zou ze dat moeten doen? Poetin en Assad hebben vrij spel en ook Islamitische Staat en Al-Nusra martelen, verkrachten en moorden erop los. Rusland schendt de VN-resolutie van december jl. waarin de strijdende partijen in Syrië worden opgeroepen onmiddellijk te stoppen met aanvallen op burgers en burgerdoelen. Rusland steunde die resolutie. Ondertussen hopen nieuwe massa's vluchtelingen zich op voor de Turkse grens. Het is een enorm drama.

Vanmiddag is het nog overwegend zonnig. Ans gaat bij Tessa op bezoek. Na vier uur trekt de wind fors aan en regen slaat neer op de sluis en de haven. De verkeersdiensten waarschuwen opnieuw voor harde windstoten. Terug naar boven

SP-kamerlid Harry van Bommel en een vergeetachtige Jan Marijnissen. Jos Collignon vanmorgen in De Volkskrant

Dinsdag 09-02-2016

Na een woelige nacht is het vanochtend weer rustig buiten. Rustig en miezerig. Na anderhalf uur inspanning op de sportschool in Oost kunnen we er weer helemaal tegen. Hoewel... ik erger me voor de zoveelste keer over dat malle referendum van GeenPeil c.q. Jan Roos over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Dat is al binnen twee maanden. Als nu iets de onzin van een referendum aantoont is het dit wel. De vraagstelling is verwarrend, het probleem is ingewikkeld, alle EU-landen inclusief ons eigen parlement hebben het al geratificeerd en de belangrijkste elementen zijn al ingevoerd. Wie wil een land, dat met vallen en opstaan probeert een rechtstaat volgens Europees model te worden, terug in armen van Poetin stoten? En wie wil - een opportunistisch argument - ons bedrijfsleven de vrije toegang tot een markt van 42 miljoen mensen ontzeggen? De andere EU-landen willen de handelsvoordelen van dit akkoord met Oekraïne helemaal niet kwijt. Dus als Nederland het verdrag achteraf verwerpt, staat ons land in zijn hemd.

Maar ja, mogelijk zal een populistische minderheid van een narrig, verveeld electoraat vóór stemmen en als de opkomst boven de 30% is, dan is de soap is compleet. Lekker puh! Net als in 2005 bij het EU-referendum. Verantwoordelijkheid nemen? Daar hebben we geen zin in. Regering en parlement kunnen bij zoveel dwaasheid alleen maar zelf hun verantwoordelijkheid nemen, denk je dan, en de uitslag naast zich neerleggen. Het is immers een raadgevend referendum. Maar tot mijn schrille verbijstering doen ze dat niet: een meerderheid van de Tweede Kamer, inclusief coalitiepartij PvdA, heeft al aangegeven de uitslag van het referendum te willen volgen – ook wanneer een meerderheid van de bevolking tegen het associatieakkoord stemt. Ook de Socialistische Partij is, met Harry van Bommel voorop, tegen het verdrag. Ze zullen zelfs een nee-campagne voeren. De waan van de dag. De SP is niet meer serieus te nemen. 'Hun strijd, onze strijd, internationale solidariteit!' riepen de leden van die partij vroeger uit volle borst, maar die tijd is voorbij (zie cartoon hierboven)

Het kabinet houdt ondertussen zijn kaarten voor de borst. Zwak! De regering kan beter duidelijkheid bieden en vooraf stellen dat ze ook bij een afwijzing het verdrag onverkort zullen uitvoeren. Die stellingname is uitstekend te motiveren. Dat heet leiderschap. Premier Rutte blinkt daar niet in uit. Elke staat heeft twee stromingen, schreef Machiavelli al, de elite en het volk. 'En alle wetten [...] zijn het gevolg van wrijvingen tussen deze twee.' (Discorsi, 1519, citaat ontleend aan Tom-Jan Meeus) Inderdaad, maar dan moet je wel stelling durven nemen.

Wat doe ik straks? Dat zal niemand verbazen. Ik ga wél stemmen, ik zal vóór het associatieverdrag stemmen en ik adviseer mijn lezers beide ook te doen.

Het regent profuus en voortdurend. De barograaf toont flinke uitslagen en staat nu erg laag (983 mb) Aan boord zou hij alarm geven, maar ik heb het geluidsignaal uit gezet. Oef, ook de beurzen kelderen verder omlaag. Vandaag zakt de AEX een eind onder 400 punten. Dat is al jaren niet meer voorgekomen. Meestal doe ik het beter dan de AEX, maar dat is ook over. Crisis? De permanent lage olie- en gasprijs, de recessies in Rusland en Brazilië, de haperingen in China, eem mogelijke BREXIT (GB uit de EU)? Sentimenten, zeggen deskundigen, de economie bij ons groeit immers (zij het langzaam) Beleggers hebben de neiging om in een neergaande markt te overdrijven en op zoek te gaan naar de bodem. Dus moet je nu aandelen kopen, zou je zeggen. Eh...het blijft puur gokken. Terug naar boven

De drie lokaties van mogelijke zwaartekrachtgolven, geprojecteerd op de kaart van de kosmische achtergrondstraling (bron New Scientist)

Woensdag 10-02-2016

Breaking news? Al een tijdje zoemt het rond in de wereld van kosmologen: verschillende detectors zouden de zwaartekrachtgolven geregistreerd die de algemene relativiteitstheorie van Einstein honderd jaar geleden voorspelde. Ik schreef er nogal eens over; voor het eerst vijf jaar geleden toen we met de boot in Ashkelon, Israël lagen en bijvoorbeeld twee jaar geleden toen het er even op leek dat ze gevonden waren. Later bleek dat die waarnemingen vervuild waren door stofresten van sterexplosies in onze eigen Melkweg.

Maar nu komt het tijdschrift New Scientist met een opzienbarende mededeling: 'Latest rumour of gravitational waves is probably true this time.' De redactie schrijft dat geruchten op Twitter de aandacht trokken. Daarin was sprake van dat de Amerikaanse detector LIGO zo'n signaal gemeten zou hebben en eergisteren werden voor donderdag - morgen dus - twee persconferenties aangekondigd over zwaartekrachtsgolven, zowel bij LIGO in de VS als bij de VIRGO-detector in Italië. De redactie van New Scientist ontdekte in openbare observatielogboeken dat men al minimaal drie mogelijke signaalbronnen had onderzocht. De afbeelding hierboven toont die.

Zwaartekrachtgolven ontstaan bij hevige kosmische incidenten, zoals explosies van supernova's of botsingen van twee zwarte gaten. Zo'n signaal presenteert zich al een soort pieptoon waarvan de frequentie stijgt totdat de toon uiteindelijk verdwijnt. Na de detectie van zulke signalen gaan astronomen direct op zoek naar dergelijke gebeurtenissen op de gevonden lokaties. Het LIGO-team riep daarvoor de hulp in van 75 observatoria wereldwijd, die de regio's kunnen scannen voor meer traditionele signalen: zichtbaar licht, gammastralen en zelfs neutrino’s. Pas als ze die inderdaad vinden, kan de detectie als bewijs gelden. Een van de ingeschakelde observatoria is de European Southern Observatory (ESO) in Chili. Uit de openbare gegevens van ESO kon de NS-redactie de lokaties afleiden van de LIGO-detecties. De eerste zoektocht was op 17 september bij het sterrenbeeld Dorado (Goudvis) en omringende sterrenbeelden aan de zuidelijke hemel. Dat zijn de blauwe punten in de bovenstaande afbeelding. Van 28 december tot 14 januari jl. waren er twee andere zoektochten, één rond het sterrenbeeld Aries (Ram), de ander in de buurt van Hydra (Waterslang) (de rode stippen in het plaatje) Het is dus erg spannend of de veronderstellingen van de NS-redactie op de persconferenties van morgen bevestigd worden.

De daadwerkelijke ontdekking van Einsteins' zwaartekrachtgolven is zeer waarschijnlijk goed voor een Nobelprijs. Het biedt voor het eerst in de geschiedenis de mogelijkheid om dichter bij de oerknal te gaan kijken en zelfs gegevens te vinden over wat er vóór de oerknal was. Ik zette dat nog geen twee weken geleden kort uiteen (lees hier) Nu kunnen we niet dichterbij komen dan op 380.000 jaar na de oerknal. Dat is het tijdstip waarop het heelal doorzichtig werd voor licht. Je kunt me zeggen dat die kennis zinloos is. Na iedere ontdekking is het raadsel alleen maar groter. It's turtles all the way down. Je hebt gelijk, we maken immers deel uit van het raadsel, maar de enige hoop is om steeds meer kennis te vergaren en het op den duur misschien tóch te snappen.

Het is vandaag regenachtig en een fractie kouder dan gisteren. Af en toe valt er natte sneeuw en heel soms piept de zon even tevoorschijn. Groot deel van de dag lekker Skyrim. Ans is naar Barbara. Terug naar boven

'De Heilige Martelaren van Gorkum ter dood gebragt te Brielle 9 juli 1572'

Donderdag 11-02-2016

De wetenschap bakt er ook soms een potje van. Vooral sociale wetenschappers. Nu weer vergaande uitspraken over een artikel van de Canadese antropoloog Benjamin Purzycki e.a., die met een team een reeks proefjes deed in acht streng gelovige gemeenschappen. De Volkskrant bericht erover en het artikel staat hier in Nature. Mensen die geloven in een alwetende, straffende god zijn in die experimenten iets vaker bereid om anonieme geloofsgenoten die ver weg wonen geld te gunnen. 'Dit is het meest uitgesproken bewijs tot dusver dat geloof in bovennatuurlijke straf de samenwerking in maatschappijen bevordert!', kraait de Britse professor Dominic Johnson, niet-betrokken sociaal-wetenschapper, triomfantelijk. Dus religie bevordert de moraal in de samenleving. Tja, dat haalt je de koekoek. Het zou dus niet gelden voor atheïsten? Mensen die niet geloven? De tegenovergestelde stelling is niet onderzocht, maar de geschiedenis leert dat streng gelovige mensen heel vaak bereid waren om anderen gewelddadig om te brengen. Met evenveel aplomp kun je dus stellen dat religie één van de meest asociale krachten in de maatschappij was. Denk eens aan de martelaren van Gorcum, of vandaag de dag: de gruwelijke praktijken van Islamitische Staat. Ik ben ervan overtuigd dat atheïsten doorgaans vreedzamer zijn dan gelovigen. Die hebben geen 'naijverig god' (Exodus 20: 4 - 6) die hen aanzet mensen te doden die een ander of geen geloof belijden.

Het is vandaag een zonnige en frisse dag. Al vroeg staan mensen buiten het ijs van hun autoruiten te krabben. We lopen naar de boot (foto hier) om de natte handdoeken te wisselen voor droge. lekkage was er alleen aan stuurboord. Hangt van de windrichting af. Het is mooi weer voor onze obligate wallenloop, ditmaal over de westkant. Bij de steiger van de veerdienst is men bezig het dukdalf-beeldje 'Simeon' van de beeldhouwer Erik Buijs schoon te maken (foto hier) Veel kwinkelerende vogels op de takken van de bomen. We horen een fraaie vinkenslag. In de jachthaven hebben ze een deel van de pontons aan de kant getrokken. Daardoor is een stuk vrijgekomen, waar ze - vermoed ik - de bodem gaan uitbaggeren. Op de terugweg doen we boodschappen. Terwijl Ans bij de kaasboer is, loop ik even bij boekhandelaar Ro in De Mandarijn binnen. Dat is niet zonder gevaar. Meteen valt mijn oog op iets heel bijzonders. Een boek waarvan jaren werd gedacht dat het nooit zou worden uitgegeven: het Dagboek van de dichter Max de Jong (1917 - 1951; Van Oorschot, 2016) Onmogelijk het te laten liggen. De Jong was de auteur van de smartelijke bundel 'Heet van de naald' (1947), een verzameling van 91 kwatrijnen over liefdesverdriet. Ik schreef al eens uitvoerig over hem (lees hier) Tineke, de levenslange liefde van de dichter Leo Vroman, was lang verliefd op hem. Ik citeerde hier eens uit een gedicht dat Tineke over hem schreef (daar vind je ook wat van die smartelijke kwatrijnen) De Jong was een klaploper en een maatschappelijke mislukkeling. Zijn jongste zus Lidy verhinderde tot haar dood in 2013 dat het dagboek van De Jong werd uitgegeven. Kennelijk hebben haar kinderen milder geoordeeld. 'Als je de dagboeken zou uitgeven met een goed register op naam', zei H.J.A. Hofland eens, 'dan zou je een prachtig tableau de la troupe uit de tweede helft van de jaren veertig hebben.' Dat hebben we nu en dat register staat erin.

De dag kan niet meer stuk als er een uitgever belt die interesse heeft om mijn Jansen Steur manuscript uit te geven. Daar ben ik erg blij mee, want ik had het al niet meer verwacht. Omdat het formeel nog niet rond is, zal ik de naam niet noemen. De rest van de middag wacht ik af tot de personferenties over de ontdekking van zwaartekrachtgolven, waar ik gisteren over schreef. Échte wetenschap, niet zoals aan het begin van dit verslag. De conferenties vinden plaats in de VS, Italië en Amsterdam. Die laatste wordt om 16.30 live uitgezonden op NPO Nieuws. Terug naar boven

Kunstzinnige weergave van zwaartekrachtgolven rond de appel van Newton. Duidelijk een Granny Smith (bron De Volkskrant)

Vrijdag 12-02-2016

Ik ben er nog steeds zwaar van onder de indruk, het nieuws over de detectie van zwaartekrachtgolven. Opnieuw blijkt Einsteins' algemene relativiteitstheorie uit 1915 juist. Het wordt gistermiddag om half vijf op twee persconferenties bekendgemaakt, eerst in de VS, daarna bij NIKHEF in Amsterdam. Vierhonderd jaar nadat Galileo voor het eerst zijn telescoop op het heelal richtte en honderd jaar nadat Einstein het voorspelde, kijken we nu met een volledig nieuw instrument, niet met licht of andere electromagnetische straling, maar met een volledig nieuwe vorm van waarnemen naar de ruimte. Naar de ruimtetijd, om precies te zijn. 'We have detected gravity waves! We did it!', zegt de Amerikaanse onderzoeksleider eenvoudig en er volgt applaus. Ik kan het niet laten mee te klappen. 'We have opened a new window on the sky.' Pfff... Bijna ademloos luister ik naar hoe ze op 1,5 miljard lichtjaar afstand de ruimtetrillingen registreerden van een enorm kosmisch incident, het samensmelten van twee zeer grote zwarte gaten. Het filmje van de razendsnel om elkaar draaiende black holes en hun samensmelten staat hier op YouTube. Het afspelen is in slow motion, want de gebeurtenis zelf duurt maar 0,3 seconden. Precies volgens de beroemde formule van Einstein e = mc² komt bij de samensmelting massa ter grootte van 3 zonnen vrij als energie, die de de ruimtetijd doet rimpelen. Dat oeroude signaal werd vijf maanden geleden door de LIGO-detectoren ontvangen.

Dan wordt de uitzending afgebroken en vallen we opeens in de persconferentie op het NIKHEF. De zaal zit vol met jonge mensen, allemaal natuurkundige whizz-kids vermoed ik. Op 14 september vorig jaar werd het signaal waargenomen om 11.51:45 uur, vertelt de fysicus professor Jo van den Brand. Het kostte vijf maanden van checken of er toch niet sprake was van fouten, storingen en zelfs van fake-signalen of sabotage. Dat was niet het geval. Er waren al die tijd over de hele wereld 1400 mensen betrokken; een wonder dat ze het stil konden houden.

Lichtgrijze dag vandaag. We sporten trouw anderhalf uur bij de fitness op Oost.

Er is uiteraard ook tegenslag in de wetenschap. Zoals ik al eerder schreef, gaf men vandaag de hoop op contact met de Philae-lander op komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko op. De missieleiding stopt met sturen van commando's. De lander zal in eeuwige slaap blijven. We zal hij in september op de komeet gezelschap krijgen van zijn moederschip, de sonde Rosetta. Die laat men dan op het oppervlak neerstorten. Vlak tevoren moet hij nog zeer gedetailleerde beelden aan de aarde doorsturen. Misschien dat daarop eindelijk te zien is waar Philae precies terechtkwam. Terug naar boven

Utrechtse Muurkrant uit 1973, de tijd dat Lucas er actief in was. (bron Utrechts Archief)

Zaterdag 13-02-2016

Gistermiddag met de interliner naar Utrecht. Uitstappen op de Graadt van Roggenweg. Het is nog maar een paar minuten lopen langs het gebouw van de Koninklijke Nederlandse Munt naar de Leidseweg. Daar wonen Jaap & Mieke. Jaap is een vriend uit mijn studentenjaren; hij komt onder naam Bas voor in mijn romancyclus. Misschien heb ik dat wel eens eerder gemeld. Hij studeerde ook geneeskunde en begeleid tegenwoordig mensen op het gebied van werken, sociale zekerheid, second-opinion en coaching bij Advies van Bas. Een heerlijke avond. Niet alleen door het ophalen van talloze herinneringen aan de tijd van de Utrechtse Muurkrant, maar ook door de vele verhalen van hem en zijn vrouw Mieke. Eén van hun vier dochters schreef in 2010 een artikel over de Muurkrant in het Historisch Tijdschrift Aanzet, dat wordt uitgegeven door de Utrechtse Historische Studenten Kring (Judith Lizé, 'De klassenstrijd in Utrecht', jrg 28, nr. 1; hier een link naar het artikel) In deel 3 van 'Soms priemt een lichtstraal' komt De Muurkrant uitgebreid aan de orde. Hoofdpersoon Lucas is er een wankelmoedig lid van.

Later zitten we in de bus terug naar Gorcum samen te gniffelen en na te genieten van een mooie avond. We lopen van het staion naar huis. Op de Langendijk willen jongelui van ons geld lenen 'voor de bus naar Vuren'. Er gaan allang geen bussen meer naar Vuren, we lopen snel door.

Vanmorgen breekt de dag aan met zon. Over de post ontvang ik het concept-contract met mijn nieuwe uitgever. Dat zal ik eerst eens goed doornemen. Maar nu niet. We gaan vandaag eens kijken in Wijk aan Zee bij Hotel Het Hoge Duin, waar Ans' zoon Derrick al een paar jaar de scepter zwaait. Terug naar boven

Op het Noordzeestrand beneden Strandhotel Het Hoge Duin in Wijk aan Zee

Zondag 14-02-2016

Strandhotel Het Hoge Duin in Wijk aan Zee ligt inderdaad op een hoog duin. Derhalve een mooi uitzicht over zee. Ans' zoon Derrick runt het al ruim twee jaar als hotelmanager, maar we waren er nog nooit wezen kijken. Nu hebben we een Valentijnsarrangement genomen. Niet als enigen, het hotel is helemaal volgeboekt. We arriveren er even na drie uur en krijgen een rondleiding van Derrick. Het was sprake van ietwat vergane glorie maar Ans' zoon bezit duidelijk horeca-talent en heeft het flink verbeterd. Dan dalen we af naar het strand voor een wandeling langs de zee (foto hiernaast en hier nog één) De wind is ijzig uit het noordoosten, dus eerst er maar een eind tegenin. De branding kabbelt zonder enig geweld tegen het strand dat vol ligt met lege messchelpen, navajas in het Spaans. Kans op een mooie zonsondergang is er niet, het is grijs en guur. Behoudens een groepje joggers zijn er nauwelijks wandelaars. Een shovel zwoegt door het zand en schuift een wal voor de enige twee strandpaviljoens. Met het oog op voorjaarsstormen? Binnen brandt een open haard. In het seizoen staan hier wel tien strandtenten, maar nu slechts deze twee. In de verte schuift een olietanker langzaam in de richting van de pieren van het Noordzeekanaal. In een andere tijd voeren we daar wel eens binnen of naar zee.

De zee, een bekend gezicht voor ons. Ik moet onwillekeurig denken aan de bekende dichtregel van Adriaan Roland Holst: 'Eens liep zij hoog te spreken langs de Noordzee...' Op haar tenen?, denk ik oneerbiedig. Zo zou je dat tegenwoordig niet meer zeggen. Het is de eerste regel van de bundel 'Een Winter aan Zee' uit 1937, drie jaar voor de oorlog begon. Ik herinner me dat de bundel ging over een vrouw die voor de dichter de bezielde schoonheid was. Heeft hij ooit haar naam onthuld? Ik neem me voor het eens op te zoeken.

We keren terug en kleden ons voor het Valentijnsdiner. In de gezellige bar drinken we eerst wat. Derrick heeft in het restaurant een mooie plek aan het raam voor ons gereserveerd. We krijgen een gevarieerd en erg lekker 4-gangenmenu voorgezet. Die kok kan er wat van! Bijzonder vinden we vooral het tomatensoepje met wodka-schuim en het hoofdgerecht: verrukkelijke filets mignons met een duxelle van bospaddestoelen. Duxelle is een fijngesneden mengsel van paddestoelen, ui, sjalot en kruiden, gesauteerd in een weinig boter.

We hebben een gezellige foto. Aan het slot poseert Derrick met zijn trotse moeder achter de bar (foto hier)

We staan om half negen op. Het ontbijtbuffet is verzorgd en smakelijk. Snel smokkel ik een Valentijnskaart op het bordje van de geliefde, een traditie die ik al volhoudt vanaf het begin van onze kennismaking. Ze schenkt me haar hemelse lach als ze hem opent. Buiten valt miezerregen en natte sneeuw. Geen weer voor nóg een strandwandeling. We besluiten terug te rijden en even na elf uur zijn we weer in Gorcum. Sir Geldof begroet ons met een blijde jubel.

Een kalme zondagmiddag van lezen. Op de radio liederen van Mahler, 'Des Knaben Wunderhorn.' 'Die Gedanken sind frei', zingt de bariton. Buiten daalt natte sneeuw neer; de buien worden steeds dichter. Je zou bijna zeggen dat het winter is. Terug naar boven

Maandag 15-02-2016

'Eén op drie artsen meldt falen van collega niet', kopt Trouw vanmorgen. Het is me maar al te bekend. De conclusie komt uit een onderzoek onder duizend artsen, verpleegkundigen en gezondheidspsychologen door Tijn Kool en Jan-Willem Weenink van IQ healthcare, een instituut van het RadboudUMC. Kennelijk geldt de conclusie niet alleen voor dokters. Het onderzoeksverslag kun je hier downloaden. Wat zijn de motieven om niet te melden? Het ziet ernaar uit dat de meeste dokters en andere zorgverleners niet durven, met de smoes dat ze 'geen open cultuur' in hun insteling ervaren. In de ziekenhuizen speelt soms mee dat men 'een angstcultuur voelt', maar vaker dat er geen bewijs zou zijn. En ze zien ertegenop om voor een tuchtcollege te moeten getuigen tegen de collega. Tja, hoe voorstelbaar dat allemaal ook is, het effect van niet-melden is dat schadelijk disfunctioneren nog jaren kan doorgaan, zoals in het maar al te bekende geval van Jansen Steur. Omdat diens directe collega-neurologen er destijds te beroerd voor waren, heeft JS méér slachtoffers gemaakt dan nodig was. Moest ik me niet ongerust maken over de kwaliteit van zijn medisch handelen?, vroeg ik ze regelmatig. Nee, dat was niet nodig, verzekerden ze me. Ik heb nooit begrepen dat ze er zonder schrobbering afkwamen en dat de letselschadespecialist Yme Drost ze nooit aangeklaagd heeft. Daarvoor is het door verjaring nu te laat. Toch kom ik er in mijn nieuwe boek nog op terug.

Vanmorgen breekt een mooie zonnige dag aan. We spoeden ons naar Oost voor anderhalf uur fitness en doen aansluitend boodschappen voor de hele week. Ans gaat 's middags bij haar jongste dochter Tessa op bezoek en ik kijk even op de boot - alles in orde - en doe het getekende contract met mijn nieuwe uitgever op de post. De naam kan nu onthuld worden: Uitgeverij Aspekt met een 'k', gevestigd in Soesterberg, gaat mijn manuscript over Jansen Steur uitgeven. Ze bestaan sinds 1994 en brengen zowel fictie als non-fictie boeken, en zijn de huisuitgeverij van de socialistische partij (SP) en van het CIDI (Centrum Informatie Documentatie Israël) Jaarlijks onvangen ze meer dan duizend manuscripten, is me verteld, en daar pikten ze ondermeer het mijne uit. Ondanks de malaise in het boekenvak brengen ze ieder jaar 275 boeken uit. Véél! In hun fonds zitten belangrijke namen als Ernst Jünger en Von Hoffmannstahl, veel boeken over de beide wereldoorlogen en klassiekers van Couperus en Slauerhoff. Ze gaven ook het boek van Metta de Noo over Jansen Steur uit, 'Frontaal. De andere kant van dokter Jansen Steur' (Aspekt, 2015) Daarin brengt ze de bekende theorie dat JS bij een auto-ongeluk in 1992 dusdanig letsel aan zijn frontale hersenen opliep, dat het een verklaring vormt voor meer dan twintig jaar disfunctioneren sindsdien. Ze vond JS daarom niet toerekeningsvatbaar. Ik heb er toen een paar maal op gereageerd (onder andere hier) omdat ik het een twijfelachtig verhaal vond, maar slechts summier, we voeren nog en ik kon haar boek niet te pakken krijgen. Maar ik zal het alsnog lezen en erop reageren in mijn nieuwe boek. Terug naar boven

Dulce in de haven. De lente lijkt te beginnen. De foto is overigens van gisteren.

Dinsdag 16-02-2016

De zon straalt aan een wolkenloze hemel. We zetten zelfs de zonneschermen uit, voor het eerst dit jaar. Vanochtend passen we op de kleine Vajèn. Ze speelt zoet met het poppenhuis dat we weer uit de kelder gehaald hebben. Alle poppen moeten poepen, een heel werk. Om tien uur ga ik met buurvrouw Arina naar een medwerker van een groot ochtendblad, die ideeën heeft over een alternatief voor het Gorcums Boekenbal. Goede ideeën, constateren we na een gedachtenwisseling van een uur. Op 1 maart a.s. zullen we ze voorleggen aan het gezelschap waar we al tweemaal eerder mee confereerden.

Terug thuis begin ik aan een eerste correctieslag van het JS-manuscript. Ook mail het aan Irene F., die ook de correctie van de Lucas-boeken deed. Daar ben ik erg blij mee.

De toestand in Syrië lijkt met de dag hachelijker en gevaarlijker te worden. Van het voorgenomen staakt-het-vuren komt niets terecht, integendeel. De Russen en Assad bombarderen onbeschaamd burgerdoelen, waaronder ziekenhuizen, in en bij Aleppo. De Verenigde Naties veroordelen vandaag de Russische luchtaanvallen op Syrische burgers van gisteren. ‘Als de aanvallen bewust zijn gericht op deze faciliteiten, kan er sprake zijn van oorlogsmisdaden', zegt een VN-woordvoerder. De Russische premier Dmitri Medvedev zei dit weekeinde nog dat er geen enkel bewijs is dat burgers onder vuur worden genomen. Onderwijl raadplegen de Turken hun bondgenoten over de inzet van grondtroepen tegen de Koerdische strijders die de strategische strook bij de stad Azaz willen veroveren. Nota bene: daar zitten géén troepen van IS. De Syrisch-Koerdische PYD is een bondgenoot van Assad en wordt gezien als een verlengstuk van de PKK. Als Azaz valt, zei de Turkse premier Ahmet Davutoglu, komen wij met 'een keihard antwoord'. Zo lijnen de fronten in Syrië zich uit in een groeiende escalatie tussen Poetin, Assad en de PYD enerzijds en Turkije, de NATO en soennitische landen als Saoedie-Arabië anderzijds. IS blijft buiten spel. De Volkskrant houdt sinds vanmorgen een live-blog over de ontwikkelingen bij.

Het westers dilemma is haast ondraaglijk. Als de NATO niets doet, zal Azaz vallen of de Turken grijpen in. Als de NATO wél in actie komt, betekent het een vrijwel rechtstreekse confrontatie met de Russen. De gevolgen zijn niet te overzien. In alle gevallen komt er een nieuwe vluchtelingenstroom naar Europa op gang. Terug naar boven

Figuur 1. De CO2-concentratie in de atmosfeer in de afgelopen 800.000 jaar (bron: Scripps)

Woensdag 17-02-2016

Omzien naar het verleden is vaak leerzaam. Hiernaast een grafiek, gebaseerd op ijsboorkernen en na 1958 op metingen. Hij toont de CO₂-concentraties over de afgelopen 800.000 jaar. Keurig tekenen zich de verschillende ijstijden en de tussenliggende warme periodes, de interglacialen, af. Rechts zie je hoe bizar hoog de huidige concentraties van kooldioxidegas in de atmosfeer zijn. Je zou zeggen dat we snel weer in een ijstijd zullen raken. Volgens sommige klimatologen zal dat niet gebeuren; door de extreem hoge broeikasconcentraties als gevolg van het verstoken van fossiele brandstoffen zou de mensheid een nieuwe ijstijd afwenden. Moet je daar blij om zijn? Ik schreef er hier eerder over en zelfs dit jaar hier.

In de laatste paar milennia nam de mensheid een enorme vlucht en ontstond een industriële beschaving. Uitgezaaide primateritis, heb ik het in een sombere bui eens genoemd. Er is echter iets ongewoons aan de hand: nog nooit eerder in de getoonde 800.000 jaar zijn de concentraties van broeikasgassen zo snel gestegen als in de laatste 150 jaar. Die stijging is ongekend. l' Apprenti sorcier. Om iets vergelijkbaars te vinden moet je veel verder terug in de tijd, het PETM (56 miljoen jaar geleden) benadert de huidige situatie wellicht het best.

De meeste prognoses die je leest over opwarming en zeespiegelstijging strekken niet verder dan het jaar 2100. Na dat jaar volgen er echter nog heel wat eeuwen waarin de opwarming gewoon doorgaat. Daarover verscheen een nieuwe studie onder leiding van de Amerikaanse professor Peter Clark en medewerkers in het blad Nature Climate Change, die hier wordt samengevat door Jos Hagelaars. Een aanzienlijk deel van het sinds de industriële revolutie uitgestoten CO₂ zal nog honderdduizend jaar of meer in de atmosfeer aanwezig zijn en daarmee een invloed op het klimaat blijven uitoefenen. Over 10.000 jaar zal het nog altijd veel hoger zal zijn dan voor de industriële revolutie. De hogere temperaturen gedurende vele duizenden jaren leiden uiteraard tot een hoger zeeniveau, want dat volgt met een grote vertraging de temperatuursverandering. 'Als de temperatuur op aarde alweer langzaam aan het dalen is, neemt het zeeniveau nog altijd toe, omdat de ijskappen hun nieuwe evenwichtsniveau nog niet hebben bereikt.' Het gaat dan om gemiddeld ongeveer 25 tot 52 meter hoger dan het huidige zeeniveau. 'Onze gezamenlijke beslissingen gedurende de komende eeuw bepalen dus in grote mate wat er de komende millennia o.a. met ons klimaat, de oceanen en het zeeniveau zal gebeuren.'

De hele dag blijft het zonnig, maar ik blijf binnen om aan het JS-manuscript te werken. Er moet heel wat aan gebeuren en bovendien wil ik het van een personen- en zakenregister voorzien, zodat betrokkenen gemakkelijk te vinden zijn. Er is opeens haast bij want - begrijpelijk - de uitgever wil het op of omstreeks 23 maart uitbrengen, als het advies van de advocaat-generaal in het cassatieberoep uitkomt. Verder ontving ik van mijn uitgever het boek van Metta de Noo, 'Frontaal. De andere kant van dokter Jansen Steur' (Aspekt, 2015) dat ik aandachtig lees. Ans is onderwijl de stad in, keert weer met een nieuwe broek - pardon: damespantalon - en vertrekt weer naar Barbara. Terug naar boven

Donderdag 18-02-2016

Waren mijn dagen al zelden of nooit ledig, nu is het een kwestie van aanpoten geworden. Mijn nieuwe uitgever heb ik beloofd het JS-manuscript voor 1 maart a.s. aan te leveren. Gelukkig is Irene Fr., die ook de Lucas-cyclus op fouten doorploegde, weer bereid zo'n inspanning te leveren.

Vandaag zit ik urenlang aan de laptop en heb de eerste dertig bladzijden af. Die beslaan het jaar 2009. De zaak Jansen Steur komt weer geheel tot leven. Enfin, dat zou toch al gebeuren als over ruim twee maanden de advocaat-generaal met zijn advies komt in de cassatie.

Het is een zonnige dag. Op het middaguur doen we even boodschappen bij de Spar, de groenteboer en de kaasboer in de stad. De hemel trekt onderwijl dicht en nu - half vijf - valt lichte miezerregen. De winter is weer over, de herfst keert terug. Van't weekend gaat het opnieuw hard waaien.

Ik lees vanmiddag met aandacht en stijgende waardering het boek van Metta de Noo over de zaak JS, 'Frontaal' (Aspekt, 2015) Bijzonder is dat Ernst JS hier zelf aan het woord komt in emails die hij met de schrijfster wisselt vanuit het isolement op zijn Duitse hotelkamer, waar hij dan al acht jaar woont, op de vlucht voor de media. Is of was er sprake van hersenletsel na zijn ernstige auto-ongeval in oktober 1990? En verklaart dat zijn eigenaardige gedrag als mens en als dokter? Essentiële vragen komen aan de orde: kan JS in strafrechtelijke zin wel verantwoordelijk daarvoor worden gehouden? Het Arnhems gerechtshof dacht van niet en sprak hem vorig jaar vrij. Daar richt de cassatie zich nu tegen. Bijzonder lastig is de complicatie dat het OM hem van 'voorwaardelijke opzet' beticht. In jurische termen: een opzetdelict, omdat het veel eenvoudiger schulddelict bij JS verjaard is. Dat komt door het talmen in de jaren na 2006 van het OM zélf. Die juridische truc was nodig om JS toch voor de strafrechter te krijgen, maar heeft het merkwaardige gevolg dat de strafeis veel zwaarder is dan bij een schulddelict.

Ernst JS komt in het boek naar voren zoals ik hem zelf kende: die mix van fragmenten en invallen, bizar en bij wijlen wereldvreemd, soms bot en ijdel, vol zelfoverschatting en soms ogenschijnlijk briljant. Een beeld dat volgens De Noo hoort bij een 'frontaal syndroom' en ook bij een 'diffuse hersenstoornis'. Het verband tussen die diagnoses en het ongeval is me niet helemaal duidelijk. Volgens mijn gegevens werkte JS al vanaf 1978 in het MST en hij promoveerde in 1994. Meer dan drie jaar na het ongeval. Dat kostte hem grote moeite, vertelt zijn ex-echtgenote aan De Noo. Gelukkig was het proefschrift toen al vrijwel af. Ik meen me te herinneren dat de eerste verhalen over zijn functioneren van 1999 dateren. Deed hij in zijn patiëntenzorg vóór 1999 geen rare dingen?

Ik ben op de helft van het boek, maar het wordt me weer eens duidelijk dat de op de grens tussen een slecht karakter en pathologisch gedrag een uitgestrekt en verraderlijk moeras ligt, waarin je bijna gegarandeerd verzuipt. Morgen verder. Terug naar boven

Mist over de haven vanmorgen.

Vrijdag 19-02-2016

Dichte mist houdt vanmorgen de haven gevangen onder een zware grijze deken. Het beeld triggert een al 50 jaar lang inactieve hersencel. Die schiet regels naar mijn bewustzijn:

Schepen liggen er; waarom zoo...

het lieve water leed het zoo.

Ja, waar moeten ze anders liggen? J.H. Leopold, ik weet het meteen en ik vind het snel in de tweedelige uitgave van zijn Verzameld Werk (Brusse/Van Oorschot, 1951) Ik kocht het in 1965, zie ik, inderdaad 50 jaar geleden. Het is een raar gedicht, dat verder gaat met:

Vele zeilen zijn uitgehangen

breede, sleepende. Huizengangen

stonden; zacht getreden nu

schromelijk, want het was alles luw

vervuld; in de heldere streken

van den witten hemel geleken

wenschen te wezen, mijn zinnen dreven

er in, in een zachten trek opgeheven.

Droomen bleef over: was het voor dezen

al zoo, was dit het eerste wezen?

Geen gedicht voor een wrede, cynische tijd als de onze. Er staat een bespreking van Leopolds 'Verzen' uit 1897 op de website van DBNL, door de neerlandica prof. dr. J. Margaretha H. Schenkeveld. Daar staat de tekst van een coloquium in 1967, waarin ze ook dit gedicht behandeld. Ik maak eruit op dat het 'leed' niet het 'lijden' betekent in de zin van schade en leed ondervinden, maar in de zin van gedogen. Zo werd het vroeger vaker gebruikt. Lijdzaam ondergaan. Schenkeveld interpreteert de schepen als 'schepen die moeten vertrekken' omdat de zeilen volgens haar te drogen hangen. Dat bepaalt volledig hoe ze het gedicht verder leest. Hm, ik zou eerder denken dat de schepen pas terugkeerden en op zee veel water over zich heen kregen en nu in de veilige haven liggen en de zeilen drogen: 'want het was alles luw vervuld'. Maar ik ben onvoldoende thuis in de poëzie van Leopold om dit gedicht te duiden.

Om half tien lost de zon binnen enkele minuten de mist op. Volgt een mooie dag. We stappen in het autootje en rijden naar Oost voor anderhalf uur fitness. Daarna werp ik me weer op het JS-manuscript en werk er de rest van de dag aan. Ik ben nu op de helft. Aan het uitlezen van het boek van Metta de Noo kom ik niet toe. Wel speelt het vaak door mijn hoofd. De waarde van het boek is evident, maar ik vraag me af of de zuiverheid van haar oordeel kan zijn beïnvloed door het gegeven dat ze JS persoonlijk goed kende; beide gezinnen, het hare en dat van JS, gingen 25 jaar eerder vriendschappelijk met elkaar om. Anderzijds zou ze daardoor mogelijk beter kunnen zien of zijn persoon en gedrag anders waren na het ongeval in 1990. Terug naar boven

Aan de keukentafel bij Wiger & Arina

Zaterdag 20-02-2016

Gisteravond een vrolijke avond bij onze buren Wiger & Arina. Die leverden een culinair hoogstandje met diverse gerechten, waaronder een verrukkelijke haas uit de oven. Altijd gezellig, zo'n hele avond aan de keukentafel (foto hiernaast) Er komen overigens ook serieuze onderwerpen aan de orde, zoals de film van de Levenseindekliniek deze week. De 'Huppakee-euthanasie' zal ik maar zeggen. We zijn het erover eens: wat een slechte film! De vereiste zorgvuldigheid die de kliniek voor zover ik weet altijd betracht, kwam volstrekt niet uit de verf. 'Daar hebben de filmmakers niet voor gekozen', schrijft mijn oude vriend Robert Schurink op zijn weblog. (Robert is tegenwoordig directeur van de NVVE) Ja zeg, daar hadden de filmmakers nu juist wél voor moeten kiezen. Erg stom. Een miskleun. De badinerende kritiek van psychiater Frank Koerselman kreeg er begrijpelijke bijval mee. De filmmakers gaven hem een open doel en daar schoot hij de bal keihard in.

Het laat voor mij eveneens duidelijk zien dat je je bij het levenseinde niet afhankelijk moet maken van dokters. Iedereen kan immers zonder recept adequate pillen op Internet bestellen en het zelf regelen.

Vanmorgen is het droog maar er wordt regen en harde wind verwacht. Daarom doen we de boodschappen meer eerst, zolang het nog niet regent. Bij boekhandelaar Ro vind ik een nieuwe roman van H.M. van den Brink. Geen veelschrijver, maar iemand die ik graag lees. Zijn roman 'Over het water' uit 1998 vond ik destijds erg goed. Het nieuwe boek heet 'Dijk' (AtlasContact, 2016) Verder bezwijk ik voor 'Schuberts Winterreise. Een meesterwerk ontleed' (Ned. vert, Hollands Diep, 2016) van meesterzanger Ian Bostridge.

De rest van de dag buig ik me opnieuw over het JS-manuscript. Dat vordert een heel eind, het einde komt in zicht. Buiten regent het inmiddels. Morgen kan ik niet aan het manuscript werken; dan ga ik op bezoek bij Floor in Amsterdam en daarna naar de verlate nieuwjaarsborrel van de Vereniging van Letterkundigen. Voor de trouwe lezers: het verslag zal pas maandagochtend verschijnen. Ook het boek van Metta de Noo moet een dag wachten.

Terug naar boven

Vandaag met Lisa en Thijs op de bank bij Floor thuis.

Zondag 21-02-2016

Onderweg naar Utrecht rukt de wind aan de Q-liner naar Utrecht. Op de Graadt van Roggenweg raken we vast in een file. Allemaal op weg naar de Jaarbeurs. Er zijn daar een motorbeurs, een fiets- en wandelbeurs en een e-bike beurs. Het gevolg is dat ik de intercity naar Amsterdam CS mis. Geen ramp, er gaan trienen genoeg en ik ben toch om half één bij Pijke & Floor. Het is gezellig met Thijs en Lisa, mijn kleinkinderen. We kijken op de bank naar Harry Potter, de eerste film. Die is niet eng. De uren zijn snel voorbij.

Terug met de tram naar het Spui. Het is aangenaam druk in Amsterdam; vrijwel alle winkels zijn open. Dus ook de boekwinkels. De Athenaeum Boekhandel kan ik niet zomaar voorbij lopen, zeker niet omdat ik een heel mooi boek in de etalage zie: de Nederlandse vertaling van het aangrijpende 'Kind, versprich mir dass du dich erschießt' (Hollands Diep, 2016) van Florian Huber. Het gaat over Duitsland in 1945 en de ondergang van gewone mensen, een onderwerp dat tot dusver vaak gemeden werd. Het land was bevangen van een zelfmoordepidemie, soms in navolging van de Führer die zich in april door het hoofd schoot.

Tegen vier uur ben in ik in Arti & Amicitia op het Rokin, waar de Vereniging van Letterkundigen zijn late nieuwjaarsborrel houdt. Dat is een borrel waar altijd je leuke mensen tegenkomt. Beroemdheden komen er niet, maar het lager letterkundig echelon zit vol met boeiende figuren. We kunnen niet naar het Boekenbal, maar dit hebben we wel. De bitterballen, kroketjes en kipkluifjes, die op grote schalen rond gaan, vinden gretig aftrek. Lang praat ik met een schrijver van kinderboeken, Reynier Molenaar, die een eigen uitgeverij heeft: BLOP. 'Fifty shades of grey', zegt hij en wijst op de vele grijze hoofden om ons heen. Hij heeft gelijk; de jonge generatie komt hier niet. Hij is zelf ook de jongste niet, al dacht ik eerst van wel.

Later raak ik in een geanimeerd gesprek met een aardige vertaalster uit het Frans die Nini heet, nog weer later met een andere vertaalster die ik vorig jaar ook sprak en van wie ik de naam niet kon onthouden en nu weer niet. Nog een uurtje later weet ik van niemand de naam meer en besluit huiswaarts te gaan. Ach, het openbaar vervoer! Ik prijs het vaak en nu weer, ze zijn bijna altijd op tijd, zeker negen van de tien keer terwijl ons land geeneens een dictatuur is, wat de kranten ook mopperen over de NS, trein en bus sluiten precies op elkaar aan al is de bus nu niet de Q-liner, maar de gezapige dorpenbus die als een verlichte huiskamer in het donker met nog steeds harde wind langs een verborgen toeristische route dendert over Lexmond, Meerkerk en Arkel. Er is een pizzeria in Meerkerk, ik heb het zelf gezien. Thuis wacht de geliefde met soep en de zondagse aflevering van de serie 'Divorce'.

Terug naar boven

Trieste terrassen op de markt vanmorgen.

Maandag 22-02-2016

Vanmorgen kille, vieze regen. We lopen naar de maandagmarkt voor verse vis en fruit. Voor het oude stadhuis staan de stoelen en tafels van de terrassen er treurig bij. Veel marktkooplui zijn weggebleven. Met dit weer komen de klanten niet. We gaan snel terug naar huis.

Ik lees het boek van Metta de Noo uit. Het laat me achter met gemengde gedachten. De Noo komt over als een kundige en aardige dokter. Ze leeft intens met het lot van Jansen Steur mee, pers slot kent ze hem persoonlijk al vijfentwintig jaar, maar nergens doet ze de apodictische uitspraak dat hij met opzet al die verkeerde diagnoses stelde en al die patiënten ernstig leed berokkende - en dus niet veroordeeld moet worden. Wel schuldig, geen opzet, waarschijnlijk in zekere mate niet toerekeningsvatbaar. Slachtoffer van hersenletsel door het ongeluk in 1990, waardoor hij vermoedelijk een frontaal syndroom opliep. Slachtoffer met de slachtoffers? Die gedachte wringt. Zijn arrogantie was enorm en pijnlijk, maar ook noemen velen hem een toegewijde arts. De levens van veel slachtoffers zijn stuk, ondanks een financiële compensatie, maar ook het leven van Ernst is stuk. Zijn reputatie is naar de knoppen en zijn naam is voorgoed verbonden met de kwalificatie horrorarts. Sommigen noemden hem dr. Mengele.

Vandaag staat er een interview in NRC/Handelsblad met Simon Boerboom, een psychiater die in 2012 zijn praktijk op last van de IGZ moest staken. Hij had ADHD, een diagnose die ook wel bij JS van toepassing werd verklaard (o.a. door hemzelf) Er zijn verschillen, maar als je het interview leest is het alsof je JS hoort praten: 'Ik heb geen hiërarchisch besef. Dat is een voordeel als je met drugsgebruikers, moordenaars en tbs’ers werkt. Mijn patiënten konden het wel waarderen. Maar met hogergeplaatsten kwam ik in conflict. Moest ik formulieren invullen waar ik het nut niet van inzag.' Vier jaar geleden begon de Inspectie hem in de gaten te houden. Hoe ze daarbij kwamen, vermeldt het interview niet. Als medicijnen niet werkten, gaf hij zijn patiënten andere, buiten het protocol om. Hij hield de dossiers onvoldoende bij. Hij verloor twee tuchtzaken omdat hij de dood van een jonge patiënt veroorzaakt zou hebben. Een strafzaak is er niet geweest, maar dat kan nog komen, want Boerboom werkt nu in het buitenland, 'een praktijk voor mensen met een posttraumatische stressstoornis, ergens in het buitenland. Ik kan maar beter niet zeggen waar. Nee, ik schrijf geen medicijnen voor en ik presenteer me niet als arts. Ik ben nu coach.' Van de Europese zwarte lijst van artsen, die minister Schippers wilde invoeren, heb ik al tijden niets meer gehoord. Maar deze man werkt niet als arts. Toen JS in 2006 in Duitsland ging werken, had hij overigens toestemming van de Inspectie. Veel mensen zijn dat vergeten.

De vieze regen blijft het grootste deel van de dag vallen en ik blijf doorwerken aan het JS-manuscript. Ondertussen komt Barbara met haar beide dochters op bezoek. De dames praten druk en gezellig in de huiskamer. Het is crocusvakantie, de scholen zijn dicht. Om half vijf ben ik door het manucript heen. Gauw sla ik het voor de zekerheid op in Dropbox. Het telt 59,446 woorden. Dat is ongeveer 220 bladzijden. Nu alleen nog morgen laten printen, op mijn gemak doorlezen en de correcties verwerken die Irene dezer dagen opstuurt. Terug naar boven

De zeespiegelsstijging over 20.000 jaar en de diverse prognoses tot over 10.000 jaar. De door de mens veroorzaakte discontinuïteit is duidelijk. (referentie Lambeck et al. 2014)

Dinsdag 23-02-2016

Klimaatnieuws. De afgelopen maand januari was zacht, nat en aan de zonnige kant, meldt Weeronline. Het was de op één na warmste winter in ons land sinds het begin van de metingen. De oorzaak is hoofdzakelijk de overheersende zuidwestelijke winden, waarmee geregeld subtropische lucht werd aangevoerd. Die voerden lucht aan die ruim een graad warmer is dan halverwege de vorige eeuw. De warmste winter tot dusver was die van 2007.

De Volkskrant meldt de resultaten van twee belangrijke onderzoeken, die gepubliceerd werden in de Amerikaanse PNAS. De zeespiegel is de afgelopen 3.000 jaar nooit sneller gestegen dan in de 20ste eeuw. Als er niets wordt gedaan om de opwarming van de aarde terug te dringen zal het zeeniveau aan het eind van deze eeuw mogelijk 50 tot 130 centimeter hoger zijn dan bij de eeuwwisseling. Daarna gaat, wat er ook gebeurd, de stijging meer dan 10.000 jaar door (zie afbeelding hierboven)

Van Irene ontving ik gisteravond de correcties van het JS-manuscript. Daar ben ik haar erg dankbaar voor. Vanmorgen wil ik er meteen mee aan de slag, maar eerst moet er gesport worden. daar zijn we streng in. Vooraf doen we ook nog boodschappen voor de hele week bij de Plus Jan Sterk op Oost. Het is een frisse dag met veel zon. vanaf half één ben ik ingespannen bezig alle fouten te corrigeren, die Irene in het manuscript vond. Om zes uur ben ik klaar. Morgen laten printen en nog een keer rustig en heel kritisch doorlezen. Daarna kan het naar de uitgever. Ruim op tijd. Terug naar boven

Er breekt een frisse, heldere ochtend aan.

Woensdag 24-02-2016

Er breekt een frisse, heldere ochtend aan. Lekker na al die regen. Het is licht bewolkt. Direct na het ontbijt loop ik naar Cindruk in de Rosmolensteeg om de voorlaatste versie van het JS-manuscript te laten printen. Ans past ondertussen op kleine Vajèn, want haar moeder moet naar de verloskundige. Naar de wat? Inderdaad, het grote nieuws mag bekend worden, Tessa is al drie maanden zwanger van haar tweede kind. Mijn geliefde zal voor de 7e keer oma worden. Om de tijd te doden gaat ze met Vajèn naar de schommel buiten de Dalempoort. Bij terugkeer meldt Tessa dat alles bij de zwangerschapscontrole in orde was.

De hele dag ben ik bezig met de laatste doorvlooiing van het manuscript. Buiten valt een regenbui maar meestal is het droog en zonnig. Geen tijd voor het nieuws of wat dan ook. Tegen vier uur dansen de letters voor mijn ogen. Ik zet door en om half vijf ben ik er doorheen. Morgen alle wijzigingen en correcties aanbrengen en vooral het laatste hoofdstuk voor de zekerheid nog een keer doorlezen. Vanavond ontspanning; Herman & Marian U. komen eten. Terug naar boven

Het vertrouwen van consumenten, inkoopmanagers van bedrijven en beleggers is sinds eind 2015 in een duikvlucht geraakt.

Donderdag 25-02-2016

Veertig procent van alle uitstaande staatsleningen in de wereld heeft al een negatieve rente, meldt de NRC, en wie geld uitleent moet er al bijna voor betalen. Een situatie die in Japan al enige tientallen jaren duurt. In een artikel over radicale ideeén om de voortdurend kwakkelende economie uit het slop te trekken, noemt de krant een niet-ondenkbare optie: het rechtstreeks storten van door centrale banken gecreëerd geld op de rekeningen van de burgers. De Amerikaanse econoom Milton Friedman noemde zo'n optie in 1969 ‘helikoptergeld’. Ondanks 'quantative easing', een techniek om door het maandelijks opkopen van grote aantallen staatsleningen, lukt het de Europese Centrale Bank (ECB) niet om de inflatie omhoog te brengen en de banken tot het uitlenen van geld te brengen. Dat ondanks de lage waarde van de euro en de lage olieprijzen. 'De gereedschapskist om een volgende recessie mee te repareren is vrijwel leeg.' Voorzichtig merken sommigen op dat overheden misschien meer geld moeten gaan uitgeven, belastingen verlagen en zelfs de heilige tekortnorm van 3% op het jaarlijks staatsbudget van de eurogroep moeten verlaten. Of forse investeringen in de infrastructuur - een Keynesiaanse oplossing - of een flinke loongolf (Als ze de pensioenen dan maar niet vergeten) Of 'helikoptergeld' en iedere burger elke maand een paar honderd euro op zijn rekening overmaken. Zuideuroepse oplossingen, zeg maar. De inflatie snel laten oplopen en de problemen oplossen door devaluatie van de munt. Ik zie het nog niet gebeuren, maar het zijn vreemde tijden.

Soms denk ik: misschien moeten we het zo laten. Niet meer verder groeien. Stabiliseren en de welvaart beter verdelen. Want dat arme landen wel willen groeien, kunnen we ze niet ontzeggen. Maar in de ontwikkelde landen niet meer groeien. Vervuiling en uitstoot van broeikasgassen verminderen. Een duurzame economie opbouwen. Dat zou de koers moeten zijn. 

Vandaag wisselen zon en natte sneeuwbuien elkaar af. De hele ochtend werp ik me weer op de correctie van mijn JS-manuscript. Ik kan het manuscript haast niet meer zien. Tegen één uur heb ik het af en mail het naar de uitgeverij. 'Dank voor de complete aanlevering. Dat zal zeker helpen met versnellen van het productieproces', schrijft die terug. Daarna mag ik eindelijk weer een keer Skyrim spelen van mezelf. Terug naar boven

Inflatie in de eurozône vanaf 1991 (bron: Wikipedia)

Vrijdag 26-02-2016

Gisteren kreeg ik telefoon van Zeilmakerij Van der Werf. Onze zeilen waren terug van de wasserij en ze hadden ze nagekeken Het grootzeil zag er goed uit maar aan de genua moest heel wat gebeuren aan achterlijk en onderlijk. Daar zaten poreuze plekken en de uv-bescherming was niet best meer. Tja, een tegenvaller, maar zeilen hebben veel te lijden in de Middenlandse Zee. We spreken met de zeilmakerij af dat we volgende week zullen langskomen om het zelf te zien. Vandaag een droge dag, fris met weinig wind. We rijden naar Oost voor boodschappen en fitness.

Volgt een lekkere middag van lezen. Op de 3e Waterkering staat iemand het terras van Bon'Apart schoon te vegen. Die is er vroeg bij! Ans heeft een vriendin op bezoek. Gisteren is ze naar de kapper geweest en kwam terug met een ander kapsel. Sindsdien heb ik een andere vrouw. (Wil je eens een andere vrouw? Stuur haar naar de kapper!)

Naar aanleiding van wat ik gisteren schreef over quantative easing door de Europese Centrale Bank (en het feit dat de inflatie desondanks niet omhoog gaat) zit ik me vandaag af te vragen: waar blijft al dat geld eigenlijk? Sinds bijna een jaar koopt de ECB iedere maand voor 60 miljard euro staatsobligaties op bij de centrale banken in de eurolanden. In december 2015 werd het programma verlengd tot maart 2017. Dat is niets anders dan geld scheppen en de inflatie blijft onveranderd laag. De ECB noemde het onlangs 'zorgwekkend'.

Het geld komt dus terecht bij de centrale banken. De angst was dat de nationale overheden dat geld zouden gaan gebruiken om gaten in hun begrotingen te dichten. Dat is niet gebeurd want het Europese begrotingsregime verbiedt het; het zou tot hyperinflatie kunnen leiden. De banken mogen het wel goedkoop lenen om het op hun beurt goedkoop uit te lenen aan bedrijven. Dat stimuleert de economie. Maar dat gebeurt te weinig; de kredietvraag van het bedrijfsleven blijft laag en de banken stallen het geld weer terug bij de nationale centrale banken. Tot dusver helpt al die quantitive easing niet en je vraagt je af wat voor zin het heeft om desondanks alsmaar door te gaan met iedere maand meer geld te scheppen.

Vandaag waarschuwt de Duitse minister van economische zaken, Wolfgang Schäuble, nog eens nadrukkelijk tegen het financieren van economische groei door meer schulden te maken. Dat noemt men wel het Zuideuropese model. Door de toegenomen overheidsschulden ontstaan zeepbellen en wordt de economie 'als een zombie', waarschuwt hij.

Ik heb ondanks alles de neiging het met hem eens te zijn; een hogere staatsschuld geeft ons de lusten en de lasten schuiven we door naar onze kinderen en kleinkinderen. Dat mechanisme van struisvogelpolitiek moet eens doorbroken worden. Terug naar boven

Zonlicht schittert op de rivier. De uiterwaard is onder water gelopen.

Zaterdag 27-02-2016

Het lijkt vandaag of de lente uitbreekt, zo zonnig en helder is het ondanks de schrale wind uit het noordoosten. Het weer verleidt ons tot een heerlijke wallenwandeling om de westkant, waar het luw is. Op Buiten de Waterpoort zien we dat de uiterwaard onder water is gelopen (foto hierboven) Veel hoger zal het water niet meer komen, verwachten de deskundigen. De zon schittert op de rivier. Tegen de rivierwal neemt een lange duwbakcombinatie een auto aan boord met een takel. Bij de jachthaven ligt de baggerboot, door de week nog bezig met de uitdieping. Op de kanaalsluis zijn mannen doende met een drone, die snorrend in de lucht hangt.

We lopen terug door de binnenstad.Op de Markt zitten al mensen in de zon op de terrassen. We kijken even aan boord. De buurman en zijn vrouw van de Hanse 43 'Bojangles' zijn ook aan boord. Ze popelen om hun grote reis aan te vangen. Op 25 maart willen ze beginnen. Ach, ach, ik voel enige jaloezie. Aan boord is er weinig lekkage. Ik haal de zeilhuik uit een bakskist. Thuis stoppen we hem in bad (foto hier) Volgende week nemen we hem mee naar de zeilmaker om een aantal gaten te laten dichten.

Bij de winkel van Datema naast ons kopen we de nieuwe Almanak voor de Watersport, deel 2 (deel 1 is dit jaar nog bruikbaar) We schaffen ook een leuke gids van Frank Koorneef aan, 'Met staande mast door Nederland' (Hollandia, 2016). 's Middags zit er genoeeglijk in te bladeren. Alvast een aantal vaargebieden verkennen, zoals de Kop van Overijssel. De Zeeuwse wateren ontbreken; die vindt de auteur bij het buitenwater horen. Ook Gorcum staat erin met een mooie foto van onze Lingehaven. Merkwaardig is dat de Andelse Maas en de Afgedamde Maas ontbreken. Daar is het nou juist zo mooi en via de Wilhelminasluis kun je er prima komen met een vaste mast. We kennen dat water goed omdat we er een paar jaar aan woonden, in De Oude Silo in Andel, waar de boot onder ons balkon afgemeerd lag. Dat kun je lezen en zien op het begin van dit weblog in 2006.

Radio4 zendt een interview uit met Bernard Haitink, bijna 87 jaar oud. Het gaat vooraf aan een uitvoering van de 9e Symfonie -  de 'Onvoltooide' - van Bruckner in de ZaterdagMatinee. Diverse componisten hebben de onvoltooid gebleven Finale afgemaakt, gebaseerd op Bruckners eerste compositie- en partituur-schetsen. Dat vindt Haitink belachelijk; 'hovaardij' noemt hij het en hij zal die versies nooit uitvoeren. Overigens is het nog steeds mogelijk dat er een keer een volledig partituurschets van het slotdeel van Bruckners eigen hand in enig particulie archief opduikt.

Op de sluis is het druk met wandelaars, die van het mooie weer genieten. Velen maken foto's van de haven. Bij Bon'Apart zijn ze driftig aan het werk om het terras op de 3e Waterkering aan kant te maken. Laat de lente maar opschieten. Terug aan boord

Het zonnepaneel in de ruimte kan het zonlicht opvangen zonder last te hebben van allerlei blokkades. Daarna kan de energie ‘doorgestraald’ worden naar de Aarde

Zondag 28-02-2016

Een bericht in de New Scientist trekt mijn aandacht: 'Over tien jaar vangen we zonne-energie op in de ruimte'. Een klein en geheimzinnig bedrijf in Californië gaat met grote zonnecollectoren op 36.000 kilometer hoogte in de ruimte zonne-energie produceren. Die wordt met microgolven doorgestraald naar energiecentrales op aarde. Een vrijwel oneindige bron van energie. Het is geen nieuw idee, maar verschillende landen geven het nu vleugels. De Amerikaanse energiegigant Pacific Gas and Electricity heeft een contract getekend om alle ruimte-energie van dat kleine bedrijfje af te nemen en opeens blijkt dat er ook elders een verrassend groot aantal projecten voor ruimtezonne-energie in de steigers staat, ondersteund door kapitaalkrachtige partijen. China, Rusland en Japan willen in de komende jaren eveneens dergelijke prototypen in de ruimte brengen. Ze zouden vanaf 2020 operationeel moeten zijn. Een duurzaam alternatief voor fossiele energie.

Is de mensheid begonnen met de aanleg van een Dyson Sfeer? Er zijn kosmologen die menen dat iedere intelligente beschaving in het universum op zeker tijdstip in zijn ontwikkeling zijn planeet met een dergelijke technologie zal omringen. Zelfs was er er in september vorig jaar even sprake van de mogelijkheid dat een dergelijke Dyson Ring was ontdekt bij ster KIC 8462852 in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). De meest waarschijnlijke mogelijkheid, een meteorenzwerm, kwam niet in aanmerking. Het laatste woord is er nog niet over gevallen.

Gisteravond maakte Ans rogvleugel klaar. Lekker, zeg. De smaak van het vlees doet aan krab denken. Vannacht tot één uur Skyrim, tot ik in een onderaards labyrinth op een probleem stuitte dat ik niet meteen wist op te lossen. Vandaag dus verder; ik heb een paar ideeën hoe ik het aan moet pakken.

De dag begint opnieuw stralend zonnig. Lekker dat het alweer zo vroeg en lang licht is. Van de haven een bericht dat er een groep jongens in het voorzieningengebouwtje is geweest. Die wisten dus de toegangscode. Er wordt geen melding van schade gedaan, maar de code is snel veranderd.

We halen de zeilhuik uit het bad na een nacht weken. Afspuiten en te drogen hangen over twee deuren in de gang. Lekkere ochtend. Ik handel de belastingaangifte af; je kun het maar klaar hebben. Daarna los ik de problemen in het labyrinth op Skyrim tamelijk gemakkelijk op. Vanaf 11 uur is het erg druk op de sluis met zondagse wandelaars. 's Middags komen Tessa, Jeff en Vajèn op de thee en straks komt Barbara nog langs, waarschijnlijk met haar meiden. Terug naar boven

Schrikkeldag op de stadswal. Door de kale takken van de kastanjebomen schemert de toren van de Grote Kerk. Het carrillon speelt 'Bist Du bei mir'.

Maandag 29-02-2016

Schrikkeldag in de Gregoriaanse kalender die sinds 1582 aangehouden wordt. In ons land overigens pas vanaf de jaren 1700-1701. Over twee jaren, omdat de Zeven Provinciën het niet allemaal op dezelfde datum deden.

De zon komt stralend op over de huizen op de Kriekenmarkt. De hemel is strak blauw en wolkenloos. Lente, voor het gevoel! Dat nodigt uit tot de obligate halve wallenloop. Toch is de noordoostenwind opnieuw schraal, net als gisteren. Het water in de Merwede staat nog hoog en stroomt snel. In de Duveltjesgracht staat het lichtkunstwerk van Jan van Munster onder water. De baggerboot bij de jachthaven is weg, maar de grote stalen happers staan nog onderaan de wal. Door de kale takken van de kastanjebomen zien we de toren van de Grote Kerk (foto hierboven). De heldere klanken van het carrillon slingeren zich over de huizen. Het leven is mooi. Ik herken 'Bist Du bei mir', de melodie van de bekende aria van Bach uit het Notenbüchlein dat hij voor zijn vrouw Anna Magdalena schreef. De melodie is overigens niet van hem; die komt uit een verloren gegane opera van Stölzel.

Thuis vouwen we de zeilhuik op, die intussen droog is. Gaat overmorgen mee naar de zeilmakerij. Ik herinner me dat ons ICP, het eigendomsbewijs van de boot, verlopen is. Toch maar een nieuw aanvragen, al gaan we dit jaar niet naar het buitenland (je weet maar nooit) Dat moet niet meer bij de ANWB, maar bij het Watersportverbond. Ik dacht dat dat ook ANWB was, quod non. Het gevolg is dat eerst weer een account moet aanmaken en activeren. Gedoe. Enfin, uiteindelijk heb ik een digitaal formulier voor me, waarin je alle gegevens (NAW + boot) weer moet invullen. Vroeger hoefde je alleen maar je oude ICP te mailen. Tenslotte ben ik klaar en klik op deknop 'versturen'. Dat lukt niet. 'Er is een onbekende fout opgetreden', meldt een subschermpje, 'controleer uw gegevens'. Daar is niks mis mee. Ik bel maar eens op. Een vriendelijke dame zegt dat het klopt, ze zijn er zelf ook juist achter, hun systeem kent de schrikkeldag niet. Morgen nog maar een keer proberen.

De vluchtelingen uit de conflictgebieden zijn op weg naar Europa niet tegen te houden, ik heb het altijd gezegd. Vandaag breken driehonderd vluchtelingen met een stormram door het grenshek van Macedonië bij de Griekse grensplaats Idomeni. De economische migranten zijn ook niet tegen te houden. Het beleid van Oostenrijk, Slovenië, Kroatië en Servië om per dag maar 580 vluchtelingen door te laten, werkt niet. Een volksverhuizing kun je nauwelijks blokkeren; ook niet als er daadwerkelijk een fort van Europa wordt gemaakt met wapens, tankgrachten, electrische geladen hekken en wat dies meer zij.

Vanmiddag gaat Ans naar Tessa (alles in orde). Ik speel de hele middag Skyrim. Terug naar boven

Dinsdag 01-03-2016

Gisteravond las ik dat Jan Foudraine op 87-jarige leeftijd is overleden. Tijdens mijn eerste baan in 1973 als dokter in de psychiatrie had zijn boek 'Wie is van hout' grote invloed op me. Eindelijk een Nederlandse psychiater die streefde naar begrip voor patiënten op basis van wat ze zelf probeerden uit te drukken. Ik heb het beschreven in de eerste helft van deel 3 van mijn romancyclus. Later voegde Foudraine zich als Swami Devi Amrito bij de Bhagwan-secte. In de eerste helft van de jaren 80 was dat in ons land erg in de mode.

In de jaren 80 las ik Foudraine/Amrito's boek 'Oorspronkelijk gezicht' (1979) nog, maar ik verloor al snel mijn interesse ondanks dat de grote seksuele vrijheid bij de Bhagwan-aanhangers me wel aantrekkelijk leek. In 1985 bezocht ik zelfs eens een Bhagwan-commune die huisde in een verbouwde gevangenis in Amsterdam. Ze droegen allemaal oranje of rode kleding, die mensen, en er waren verdraaid leuke vrouwen bij. Nog vorig jaar, toen we in Lagos lagen, zagen we een boot aan onze steiger met adepten van Bhagwan. Allemaal in oranje gekleed en aan de lijn hingen oranjerode handdoeken en ondergoed.

Foudraine werkte tot het laatst van zijn leven als psychotherapeut. Hij baseerde zich vooral op Krishnamurti en meditatie. Het grote probleem van de mens was volgens hem het ego, dat eenieder apart zet van de rest. Dat ego moest je dus loslaten, vond hij, waarna de ontwaakte mens als een druppel oplost in de oceaan van bewustzijn om hem heen. Tja, daar bedank ik graag voor. Als het tijd is om de pijp uit te gaan, kan zoiets altijd nog.

Gisteravond zag ik in mijn e-mailbox de eerste correctieproef van het JS-boek van een redacteur van de uitgever. Omdat er haast bij is, gelet op de start van de cassatie over een maand, werkte ik tot één uur er doorheen en zond het terug. Aan mij zal het niet liggen.

Vanmorgen vrieskou en morgenrood. Al gauw trekt de hemel dicht. We rijden vroeg naar Oost voor boodschappen bij Plus Jan Sterk. Het is dan niet druk. Daarna door naar anderhalf uur fitness. Als we naar buiten komen valt er kille regen. Onderweg rijden we langs het vroegere boekenantiquariaat van Rijk & Joke op de hoek van de Robberstraat en de Kriekenmarkt. De winkelruimte staat alweer een paar jaar leeg, maar nu zie ik dat er schilders aan het werk zijn. In een flits zie ik dat de dichtregel van Fernando Pessoa ('Lezen is dromen aan de hand van een ander') verdwenen is.  Wel verdraaid; die regel is onderdeel van de Gorcumse Poëzieroute! Dat kan niet zomaar! Het is in korte tijd het derde gedicht dat verdwijnt. Die eerste twee hebben we intussen hersteld. Hiermee zie je een kritisch punt in de route gedemonstreerd: het onderhoud. Terug thuis mail ik het door aan de werkgroep, die de route beheert. Al snel komt er antwoord van Bert van't Land, dat hij het ook zag. Er was geen opzet. De schoonmaak- en opknapbeurt was iets te grondig; de eigenaar zal het gedicht weer laten aanbrengen.

Daarna lukt het, in tegenstelling tot gisteren (schrikkeldag), om bij het Waterportverbond een nieuw IPC aan te vragen.

De hele middag lang sombere regen. Ans gaat met haar jeugdvriendin op de thee bij Barbara en ik speel lekker verder met Skyrim. Nu level 39. Vanavond een laatste vergadering met sleutelfiguren over een alternatief voor het vorig jaar door Boekhandel Cursief getorpedeerde boekenbal. Terug naar boven

Bij zeilmakerij Van der Werf bekijken we onze genua.

Woensdag 02-03-2016

Hilarisch, als het tegelijk niet zo zorgelijk was: slechts een op de vier Nederlanders vindt dat ons land (ook) in actie moet komen als de Russen Turkije aanvallen. In NAVO-verband uiteraard, want het NAVO-verdrag schrijft voor dat een aanval op één van de verdragspartners opgevat wordt als een aanval op allen. Dat blijkt uit een enquète van TNS-NIPO in opdracht van de Atlantische Commissie. Wel wil men dat Turkije ons vluchtelingen probleem oplost, maar bij een Russische aanval op dat land moeten de VS het probleem maar oplossen. Overigens ligt het ook bij de bevolking in Duitsland zo. De jongere generaties weten niet meer waar de NAVO voor was. 'Free-rider gedrag', zegt men bij de Atlantische Commissie, 'we verwachten wel dat anderen voor ons de kastanjes uit het vuur halen, maar willen zelf liever niet een inspanning leveren.'

Hilarisch en tegelijk zorgelijk, want het is wijs en bekrompen tegelijk - zoals het een klein land betaamt. Zorgelijk, vooral omdat ook de meerderheid van een machtig land als Duitsland zo denkt. Opmerkelijk is natuurlijk tevens dat ik in mijn linkse jeugd een tegenstander van de NAVO was en nu een voorstander, om de reden dat een sterk Atlantisch verbond in de huidige, onevenwichtige multipolaire wereld noodzakelijk is om onze westerse vrijheden te verdedigen. Maar zo sterk is het westers verbond niet meer. Kortzichtig eigenbelang viert hoogtij, nu in de VS een grillige populist hoge ogen gooit in de presidentiële voorverkiezingen en de EU geen eenheid vormt om het vluchtelingenprobleem aan te pakken. Griekenland wordt meer en meer het vluchtelingenopvangkamp voor Europa nu omringende landen (Macedonië, Bulgarije) en EU-lidstaten als Slovenië en Oostenrijk hun grenzen bijna hermetisch afsluiten voor migranten. De Griekse premier Tsipras dreigt desnoods alle besluitvorming in de EU te blokkeren en ik begrijp hem.

Vannacht en vanmorgen nog steeds kille regen en wind. We rijden naar Made om met de zeilmaker te praten over onze zeilen. De zeilhuik nemen we mee om wat gaten te laten repareren. Op de uitgestrekte werkvloer spreiden ze onze zeilen uit (foto bovenaan) Ze zijn inmiddels gewassen. Bij Van der Werf vinden ze ons grootzeil nog redelijk in orde, maar de slijtage van de genua is behoorlijk. Het zeil kan nog een keer hersteld worden, maar de kans bestaat dat het doek gaat scheuren tussen nieuwe - sterkere - delen en de oude. Een alternatief is om het zeil wat kleiner te maken. Ook zouden we ons andere voorzeill, dat we met leuvers op het kotterstag voeren, geschikt kunnen laten maken om in te rollen. We hebben dat zeil weinig gebruikt en het is weliswaar een stuk kleiner. Anders zouden we een voor circa 3000 euro een nieuwe genua moeten laten maken. We overleggen en besluiten om het oude voorzeil voor 500 euro nog één keer te laten opknappen. Misschien valt het mee.

Op de terugweg naar Gorcum overvallen ons zware hagelbuien. Thuis de hele middag - ja - Skyrim gespeeld. Bericht over het kwetsbare ego van de Turkse president Erdogan: er lopen momenteel 1845 rechtszaken wegens het beledigen van de president. Lijkt me een record. Terug naar boven

Donderdag 03-03-2016

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, toont over februari een forse plus: + 0,83^o Celsius. Dat is een nieuw record sinds het begin van de metingen in 1978. Het komt waarschijnlijk door de voortgaande invloed van de record-sterke El Niño. El Niño's pieken doorgaans in februari en - zoals je in grafiek hiernaast kunt zien - de huidige overtreft inmiddels de record El Niño van 1998.

Vandaag een dag met nogal wat zon. Ik zie er weinig van want in de e-mail zit een nieuwe drukproef van het JS-boek. De tweede. Ik ben er de hele dag mee bezig. Ans helpt mee en vindt ook de nodige fouten. Straks gaat hij retour uitgever en gaan we op de borrel bij onze oude vriendin in de Molenstraat. Terug naar boven

Het verre sterrenstelsel GN-z11 ligt bijna aan de rand van het heelal (bron: NASA)

Vrijdag 04-03-2016

Het oude sterrenstelsel in de Grote Beer, dat een team van internationale sterrenkundigen (onder wie drie Nederanders), staat op een recordafstand van 13,4 miljard lichtjaar. Het stelsel is GN-z11 genoemd (foto boven) en kon ook worden teruggevonden in oudere data van de Hubble Space telescoop en en de Spitzner telescoop. Het verre stelsel bevindt zich in de tijd op 100 - 150 miljoen jaar afstand van het tijdstip waarop het jonge heelal voor licht doorzichtig werd. Verder terug kunnen we met licht of andere electromagnetische straling niet kijken. Het universum is zelf 13,8 miljard jaar oud. Met detectoren van zwaartekrachtgolven, die pas geleden ontdekt werden, kunnen we wel verder kijken. Zo'n detector is de Einstein-telescoop, die over circa 15 jaar in bedrijf komt.

Ik zei aan het begin van dit stukje dat het een 'oud' sterrenstelsel was. We weten niet eens of het nog bestaat. Op de foto's is het nog jong. In de 13,4 miljard jaar die sindsdien verstreken zijn, kan het allang weer vergaan zijn.

Het stelsel GN-z11 is veel helderder dan op die afstand werd verwacht. ‘We dachten dat sterrenstelsels geleidelijk aan ontstaan en langzaam groeien door het aantrekken van gas en botsingen met andere stelsels’, zegt coauteur Ivo Labbé (Leiden), ‘maar door deze ontdekking moet onze interpretatie van het vroege heelal op de schop.'

Intrigerend is ook demysterieuze flits van radiostraling, die nu al voor de elfde keer opduikt. Snelle radioflitsen vormen al een decenniumlang een raadsel voor sterrenkundigen. Tot dusver nam men aan dat ze iedere keer van een andere locatie in heelal kwamen, omdat de heftige explosies die de flitsen veroorzaken volgens de theoretici hun bron zouden moeten vernietigen. Daarbij zou het om supernova's kunnen gaan, of om neutronensterren die in zwarte gaten vallen. Eenmalige gebeurtenissen. Nu lijkt het er echter op dat in elk geval sommige flitsen hun oorsprong vinden in zeer energierijke roterende neutronensterren, die regelmatig extreem heldere flitsen produceren. Dat wordt bij de huidige stand van de astrofysica niet begrepen. Uiteraard duiken er her en der meteen veronderstellngen op over signalen van buitenaardse beschavingen.

Wat een kil rotweer vanmorgen! In de regen gemengd met natte sneeuw rijden we naar Oost voor boodschappen en fitness. Even stel ik me voor dat er elders in Europa mensen zonder onderdak bivakkeren voor gesloten grenzen. Berooide vluchtelingen met kleine kinderen. Het beschamende tekortschieten van Europa.

Pas tegen vier uur wordt het langzaam droog. Hele middag Skyrim. Terug naar boven

Vanmorgen vroeg hangt er dichte mist over de haven.

Zaterdag 05-03-2016

Ik denk dat de Gorcumse scheepswerf Damen Shipyards er achteraf niet erg gelukkig mee is, dat ze oud-mininster van buitenlandse zaken Ben Bot als lobbyist hadden ingehuurd. NRC/Handelsblad bericht vanmorgen dat minister Ploumen (Buitenlandse Handel, PvdA) bij Damen protesteerde tegen zijn werkwijze. Bot laat zich vaker inzetten door het lobbykantoor Meines Holla & Partners in Den Haag. 'Politiek voeden met informatie uit de dagelijkse praktijk', is hun leus. Al eerder irriteerde Bot door op zijn persoonlijk briefpapier te lobbyen voor een uit Libië afkomstige zakenman, die verdacht wordt van witwassen, fraude en het wegsluizen van 28,5 miljoen dollar uit Libische staatsfondsen. Hij verzweeg dat in opdracht werkte van het lobbybureau. Als oud-minister kun je een potje breken. Nu ging het om een verklaring van geen bezwaar voor de export van twee marineschepen van Damen naar Indonesië (die overigens op Damens Vlissingse werf gebouwd werden). Maar hij zei tegen Ploumen dat hij over de situatie in Egypte wilde praten als bestuurder van Radio Nederland Wereldomroep en als voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie. Meerpatijendemocratie? Ja, dat is beter voor het lobbyen. Bot is een ijverige bijklusser; in totaal voerde hij na zijn ministersbaan negentien gesprekken in de discrete wereld van het beïnvloeden van politieke besluiten, met de premiers Balkenende en Rutte en met wel tien ministers en staatssecretarissen. Bot wil er nu echter niets over zeggen. Ach, dat hij wat schnabbelt naast zijn pensioen kan me niet schelen. Politiek Den Haag wordt omzwermd door lobbyisten. Maar je moet het er natuurlijk niet zo dik opleggen dat de minister gaat protesteren. Nu - 16.00 uur - heeft ook minister Koenders geprotesteerd.

Vanmorgen komt er in korte tijd een dichte mist over de haven liggen, die alle geluiden dempt (foto boven). Zelfs het gekwinkeleer van de vogels in de grote es bij de Altenawal klinkt opeens een stuk zachter. Na een paar uur trekt de mist weer weg en geleidelijk aan wordt het zonnig. Even na de middag gaat Ans naar een balletuitvoering van kleindochter Esri in De Nieuwe Doelen. Esri werd deze week 11 jaar. 's Middags kijk ik even op de boot. Geringe lekkage aan bakboord, niet de moeite. Later komen Tessa en Vajèn op de thee. Het boek van Florian Huber over de naoorlogse zelfmoordgolf in Duitsland uitgelezen.

Er is veel ophef over Roemenen die op Nederlandse scheepswerven werken voor 1 euro bruto per uur. Ook bij Kommer Damen. De Nederlandse werknemers zijn te duur en worden ontslagen. 'Ook scheepswerven als Bodewes, Damen en Neptune gebruiken vergelijkbare trucs met Roemeense werknemers, ten koste van Nederlandse banen', zegt de FNV in De Volkskrant. De vakbond spreekt van malafide praktijken. Met een foefje zijn de werkgevers slechts een schijntje kwijt aan loonbelasting en sociale premies. De werkgevers hebben er een antwoord op: 'De scheepsbouw zou zonder de goedkope Roemenen allang uit Nederland zijn verdwenen, gezien de moordende concurrentie van werven uit China en Oost-Europa.' Een van hen beweert dat de belastingdienst met de constructie instemde. Tja, wat een sociale houding, wat moet je dan nog? Het kapitalisme is internationaal. Ben Bot erop af sturen zal niet helpen. Terug naar boven

Het standaardmodel van de deeltjesfysica (bron: wikipedia)

Zondag 06-03-2016

'CERN is mogelijk een nieuw revolutionair deeltje op het spoor!', schrijft de New Scientist. Een grotere ontdekking dan het Higgsdeeltje in 2012 en Einsteins zwaartekrachtsgolven in 2015. Ze weten er de spanning wel in te houden bij de grote deeltjesbotsingsmachine in Genève. Eind vorig jaar vond men in de meetgegevens van de LHC een onverwacht signaal, dat zou kunnen duiden op een nieuw elementair deeltje dat niet past in het vertrouwde standaardmodel van de deeltjesfysica (zie hiernaast) De onderzoekers zagen een 'hobbeltje' op een onverwachte plek in een grafiek. Dit hobbeltje heeft te maken met het ontstaan van twee lichtdeeltjes op het relatief hoge energieniveau van 750 GeV. Als het signaal blijkt te kloppen, zou het een uitbreiding betekenen van het standaardmodel. revolutie in de fysica. Als er inderdaad een nieuw deeltje gevonden is, heeft het misschien te maken met het onverklaarde fenomeen van de donkere materie. Daarvan is er vijf maal zoveel in het heelal dan van gewone materie. Niemand weet wat het is, alleen is het zeker dat het bestaat. Of - wie weet - is het graviton gevonden, het theoretisch deeltje dat de zwaartekracht overbrengt. Na de recente ontdekking van zwaartekrachtgolven zou dat wel heel erg mooi zijn!

Over twee weken is de Moriond-conferentie in het Italiaanse La Thuille. Daar zal meer worden verteld.

Opnames van Ligeia Mare op de Saturnus-maan Titan. Op de linkerrand zijn de verschillende foto's in de periode 2007 - 2015 van de mysterieuze structuur ingezet (foto: NASA)

Maandag 07-03-2016

Raadsels in ons eigen zonnestelsel. Kosmisch gezien dicht bij huis. Vorige week bracht men nieuwe foto's uit die de sonde Cassini in januari 2015 maakte van Ligeia Mare op de Saturnus-maan Titan. Ligeia Mare is een meer van vloeibaar methaan en ethaan. Cassini houdt al jaren het oppervlak van Titan in de gaten. Op een foto van juli 2013 zag men opeens een structuur in het meer, die er in 2007 nog niet was. De lengte was circa 20 kilometer. Op een opname van augustus 2014 was de mysterieuze structuur ook zichtbaar, maar op die van een dik jaar geleden was hij weer verdwenen. Verandert het niveau van het meer? Maar langs de duizenden kilometers kustlijn zie je verderop geen veranderingen. Golven? Bubbels van methaanschuim? Drijvende objecten? Misschien wordt het raadsel in april 2017 opgelost; dan maakt Cassini een nieuwe vlucht dicht over het oppervlak van Titan.

Vandaag is de verjaardag van mijn moeder. Ze zou 96 geworden zijn. Ze overleed echter in 2001 op 81-jarige leeftijd. Mijn vader stierf veel eerder, in 1965 toen hij bijna 45 jaar was. Toch heb ik ze allebei altijd ergens in mijn hoofd. Soms praat ik met ze, niet bewust, maar vanzelf duiken ze opeens op en zeggen iets. Het komt nog steeds voor dat ik me afvraag: wat zou je hiervan gevonden hebben, pa? Of ma? Alsof je nog altijd met ze in gesprek bent. In mijn dromen verschijnen ze ook wel eens. Iedereen met overleden ouders zal zoiets wel hebben.

Vanochtend enige winterse neerslag, regen en natte sneeuw. Dan komt de zon, het is windstil en we besluiten nu eens een hele wallenloop te maken (foto hier) Op zondagen kom je altijd massa's Gorcummers tegen met hetzelfde idee, maar nu is heerlijk rustig. Een spijbelend jongetje staat verloren en doelloos tegen een bal aan te trappen op het sportveldje van Bastion X (tien). De vriendjes zitten op school. Aan de westwal gaan we even kijken bij het voormalige zusterklooster op Heerenlaantje 30. Het werd gebouwd in 1851 voor de Franciscanessen Zusters van Lucia en stond onlangs te koop. De Zusters gaven er tot begin jaren 80 les. Daarna kocht de Gemeente Gorinchem het, restaureerde het pand en nam het in gebruik als onder­komen voor verschillende culturele instellingen. Het is zo'n typisch gesloten gebouw van de katholieken met aan de zijkant zelfs een in- en aangebouwde kapel. Achter de hoge ramen aan de voorzijde hangen affiches over vluchtelingen en - inderdaad - zegt een bordje naast de deur dat Vluchtelingenwerk hier zit. Hier vind je een foto van het pand.

Terug bij de haven klimmen we de trap op naar het havenkantoor om het liggeld voor maart te betalen. De voorlaatste maand. 's Middags gaat Ans naar Tessa en ik speel Skyrim. Terug naar boven

Dinsdag 08-03-2016

De kritiek op het nieuwe vluchtelingenakkoord tussen de EU en Turkije is niet van de lucht. Het beginsel ervan is: Turkije neemt alle toekomstige vluchtelingen uit Griekenland terug en de EU hervestigt een Syrische vluchteling uit Turkije voor elke Syriër die Turkije terugneemt vanuit Griekenland. De daadwerkelijke uitvoering zal zeker heel wat problemen geven. Hier vind je een samenvatting. Natuurlijk valt er heel wat op aan te merken en natuurlijk hebben we geen zin om de staat van sultan Erdogan lid van de Unie te maken. Dat laatste zie ik overigens in de praktijk nog niet zo snel gebeuren en zeker niet zonder strenge voorwaarden wat betreft de rechtstaat en de mensenrechten.

Maar ik snap niet dat al die critici zich niet realiseren dat het nieuwe akkoord waarschijnlijk de laatste kans is om de vluchtelingenstroom te reguleren en de EU bij elkaar te houden. Oorlogsvluchtelingen uit Syrië zullen met een luchtbrug naar de Unie komen en eerlijk verdeeld worden over de lidstaten. Mensen die desondanks de hachelijke oversteek over de Egeïsche Zee wagen worden naar Turkije teruggestuurd, evenals de economische migranten. Het heeft dus geen zin meer om de gevaarlijke zeeroute te kiezen. Dat beginsel moet de gewenste verschuiving in de migrantenstroom geven, althans op de Balkanroute.

We zijn van ver gekomen, want een jaar geleden zou een dergelijke restrictieve regeling niet in je op komen. Europa kan zijn ontwrichting alleen maar voorkomen door de regeling te laten slagen. Gebeurt dat niet door gebrek aan eenheid tussen de lidstaten, dan zullen landen de grenzen verder barricaderen, dan valt Schengen en vervallen de grote handelsvoordelen van de Unie - en blijven de vluchtelingen komen langs alle routes die er nog over zijn. De bange burcht Europa. Ik houd mijn hart vast.

Redelijk zonnige dag. We rijden naar Oost voor boodschappen en fitness. Als we terugrijden is de hemel geheel bewolkt geraakt en dat blijft zo. Weinig te melden. Ans gaat 's middags even naar Barbara en ik - eh - speel Skyrim. Straks komt een oude bekende op bezoek. Terug naar boven

Druk bezig met de correctie van de 3e drukproef en de nummers in de index.

Woensdag 09-03-2016

Gisteravond kwam de 3e drukproef van het JS-boek per e-mail. Toen zaten we met mijn vroegere kennis bij Grieks Restaurant 'Mykonos' op de Langendijk. Ik heb er vandaag de hele dag aan gewerkt. Niet omdat er nog veel fouten in zaten; de meeste tijd zat in het voorzien van de items in de index van pagina-nummers. Waarlijk monnikenwerk, hoewel de zoekfunctie van PDF het wel gemakkelijker maakt. Een beetje non-fictie boek moet een personen- en zakenregister hebben, is mijn opvatting. Het wordt tegenwoordig vaak weggelaten en dat maakt dergelijke boeken een stuk minder bruikbaar. Ans maakte de foto hiernaast van de nijvere auteur.

Zoals het er nu uitziet telt het boek 200 bladzijden. Morgen zal ik de definitieve drukproef ontvangen, terwijl de uitgever een ISBN-nummer zal aanvragen. Hoe de verdere planning er uitziet, weet ik niet, noch de datum waarop het uitkomt.

Terug naar boven

De nieuwe magnetron op zijn plaats in de kombuiskast. De lijst zit er weer op, de handdoekenstang en het kastdeurtje is alweer aangebracht. De houder van de scheepstoeter zit achter het deurtje, die zie je niet.

Donderdag 10-03-2016

Een dag die je de lente doet voelen. Zon en weinig wind, een rug van hoge druk ligt over Europa. Na het ontbijt gaat ieder zijns weegs. Ans gaat de hele dag op de twee zieke dochters van Barbara passen en ik wijd me aan de boot. Allereerst stel ik een lijst van werkzaamheden op voor onze werf en mail hem aan onze steun en toeverlaat Fons. Veertien punten, maar veel zaken kunnen we zelf. De grootste klus is natuurlijk de vervanging van het lekkende waterslot van de motor, dat weggewerkt zit in de bakboord-motorsteun. Een idioot lastig bereikbare plaats (hier de foto die ik destijds in Sicilië maakte); er moet heel wat gebeuren om die eruit te halen.

Een andere klus voor Fons is de vervanging van de ankerrollen op de boeg en het rechtbuigen van de ankerschacht. Die zijn beschadigd toen bij onze afwezigheid in het Spaanse Santa Pola een jacht vol op onze boeg is gebotst. Snel en stiekem verdwenen natuurlijk. Fons heeft ook een afstandbediening voor de ankerlier voor ons besteld. Verder krijgen we weer een warmwaterboiler; de oude ging kapot op Kreta. In de Middellandse Zee hebben we hem niet echt gemist, maar op de terugweg langs de Atlantische kust was het geen feest om koud te moeten douchen. Er moet ook een nieuwe accu komen voor de generator. Dat zijn de voornaamste klussen.

De installatie van de nieuwe magnetron, die we een aantal maanden geleden kochten, neem ik vanmorgen ter hand. Een leuk klusje, snel uit te voeren - dacht ik. Maar hij past niet zomaar op de plek in de kast bij de kombuis, waar de vorige zo gemakkelijk uit te halen was. Hij blijft steken bij het inschuiven. Is hij soms een maatje groter? Is het de lezers wel eens opgevallen dat mensen die aan het klungelen zijn, in zichzelf praten? 'Sufferd', zeg ik tegen mezelf, 'nu snap je waarom er 'max' achter de naam van het ding stond. Hij is wat groter, wat nu?' Allereerst haal ik de kastdeur maar eens uit zijn hengsels, maar het gaat nog niet. De magnetron blijft steken op de lijst om de kastopening. Die kun je losschroeven, maar eerst pak ik de duimstok. Kan het ding er sowieso wel in? Opmeten levert op dat hij erin past en nu herinner ik me dat ik destijds wel de buitenmaten opschreef en aan boord controleerde. Zo geweldig stom ben ik dus ook weer niet. De omlijsting zit met schroeven vast. Hij kan er nog niet af; de handdoekenstang en de houder van de scheepstoeter zitten in de weg. Die schroef ik ook los. Als alles uit de weg is en de lijst ook, kan de magnetron erin. Pff... (foto hierboven) In elk geval kunnen inbrekers hem niet zomaar van zijn plek halen.

Terug thuis pak ik het laboratoriumformulier en loop met stevige pas naar het ziekenhuis, voor bloedafname. Het is weer tijd om mijn PSA te laten bepalen; over twee weken heb ik een afspraak met de uroloog. Iedere keer weer spannend. Het is heerlijk wandelweer. In het ziekenhuis weet ik niet meer waar de prikpoli is. Niet meer op de 1e verdieping van de noordvleugel. Daar is-tie al vier jaar niet meer, zeggen ze bij de balie en wijzen me de weg. Ik kom gelukkig geen enkele bekende tegen. Met licht gemoed aanvaard ik de terugweg door het Piazza Center. Voor vijf euro koop ik een uitverkoopboek bij de Bruna, over oorlogsjournalistiek in Uruzgan van Joeri Boom, aanbevolen door Joris Luyendijk. Ach, zoveel boeken belanden in de ramsj. Ik geloof overigens dat uitgevers hun oplages steeds kleiner maken. Bijdrukken is gemakkelijk en snel met desktopprinting of printing-on-demand. Ze geven niet minder titels uit, eerder méér, maar de oplages zijn veelal lager.

Middag. Ik lees een boek over niets ('Niets. Van vacuüm tot absolute nulpunt', samenstelling Jeremy Webb, New Scientist, 2013) Altijd leuk. Pak je rekenmachine en deel 1 door 0. Dat mag niet, zegt wiskundige Ian Stewart in het boek, de rekenmachine geeft 'error'. Ik pak dus mijn rekenmachine en deel 1 door 0; ik krijg 0. Geen 'error'. Hm. De uitkomst 0 betekent volgens mij dat je niet deelde. Je uitkomst zou 1 moeten zijn. Deel iets door nul en je deelt niet. Lees een boek over niets en je leest niet c.q. niets. Enzovoorts. Terug naar boven

Vrijdag 11-03-2016

Weer zo'n lekkere lenteachtige dag: zonnig, windstil, tien graden. Vandaag kleinkind Esri over de vloer, die nog hoest en kwakkelig is. Daarom ga ik alleen naar de fitness in Oost. Daarna kijk ik aan boord nog eens naar dat kastdeurtje, waar de nieuwe - wat grotere - magnetron achter zit. Dat deurtje was ooit een van de twee toegangen tot onze riante achterhut. Met de inbouw van de wasmachine ontstond erboven een kast, waar de oude magnetron mooi in paste. (Een foto daarvan staat hier) Alleen zat de deurklink in de weg;die hebben we toen afgezaagd. Juist omdát de nieuwe magnetron wat groter is, komt het stompje van de deurklink ertegenaan. Onderzoek leert me dat je het er gewoon uit kunt halen, als je het sluitplaatje losmaakt. Zo gepiept. Waarom deden we dat destijds niet gewoon?

Het is heerlijk in het zonnetje in de kuip. Foto hierboven. Maar ik ben niet zo'n zonzitter, ik moet aan het werk. Mijn nieuwe uitgever streeft ernaar om op 23 maart a.s. het JS-boek uit te brengen. Op die dag zal de advocaat-generaal van de Hoge Raad zijn advies uitbrengen over het cassatieverzoek van het openbaar ministerie. Dat zal in elk geval ophef geven, zowel bij afwijzing (dan blijft de vrijspraak intact) als bij toewijzing (dan moet een ander gerechtshof de strafzaak tegen JS over doen) Uiteraard een goed moment om het boek uit te brengen. De uitgever heeft nu mijn concept voor de covertekst nodig. Die zet ik in elkaar en mail hem door.

Om twee uur komt pappa Michel zijn dochter halen. We doen samen de weekendboodschappen in de stad. De terrassen aan de zonzijde van de Markt zitten vol. In de winkelstraten zijn alweer een paar zaken gesloten. Het loopt hard achteruit in de binnenstad, maar we hebben nog steeds drie boekhandels. Terug naar boven

Mijn advies: stem vóór het Oekraïne-verdrag.

Zaterdag 12-03-2016

Chagrijnige kiezers lijken het 'nee'-kamp bij het aanstaande referendum over het Oekraïne-verdrag een meerderheid te zullen geven, schrijft De Volkskrant (57 vs. 43%) Dat is niet omdat ze tegen het verdrag zijn, blijkt uit een representatieve peiling van onderzoeksbureau I&O Research, nee, ze zijn tegen de Europese Unie, tegen de regering en ze denken dat Oekraïne door het verdrag lid van de Unie zal worden. Dat het verdrag het land helpt de corruptie onder de knie te krijgen en een rechtstaat te worden, dat het de handel sterk bevorderd en dat je het land uit de greep van Poetin trekt, schijnt niets uit te maken. Hoe is het mogelijk? De regering en de verstandige politieke partijen moeten verantwoordelijkheid nemen en de uitslag naast zich neer leggen bij een meerderheid voor 'nee'. Die moed moeten ze hebben, temeer omdat de opkomst weliswaar boven de vereiste 30% zal komen - volgens de steekproef 37% - maar omdat dat niet meer zegt dan dat 57% van 37% uitgesproken tegen is. Dat is circa 20%, het bekende chagrijnige deel van Nederland dat overal tegen is. De Wilders-aanhang, negatieve heethoofden waar je je niets van moet aantrekken. Alle andere EU-staten kiezen er immers voor om Oekraïne op de been te helpen. Dat is pas een duidelijke meerderheid! Nederland moet zich daarbij neerleggen en verder niet zeuren. Negatievelingen moet je negeren, was vroeger een les in het management, geef je aandacht aan de positieve 20%.

Fraaie lentedag. Ans gaat naar de fitness (omdat ze gisteren niet kon) en ik ga vast naar het bootje. Heerlijk klusweer; de beide buurmannen zijn ook aan het werk. Vandaag willen we de achterbak eens uitmesten. Die is al minstens zeven jaar niet meer open geweest; het is de plaats waar het reddingsvlot, de reserveankers en het roer van de windvaanstuurinrichting zijn opgeborgen. Al die jaren nooit nodig gehad. Tja, en nu is het slot niet open te krijgen. Waren we ooit in nood geraakt, dan was er geen tijd geweest voor 'jutteren' met WD-40. Nu lukt het wel om na gejutter het slot gangbaar te maken, maar de scharnieren van de sluiting zitten hopeloos vastgekoekt door zout en prut. Dus sla ik de scharnierpinnen van het luik eruit, zodat ik de bovenklep kan optillen. En zie: het vlot ziet er nog prima uit (foto hier) De kettingvoorlop van het zware ploegijzeranker is volledig verroest. We hijsen alles op de steiger en met de Dremel van de buurman verwijder ik het verroeste stuk ketting. Na een paar uren poetsen zien de achterplecht, zwemplatform en achterbak er weer netjes uit (foto hier) Het vlot nemen we op het steekkarretje mee naar huis; het zou een keer gekeurd moeten worden.

's Middags komen Tessa en Vajèn op de thee. De kleine wil om een of andere reden voortaan 'Vajènnypenny' genoemd worden. Misschien een variant op Miss Moneypenny? Straks ga ik voor de presentatie van een nieuwe bindel van de Gorcumse dichteres Lans Stroeve naar Boekhandel De Mandarijn. Terug naar boven

Zondag 13-03-2016

In de Gorcumse Boekhandel De Mandarijn vind je op de eerste verdieping het zogenaamde Steinzium van de wereldliteratuur. Dat is is een eerbetoon aan de vindingrijkheid van Pieter Steinz, Nederlands journalist, literair criticus en schrijver. Het is de locatie waar de Gorcums/Rotterdamse dichteres Lans Stroeve gisteren aan het eind van de middag voorlas uit haar beide gedichtenbundels, 'Leerling in de tijd' uit 2007 en 'Olympisch zwemmer' uit 2015. Beiden uitgegeven door de Arbeiderspers. De kleine ruimtes van het Steinzium waren flink gevuld met liefhebbers. Pim van Mourik, literatuurliefhebber en cultureel gangmaker in onze stad, hield een geïnspireerde inleiding (foto hier). De gedichten die Stroeve daarna voorlas werden op de wand geprojecteerd, zodat je je er goed op kon concentreren.

De gedichten van Stroeve zijn eigenlijk prozagedichten, rijm zul je er niet in vinden. Natuur en natuurkunde spelen een grote rol; bijvoorbeeld over wat de rode kleur van rode wijn veroorzaakt. Daarover raakte ik na afloop in een geanimeerd gesprek met de dichteres; met een glas rode wijn in de hand, natuurlijk. 'Ik doe mijn best al die moeilijke fysica te begrijpen', zei Stroeve. 'Meestal lukt dat niet en juist dan komt er een gedicht van.' Een interessant procedé, dat ze zelf misschien zo beschrijft:

Maar bij mij loopt een lijntje van de wijnfles op

de bodem naar de zomer boven want het schijnt

dat de tijd die je vissend doorbrengt niet door

een god van je leven afgetrokken wordt.

(uit: 'Lijntje', uit de bundel 'Olympische zwemmer', blz. 48)

Weer een mooie lentedag, zij het een fractie frisser door iets krachtiger oostenwind. Ans gaat met Tessa naar het fitnesscentrum op Oost. Ik lees het boekenweekgeschenk van dit jaar van de hand van David van Reybroeck. Een leuk boekje over het bizarre lot van de bakker Joseph Rixen, adoptiekind en later inwoner van de curieuze enclave Neutraal Moresnet tussen België en Duitsland. Later op de ochtend word ik ziek, ik die al-ik-weet-niet-hoelang niet ziek geweest ben: buikpijn en kotsen. Ans zegt dat ik het van kleine Vajèn heb gekregen, die van de week hetzelfde had. Pff, van de buikpijn kan ik haast niet stil liggen, maar er is geen défense en ik heb geen koorts. Geen appendicitis of iets van dien aard.

Ik trek de gordijnen dicht. Buiten lopen talrijke wandelaars langs op de maandelijkse Culturele Route en de Poëzieroute. Die hoef ik niet te zien noch zij mij. Ik ga op de bank in de woonkamer liggen en trek mijn knieën op naar mijn borst. De foetushouding is het meest draaglijk. Ans komt thuis en is ongerust. 'Wil je iets eten?' Nee, absoluut niet. Ach, en het is zulk mooi weer, ik had nog iets op de boot willen doen. Maar dat is onmogelijk, bewegen verergert de pijn. Na een paar uur val ik in slaap. Als ik wakker wordt is de buikpijn een stuk minder. De geliefde brengt me een kop thee, die goed valt. Voorzichtig schuif ik achter mijn bureau.

Ondanks migranten, vluchtelingen en de reactionaire demagogie van Wilders worden secularisatie en Verlichting sterker in ons land. Uit een onderzoek dat KRO Kruispunt liet doen, blijkt dat ruim 68 procent van de Nederlanders opgeeft buitenkerkelijk te zijn, 25 procent is christelijk, 5 procent is moslim en 2 procent hangt een niet-christelijke godsdienst aan. Bijna een kwart van de mensen zegt atheïst te zijn. In 2006 was dat nog 14 procent. Verder beschouwt 31 procent zichzelf als spiritueel, terwijl dat een paar jaar geleden nog 40 procent was. Er is nog vooruitgang. Ook het aantal mensen dat gelooft in iets als een hogere macht is afgenomen van 36 naar 28 procent. Gelovigen dienen zich gedeisd te houden en te aanvaarden dat in zo'n land als het onze de Zondagswet wordt afgeschaft. Wat je op zondag doet, zoals het lopen van de Culturele Route, werken, rusten of fitness, is ieders persoonlijke zaak. Terug naar boven

Maandag 14-03-2016

Het is een koude dag. Ondanks overdadige zonneschijn maakt de ijzige wind uit het noordoosten het schraal. We lopen naar de maandagochtendmarkt voor verse vis (foto hier) Ans koopt paastakken. Thuis zet ze die in de serre in een vaas voor de schuifpui. Ze hangt er vlinders in en glazen bollen met paasfiguurtjes. Daarna gaan we naar de boot. Zolang het mooi weer is, profiteren we ervan door dagelijks iets aan boord te doen. Vandaag halen we een aantal lijnen op om te wassen in de wasmachine. Verder neem ik de oude Epson-scanner mee die ik in 2009 kocht toen we in Roemenië lagen. Eens kijken of hij nog werkt. Dat doet hij, ik houd hem als reserve aan boord. Verder bestel ik via een apart spareparts-formulier bij Jeanneau-importeur Nautisch Kwartier Stavoren een nieuwe dop voor de dekvuller van Amiot. Die dop ging in Sicilië kapot. Hij zat muurvast en we moesten hem losslaan, waardoor er stukjes afsprongen. Ook bestel ik een nieuwe sluiting voor de achterbakskist. Je kan bij het formulier foto's meesturen, maar het uploaden gaat niet. Dus mail ik ze maar. Benieuwd hoe lang het duren zal, want ze staan nu natuurlijk op de HISWA.

Reis ongelimiteerde tijd door het heelal. Voyage au bout de la nuit. Je zult het niet bereiken, ook al reis je honderden milennia met de snelheid van het licht. Er zijn geen grenzen aan de ruimtetijd. Reizen door ruimtetijd is enorm saai. Het is overal hetzelfde: alles beweegt, sterrenstelsels in de vorm van spiralen of hopen, onafzienbaar lege kwartieren met soms een enkele zwerfster of een weesplaneet, dan weer sterrenstelsels of gaswolken, een enkele geëxplodeerde reuzenster, een supernova. Na onvoorstelbaar lange tijd passeer je de plaats waar je begon, maar je reist verder, in een andere richting. Het beeld is overal hetzelfde, tot je ooit in de zwaartekrachtval van een zwart gat terecht komt. Je valt onherroepelijk door de waarnemingshorizon naar binnen toe, je lichaam wordt door de toenemende gravitatie uitgerekt tot een superdunne sliert spaghetti. Teruggaan is onmogelijk, niets kan de enorme zwaartekracht van het gat overwinnen, je valt door tot je massa oneindig groot wordt. Dit is de enige plek waar het universum een grens kent. Het heet een singulariteit en niemand weet wat daar gebeurt, behalve

tuimte en tijd er ophouden te bestaan. Sommigen, onderwie veel SF-schrijvers, denken dat je door de singulariteit heen kunt schieten en dat een zwart gat aan de andere kant een uitgang heeft, naar een ander zwart gat elders in het heelal. Dat zou de oneindige saaiheid niet oplossen, maar je zou je wel sneller kunnen verplaatsen met supergrote stappen. Er zijn ook wetenschappers, die denken dat de singulariteit uitkomt in een ander heelal. Nog meer van hetzelfde? Anderen zeggen dat je in 'the bulk' terechtkomt, een soort 'hyperspace' met meer dimensies dan de schamele vier die wij kennen. Dat zijn snaartheoretici, aanhangers van Braan kosmologie en M-theorie. Wil je daar zijn? Of het daar minder saai is of helemaal niet, weet niemand. Waar wil je eigenlijk wel zijn, trouwens?

krimp te geven en niet te zwichten voor de opkomst van die AfD. Dat is een statuur en een dapperheid die destijds in de Weimarrepubliek bij de opkomst van het nazigespuis niet voorhanden was. Als er nu maar niet een dwaas komt, die... Ik krijg steeds meer bewondering voor die vrouw. Niemand van onze eigen generatie politici, geen enkele, kan in haar schaduw staan. Dat ik dat ooit van een christendemocraat zou zeggen... Terug naar boven

Dinsdag 15-03-2016

En dan nog de Polen, de Slowaken en de Hongaren die sowieso tegen zijn. Onbegrijpelijk is in eigen land de tegenstem van fractieleider Buma, terwijl het CDA zelf een aantal maanden geleden nota bene nog met een soortgelijk plan kwam.

Het is alsof veel mensen persé willen dat het plan mislukt en dat de humanitaire ramp alsmaar toeneemt. Ze hebben de illusie dat er niets hoeft te veranderen, als we de grenzen maar dicht doen. Maar dat gaat de toestroom niet keren, de demografische ramp die ons leven voorgoed zal veranderen. De vluchtelingen zoeken nieuwe routes. Leden van de Albanese mafia kochten onlangs op grote schaal speedboten. Albanië vreest dat de vluchtelingen nu via dat land over de Straat van Otranto naar Italië gebracht zullen worden. Een bekende vluchtelingenroute tijdens de Joegoslavië-oorlog.

Volstrekt niets is er nog te zeggen over de effecten van het plotseling terugtrekken van Russische troepen. Erg onverwacht; je zou haast zeggen dat Poetin ruzie heeft gekregen met een onwillige Assad. Als dat zo is, dan leeft hij niet lang meer.

De dag begint zonnig, maar vanaf tien uur dringt bewolking binnen. Die blijft de hele dag. Ans past vandaag hier op kleine Vajèn, omdat haar moeder moet werken en haar vast oppas Barbara griep heeft. Ik ga alleen naar de sportschool in Oost naast de A15. Begonnen in de nieuwste Conny Palmen, 'Je zegt het' (Prometheus, 2015), over het dichtersechtpaar Sylvia Plath/Ted Hughes.

's Middags mailen ze van de uitgeverij het ontwerp van de cover van mijn boek over JS (zie hieronder) Ze gebruikten voor het voorblad de bekende rechtbanktekening die Aloys Oosterwijk van hem maakte. 'Hoe wil je hem hebben, mat of glanzend?', vraagt de uitgeverij. We kiezen voor glanzend. Terug naar boven

Ans en kunstenaar Izak Boom bij 'Het Beloofde Land', vlak voor we het ophangen boven het dressoir.

Woensdag 16-03-2016

Vandaag ben ik vroeg wakker maar blijf nog wat in bed. We moeten niet te vroeg aan het ontbijt zitten. Ik voel enige spanning, want Ans is vandaag jarig (66) en ik heb een verrassing bereid, die pas tussen 9 en 10 uur komt. Mijn cadeautje - een ring met zwarte steen - ligt in een doosje met strik op haar ontbijtbordje. Maar dat is een afleidingsmanoeuvre, het is niet het échte cadeau. Om half tien gaat de bel, juist als de geliefde onder de douche staat. Enfin, ik laat een bekende Gorcumse schilder/musicus binnen. We drinken koffie tot Ans arriveert; haar haren nog nat. Dan onthult Izak Boom, want die is het, zijn bekende schilderij 'Het Beloofde Land' uit 2011. We hangen het op boven het dressoir, dat is de mooiste plek in huis (foto hierboven en een tweede hier). 'La signature de la terre' van Montyn moet ervoor wijken. Die komt later in onze slaapkamer te hangen.

Het schilderij heeft een bewogen geschiedenis. In oktober vorig jaar hing het op een expositie in het Beatrixziekenhuis, mijn vroeger ziekenhuis. Toen werd het na protesten uit de rechtzinnig-christelijke hoek door de beveiliging verwijderd. Men vond het aanstoot geven (lees hier) Terecht besloot de directie dat het weer terug moest komen. Twee maanden later werd het door onverlaten beklad: er waren twee giftig paarse vlekken van chloorhexidine aangebracht (zie hier), een bekend ontsmettingsmiddel in het ziekenhuis. Op kosten van de verzekering van het ziekenhuis werd het daarna liefdevol gerestaureerd. En nu hangt het bij ons.

Op het levendige schilderij staan tientallen verhalen en beelden uit het streng-christelijke milieu waarin Izak opgroeide. Bij gelegenheid kom ik daar nog wel op terug. Alles heeft een betekenis en eigenlijk vormt het werk de apotheose van de levensperiode waarin de kunstenaar die orthodoxe achtergrond van zich afwierp. Ans vergeleek het vorig jaar graag met de beeldenrijkdom bij Jeroen Bosch; een vergelijking waar Izak bepaald mee ingenomen is. De aankoop is overigens gesloten onder het beding dat het schilderij na de zomer voor twee maanden op een expositie komt te hangen in het Gorcums Museum. Daar gaan we graag mee akkoord.

Buiten is het schraal maar droog. We pakken het autootje en doen boodschappen op Oost en op de terugweg kopen we een auto. Een auto? Ja, ons autootje heeft er 104.000 kilometer op zitten, maar sinds we de boot weer terug in Holland hebben, is duidelijk dat we te weinig ruimte hebben voor het vervoer van bootspullen. Zeilen, kratten, enz. Straks ligt de boot weer in Numansdorp of elders, en dan speelt dat een rol. Dus al enige tijd keken we rond. Vorige week zag ik in een flits bij de Ribo garage aan de Stationsweg een geschikt model. Een Citroën Nemo. Nooit van gehoord. Hij lijkt wat op de Fiat Multipla; volgens sommigen de lelijkste auto ooit. We maken er een proefrit in. De auto is zeer ruim, goed onderhouden, heeft geen enkele schade en hij heeft aan de zijkant achter twee schuifdeuren. Kleur: lichtgrijs metallic. Kilometers: 78.310, bouwjaar 2009. En een schappelijke prijs, temeer waar de verkoper ons nog een mooi bedrag geeft voor ons Fiatje Seicento. Dus worden we het eens. Hier een foto. Volgende week dinsdag kunnen we hem ophalen. We krijgen nog zes maanden garantie.

De geliefde voelt zich erg jarig. 's Middags telefoon van Luciën Baard van TC/Tubantia. Hij had van mijn nieuwe boek vernomen en zal morgen in de krant een aankondiging zetten. Inmiddels zit het huis vol met Ans' meiden en hun aanhang. Vanavond gaan we samen uit eten. Terug naar boven

We poetsen de roestvlekken weg bij de bakskist op het zwemplatform.

Donderdag 17-03-2016

Gisteravond heel gezellig samen gegeten bij Gastrobar 'Meneer de Groot' op de Langendijk. Knus aan een tafeltje helemaal achterin met zicht op de Appeldijk. Het was helemaal niet slecht, hoewel het gerecht met rivierkreeftjes en patat erg machtig was. Vooraf nam Ans truffelrisotto en ik eendenlever. Allebei prima. Ook een lekkere rode wijn uit Alentejo, Portugal.

Vanmorgen komt de zon stralend op in een egaal blauwe hemel. Op de kade en bij de sluis staat een man met een hogedrukspuit alle aangekoekte vuil weg te spuiten. De steigers komen ook nog aan de beurt. TC/Tubantia heeft vanmorgen inderdaad een berichtje over mijn nieuwe boek: 'Boek over affaire jansen Steur' (lees het hier). Typerend zijn de twee lezersreacties bij het stukje. 'Wil deze man uit de ellende van een ander nog een paar cent verdienen?', schrijft ene Jan. Centrum Almelo (whatever that may be) is in dezelfde trant wat uitvoeriger: 'Weer een podium voor die man, die zoveel mensen verdriet en ellende heeft aan gedaan? En dan nu een boek en alles nog een haarfijn uit de doeken doen, alles weer eens tot in de details op rakelen?? En er nog een lekkere stuiver aan verdienen ook?? Laat toch rusten? Deze man heeft genoeg ellende veroorzaakt, denk aan de slachtoffers van deze man! Zij hebben levenslang!!!' Even denk ik: Hoezo levenslang? Ze weten toch al jaren dat ze helemaal geen Alzheimer hebben? Als ze hun leven nu nog niet hebben herpakt, is het niet best voor ze. Maar Ans zegt dat ik dat niet mag denken.

Per email vraag ik bij de gemeente een wijziging van onze binnenstadparkeervergunning aan op het nieuwe kenteken. Het blijkt dat je dat helaas niet online kunt regelen; daarvoor moet je een afspraak maken en langskomen. Aldus gedaan. De autoverzekering handel ik telefonisch af. We gaan naar de boot en poetsen met Jif de roestvlekken weg bij de bakskist boven het zwemplatform (foto hierboven). Daarna pakken we de hele achterkant. Terug thuis belt Enschede FM voor een radio-interview over het JS-boek. De interviewer heeft maar drie minuten, maar het interview duurt vijf minuten. Nu moet hij erin knippen. Tja, alles moet in die media-wereld veel te kort en te flitsend. Je kunt het gesprekje hier beluisteren. Ondertussen mailt mijn uitgever dat het boek uiterlijk volgende week vrijdag 25 maart uitkomt. Willemien, mijn advocaat bij de tuchtzaken, heeft ook gehoord dat er een boek komt, mailt ze. Ik beloof haar een exemplaar op te sturen.

Andere zaken. Het Watersportverbond mailt me dat ze de documenten voor de aanvraag voor een nieuw ICP zoekgemaakt hebben. Of ik ze nog een keer wil sturen? Natuurlijk. De vorige aanvraag mislukte overigens ook al; toen omdat het op schrikkeldag was. Die datum kwam niet voor in hun systeem.

's Middags verder in Connie Palmen. Terug naar boven

17-03-2016. Fernando Lameirinhas treedt op in Boekhandel De Mandarijn.

Vrijdag 18-03-2016

Gisteravond was ik naar Boekhandel De Mandarijn waar de Portugees/Nederlandse zanger Fernando Lameirinhas zijn memoires presenteerde, 'Een fado voor mijn vader' (Meulenhoff, 2016), opgetekend door Frank van Herk. Ik ben al lang een liefhebber van zijn melodieuze, wat melancholieke liedkunst. Op onze zeilreizen had ik drie van zijn CD's meegenomen, die we vaak afspeelden. Geen fado, zoals hij zelf zegt, maar toch fado op mijn manier ('Meu fado'). Zijn stem - hij is nu begin 70 - is niet meer wat het was, maar hij had gisteravond het publiek aan zijn zijde in de welgevulde boekhandel (foto hierboven) en kreeg bij zijn laatste lied de aanwezige dames zo ver, dat ze in koor een ritmisch 'tu-tu' gekoer bijdroegen. 'Tu-tu?' Ja, werkelijk! Ik snapte er niets van. Wonderlijk - wat die latino-zangers toch altijd voor elkaar krijgen! - maar vooruit, erg leuk. Natuurlijk kon ik de kans niet aan me voorbij laten gaan om even met mijn Portugees te pronken, toen de drukke signeersessie op zijn eind liep. Fernando schreef een aardige opdracht in het Portugees voorin mijn exemplaar van zijn boek.

Vanmorgen is het bewolkt en op het randje van droog. Natte aanslag. De aangename sfeer van naderend voorjaar ontbreekt vandaag. We rijden naar Oost voor boodschappen en fitness. Veel boodschappen, want morgenmiddag komt het nageslacht van Ans langs om haar verjaardag te vieren.

Even na drie uur vanmiddag komt het bericht dat het de Europese top in Brussel met Turkije een accoord over het vluchtelingenvraagstuk overeen kwam. Turkije neemt vanaf zondag 00.00 uur vluchtelingen en economische migraneten die naar Griekenland zijn gereisd terug. Daar kunnen ze een asielprocedure in gang zetten; bij goedkeuring worden ze over alle EU-landen verdeeld. De prijs: 3 miljard euro extra, dit jaar vervalt de visumplicht voor Turkse burgers (mits Turkije de afspraken nakomt) en vervolgens worden de onderhandelingen over het Turks EU-lidmaatschap hervat. Om Cyprus erbij te houden, zullen die onderhandelingen alleen over begrotingen en financiën gaan (hoofdstuk 33). Zou het de EU daadwerkelijk gelukt zijn om nu eindelijk wél een eenheid te vormen? Dat zou mooi zijn. Maar - er is altijd een maar - ik begrijp dat het plafond van de regeling een jaarlijks aantal van 72.000 vluchtelingen betreft. Dat is niet genoeg, iedereen weet dat. Wat gebeurt er als dat plafond bereikt is? Terug naar boven

Vorming van een planetenstelsel bij de ster HL Tauri op 450 miljoen lichtjaar afstand (foto NRA)

Zaterdag 19-03-2016

Zien hoe rond een ster zich een planetenstelsel ontwikkelt is erg indrukwekkend. Op de foto hierboven zie je het gebeuren rond de ster HL Tauri op 450 miljoen lichtjaren afstand in het sterrenbeeld Taurus (Stier). De foto is gemaakt door de Jansky Very Large Array (VLA) in New Mexico, USA. Op de vergroting rechts zie in detail een heel vroeg stadium van planetenvorming: klompen van materiaal in een stofschijf rond de ster. De stofmassa's vegen stof op van de ronddraaiende schijf (accretieschijf) en klonteren samen tot planeten. Een prachtig gezicht. Ook in het zonnestelsel is het 5 miljard jaar geleden zo gegaan. Bij HL Tauri zie je hoe het daar 450 miljoen jaar geleden toeging. Inmiddels is dat planetenstelsel dus alweer bijna een half miljard jaar oud. Als er planeten zijn gevormd binnen de leefbare zône van de ster, kan er leven zijn ontstaan. Voor wie meer wil weten: klik hier.

Gisteravond hadden we een supergezellige avond bij onze buren Lourens & Joke. Er breekt vanmorgen een koude, grijze dag aan. Ans maakt twee grote pannen soep voor het verjaardagsbezoek van later op de dag. Nautisch Kwartier Stavoren stuurt foto's van de sluiting van de achterbakskist en de watertankvuldop, die ik bij ze bestelde. Maar eerst betalen, daarna sturen ze het op. Peperduur, bijna tweehonderd euro. Hoewel ik over de vuldop niet helemaal zeker ben, maak ik het bedrag toch maar over.

Later lopen we de stad in voor een taart bij Sweet Ima en appelflappen bij Pannenkoekenhuis Fritella, beide aan de Langendijk. Ondanks de kou is er redelijk wat volk op de been voor een door de middenstand georganiseerd Food, Fashion en Lifestyle Event tegen de malaise in het winkelgebied. Op een aantal plaatsen staan discjockey's voor winkels die nogal vreselijke muziek draaien op hoog volume. Omdat je elkaar niet kunt verstaan, jagen ze de mensen eerder weg. De gemeente heeft van de week ook iets bedacht. Uiterst origineel en baanbrekend: ze wil samen met inwoners aan de slag met een Visie van de Stad. Niet een visie op de stad, maar 'van de stad'. Ik heb zo'n hekel aan bestuurders die alleen procedures kunnen bedenken. Een beetje bestuur heeft zelf een visie, maar dat gaat in Gorcum niet op. Die moet al medio 2017 klaar zijn! Dat is zo overstelpend traag en dat je er moedeloos van wordt. Ik kom er nog op terug.

We leveren onze bijdrage aan het welzijn van de nijvere middenstand door mijn cadeaubonnen, gekeregen voor mijn lezing op 19 januari jl. in Haarlem, te besteden voor de aanschaf van een lichte zomerbroek. Hoognodig want ik heb geen fatsoenlijke zomerbroek, aldus Ans. Thuis hebben we nog even rust; na drie uur zal de invasie van het verjaardagsbezoek op gang komen. Wordt vast gezellig. Terug naar boven

Buiten de Dalempoort vond men van de week een door bevers afgeknaagde boomstam.

Zondag 20-03-2016

Grappig, van de week ontdekte men dat er bevers in Gorcum leven. Een groep vrijwilligers zag bij een schoonmaakactie langs de stadswallen een afgeknaagde boomstam in de buurt van de Dalempoort. Iemand maakte een foto en zette hem op Facebook (foto hiernaast) Misschien zijn die bevers afgedwaald uit de Biesbosch, waar ze in 1988 werden uitgezet, maar ze kunnen ook afkomstig zijn van de groep die in het natuurgebied bij de Wilhelminasluis in de Andelse Maas leeft. Naast een aantal solitair opererende bevers leven er in Nederland anno 2003 ongeveer 200 tot 250 exemplaren, maar het staat nog niet vast dat het al om een volledig levensvatbare populatie gaat.

Gisteren was de kamer vol van verjaardagsbezoek. Ook Ans' broer Cees en zijn vrouw Mieke waren er, plus hun zoon Bob met zijn meisje Marloes. Een gezellige drukte vol vrolijk gekwetter! Ook onze kanarie Sir Geldof deed vol overtuiging mee. De twee pannen met soep (groenten en bruine bonen) gingen vrijwel op. Kleine Vajèn viel in een hoekje op de bank in slaap. tegen half tien waren ze allemaal weer vertrokken en vielen we uitgeput in slaap voor de televisie. Kijk hier voor drie foto's.

Vanmorgen is de hemel bedekt met grijze en donkergrijze wolken, waar de zon vergeefs doorheen poogt te breken. In mijn zondags bad lig ik te peinzen terwijl de kuip volloopt. Het bad bevat geen verklaring voor zichzelf, al lig ik erin. Ik kom immers van elders en het badwater bijvoorbeeld ook. De badkuip is niet hier gemaakt. Het universum bevat geen verklaring voor zichzelf. Dan moet die er wel buiten liggen, zou je zeggen, maar dat kan niet. Buiten het universum bestaan ruimte en tijd niet. Die ontstonden tegelijk met de oerknal. Het universum moet dus wel buiten ruimte en tijd zijn ontstaan. Maar dat kan niet. Iets doen ontstaan is een proces met oorzaak en gevolg. Zonder tijd geen proces en geen causaliteit. Het bad is vol.

Onverwacht bezoek van oude zeilvrienden. Onverwacht bezoek is niet altijd leuk, maar nu wel. Het zijn Geert & Ine van de Anégada. Ik ben net het bad uit, Ans staat nog te douchen. Niettemin erg gezellig om bij te praten. We ontmoetten elkaar in Aghios Nicoláos op Kreta, toen we er in 2009/2010 overwinterden. Later dat jaar voeren we met hen en de Kiara van Jaap & Diana de Leeuw de hele Oriënt langs: Turkije, Noord-Cyprus, Syrië, Libanon en Israël. Zij gingen daarna terug naar Cyprus en wij voeren naar Egypte. Nu ligt Anégada in Licata op Sicilië.

's Middags klaart het weer wat op. De rest van de dag bestaat uit de Matthäus Passion en... Skyrim. Terug naar boven

Evangelist/boer Joop van Ooijen met zijn vrouw en 16 kinderen voor hun boerderij in Giessenburg (detail uit 'Het Beloofde land' van Izak Boom)

Maandag 21-03-2016

Hierboven staat een detailfoto van 'Het Beloofde Land' van Izak Boom, het schilderij dat Ans op haar verjaardag kreeg. Graag laten we de lezers meegenieten. Het schilderij is weliswaar vrijmoedig te noemen, maar zeker niet blasfemisch van aard. De verwijdering en latere bekladding tijdens de expositie in het ziekenhuis was dan ook onbegrijelijk. Boom neemt ermee op indringende wijze afscheid van zijn orthodox-christelijke afkomst. De foto is van de rechterkant en toont de tekst 'Jezus redt' op het dak van de boerderij van Joop van Ooijen in Giessenlanden. Die staat er vanaf 2008. Behalve boer is hij een zeer actieve evangelist. Iedere Gorcummer kent het wel, want de tekst is goed zichtbaar vanaf de weg door de Alblasserwaard tussen Gorinchem en Schoonhoven. Voor de nachten heeft Van Ooijen er schijnwerpers op gericht staan. Het leverde een boeiend juridisch gevecht op over de gemeentelijke welstandsbepalingen en de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting. Elders in Giessenlanden vind je net zulke grote reclameborden, voerde van Ooijen aan. 'Een paar kilometer verderop heeft iemand heel groot ‘Kolenbeurs‘ op zijn dak staan en dat mag wel', zei hij. Tenslotte kwam er een poldercompromis: als de letters wat kleiner werden, mochten ze blijven. In 2014 richtte Van Ooijen de politieke partij 'Jezus Leeft!' op en deed mee aan diverse verkiezingen (Europees parlement, gemeenteraden en provinciale staten) Nergens behaalde hij een zetel.

Op het schilderij van Izak Boom zie hem en zijn vrouw staan met hun 16 kinderen. Er staan nog enkele andere opvallende details op, zoals (links) een van de preekstoelen zoals er elders verspreid over de polder her en der een tiental staat. Eronder heeft iemand zich opgehangen, mogelijk uit wanhoop wegens de zekerheid voor zijn zonden te moeten boeten in de hel. Het juichend opspringende meisje rechtsonder is Elly Zuiderveld, de helft van het evangelische zangduo Elly & Rikkert. We kennen haar nog uit de hippietijd en hun kindermusical 'Het Oinkbeest' (met Elfje Zelfje en de vijf Gompies, samen met Dimitri van Toren). Links van haar zit de vader van Izak Boom achter zijn schildersezel. Helemaal links, iets boven het midden, zie je een eental gemeenteleden dansen rond een Israëlische vlag. Daaraan ligt een ietwat curieuze redenering ten grondslag. Onder christelijke leiding werden de joden in het verleden immers vaak vervolgd omdat de joden Christus kruisigden, maar - zo vinden veel orthodoxe gelovigen - daardoor zijn ook het Nieuwe Testament en het christelijk geloof ontstaan. En dus hijsen ze de Israëlische vlag en vieren ze de feestdagen van de Joodse staat Israël.

De komende tijd zal ik nog een aantal keren details van het schilderij van Boom tonen en bespreken. Vandaag krijgen we een kille dag met veel bewolking. De wind is gekrompen naar noordwest. We lopen naar de maandagmarkt voor vers fruit. 's Middags gaat Ans naar Tessa en ik, ach ik speel Skyrim. Terug naar boven

Linkeronderhoek van 'Het Beloofde Land' van Izak Boom.

Dinsdag 22-03-2016

Verder met onze serie over 'Het beloofde Land', het omstreden schilderij van Izak Boom dat Ans voor haar verjaardag kreeg. Hierboven zie je de linkeronderhoek, die voor een groot deel wordt ingenomen door een bijbelgroep. In orthodoxe kringen komen die vaak bijeen om elkaar voor te lezen en samen te bidden. Bidden gebeurt doorgaans hardop, geknield voor een stoel, en ieder krijgt een kans om hoorbaar voor de anderen de zonden aan de Heer te bekennen. De combinatie met het copulerende stel erboven is typerend voor de wijze waarop men binnen de kringen van extreme gelovigen achter een bosje de kat in het donker pleegt te knijpen. Katholieke priesters kunnen er trouwens ook wat van. Waarom ligt er een gitaar naast hen? Misschien is het de christelijke muziekleraar met zijn pupil? Verdere details als het orgel, het jongetje dat 'kerkje' speelt, het ichthus-teken op een richtingbordje en de defaecerende man linksboven spreken voor zich.

Vanochtend schijnt de zon af en toe door de wolken. De man die de steigers en de kades schoonmaakt met een hodedrukspuit is bij ons in de buurt. Ans loopt erheen en vraagt of hij de groen uitgeslagen vensterbanken bij het voetgangersbrugje schoon wil spuiten. Voor een leuke dame doet hij dat wel even. Ik stel een concept-persbericht op voor de uitgeverij bij het verschijnen van mijn JS-boek (waarschijnlijk a.s. vrijdag) De radio meldt ondertussen de eerste berichten over een aanslag op het vliegveld Zaventem in Brussel. We rijden naar Oost en sloven ons anderhalf uur uit op de sportschool. Op de terugweg meldt de autoradio dat er nog meer aanslagen waren in Brussel met onduidelijke getallen over doden en gewonden. De aandelenbeurzen schieten in het rood. De premier zegt dat we kalm moeten blijven en Wilders roept dat we onmiddellijk alle grenzen moeten sluiten. Ramen en deuren dicht, kruip achter de kachel en houd de boze buitenwereld buiten.

Middag. Overal treft men ineens verdachte pakketjes aan; in een trein bij Hoofddorp en in het pand van Uitgeverij Sanoma, eveneens in Hoofddorp. Mijn uitgeverij meldt dat ik waarschijnlijk morgen de eerste exemplaren van mijn Jansen Steur-boek thuis bezorgd krijg. Voor de officiële dag van uitkomen mikt men op dinsdag na Pasen. We ruimen ons autootje leeg; vanmiddag gaan we hem inruilen voor de nieuwe Nemo (nieuw = 78.000 km). Terug naar boven

Ons nieuwe autootje. Ans met bos bloemen achter het stuur. Dulce links op de achtergrond.in de haven.

Woensdag 23-03-2016

Temidden van alle opwinding over de bloedige terreuraanslagen in Brussel steekt het nieuws over Jansen Steur af als erg irrelevant. Wie windt zich nu nog op over die zaak, behalve zijn slachtoffers? Toch is het advies van advocaat-generaal Knigge in het cassatieberoep wel erg onbevredigend: er is geen reden om de vrijspraak door het Arnhems gerechtshof te vernietigen. De exacte tekst van het advies ken ik (nog) niet. Het zou vast moeten staan dat JS bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zijn patiënten door zijn verslaving gezondheidsschade zouden oplopen. Daarvoor zou JS zich bewust moeten zijn geweest van de substantiële kans op gezondheidsschade bij zijn patiënten. Het gerechtshof achtte dat vorig jaar niet bewezen en de advocaat-generaal nu dus ook niet. Het is me vreemd te moede. Steeds moet ik denken aan de analogie met beschonken achter het stuur gaan zitten; is dat niet eigenlijk evenwaardig aan onder invloed van Dormicum patiënten behandelen? Een middel dat je oordeelsvermogen aantast? In de bijsluiter staat nota bene dat het middel 'het uitvoeren van werkzaamheden of het vermogen om juiste beslissingen te nemen, kan beïnvloeden'. Als dokter wist JS dat uiteraard, maar hij dacht altijd dat hij zich alles kon veroorloven. Maar ik ben geen jurist. De Hoge Raad kan van het advies afwijken, maar dat gebeurt zelden. De uitspraak zou op 17 mei zijn.

Gisteren ons nieuwe autootje opgehaald. Van Garage RiBo aan de Stationsweg kregen we er een bos bloemen bij (foto hierboven). Vanmorgen grijs bewolkt met af en toe even zon. om negen uur loop ik naar de Appeldijk voor een vergadering van het bestuur van de Poëzieroute. Bert van't Land, de drijvende kracht achter de route, zet de stand van zaken uiteen. Op een aantal plaatsen zijn gedichten verdwenen. Die worden hersteld (Hamelhuis, Langendijk - winkelgevel Ny Början, en op het voormalige boekenantiquariaat bij de haven). De route is vrijwel af. Na de Pasen komt de nummering erbij en met een week of twee is de nieuwe routebundel klaar. Voor 5 euro te koop bij de VVV en de boekhandels. We willen hem presenteren in het museum tijdens de Culturele Route op zondag 8 mei.

Vanmorgen arriveren ook van Nautisch Kwartier Stavoren de bestelde dekvuller en de sluiting van de achterkist van onze boot. Straks rijden we naar Vlissingen voor een bezoek aan onze zeilvrienden Piet & Ineke van de Tartaan. Met hen zeilden we vorig jaar van Zuid-Portugal naar Holland terug. Terug naar boven

Uitzicht uit onze hotelkamer in Hotel Arion aan de boulevard in Vlissingen.

Donderdag 24-03-2016

Gisteren rijden we in onze nieuwe Citroën Nemo via Zierikzee naar Vlissingen. Onderweg is het grijs, kil en winderig totdat in Zeeland de zon doorbeekt. We checken in bij Hotel Arion aan de boulevard. Onze kamer heeft een fraai uitzicht over zee. Zeeschepen varen vlak onder ons de Westerschelde uit door de vaargeul, die direct naast het strand ligt (foto hierboven) Nu de zon schijnt is het zicht goed en scherp. In de verte zien we de havenkranen van Zeebrugge en daarnaast is zelfs Ostende zichtbaar. Ook in die richting veel in en uitgaande scheepvaart. In de lobby ontmoeten we even later Piet & Ineke, onze zeilvrienden van de Tartaan. Met hen voeren we vorig jaar op vanuit Portugal naar Nederland. Ze nemen ons mee op een wandeling over de boulevard, het havenhoofd (foto hier) en de oude binnenstad. We staan stil bij de oude eenmansduikboot de Biber van de Duitse Kriegsmarine, die hier opgesteld is in een glazen container. Ze verdedigden er de kust van Walcheren mee toen in 1944 Antwerpen en Zeeuws-Vlaanderen door de geallieerden bevrijd waren. Piet laat ons ook het Dokje van Perry zien, het oudst bewaard gebleven droogdok in Nederland (foto hier) De gemeente Vlissingen liet het restaureren toen de scheepswerf De Schelde ontmanteld werd.

Aan het slot van de wandeling drinken we thee en later witte wijn op een beschut terrasje bij de jachthaven en de aanlegplaats van de loodsboten. Dan nemen Piet & Ineke ons mee naar hun riante huis in een buitenwijk, waar we genieten van cougettesoep en verrukkelijk klaargemaakte zeebaars. Het is heerlijk om herinneringen op te halen, maar de dames willen niet meer de zee op. Nou ja,, voorlopig hoeft dat niet. Dit jaar gaan we door Nederland zwerven en omdat Piet & Ineke dat ook van plan zijn, zullen we ze nog wel eens tegenkomen.

Prima ontbijt vanochtend, daar in Hotel Arion. We rijden terug via Bergen op Zoom en nemen dan de A4. In barendracht stoppen we bij de Ikea. Ans wil okergele kussentjes voor de kajuit kopen - en die hebben ze. Om half twee zijn we thuis en vernemen het nieuws van de dood van Johan Cruijff. Ik ben geen voetballiefhebber zoals men weet, maar Cruijff was toch een icoon van onze generatie. Hij is precies even oud als ik en op dezelfde dag jarig, 25 april.

Bij buurman Datema is een pakje voor me afgegeven. Daar zitten tien boeken in, de auteursexemplaren van mijn JS-boek, opgestuurd door de uitgever (foto hier) Ondertussen blijkt dat De Stad Gorinchem mijn persbericht geplaatst heeft (zie hier). Mijn nieuwe uitgever vraagt een wat uitgebreider auteursbio; dat stel ik op. Vanmiddag komen er een journalist en een fotograaf langs van AD/Rivierenland. De laatste is een oude bekende: Cor de Kock.  Terug naar boven

De cover van mijn nieuwe boek.

Vrijdag 25-03-2016

Gisteravond regent het hard. Even voor elf uur schrikken we op door loeiende sirenes. Twee wagens van de brandweer stormen over de Peterbrug en het Eind naar Buiten de Waterpoort. Overal schuiven mensen hun gordijnen open. Wat er aan de hand was, lezen we vandaag op de website van ZHZ Actueel, die altijd het laatste 112-nieuws uit de regio brengt. Er zou iemand in de rivier zijn gevallen en er werden twee duikteams en twee blusboten ingezet voor een zoekactie. Die man vonden ze later, maar niet in het water. Wie het alarm gaf, weet ik niet. Misschien dachten ze vooral aan een drenkeling omdat er vorige week ook één werd gevonden. Die was echter al overleden. Rivierdoden. Men vindt ze nogal eens, zelfmoordenaars die van bruggen sprongen, opvarenden van boten of mensen die met hun auto te water raakten. Een jaar of wat geleden werd iemand gevonden die al tientallen jaren vermist was. Hij zat nog in zijn auto. Een kille dood.

Vanmorgen regent het nog steeds hard. Morgen schijnt een zonnige dag te worden en dan volgt een druipnat Paasweekeinde. In de haven legden gisteren de eerste passanten aan. De Gorcumse Courant heeft op de website nu ook het bericht over mijn nieuwe boek. Het staat ook hier op bol.com, maar dan nog als 'niet verschenen' en 'beschikbaar op 24-03-2016'. Dat was gisteren. Je kunt het er wel alvast reserveren. Nu weet ik ook de verkoopprijs: € 16,95.

Vanmorgen geen fitness, ik moet naar mijn uroloog voor de halfjaarlijkse contrôle. Altijd spannend, temeer omdat ik de laatste tien dagen wat klachten had (die ik niet zal noemen) Maar die klachten waren vanmorgen helemaal weg, mijn PSA bleek slechts 0,2 ng/ml en bij RT vond de uroloog 'een kleine, benigne prostaat'. Opluchting, vakantiegevoel. Onderweg koop ik AD/Rivierenland. Allemaal Johan Cruijff; op pagina 2 van het regionaal deel staat het interview met mij. RTV Rijnmond belt voor een interview op dinsdag na Pasen. Druk, druk! Maar nu moet je toeslaan met de publiciteit voor je boek. Toch ga ik zometeen naar de uitvoering van de Matthäus Passion in de Grote Kerk. Terug naar boven

Emmy van Boekhandel De Mandarijn legt het JS-boek op de tafel, naast het 3e deel van mijn romancyclus.

Zaterdag 26-03-2016

Gistermiddag. De Grote Kerk is vol en luistert geboeid naar een indrukwekkende uitvoering van de Matthäuspassion door de Christelijke Oratoriumvereniging Gorinchem. Die bestaat al vanaf 1922 en deze uitvoering is de twintigste in successie. Voor de Matthäus zijn een tweede koor en een jongenskoor vereist; in dit geval zijn dat de Christelijke Oratoriumvereniging 'Excelsior' uit Huizen en het Jongenskoor van het Sacramentskoor Breda. De instrumentale begeleiding is van het Barokorkest 'Florilegium Musicum', alles onder leiding van dirigent Toon de Graaf, bevlogen muziekdocent in Sleeuwijk.

Ik zit op de achterste kerkbank, dus eigenlijk vlak voor de ingang van de kerk. Onlangs hoorde ik dat je daar be beste akoestiek hebt, omdat het geluid op die plaats naar beneden komt. Dat klopt, kan ik melden, je hoort de stemmen en de instrumenten zo goed dat je ze goed kunt onderscheiden. Bij polyfonie is dat belangrijk. De solisten vertolkten hun partijen mooi, vooral de volle alt Margareth Beunders en de evangelist Bernard Loonen, die fraai en met ingehouden emotie zong (nota bene een invaller).

Vlak voor de pauze, aan het eind van de slotkoraal van het eerste deel 'O Mensch, bewein dein Sünde groß', klinkt er een harde klap. Iedereen kijkt verschrikt naar rechtsachter op het podium. Is er iemand met zijn stoel vanaf gevallen? Sommigen kijken als om hulp de zaal in. Ik verwacht de vraag of er een dokter in de zaal zit, maar die komt niet. Trouwens, naast me zitten twee oud-chirurgen van mijn vroeger ziekenhuis.

De passie duurt zonder pauze 3,5 uur,maar de laatste jaren last men hier in Gorcum een flinke pauze in van ruim een halfuur. Tijd om even de benen te strekken en de stad in te lopen voor een versnapering. Overigens vond ik het geen lange zit; daar was de muziek te mooi voor. Tegen het einde hield het buiten de kerk op met regenen, de zon kwam door en scheen door de ramen als om alle somberheid en droefenis op te helderen. Voorbode voor Paaszaterdag, die een mooie dag schijnt te worden. Na het wegsterven van het laatste, machtige akkoord hoog in de booggewelven bleef dirigent De Graaf bijna een volle minuut roerloos staan in de ban van de muziek en het applaus barstte pas los toen hij zich eindelijk - onwillig? - omdraaide.

Snel loop ik naar huis om zes van de auteurexemplaren van mijn JS-boek op te halen en ze nog voor sluitingstijd naar Boekhandel De Mandarijn te brengen. Die vinden het leuk om het als eerste te hebben. De overige boekhandels in stad en land kunnen het pas na de Pasen brengen. Medewerkster Emmy legt het stapeltje liefdevol op de grote tafel, naast deel 3 van mijn romancyclus (foto hierboven) In de winkel staat toevallig een vriendin van ons; zij koopt meteen het allereerste exemplaar. In de haven is onze buurboot, de Hanse 43 Bojangles, vertrokken voor zijn wereldreis, die - als het aan de schipper ligt - wel 15 jaar mag duren. Thuis bij Ans tref ik Barbara met haar jongste Esri, die komen mee-eten. Tessa komt ook uit haar werk even langs. Een uurtje later gooit mijn geliefde een glas wijn om over het interview in AD/Rivierenland, dat ik uit had willen knippen. Gelukkig hebben ze bij Tessa thuis nog een exemplaar. Je kunt het interview hier lezen.

Vanmorgen is het fris na een koude nacht. Omdat de hemel vannacht helder was, zakte de temperatuur tot bij het vriespunt. De zon schijnt maar de flinke zuidenwind is niet echt warm. Omdat we gisteren niet naar de sportschool gingen, gaan we vandaag. Eerst Paasboodschappen bij Plus Jan Sterk op Oost. Mijn JS-boek wordt nu ook aangekondigd op de online nieuwssite Gorkums Nieuws en vermeld op bruna.nl en andere online platformen.

Ans gaat vanmiddag naar een vriendin en ik loop eens door de stad. Ondanks de frisse wind zitten de terrassen op de Markt vol met dik ingepakte mensen. Men wil met Pasen op een terras zitten.

De troepen van Assad veroveren grote delen van de ruïnestad Palmyra op IS, met steun van Russische bombardementen. Er sneuvelt een Russische officier op de grond. Erdogan drukt luidruchtig zijn minachting uit voor de Belgische en Nederlandse veiligheidsdiensten. De Belgische justitie-minister Jan Jambon beweert dat hij om 8.50 uur, twintig minuten voor de bomaanslag op de metro bij Maalbeek, opdracht had gegeven om het Brusselse openbaar vervoersnetwerk stil te leggen. Was de aanslag dan mislukt? In elk geval reed de metro door en er vielen twintig doden. Een woordvoerder van vervoersmaatschappij MIVB ontkent dat er zo'n opdracht van de mininster was. Bij de Nederlandse politie zijn de afgelopen dagen 2.000 meldingen binnengekomen over onder meer verdachte personen en achtergelaten koffers. Dat zijn er honderden meer dan normaal, maar op de Markt van Gorcum is alles normaal. Terug naar boven

Detail uit 'Taferelen uit de Passie van Christus' (1470) van Hans Memling. Links de graflegging en rechts de wederopstanding. De Romeinse wachters worden er niet wakker van.

Zondag 27-03-2016, 1e Paasdag

De 1e Paasdag is volgens het christelijk geloof de dag van de wederopstanding van Christus. Ik heb dat nooit goed begrepen, want volgens de Bijbel lag hij drie dagen en drie nachten in het graf. Christus stierf echter op Goede Vrijdag en hij stond op Paaszondag op uit zijn graf. Op de uitsnede uit een mooi Middeleeuws schilderij van Hans Memling (1430/40 - 14941) hiernaast staan beide gebeurenissen naast elkaar, zowel de graflegging als de wederopstanding. De drie dagen vermelden verschillende evangelisten in het Nieuwe Testament, maar tussen vrijdag en zondag zitten maar twee dagen. Enfin, er klopt wel meer niet in de Bijbel. Voor wie het interesseert: nogal wat bijbeluitleggers verzinnen er van alles bij om het goed te praten zoals Jaap Fijnvandraat of op de website Broeders in Christus. Pasen bestond al vele eeuwen in de vorm van het Joodse Pesach en vond zijn oorsprong in de uittocht uit Egypte. Het vroege christendom haakte daarbij aan. Paaseieren hebben er ook al niets mee van doen; die stammen waarschijnlijk weer af van een heidens lentefeest van Germaanse stammen, die ze in een heilige eik hingen. De Paasboom. Rituelen, voor elck wat wils, we kunnen er niet zonder. Zelfs de wetenschap heeft rituelen, zoals citation-indices, Nobelprijzen e.d.

Rituelen zijn nodig, beweren sommigen, om de werkelijkheid te verwerken en het wrede lot te bemachtigen. Een soort magische herhaling van wat geschiedde en schokte. Bij de terreuraanslagen heb je dat ook: de bloemen en de waxinelichtjes, de stille tochten. Parijs, opnieuw Parijs, Ankara, Istanboel, Brussel. Ik voel niet de minste neiging om eraan mee te doen. De roep om moslims over de grens te zetten en de verkettering van blunderende politie- en veiligheidsdiensten horen er ook bij. Even zinloos als onterecht, want de overgrote meerderheid van de moslims is vreedzaam en het werkelijke punt is dat er tegen de huidige vormen van terrorisme weinig kruid gewassen is. Doorgedraaide jihadisten kunnen overal gemakkelijk toeslaan, bommen zijn relatief eenvoudig te maken, niemand wil de ingrediënten waterstofperoxide en aceton (nagelakremover) uit de winkels weg halen, en veiligheidsdiensten zullen meestal te kort schieten en eisen zoveel contrôle dat er van een vrije samenleving niets overblijft. Structurele oplossingen vergen teveel tijd (vrede in Syrië, welvaart en werkgelegenheid in de Levant en in Afrika). Onze samenleving kan het probleem niet aan en zou dat moeten erkennen. Honderd procent bescherming is onhaalbaar. Ik bedoel niet dat men de strijd tegen jihadisten moet opgeven, natuurlijk niet, maar men moet beseffen dat het de prijs is die een open, democratische rechtstaat moet betalen. Buitendien onthouden de lidstaten de Europese Unie de macht en de coördinatie die nodig is om de vluchtelingencrisis aan te pakken en het terrorisme met enige effectiviteit te lijf te gaan. Geen nationale politicus die het waagt dat te verdedigen. Helaas, in ons land verliest men zich liever in discussies over een mallotig en volstrekt achterhaald onderwerp: het referendum over het associatieakkoord met Oekraïne. (Wel even vóór stemmen op 6 april).

Vanmorgen de klokken in huis een uur vooruit gezet. Zomertijd. Sindsdien heb ik permanent het gevoel dat ikzelf achterloop. Buiten regent het flink. Later klaart het op. Voor morgen wordt storm verwacht; het KNMI geeft er alvast code geel voor af en de gemeente Gorinchem last de jaarlijkse Paasmarkt in de straten van de binnenstad af. Vervelend voor de middenstand maar verder geen ramp, want elk jaar zijn er rellen en vechtpartijen door dronken jongeren.

Middag. Nu het droog is komen er toch veel zondagse wandelaars over de sluis. In Brussel werd gisteren een Mars tegen de Angst afgelast, omdat er niet genoeg politiemensen vrij konden worden gemaakt. Toch komen er mensen opdagen, die in gevecht raken met hooligans die leuzen scanderen tegen IS en vooral tegen migranten. Bij wijze van Paasboodschap? Kaarsen, kindertekeningen en bossen bloemen vliegen door de lucht. Over rituelen gesproken. Terug naar boven

Gister aan het eind van de middag staat er een regenboog boven de haven.

Maandag 28-03-2016, 2e Paasdag

Onstuimig weer, donkere luchten, slagregens. Aan het eind van de middag zagen we gisteren een regenboog (foto hierboven) De barometer zakte scherp. Vannacht veel wind en regen. Vanaf het middaguur zou een storm over ons land trekken. Het is een restant van de tropische storm Jeanne, die in de Caribian ontstond. Er vielen vier doden in de Dominicaanse republiek en twee in Puerto Rico, daarna trok hij de Atlantische Oceaan over. De kerndruk van het restant is nog 975 mb. Voor heel Nederland geldt code geel. Overal worden Paasmarkten afgelast. Langs de kust komen zware windstoten voor tot 100 kilometer per uur. Om half twaalf uur rits ik mijn jack aan en ga even bij de boot kijken. De mast zwaait wat heen en weer en het schip rukt aan de lijnen, maar het is in het beschutte havenkommetje altijd relatief rustig, niets aan de hand.

Om één uur arriveert mijn dochter Floor met man en kinderen. We lopen naar Pannenkoekenhuis Fritella op de Langendijk voor de lunch. Dat valt in goede aarde bij kleine Thijs en zijn zusje Lisa. Bovendien is er een speelhoek. Hier twee foto's. Als we teruglopen is de storm al aan het minderen. Thuis belt Wil Funk op, vroeger gynaecoloog en stafvoorzitter in mijn Gorcums ziekenhuis. Ik had hem gevraagd om interviewer te zijn bij de presentatie van mijn nieuwe Jansen Steurboek in Boekhandel De Mandarijn op zaterdagmiddag 16 april a.s. vanaf half vijf. Dat wil hij graag doen. 'Reken erop dat ik je het vuur na aan de sloffen ga leggen', zegt hij. Ik krijg het er nu al warm van. Terug naar boven

Sylvia Plath en Ted Hughes, Yorkshire, 1956. Ze kenden elkaar toen pas kort.

Dinsdag 29-03-2016

Wat is er meeslepender: het lot van het dichtersechtpaar of het boek dat hun verhaal verteld? In dit geval is die vraag aan de orde bij de nieuwe roman 'Jij zegt het' (Prometeus, 2015) van Connie Palmen over Ted Hughes en Sylvia Plath die vanuit het standpunt van de eerstgenoemde de geschiedenis vertelt van hun huwelijk en haar zelfmoord in 1963. Het is een tragisch verhaal, op zich meeslepend genoeg, dat door Palmen met respect en distantie verteld wordt en je gaandeweg meer en meer in zijn greep krijgt, als de onafwendbaarheid van het noodlottig einde je duidelijk wordt. Dus niet het lot zelf, maar de onafwendbaarheid ervan. Dat heeft Palmen knap gedaan.

Plath, moeder van zijn beide kinderen, draaide het gas open en stopte haar hoofd in de oven, toen zij en Hughes uit elkaar waren nadat hij verliefd op een ander werd. Hughes ging na de dood van Plath samenwonen met die vriendin, Assia Wevill, totdat ook zij op dezelfde manier zich het leven benam en hun vierjarige dochter erin mee nam. Maar over die verbijsterende heropvoering van eenzelfde tragedie gaat het boek van Palmen niet. Ze beperkt zich tot zijn gedoemde relatie met Plath. De dag in 1956, waarop ze elkaar ontmoetten, beschreef Hughes eens als:

That day the solar system married us,

whether we knew it or not. 

(Uit: 'St Botolph's', in 'Birthday Letters', 1998)

Hughes was als succesvolle, viriele dichter die vanaf de dood van Plath het mikpunt was van fel veroordelende feministengroepen: hij de masculiene beul, zij de fragiele martelares. Ze gaven Hughes de schuld van de dood van zijn vrouwen. Hij bleef doorgaans zwijgen, noemde het een keer 'een openbare executie' en liet het mediaspektakel verder over zich heen komen. De Britse en Amerikaanse media namen dat beeld overwegend kritiekloos over. Het is goed dat Palmen het verhaal nu eens van zijn kant laat zien. Ze gebruikt daarvoor onder meer de bundel 'Birthday Letters' met gedichten van Hughes die uit die tijd stammen, maar die hij pas vlak voor zijn eigen dood (1998) publiceerde. Ze veroorzaakte een sensatie. Palmen zet ze vaak letterlijk om in proza om zo dicht mogelijk onder zijn huid te kruipen, zoals het fragment hieronder waarmee het gedicht 'Dromers' eindigt. Het gaat daar over zijn ontmoeting met Assia Wevil, toen hij nog met Plath was:

Ik zag dat de dromer in haar

verliefd was geworden op mij, en ze wist het niet.

Op dat moment werd de dromer in mij

verliefd op haar, en ik wist het.

(Uit: 'Dreamers', in Birthday Letters', 1998, vertaling Peter Nijmeijer)

Het zou aanleiding geweest kunnen zijn om vooral de rol van ontrouw en overspel in relaties te benadrukken. Palmen laat die thematiek echter vrijwel onaangeroerd. Hughes was een man die worstelde met zijn driften en die snakte naar meer vrijheid. Typische problematiek uit mijn eigen Lucas-boeken. In de verbintenis met een vrouw als Plath, die beheerst werd door een martelende depressiviteit en een fascinatie met suïcide had sinds de dood van haar eigen vader, bleek het dodelijk.

Maar klopt het beeld dat Connie Palmen geeft? Dat is nauwelijks vast te stellen. Plath kampte met een ernstige doodswens. Haar eerste roman 'The Bell Jar' uit 1963 (na haar dood), verhaalt al over haar eerste zelfmoordpoging. Over beiden is een ontzagwekkende hoeveelheid literatuur verschenen, maar nog steeds is alles niet gezegd. Hughes was betrokken bij de publicatie van al haar nagelaten gedichten en haar unabridged journals in 2000, maar hij vernietigde het laatste dagboek van Plath. Hij zei daarvan: I destroyed [the last of her journals] because I did not want her children to have to read it (in those days I regarded forgetfulness as an essential part of survival.'

Er wordt echter nog altijd een archief van Hughes bewaard, een kist die hij persoonlijk verzegelde. Die mag pas in 2023 worden geopend. Het is niet uitgesloten dat het laatste dagboek van Plath, dat gaat over de periode vlak voor haar dood, toch in die kist zit. En dan? De media zullen er zich massaal op storten om te zien of Hughes nou echt schuld heeft of niet; de media zoeken immers altijd een zondebok (zoals ik zelf maar al te goed weet). Doet het er nog toe? Nee, natuurlijk niet, zoals het ook nergens op slaat om de ene volwassen dichter de dood van een andere volwassen dichter te verwijten.

Iets anders is de grote aandacht die er altijd was voor het persoonlijk leven van Plath en Hughes. Deels uit ordinaire sensatiezucht, maar ook om hun poëzie beter te kunnen begrijpen. Die is veelal zó persoonlijk, dat die informatie beslist helpt. In wezen is dat ook de zwakte ervan.

Vanmorgen gaat om zes uur de wekker. Ik moet vroeg in Rotterdam zijn voor een live-interview met Radio Rijnmond in hun studio aan de Lloydstraat in Rotterdam. Mijn zorg om files blijkt overbodig; ik kom er geen tegen en ben even voor acht uur in de studio. De beide journalisten van het programma 'wakker@rijnmond.nl' zijn vriendelijk. Ze trekken een halfuur uit voor een gesprek over mijn JS-boek. Het vliegt voorbij. Je kunt de uitzending hier beluisteren (in twee gedeelten). Als ik thuis ben, belt RTV Oost voor een televisie-interview. We spreken af dat ik dat a.s. maandag naar Hengelo kom. Bezorgde lezers wijzen me erop dat mijn nieuwe boek bij Bol.com als 'niet leverbaar' vermeld wordt (waarvoor dank). Desgevraagd reageert mijn uitgeverij dat het door Goede Vrijdag en Pasen komt. Het Centraal Boekhuis kan pas vandaag leveren, morgenochtend is het boek beschikbaar.

Buiten is er steeds meer zon. Ans past vanmiddag op kleine Vajèn. Ze is aanvankelijk nog boos over de laatste vaccinatieprik, die ze net tevoren kreeg. Ik stel een lijst op van adressen in de medische en de zorgwereld voor recensie-exemplaren voor mijn uitgeverij. Terug naar boven

Artist's image van de Negende planeet van ons zonnestelsel (bron: ScienceAlert)

Woensdag 30-03-2016

Verandert de wereld als er definitief een negende planeet in ons zonnestelsel wordt gevonden? Waarschijnlijk niet. Dat gebeurde ook niet toen men in 1930 Pluto ontdekte (inmiddels alweer planeet-af en een dwergplaneet). Toch vind ik de ontdekking van zo'n nieuwe planeet bijzonder en daarom schreef ik er al een paar keer over (voor het laatst hier in december) Men verzon er fantasievolle namen voor als Nemesis en Sedna. Inmiddels worden de aanwijzingen voor het bestaan van een dergelijke planeet sterker, meldt ScienceAlert. Die leidt men af uit vreemde baanafwijkingen van zes objecten uit de Kuiper Gordel, een band van ijsachtige objecten aan de buitengrenzen van het zonnestelsel (zie plaatje hiernaast) Die kunnen het gevolg zijn van de sterke zwaartekracht van een onbekende planeet met een massa, die tien keer zo zwaar is als de aarde. Dat lijkt veel, totdat je je realiseert dat bijvoorbeeld Jupiter, de vijfde planeet vanaf de zon, nog veel zwaarder is: 318 maal de aarde. Omdat Jupiter een 'gasreus' is met een geringere dichtheid, is zijn volume wel 1321 maal dat van de aarde. Planeet 9 zou ijsplaneet met een grotere dichtheid zijn, met een omvang van vier maal die van de aarde.

Afbeelding van de banen van vier eerder ontdekte Kuiper objecten en de hypothetische baan van Planeet 9 (groene stippellijn, hier 'Sedna' genoemd), ten opzichte van de baan van Neptunus, de buitenste planeet van ons zonnestelsel. Nota bene: de baan van Neptunus is het kleine dichte rondje bovenin. Daarbinnen bevindt zich dus ons volledige zonnestelsel met al zijn planeten! (bron: tweet Mike Brown)

Mike Brown, planeetonderzoeker van Caltech, bericht dit weekeinde op Twitter dat hij opnieuw een Kuiper Object heeft ontdekt met een sterk afwijkende baan: 'Hey Planet Nine fans, a new eccentric KBO was discovered. And it is exactly where Planet Nine says it should be.' Het zevende, dus. Het object lijkt door een enorme kracht in een vreemde excentrische baan te zijn gedwongen, die het op een afstand van 149 miljard kilometer afstand van de zon bracht. Dat is 75 keer zo ver als dwergplaneet Pluto. Planeet 9 zou zelf in een dermate langgerekte ellipische baan om de zon draaien, dat hij er 10.000 tot 20.000 jaar over doet om één omwenteling te voltooien.

Met de ontdekking van het zevende afwijkendende object uit de Kuipergordel is het bestaan van Planeet 9 nog lang niet bewezen. Daarvoor is een directe waarneming vereist en dat valt niet mee, omdat de baan extreem lang is en niemand weet waar hij moet zoeken.

Vandaag een redelijke dag met flink wat zon. Vanmorgen gaat Ans naar een nieuwe Turkse supermarkt in het Piazza Center (waar voorheen Bart Smit zat) en ik krijg ik bezoek van een oude bekende uit mijn ziekenhuistijd. Hij vertelt dat er zich een groep aan het vormen is in Gorcum uit onvrede over het onvermogen van het huidige gemeentebestuur om met visie en durf de grote kansen aan te pakken die de vesting en de oude binnenstad bieden. ik ben het er helemaal mee eens en zal er snel op terugkomen.

Met Boekhandel De Mandarijn maakt ik afspraken over de komende presentatie van het JS-boek op zaterdagmiddag 16 april, 16.30 uur. Vanmiddag hebben ze op Facebook al een evenement aangemaakt. Ook de uitgeverij is actief. Op bol.com is het boek nog niet onmiddellijk verkrijgbaar, maar je kunt het wel reserveren en het Centraal Boekhuis zal het vandaag nog aanleveren. Met een half oor volg ik de soap rond onze veiligheidsdiensten, de minister van justitie en de terroristenbroers Bakraoui. 'Het spoor naar terrorist Bakraoui leidt langs vele alarmbelletjes', schrijft NOS-nieuws snedig. Terug naar boven

De skyline van Gorcum vanaf de rivier bij westerstorm 28-03-2016 (foto: Wim den Besten)

Donderdag 31-03-2016

Over proces en procedure. Een lesje voor het Gorcums gemeentebestuur. Eerst bepaal je waar je heen wilt, dan bedenk je de strategie om er te komen. Daarvoor ontwikkel je een proces van overtuigingsarbeid, medestanders zoeken, draagvlak scheppen en politieke steun organiseren. Dat mondt tenslotte uit in een procedure. In Gorcum doet men het andersom: hoewel het College van B&W er al vanaf 2014 zit, weten ze niet waar het heen moet, dus bedenken ze een procedure. Wat een bestuurlijke armoede! 'De gemeente gaat komend jaar een stadsvisie ontwikkelen', schrijft De Stad Gorinchem deze week. Wat is daar moeilijk aan?, denk je, zo'n visie past op een A-4tje. Maar het gemeentebestuur doet er een jaar over en daarna 'worden de bevindingen teruggekoppeld aan zogenoemde dwarsdenkers'. Dwarsdenkers? Wat zijn dat? Ik heb het document opgevraagd om erachter te komen. Je gelooft niet wat je leest, de stroperigheid druipt ervan af. Het heet 'Visie van de stad' en kwam op 7 maart uit (je kunt het stuk via de knop onderaan deze post downloaden) Het heeft negen bladzijden en ik wed dat ze het zelf een korte nota vinden op het stadhuis. Eén van de belangrijkste vragen blijkt te zijn: 'Wat voor stad / samenleving willen we zijn omstreeks 2035?' Zover kan niemand vooruit kijken, veel mensen zijn dan al dood terwijl de jongeren van de toekomst nog geboren moeten worden. In plaats daarvan moet je natuurlijk vragen wat voor stad we nu willen zijn - en meteen zinnige maatregelen nemen. Maar nee, de nieuwe visie moet pas eind mei 2017 door de raad worden vastgesteld. Dan hebben we alleen maar een visie en ondertussen verpietert de binnenstad. De 'dwarsdenkers' kom ik in het document niet tegen, wel 'themabijeenkomsten' en 'klankbordgroepen van de wijken'. Wat een armetierigheid!

De armetierigheid is meteen over in de financiële paragraaf. Verbijsterd lees ik dat de hele procedure liefst € 463.110 kost. Bijna een half miljoen euro! Het zou me niets verbazen als men opnieuw een duur extern adviesbureau gaat inhuren. Goeie genade, dat geld wordt over de balk gesmeten! En dat in een stad die zijn prachtige theater laat zakken, hoe is het mogelijk? Terwijl er niets ingewikkelds is aan een kleine stad met wat buitenwijken en bedrijvigheid, zoals er zoveel zijn in Nederland. Je moet je juist richten op wat Gorcum bijzonder maakt: de historische binnenstad, de vestingwallen, de Lingehaven, de kandidatuur voor UNESCO cultureel werelderfgoed (al in 2019) Waarom kent iedereen wel de vestingen van Naarden en van Heusden en niemand de zeker zo mooie vesting Gorcum? Maak de stad aantrekkelijker voor bezoekers, ban het doorgaand verkeer, maak het Eind een wandelpromenade en de Groenmarkt (met een herbouwde Botermarkt als fietsenstalling) een sfeervol stadsplein met terrassen, schep meer parkeerfaciliteiten aan de rand (Stationsweg, Concordiaweg), investeer in verantwoorde herbouw van een replica van de Waterpoort en oliemolen De Eendracht op de Altenawal, laat de gifgele hoteldoos op Buiten de Waterpoort - die voor de stadswal en het tolkasteel staat - alsjeblieft niet doorgaan, stimuleer dat er dagelijks een cruiseschip aanlegt, stimuleer evenementen, festivals en cultuur, en luister alsjeblieft niet naar de winkeliers die denken dat nóg meer autoverkeer en parkeerplaatsen in de binnenstad hun kwijnende negotie redden zal.

Is dat allemaal te duur? Nee, helemaal niet. Meer toeristen en andere bezoekers betekent meer inkomsten, zeker als de gemeente eindelijk eens toeristenbelasting gaat heffen. Een stad als Tiel verder stroomopwaards heft een euro per overnachting. Niet de moeite. Alleen al in de Lingehaven, dus zonder de Gorcumse hotels, de cruiseschepen en de jachthaven in de vluchthaven, zijn er jaarlijks bijna tienduizend overnachtingen. Die inkomsten zouden een aardige basis voor investeringen en impulsen zijn.

Ach, ach, het zal er niet van komen. In plaats daarvan huurt het gemeentebestuur dure adviseurs in en laat de bedrijvigheid in onze unieke binnenstad, die toch al lijdt onder internet en onderlinge kinnesinne, nog verder afkalven door de komst van een nieuw winkelcentrum en een zalen/theatercomplex van Van der Valk op Oost. Ik snap het niet, een supermarkt in de nieuwe wijk op Oost voor de dagelijkse boodschappen is logisch, maar de rest? Onze bestuurders klungelen maar wat aan. Ze kunnen gemakkelijk deze hele procedure schrappen, het geld besparen voor zinniger zaken en bijvoorbeeld de jonge, nog steeds enthousiaste wethouder vragen een beleidsnota van een paar kantjes te schrijven. Dat kan hij best. Aan het werk!

De dag is grijs. Ans gaat met haar jeugdvriendin de stad in en ik ga anderhalf uur sporten in het fitnesscentrum bij de A15. 's Middags valt er wat motregen. Straks een bestuursvergadering van het Gorcums Boekenbal bij ons thuis. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/42